عنوان :

تحقیق بررسی رابطه سبک های هویت و هوش هیجانی با سازگاری اجتماعی در دانش آموزان

تعداد صفحات :۱۳۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده :

سازگاری اجتماعی نا موفق از زمینه هایی است که نگرا نی روز افزونی را برای مراکز آموزشی به همراه دارد . بسیاری از دانش آموزان بدون اخذ مدرک تحصیلی مدرسه را رها و ترک تحصیل
می کنند . اگر چه جامعه دا نش آموزی کشور هر روز پویا تر  می شود، ا ما پژوهش در زمینه
مسا ئل و مشکلات آنها به صورت مختصر ا نجام یافته است .

تحقیق کنونی به بررسی را بطه سبکهای هویت و هوش هیجانی با سازگاری اجتماعی پرداخته
است و هدف آن بررسی فرضیه هایی مبتنی بر وجود ارتباط بین متغیرهای فوق الذکر است.
با بررسی مبانی نظری موجود در ارتباط با متغیرهای پژوهش ، برای دستیا بی به ا هداف پژوهش و آزمون فرضیه ها، از جامعه آماری دا نش آموزان پسر پایه دوم دبیرستان شهرستان دزفول که در سال تحصیلی ۸۷- ۱۳۸۶ مشغول به تحصیل  بوده اند، یک نمونه ۳۶۳ نفری از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد که پس از حذف پرسشنامه های ناقص  نمونه اصلی  که ۳۳۰ نفر بودند انتخاب گردیدند. از پرسش نامه سازگاری اجتماعی بل(۱۹۶۱)  که توسط نقشبندی(۱۳۷۸) هنجاریا بی گردیده برای سنجش میزان سازگاری اجتماعی و از پرسشنامه هوش هیجانی سیبر یا شرینگ(۱۹۹۶) که توسط منصوری(۱۳۸۰) هنجار یابی گردیده  برای سنجش میزان هوش هیجا نی و از پرسشنامه سبک هویت برزونسکی که توسط آقاجانی(۱۳۸۱ ) هنجاریابی گردیده است استفاده شد. برای تعیین نوع هویت آزمود نی ها استفاده گردید. پس از بررسی داده ها با حذف تعدادی از پاسخ نامه های ناقص جمعاً داده های ۳۳۰ آزمودنی با استفاده از روشهای آماری توصیفی
و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند .

نتایج نشان داد که افراد با هوش هیجا نی بالا، از سازگاری اجتما عی بیشتری برخوردارند . افراد با سبک هویت ا طلاعا تی و هنجاری از سازگاری اجتماعی بالایی بهره مند ند و افراد با سبک هویت سر در گم / اجتنابی دارای سازگاری اجتماعی پایینی هستند .

واژه های کلیدی: سبک های هویت، هوش هیجانی، سازگاری اجتماعی

فهرست مطالب

فصل اول: کلیا ت تحقیق
مقدمه   ۱
بیان مسئله   ۲
اهمیت و ضرورت تحقیق  ۶
اهداف اصلی پژوهش   ۹
فرضیه های پژوهش   ۹
تعریف نظری وعملی متغیرها   ۱۰
روش تحلیل داده ها   ۱۲
فصل دوم :ادبیات وپیشینه تحقیق
مقدمه   ۱۳
تعاریف سازگاری   ۱۵
سازگاری اجتماعی   ۱۸
موضع گیریهای نظری درباره سازگاری
دیدگاه روان پویشی
– فروید   ۲۱
–  مید   ۲۲
– آدلر   ۲۳
– بالبی   ۲۴
دیدگاه روانی – اجتماعی
– اریکسون   ۲۵
– سیرز   ۲۷
دیدگاه رفتاری   ۲۸
دیدگاه یادگیری اجتماعی   ۲۸
دیدگاه پدیدار شناختی   ۳۱
جمعبندی   ۳۲
هوش هیجا نی
مقدمه   ۳۴
تاریخچه هوش هیجانی   ۳۴
تفاوتهای نظری در زمینه مفهوم هوش هیجا نی   ۳۷
بررسی رابطه هوش هیجا نی و سازگاری ا جتماعی   ۴۳
بررسی تحقیقات انجام شده در داخل کشور   ۴۸
جمعبندی   ۴۹
هویت
مقدمه   ۵۱
هویت از دیدگاه نظریه پردازان مختلف   ….. ۵۳
– اریکسون   ۵۴
– گلاسر   ۵۷
– کیگان   ۵۸
– بلوس   ۵۹
– لوینجر   ۶۰
– مارسیا   ۶۱
هویت مغشوش   ۶۴
هویت زودرس   ۶۴
هویت دیررس   ۶۴
هویت موفق   ۶۵
نظریه برزونسکی و سبکهای هویت   ۶۵
– سبک هویت اطلاعاتی   ۶۶
– سبک هویت هنجاری   ۶۷
– سبک هویت سردرگم اجتماعی   ۶۸
بررسی رابطه سبکهای هویت و سازگاری اجتماعی   ۶۹
بررسی تحقیقات انجام شده در داخل کشور   ۷۲
جمعبندی   ۷۳
فصل سوم : روش پژوهش
روش پژوهش   ۷۵
جامعه آماری   ۷۵
روش نمونه گیری   ۷۶
نمونه آماری   ۷۶
ابزار گردآوری داده ها
– پرسشنامه سبکهای هویت برزونسکی   ۷۷
– پرسشنامه هوش هیجانی سیبر یا شرینگ   ۸۰
– پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل   ۸۵
فصل چهارم : تجزیه وتحلیل داده ها
مقدمه   ۹۱
شاخص های توصیفی متغیرهای پژوهش   ۹۱
بررسی رابطه بین متغیرهای پژوهش   ۹۵
فصل پنجم : بحث ونتیجه گیری
مقدمه   ۱۰۰
بحث ونتیجه گیری   ۱۰۱
محدودیتهای پژوهش   ۱۰۹
پیشنهادهای پژوهش   ۱۱۰
پیشنهادهای کاربردی   ۱۱۱
فهرست منا بع   ۱۱۳

منابع فارسی :

–    آقاجانی حسین آبادی، محمد حسن. هنجاریابی مقدماتی پرسشنامه سبک هویت بر روی دانشجویان دانشگاه دولتی تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم(۱۳۸۱)

–    اتکینسون، ریتال . اتکینسون ، ریچارد. هیلگارد، ارنست(۱۹۰۴) زمینه روان‌شناسی. ترجمه: براهنی، و همکاران ، تهران : انتشارات رشد، (۱۳۸۰) .

–        احدی، حسن، جمهری، فرهاد. روان‌شناسی رشد. انتشارات پردیس، (۱۳۸۰).

–    احدی، حسن. بنی جمال، شکوه‌السادات . روان‌شناسی رشد: تهران ،مفاهیم بنیادی در روان‌شناسی کودک. تهران : انتشارات پردیس (۱۳۷۸) .

–        اسلامی نسب ، علی. روان‌شناسی سازگاری،تهران انتشارات بنیاد، (۱۳۷۳).

–        اکبر زاده، نسرین. گذر از نوجوانی به پیری. تهران: انتشارات دانشگاه الزهرا (۱۳۷۶).

–    احمدی، احمد. بحران هویت در دوره نوجوانی و ارزیابی آن. مجموعه مقالات سمینار بررسی مسائل نوجوانان و جوانان، تهران : انتشارات عروج (۱۳۷۳) .

–        بیرو، آلن. فرهنگ علوم اجتماعی(۱۹۷۴). ترجمه باقر ساروخانی . تهران : انتشارات کیهان (۱۳۶۷).

–        بیلر، رابرت. کاربرد روان‌شناسی در آموزش (۱۹۷۴) . ترجمه پروین کدیور، جلد دوم. مرکز نشر دانشگاهی. (۱۳۷۶) .

–    پروین ، لارنس، ای. روان‌شناسی شخصیت(۲۰۰۱). ترجمه محمد جعفر جوادی، پروین کدیور. تهران: انتشارات رسا (۱۳۷۴) .

–        پورافکاری، نصرت الله (۱۳۸۰) . فرهنگ جامع روان‌شناختی. روان‌پزشکی و زمینه های وابسته . تهران : فرهنگ معاصر.

–        توسلی، غلام عباس. نظریه‌های جامعه شناسی. تهران : انتشارات سمت، چاپ چهارم (۱۳۷۶) .

–    جواهری کامل،علی (۱۳۸۵) بررسی رابطه سبکهای دلبستگی و هوش هیجانی با مهارتهای اجتماعی در دانش آموزان راهنمایی شهر تهران پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم تهران.

–    حسینی طباطبایی، فوزیه(۱۳۷۷) . بررسی ارتباط بین پایگاههای هویت و سبکهای مقابله با بحران در نوجوانان شهر مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.

–    خسرو جردی، محمد(۱۳۸۲). بررسی رابطه بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس

–        دلاور، علی. روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. ویرایش سوم، چاپ دهم. انتشارات ویرایش(۱۳۸۰).

–        دوروتی ، راجر (۱۹۸۷) . روان شناسی کودک. ترجمه غلامرضا سرمد،تهران انتشارات نور(۱۳۷۳) .

–        رمضانی، خسرو. روش های تحقیق در علوم رفتاری و اجتماعی. تهران: انتشارات فرهنگ(۱۳۸۵).

–        ساعتچی، محمود. نظریه پردازان و نظریه‌ها در روان‌شناسی، تهران : انتشارات سخن(۱۳۷۷) .

–        سارا سون، اروین؛ ساراسون، باربارا (۱۹۸۷) . روان‌شناسی مرضی، ترجمه بخاریان، بهمن تهران انتشارات رشد (۱۳۷۵).

–        ساپینگتون، ای. (۱۹۹۰) ، بهداشت روانی. ترجمه حسین شاهی بروانی، حمیدرضا. تهران. انتشارات روان (۱۳۸۴).

–        ستوده، هدایت‌الله. روان‌شناسی اجتماعی، تهران. انتشارات آوای نور، (۱۳۷۸).

–        شعاری نژاد، علی‌اکبر. فرهنگ علوم رفتاری، تهران ، انتشارات امیرکبیر (۱۳۶۴).

–        شفیع‌آبادی، عبدالله. مبانی روان‌شناسی رشد. تهران : شرکت سهامی چهره (۱۳۷۵)

–        شلینگ، لویس (۱۹۹۰) . نظریه‌های مشاوره. ترجمه سید خدیجه آرین(۱۳۷۳). تهران انتشارات اطلاعات

–        شهرآرای، مهرناز. روان‌شناسی رشد نوجوان. تهران انتشارات نشر علم، (۱۳۸۴).

–    غضنفری ، احمد(۱۳۸۲) . بررسی تاثیر هویت و راهبردهای مقابله ای بر سلامت روانی دانش آموزان دبیرستانی و پیش دانشگاهی شهر اصفهان. رساله دکتری دانشگاه علامه طباطبایی.

–        فروم، اریک .  بحران روانکاوی . ترجمه اکبر تبریزی، تهران: انتشارات مروارید، (۱۳۶۱).

-فصل نامه تخصصی پژوهشهای تربیتی، تحلیلی بر ناسازگاری دانش آموزان دوره دبیرستان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن سال دوم شماره ۸ زمستان ۸۹ ص ۲۱-۱۹ .

–    کارور، چارلز؛ شی یر ، مایکل. نظریه‌های شخصیت.(۱۹۸۲) ترجمه احمد رضوانی. مشهد: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی( ۰۱۳۷۵).

–    کیاروچی، جوزف. فورگاس، جوزف  می یر ، جان. هوش هیجانی در زندگی روزمره.(۱۹۹۸) ترجمه جعفر نخعی زند، تهران : انتشارات سخن ، ۱۳۸۵٫ص ۳۸-۳۱ .

–        کندو کاوی پیرامون وضعیت جرایم استان خوزستان در ۶ ماهه اول سال ۱۳۸۵، ماهنامه اصلاح و تربیت، شماره ۲۲٫ .

–    کیاروچی، جوزف. فورگاس، جوزف. می یر ، جان. هوش هیجانی در زندگی روزمره . ترجمه جعفر نخعی زند. تهران، انتشارات سخن (۱۳۸۵).

–        لطف آبادی، حسین، روانشناسی رشد(۲) . تهران انتشارات سمت، (۱۳۸۱).

–    ماسن، پاول هنری . کیگان، جروم. هوستون، التا کارول. کانجر، جان جین وی (۱۹۷۴). رشد و شخصیت کودک . ترجمه مهشید یاسایی . ترهان : نشر مرکز ، (۱۳۷۰).

–        محسنی، نیک چهره. ادراک خود از کودکی تا بزرگسالی. تهران: انتشارات بعثت  (۱۳۷۵).

–        معین، محمد . فرهنگ فارسی معین، تهران : انتشارات امیرکبیر، چاپ هشتم (۱۳۸۱).

–        منصور ، محمود. روان‌شناسی ژنتیک: تحول روانی از تولد تا پیری . تهران، انتشارات سمت، (۱۳۷۵).

–    منصوری، بهزاد. هنجاریابی پرسشنامه هوش هیجانی سیبریاشرینگ. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی (۱۳۸۰).

–        نقشبندی، سیامک. هنجاریابی پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل. رساله ی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن. ۱۳۷۸

–        والی پور، ایرج. روان‌شناسی سازگاری، چاپ و نشر وحید. (۱۳۷۳).

–        واتیز من ، الیس . رشد اجتماعی، ترجمه نظیری ، سیما . انتشارات اتحادیه انجمنهای تحقیقات علمی (۱۳۷۰).

–        ولمن، بنجامین. اختلالات روان تنی، مترجم: نجاریان و همکاران، تهران : انتشارات رشد، (۱۳۷۵).

–        یمنی دوزی سرخابی، محمد. تحلیلی بر ناسازگاری دانش‌آموزان دوره ابتدایی، فصلنامه تعلیم و تربیت شماره ۴ ، (۱۳۷۱).

 

Refrence

 –         Bandura,A ,and Walters,R.1963). Social Learning and    personality Development. Newyork: Holt , Rinehart  and

–         Winston.

–         Bar-on,R : (1997). The emotional Quotient Inventory (EQI), A measure of emotional intelligence. (2 nd ed). Toronto, Canada : Multi Health Systems.

–         Berzonsky, M.D .  (۱۹۸۹). Identity style : Conceptualization and measurement. Journal of Adolescent Research, 4 : 268-282.

–         Berzonsky, M.D.  (۱۹۹۰). Self- construction over the life-span : A process perspective on identity formation. In Neimeyer, G. & Neimeyer, R.A, Advences in personal construct psychology (vol.1 : 155-186). Greenwich. CT : JAI.

–         Berzonsky, M.D. (1992). Identity style and coping strategies. Journal of Personality, 60. 771-788.

–         Berzonsky, M.D . (1994). Self- Identity : Tthe relationship between process and content. Journal of Research in Personality , 28 : 453-460.

–         Berzonsky, M.D . (2003). Identity style and well-being : Does commitment matter. Identity : An international Journal of Theory and Research,3 : 131-142).

–         Berzonsky, M.D . (2004). Identity peocessing style, self- construction , and personal epistemic assumption : A social-cognitive.Perspective, European Journal of Developmental Psychology 1,303-315.

–         Berzonsky, M.D. & Adams, G.R. (1999). Reevaluating the identity status paradigm : Still useful after 35 years. Developmental Review, 9 : 557-590.

–         Berzonsky, D.& Ferrari, R . (1996). Identity orientation and decisional strategies. Journal of Personality and Individual Differences, 26 : 597-606.

–         Berzonsky , M.D. & Neimeyer, G.J.(1994). Ego Identity status and identity processing orientation : The moderating role of commitment . Journal of Research in Personality, 28 : 425-435.

–         Berzonsky, M.D. ,Nurmi, E.,Kinney, A. &Tammi,K. (1999). Identity processing orientation and Cognitive and behavioral processing strategies : Journal of Personality, 13 : 105-120.

–         Berzonsky, M.D.& kuk, S. (2000). Identity status, identity processing style, and the transition to university. Journal of Adolescent Research, 15. 81-98

–         Berzonsky, M.D . & Kuk.S.(2005).Identity style, psychological maturity and academic performance. Personality and Individual Differences. 32,235-247.

–         Berzonsky, M.D. & Sullivan, C . (1992). Social-cognitive aspects of identity style need for cognition, experiential openness, and introspection. Journal of Adolescent Rresearch, 7 :140-155.

–         Bower,G.H . (1981).Mood and memory . American Psychologist . (36)129 – ۱۴۸٫

–         Blasi, A . (1988). Identity and development of self in.Lapsley, D.K and. Pover F.C. (Eds) Self, ego and identity. New York : Springer-Verlag.

–         Brackett, M . (2004). Emotional intelligence and its relation to everyday behaviour. Personality and Individual Differences. 36,(6) , 1387-1402.

–         Breger, L . (1974). From instinct to identity: The development of Personality : Prentice-Hall.

–         Chauhan, S.S. (1993). Mental hygiene (2 ed). New Dehli ,Allied.

–         Ciarrochi, J.& chan, A .(2000). Measuring emotional intelligence in adolescents. Manuscript Submitted for publication, 63, 601-611

–         Dasek, J. B. (1987). Adolescent development and behavior. Prentice Hall. Englewood Cliffs :New Jersey.

–         Dembo, M.H .(1994). Applying educational psychology Fifth edition. New York. Longman.

–         Dollinger, S. & Dollinger, S.M . (1995). Individality and identity exploration : An autophotoghraphic study. Journal of Research in Personality, 31 : 337-354.

–         Engelberg, E. & Sjoberg, L.(2004). Emotional intelligence, affect intensity and social adjustment. Personality and Journal Individual Differences,11: 241-248

–         Erikson, E . (1968). Identity : Youth and crisis. New York: Norton.

–         Erikson, E. (1975). Life history and the historical moment. New York : Norton.

–         Feldman, D . (2001). Commentary : Becoming an emotional intelligence physician. Western Journal of Medicine. Aug; 175,116-122.

–         Gardner, H.(1983). Frames of mind : Theory of multiple intelligence. New York : Basic Books.

–         Gearhavt, B. ,Deruide, J. & Thomas.W.(1988). The Teaching mildly and moderately handicapped student. Prentice Hall, Inc.

–         Gohm, C .(2003). Mood regulation and emotional intelligence : Individual Differences. Journal of Personality and Social Psychology,19,115-130

–         Goleman, D . (1995). Emotiona intelligence. New York : Bantam books.

–         Good shatain, L.D. & Lanyon, R. (1975). Adjustment behavior and personality. Arizona State University. Addision. Wesely.

–         Kerns, K. & Stevens. A. (1996). Parent-child attachment in late adolescence : Links to Social reactions and personality Journal of Youth adadolescence, vol 25.322-325.

–         Kroger, J. (2000). Identity development : Adolecence through adulthood. London : Sage publication, Inc.

–         Kimmel, D. & Weiner, I.B .(1995). Adolescence: A developmental transition. John Wiley. New York. Sons, Ins.

–         Kolsener, L.(1996). The influence of developmental and emotiona factors on success in college.   .

–         Kroger, J. (1996). Identity in adolescence : The balance between self and other, (2nd  ed). London : Routledge.

–         Lasarus, R,S.(1963). Personality and adjustment. Englewood cliffs: New Jersey. Hall, Inc

–         Laslet, R.(1978).  Styles  of  coping  with threat :  Implications  for  health Publishing Company. Denver Colorado.

–         Liff,S. (2003). Social and Emotional Intelligence : Applications for developmental education. Journal of Personality and  social  psychology34 (1),142-148

–         Mayer, J,D., Caruso, D.,Zigler, E. & Dreyden, J(1998). Intelligence and intelligence related personality traits. Intelligence (13) 119-133.

–         Marcia, J.(1980). Identity in Adolescence. In J. Adelson (Ed), Hand book of adolescent psychology. New York : Wiley.

–         Marcia, J.Waterman, S.,Matteson, R.,Archer.L. & Orlofsky. L(1993). Ego identity : A handbook for psychosocial Research. New york : Springer-Verlag.

       – Maslow,A .(1968). Toward a psychology of Being.

       Princeton , N.J: Van Nostrand

–         Mayer, J,D., carus, D,R. &  Salovey, p.(1997). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27, 267-298.

–         Moriarty, N .(2001). Deficits in emotional intelligence underlying adoles cent sex offending. Journal of Adolescent. (24),743-751.

–         Noam, G .(1992). Development as the aim of clinical intervention. Journal of Development and Psychopathology. 4 : 679-696.

–         Nurmi, E.,Berzonsky, D.,Tammi, k. & kinney, A .(1997). Identity processing orientation, cognitive and behavioral strategies and well being. International Journal of

–         Behavioral Development, 21 : 555-570.

–         Parker, D.A . (2000). Emotional intellihence : Clinical and and therapeutic implications, In R. Bar-on and J.P.A Parker. The Handbook of emotional intelligence, Sanfrancissco:Jossey-Bass.

–         Petrides . k . (2004). The role of trait emotional intelligence in academic performance and deviant behavior at school. Personality and Individual Differences. 36(2), 227-293.

–         Reber, Arthur .  (۱۹۹۵). Penguin dictionary of psychology. Second edition.

– RogerS,C.(1961)  On becoming  a  person:  A threratpists view of  psyco therapy. Boston : Houghton Mifflin.

–         Salovey, P. & Mayer, J .(1990). Emotional intelligence. Imagination, cognition and personality(9), 185 -211.

–         Salovey, P. & Mayer, D . (1997). Emotional developmental and emotiona intelligence : Implications for education. New York : Basic Books.

–         Schutte, N.,Malouff, M. & Bobik, C . (2001). Emotional intelligence and interpersonal relations. Journal of Social Psychology. 141(4), 523-536.

–         Schultz, P. (2000). A history of modern psychology. Sydney. Harcourt College Publishers. Seventh edition.

–         Schwartz, J.,Mullis, L.,Waterman, S. & Dunham M. (2000). Ego identity status, identity style, and personal expressiveness : An empirical investigation of three converging constructs. Journal of Adolescent Research, 15 : 504-521.

–         Searni, C . (1999). Emotional competence : A developmental perspective. Journal of Personality and Social Psychology.

–         Shaffer, L, and Shoben ,E. (1956). The psychology of adjustment (2nd ed). Boston : Houghton Mifflin.

– Skidmore, W.(1979). Theoretical Thinking in sociology ,    second Edition , Cambridge University Press.

–         Sprinthall, A. &  Collins, A.(1995). Adolescent psychology :A development view. Third edition, Mc Graw, Hill, Inc.

–         Streitmatter, J . (1993). Identity status and identity style : A replication study. Journal of Adolescence, 16:211-215.

–         Taylor, G . (2000). Recent development in alexithymia theory and research. Canadian Journal of Psychiatry. 45(2), 134-142.

–         Taylor, G. & Bagby, R. (2000). Overview of the alexithymia construct. In R.Bar-on.and Parker ,A(Eds) Handbook of emotional intelligence. San francisco : Jossey-Bass.

–         Trinidad, R. & Johnson. A .(2002). The association between emotional intelligence and early adolescent tobacco and alcohol use. Personality and Individual Differences. 32(1), 95-105.

–         Wadkar, A.,Gore, S. & Paisane, M. (1987). Child perception of parental mutual relations ,parent child relations and child adjustment : Journal of Human Development. 53, 117-129.

–         Watson, D,L. & Tharp, R,G . (1997). Self-directed behavior and self-modification for adjustment. Pacific Grove , CA : Brooks / Cole.

–         Weissberg, R,P. & Greenberg, M.T.(1997).School and community competence enhancement and prevention program. E.Sigel, & K.A.Renninger (EDS). Handbook of child psychology :. New York : Wiley.

–         Weiten,W. (1997). Psychology applied to modern life. Brooks / Cole Publishing Company.

–         White, M. & Jones. M . (1996). Identity styles of male inmates. Criminal Justice and Behavioral, 23 : 490-504.

–         White, J,M. (2003). The relation between identity style and drug and alcohol use. Journal of Adolescent Research, 13(3). 254-332.

–         White , j. M . & Wampler,R.S.& Winn,K.(1998). The identity inventory: A revision with a sixth – grade reading level (ISI-6G).Journal of Adolescent Research, 13(2),223-245.

 مقدمه:

سازگاری مسئله‌ای است که مخصوص انسان نیست. هر موجود زنده به فراخور حال خود و به اقتضای طبیعت و مرحله تکاملی که بدان دست یافته ، ناچار است به طریقی که متضمن حفظ حیات و بقای اوست خود را با محیط پیرامونش سازگار کند.

«تلاش روزمره همه آدمیان نیز عموماً بر محور همین سازگاری دور می‌زند. روان‌شناسان نیز بطور معمول، سازگاری فرد را در برابر محیط مورد توجه قرار داده اند و ویژگی‌هایی از شخصیت را هنجار تلقی کرده‌اند که به فرد کمک می‌کنند تا خود را با جهان پیرامون سازگار سازد، یعنی با دیگران در صلح و صفا زندگی کند و جایگاهی در جامعه برای خود بدست آورد» (اتکینسون[۱]، اتکینسون[۲] ، اسمیت[۳] ، بم[۴] ، هوکسما[۵]؛ ترجمه براهنی و همکاران، ۱۳۷۸).

 واقعیت آن است که آدمی باید نیازهای زیستی خود را در اوضاع و احوالی اجتماعی ارضا نماید. اوضاع و احوالی که دائم در حال تغییر و دگرگونی است،  چرا که هیچ انسانی در خلا زندگی نمی‌کند و بخش قابل ملاحظه‌ای از رفتار انسان مراوده با سایر مردم است (ولمن[۶] ۱۳۷۵).

در این میان سازگاری اجتماعی در دوران نوجوانی از اهمیت خاصی برخوردار است. نوجوان با این پرسش اساسی روبروست که من کیستم؟ این پرسش راجستجوی هویت نامیده اند و فرد نه مانند کسانی خواهد بود که قبل از او در این جهان زیسته‌اند و نه مانند کسانی خواهد شد که پس از او به جهان خواهند آمد (اریکسون، ۱۹۷۵).

نوجوانی دوره‌ای بسیار مهم و بحرانی است زیرا در این زمان است که سوال اساسی فرد در مورد هویت مطرح می‌شود. این مرحله یک زمان تفسیر و تحکیم است که در آن احساسی که داریم و هر چیزی که درباره خود می‌دانیم به صورت یک کل ترکیب می‌شوند. شخص باید خود انگاره با معنایی را شکل دهد که علاوه بر پیوستگی با گذشته، یک جهت‌گیری نسبت به آینده را شامل شود (شولتز[۷]، ۲۰۰۰ ).

از عواملی که بر روی سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان تأثیر بسزایی دارد، هوش هیجانی[۸] است.

امروزه این باور وجود دارد که اگر فرد از هوش هیجانی بالایی بر خوردار باشد، می‌تواند با مشکلات و چالش‌های زندگی‌ بهتر سازگار گردد و به گونه‌ای موثر به کنترل هیجانات خود بپردازد و بدین ترتیب موجبات افزایش سلامت روانی و سازگاری اجتماعی خود را فراهم آورد (انگلبرگ[۹]، ۲۰۰۴).

بیان مسئله:

سازگار شدن [۱۰]با خود و محیط پیرامون خود برای هر موجود زنده یک ضرورت حیاتی است.   سازگار شدن، عملی آگاهانه است و انسان نیروهای خود را در جهت سازگار شدن سوق می دهد(اسکیدمور[۱۱] ، ۱۹۷۹).

در واقع سازگاری با محیط، مهارتی است که باید آموخته شود و کیفیت آن مانند سایر آموخته‌ها، بستگی به میزان علاقه و کوشش فرد برای یادگیری آن دارد. محیط خانواده، مدرسه و وسایل ارتباط جمعی در فراهم ساختن امکانات یادگیری سازگاری با محیط نقش و مسئولیت مهمی به عهده دارند. فرد تحت تأثیر نظام و فرهنگ جامعه خود قرار دارد. در چنین شرایطی است که باید نیازهای خود را برآورده سازد و فرآیند اجتماعی شدن رفته رفته او را به رعایت معیارها و ارزشهای جامعه راغب می‌سازد.

شروع فرآیند اجتماعی شدن در دوره نوجوانی، باعث انتقال ویژگی‌های فرهنگی جامعه از نسلی به نسل دیگر و فراهم کردن امکان استمرار فرهنگ می‌شود و زمینه‌ساز کسب هویت موفق در بزرگسال را فراهم می‌آورد (واتسون [۱۲]و تارپ[۱۳]، ۱۹۹۷).

یکی از موضوعات اصلی نظریه روانی – اجتماعی اریکسون[۱۴](۱۹۶۸) هویت و رشد آن است. هویت احساسی است که هشیارانه تجربه می‌شود و از تبادل فرد با واقعیت اجتماعی خویش ناشی می‌شود.

هویت در یک فرد، پیوسته در حال تبدیل و تغییر در پاسخ به تغییرات در محیط اجتماعی است. از نظر اریکسون، تشکیل و حفظ احساس قوی از هویت اهمیت فراوان دارد؛ او عدم وجود هویت قوی را یکی از نخستین عوامل تعیین کننده آسیب روانی و ناسازگاری اجتماعی می‌داند (اریکسون،۱۹۶۸ ).

اریکسون معتقد است که در سنین نوجوانی، فرد نسبت به هویت خود، آگاهی به دست می‌آورد و “خود”[۱۵] با وحدت بیشتری از گذشته در ارتباط با گروه، شغل، جنس، فرهنگ و مذهب در نوجوانی شکل می‌گیرد. تعارض روانی این دوره، مربوط به شکل‌گیری احساس هویت و پراکندگی اجزای مختلف آن است. وظیفه حیاتی دوره نوجوانی آن است که این تعارض را حل کند و یک هویت واحد و منسجم برای خویش ایجاد نماید،  این کار وقتی مقدور است که فرد بر جوانب منفی این تعارض و بحران غالب شود و هماهنگی درونی و مداوم در ایفای وظایف مختلف خود به دست آورد (لطف آبادی، ۱۳۸۱).

رشد هویت جوانب مختلفی دارد. جنبه روانی آن خود درونی نوجوان را شکل می‌دهد. او باید بتواند زندگی گذشته و هویت دوره‌های قبلی زندگی خویش را با وضع و حال جدیدش پیوند مناسبی بزند. نوجوان در این تلاشهای خود همچنین باید بتواند به پرسشهای مهم نظیر “جای من در هستی کجاست؟” ” از زندگی خود چه می‌خواهم؟” پاسخ بگوید.

برخلاف دوره های قبل، که کودک این  سوالات را از بزرگترها داشت، اینک او از خود می‌پرسد و خود او باید پاسخ مناسبی برای پرسشهای خویش پیدا کند (اریکسون ، ۱۹۷۵).

سرانجام اینکه درک هویت فردی، مستلزم تقابل روانی اجتماعی است. طبق نظر  اریکسون، نوجوان باید بین آن تصوری که از خودش دارد و آن تصوری که از استنباط و انتظار دیگران از خودش دارد هماهنگی ایجاد کند. تاکید اریکسون بر اینکه درک فرد از هویت خود دست کم تا حدودی با واقعیت اجتماعی ارتباط دارد، اهمیت بسیار دارد. اریکسون بر این مسئله تأکید می‌کند که طرد شدن از طرف افراد یا اجتماع، ممکن است باعث شود که کودک از هیچ راهی نتواند در خود احساس هویتی قوی و مطمئن پیدا کند (ماسن[۱۶]، کیگان،[۱۷] هوستون[۱۸] ، کانجر[۱۹]؛ ترجمه یاسایی، ۱۳۸۰).

ویزبرگ[۲۰] و گرینبرگ[۲۱] (۱۹۹۷) دریافتند که از جمله عواملی که به شدت سازگاری  اجتماعی هر فرد را در میان دیگر همنوعان خود تحت تاثیر قرار می‌دهد هوش هیجانی است.

در واقع هوش هیجانی نوعی پردازش اطلاعات هیجانی است که در برگیرنده ی ارزیابی دقیق هیجانات در خود و دیگران، ابراز مناسب هیجان و تنظیم انطباقی هیجان به نحوی که زیستن را ارتقا بخشد، می باشد (مایر[۲۲] و سالوی، ۱۹۹۰[۲۳]).

مفهوم هوش هیجانی که اولین بار در سال ۱۹۹۰ بوسیله  سالوی و مایر معرفی شد  برای بیان کیفیت درک احساسات افراد، همدلی با احساسات دیگران و توانایی اداره مطلوب خلق و خو به کار برده شد. این هوش، مشتمل بر شناخت خویش و دیگران و استفاده بهینه از آن برای اتخاذ تصمیمات مناسب در زندگی است. به عبارت دیگر، عاملی است که به هنگام شکست، در شخص ایجاد انگیزه می‌کند و به واسطه داشتن مهارتهای اجتماعی بالا منجر به برقراری رابطه خوب با مردم می‌شود (گلمن، ۱۹۹۵).

پژوهش‌های اخیر در روان‌شناسی و عصب‌شناسی، نشان داده که عاطفه اغلب مولفه مفید و حتی اساسی یک پاسخ سازی  موقعیت اجتماعی است. پژوهش با بیماران آسیب دیده مغزی، نشان می‌دهد که به خاطر صدمه به بخش پیشانی مغز، آنها نمی‌توانند واکنش‌های عاطفی را تجربه کنند و تمایل به این دارند که تصمیم‌های اجتماعی مصیبت‌بار بگیرند. لذا روابط اجتماعی‌شان مختل می‌شود، اگر چه توانایی ذهنی‌شان بدون آسیب باقی می‌ماند (کیاروچی[۲۴]،  فورگاس[۲۵]، مییر ۱۹۹۹؛ ترجمه نجفی زند، ۱۳۸۵).

هوش هیجانی در اصل دربرگیرنده این نکته است که شایستگی بین فردی (دیگران را چقدر خوب می‌فهمم و با آنها ارتباط برقرار می‌کنم) به هوش درون فردی (توانایی فهمیدن هیجاناتمان و به کار گرفتن آنها به نفع خودمان و نه به ضررمان) بستگی دارد. هر دوی این مولفه‌های مهم هوش هیجانی، با هم ترکیب می‌شوند  تا به ما کمک کنند با زندگی روزانه کنار بیائیم و با محیط مدام در حال تغییر سازگاری پیدا کنیم. هر چه این دو مفهوم بیشتر رشد یابند، شانس موفقیت ما در زندگی و سازگاری اجتماعی با دیگران بهتر خواهد بود (پارکر[۲۶]، ۲۰۰۰) .

بنابراین به نظر می رسد که دو عامل هوش هیجانی و سبکهای هویت تاثیر قابل ملاحظه ای بر  روابط بین فردی و سازگاری اجتماعی نوجوانان و جوانان دارند. لذا محقق تصمیم گرفت با کار دقیق تر بر روی این دو عامل، اطلاعات بیشتری را در این زمینه کسب کند و در اختیار مربیان و دست اندرکاران تعلیم و تربیت جامعه قرار دهد، تا در آینده کمتر شاهد آسیب های روانی و ناسازگاریهای اجتماعی در میان دانش آموزان کشورمان باشیم.

اهمیت و ضرورت تحقیق:

پویایی و بالندگی و توسعه هیچ کشوری، بدون توجه به پویایی و بالندگی نوجوانان و جوانان آن کشور امکان‌پذیر نیست؛ زیرا دیر یا زود همین گروه از افراد جامعه به سن بزرگسالی می‌رسند و در بطن جامعه قرار می‌گیرند. جوانان این سرمایه‌های پرارزش جامعه، نیازمند هدایت و تقویت نیروهای بالقوه‌شان و رشد در مسیر کمال هستند و حفظ بهداشت روانی و سازگاری اجتماعی  و بالا بردن سطح آگاهی آنان وظیفه دست‌اندرکاران تعلیم و تربیت جامعه است. تغییرات سریع و متنوع و پیچیده زندگی کنونی، گاه امکان سازگاری اجتماعی را بویژه برای نوجوانان اندکی با مشکل روبه‌رو می‌سازد. موضوع ناسازگاریها هر روز در جامعه نوجوان ما، ابعاد وسیعتری به خود می‌گیرد، و ابعاد مختلف وجودی آنها از جمله هویت آنها را تحت تأثیر قرارمی دهد.

 با توجه به اینکه ترکیب جمعیتی کشور ما جوان است و بالغ بر بیست میلیون نفر از افراد جامعه ما را نوجوانان و جوانان تشکیل می دهند، نقش نوجوانان و جوانان در ساختن آینده کشور از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است(فصل نامه تخصصی پژوهش های تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، شماره ۸).

این بدان معناست که باید ً برای پیشگیری از ناسازگاریهای اجتماعی افراد جامعه، به سازگاری اجتماعی  در دوره نوجوانی توجه ویژه داشت.

 ارقام نشانگر آن است که توجه به ناسازگاریهای اجتماعی زمانی بیشتر اهمیت پیدا می کند که به آمار مراجعه می شود.  از تعداد کل افراد وارد شده در زندان‌های استان خوزستان، پنجاه درصد مربوط به سن نوجوانی و جوانی است که بیشترین نوع جرایم آنان نیز مواد مخدر، سرقت و شرارت است (مرکز مطالعه و تحقیقات جرم شناسی استان خوزستان، ۱۳۸۵).

ناسازگاریهای اجتماعی نوجوانان، عملاً زیان‌های مادی ناشی از بی‌تاثیر کردن تلاش مسئولان و اتلاف امکانات و منابع آموزشی را دربردارد. همچنین مشکلات متعدد قانونی که ناشی از اتلاف هزینه‌های مربوط به نظام قضایی و هزینه‌های مضاعف نگهداری و بازپروری است ناخواسته بر جامعه تحمیل خواهد کرد.

«چون نوجوانی نمایانگر عدم تداوم در رشد  است تکلیف عمده  این مرحله یافتن هویت فردی است. احساس خود، آنچنان که ما خود را می بینیم و دیگران ما را می بینند، اساس شخصیت بزرگسالی  ما را تشکیل می دهد. اگر  این پایه و اساس قوی باشد، یک هویت فردی محکم به دست می آید. اگر چنین نباشد  نتیجه آن چیزی است که اریکسون آن را گم گشتگی  هویت می خواند. گم گشتگی هویت چیزی شبیه به رنج بردن از یاد زدودگی  یا شبیه سرگردانی  دائمی و به دنبال خود گشتن است.  با چنین احساس ضعیفی  از گذشته یا آینده، شخصیت های گم گشته فاقد ریشه و دید نسبت به آینده اند» (شهرآرای، ۱۳۸۴٫ ص۱۶۷).

همچنین هوش هیجانی یکی از عوامل  مهم پیش بینی کننده سازگاری فرد در محیط اجتماعی  است. افرادی که از هوش هیجانی  پایینی برخوردارند با مشکلات  و چالش های  زیادی در زندگی  دست به  گریبان  هستند و نمی توانند به گونه ای  موثر  به کنترل هیجانات خود بپردازند. این افراد توانایی تشخیص ، تفکیک و کنترل  احساسات خود را ندارند تا بتوانند یک رابطه مناسب را برقرار کنند.  لذا در برخورد با دیگران  در اغلب  مواقع تصمیم های مصیبت بار می گیرند که روابط اجتماعی  آنها را مختل می سازد.

 برای جلوگیری از این پیامدها، لازم است علاوه بر شناسایی علل ناسازگاریها، درصدد پیشگیری و از میان بردن عوامل ایجاد‌کننده آن بود. انجام چنین تحقیقاتی می‌تواند: اولاً انواع ناسازگاریهایی را که هنوز در مدارس نهادینه نشده است را مورد مطالعه قرار دهد. دوم آنکه مشکلات و مسائل دانش‌آموزان را قبل از اینکه حاد و بحرانی شوند شناسایی کنند و سوم آنکه به برنامه‌ریزی عینی جهت حل مشکلات و مسائل دانش‌آموزان بینجامد. و در نهایت، با ارائه راهکارهایی برای مقابله ، به انواع ناسازگاریهای دانش‌آموزان با مسولان و برنامه‌ریزان آموزش و پرورش کمک کند تا در جهت کاهش این ناسازگاریها اقدام به عمل آورند.

اهداف اصلی پژوهش

۱- شناسایی رابطه بین هوش هیجانی و سازگاری اجتماعی در دانش‌آموزان پسر پایه دوم دبیرستان.

۲- تعیین سهم متغیرهای سبک های هویت  و هوش هیجانی در پیش بینی سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان پسر پایه دوم دبیرستان .

اهداف فرعی پژوهش:

۱- شناسایی رابطه بین سبک هویت اطلاعاتی و سازگاری اجتماعی در دانش آموزان پسر پایه دوم دبیرستان .

۲- شناسایی رابطه بین سبک هویت هنجاری و سازگاری اجتماعی در دانش‌آموزان پسر پایه دوم دبیرستان.

۳- شناسایی رابطه بین سبک هویت سردرگم / اجتنابی و سازگاری اجتماعی در دانش آموزان  پسر پایه دوم دبیرستان.

فرضیه های اصلی و فرعی  پژوهش

فرضیه اصلی: بین هوش هیجانی  و سازگاری  اجتماعی در دانش آموزان  پسر پایه دوم دبیرستان  رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه فرعی: بین سبک هویت اطلاعاتی و سازگاری اجتماعی رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه فرعی: بین سبک هویت هنجاری و سازگاری  اجتماعی رابطه منفی  وجود دارد.

فرضیه فرعی: بین سبک هویت سردرگم  / اجتنابی  و سازگاری اجتماعی  رابطه  منفی وجود دارد.

سوال اصلی پژوهش: سهم متغیرهای  پیش بین سبکهای  هویت و هوش  هیجانی در پیش بینی سازگاری اجتماعی  به چه میزان است؟

 

تعاریف اصطلاحات

تعاریف مفهومی:

هویت: هویت از نظر اریکسون (۱۹۸۱) عبارت است  از: « احساس یکی بودن، هویت وحدت شخصیتی است که بوسیله شخص احساس می‌شود و به وسیله دیگران به صورت یکسان بودن از زمانی به زمان دیگر شناخته می‌شود» (شهر آرای، ۱۳۸۴، ص. ۱۶۷).

سبک هویت: به روشی اشاره می‌کند که افراد به طور مشخص، اطلاعات مناسب خود را پردازش می‌کنند، مسائل شخصی را حل می‌نمایند و به موضوعات هویت می‌پردازند (برزونسکی[۲۷]، ۱۹۹۲).

سبک هویت اطلاعاتی: افراد با سبک هویت اطلاعاتی، آگاهانه و به طور فعال به جستجوی اطلاعات و ارزیابی آنها می‌پردازند و سپس اطلاعات مناسب خود را مورد استفاده قرار می‌دهند. (همان منبع)

سبک هویت هنجاری: افرادی که از این سبک هویت استفاده می‌کنند، به موضوعات و تصمیم‌گیرهای هویتی به صورت همنوایی با انتظارات و دستورات افراد مهم و گروههای مرجع می‌پردازند. آنها به طور خودکار، ارزش‌ها و عقاید را بدون ارزیابی آگاهانه درونی می‌کنند(برزونسکی ، ۲۰۰۳).

سبک هویت سردرگم/ اجتنابی: افرادی که از این سبک هویت استفاده می‌کنند تا حد ممکن سعی می‌کنند از موضوعات هویت و تصمیم‌گیری بپرهیزند و معمولاً تصمیم‌گیریهای آن‌ها با ترس و اضطراب همراه است (برزونسکی و کوک ، ۲۰۰۰).

تعهد: به توافق در سرمایه‌گذاری فرد در یک شغل یا عقیده اشاره دارد (همان منبع).

تعریف عملیاتی:

سبک هویت: بالاترین نمره استاندارد Z آزمودنی در آزمون (ISI-G6) مشخص‌کننده سبک هویتی فرد است.

تعریف مفهومی سازگاری اجتماعی:

سازگاری اجتماعی فرآیندی است که در آن فرد، با فراگیری اصول و آداب پذیرفته شده در گروه یا اجتماع و همسو نمودن نیازها و خواسته‌های خود با گروهی که در آن زندگی می کند، توانایی جذب شدن در آن گروه را پیدا می‌کند(والی پور ۱۳۷۳).

 تعریف عملیاتی سازگاری اجتماعی:

در این پژوهش منظور از سازگاری اجتماعی نمره‌ای است که فرد در مقیاس سازگاری اجتماعی بل (۱۹۶۱) کسب می‌کند.

 تعریف مفهومی هوش هیجانی:

هوش هیجانی به توانایی تشخیص معانی هیجانات و روابط آنها، استدلال و حل مسئله بر اساس آنها دلالت دارد. هوش هیجانی در قابلیت درک هیجانات، جذب احساسات مرتبط با هیجان، فهم این هیجانات و اداره آنها دخیل است (مایر، کارسو[۲۸]، سالوی، ۱۹۹۷).

 تعریف عملیاتی هوش هیجانی:

هوش هیجانی عبارت از نمره‌ای است که فرد از مقیاس هوش هیجانی سیبریاشرینگ،  (۱۹۹۶) بدست می‌آورد.

تحلیل داده‌ها:

در این پژوهش، از دو نوع آمار توصیفی و استنباطی استفاده می شود. برای آمار توصیفی از (میانگین، میانه، انحراف معیار، انحراف استاندارد و واریانس) و برای آمار استنباطی (تحلیل رگرسیون و ضریب همبستگی چند متغیره) استفاده می‌شود.