مقدمه

شهر محمودآباد از شهرهای ساحلی استان مازندران و در۵۲۱۵ طول شرقی و۳۶۳۶ عرض شمالی و ۸۰ کیلومتری مرکز استان مازندران واقع شده است.

جمعیت این شهر در سال۷۲ برابر۱۶۶۴۷ نفر و در سال۷۵ برابر ۱۹۲۵۲ نفر می باشد عمده فعالیت مردم منطقه کشاورزی و صیادی بوده و همچنین در بخش توریسم هم فعالیت دارند. این شهر از شهرهای توریستی مازندران که هر ساله در فصل تابستان پذیرای هزاران مسافری است که خواهان استفاده از آب دریای خزر می باشند، و این امر نیازمند محیطی بهداشتی می باشد معهذا عدم رعایت نکات بهداشتی مانند تخلیه زباله در معابر عمومی و تخلیه فاضلاب در انهار نمای زشتی به این شهر داده که جای دارد از طرف مسئولین مورد توجه بیشتری قرار گیرد.

در شرایط فعلی جمعیت شهر بالغ ۲۵۴۳۰ نفر (سال۸۵) می باشد.

        ·مشکلات دفع فاضلاب و آب های سطحی شهر محمودآباد

همانطوری که قبلاً ذکر شده است محمودآباد در قسمت ساحلی مازندران قرار دارد و به علت بالا بودن سطح آب های زیرزمینی، امکان استفاده از چاه های جذبی وجود نداشته و همچنین عدم وجود شیب کافی و مسطح بودن شهر، موجب بروز مشکلات عدیده ای در دفع فاضلاب و آب های سطح گردیده است.

جهت جمع آوری آب های سطحی در سطح شهر از کانال های سرپوشیده و کانیوهایی با ابعاد مختلف استفاده شده که بسیاری از آنها بدون رعایت مسائل فنی اجرا شده است، کانال فوق نهایتاً وارد شبکه اصلی شده و به رودخانه می ریزد.

متأسفانه مشکل دفع فاضلاب خانگی باعث شده که اکثر مردم جهت تخلیه فاضلاب از این کانال ها استفاده نمایند که ضمن آلودگی محیط زیست و از بین بردن آبزیان، منظره بسیار زشتی به محیط شهر داده است.

با توجه به بررسی های به عمل آورده در سطح شهر مشاهده شده است نهرهای موجود پر از آشغال و تخلیه گاه فاضلاب خانگی می باشد و همچنین عدم شیب مناسب در کف بستر نهرها و رودخانه ایجاد ماند  نموده که این موضوع باعث سیاه شدن رنگ آب که نشان دهنده ی  (بی هوازی) شدن نهر و ایجاد بوهای زننده و رشد و تکثیر حشرات موذی می گردد.

از آنجایی که دسترسی کودکان به نهرها آسان و گاهاً در حاشیه آن به بازی می پردازند، شیوع انواع بیماری های واگیر محتمل می باشد. لازم به ذکر است که نهرهای داخل شهر به رودخانه ای به نام « شهر رود» تخلیه می گردند و رودخانه فوق نیز پس از طی مسافت چند صد متر به دریا می ریزد و از آنجائی که در کنار دریا مردم منطقه و مسافرین هم مشغول شنا کردن می باشند، منجر به تماس مستقیم آنها با فاضلاب خانگی می گردد که این امر می تواند شیوع گسترده بیماری های واگیر و منطقه به وسیله آب را در پی داشته باشد.

پیشنهادات

با توجه به مشکلات موجود و عدم دفع بهداشتی فاضلاب، طراحی و اجرای شبکه جمع آوری فاضلاب و تصفیه خانه برای شهر ضرورت خاصی دارد و چنان چه این امر صورت نگیرد می تواند مشکلات شدید بهداشتی و زیست محیطی را در منطقه ایجاد نماید.

ضمن بازدید از منطقه مشخص شد که تعدادی از لوله های جمع آوری آب های سطحی به نهرهای داخل شهر تخلیه می گردد، ولی عمق لوله در محل تخلیه به رودخانه بدون در نظر گرفتن ارتفاع آب رودخانه بوده است. لذا در موقعی که آب رودخانه بالا می آید خصوصاً در مواقع بارندگی، آب های سطحی منتقله به وسیله لوله قادر به تخلیه در رودخانه نبوده و در جهت عکس در لوله ها به جریان درمی آید، لذا با توجه به اجرای غیر اصولی شبکه آب های سطحی نیاز به طراحی شبکه ای فنی و محاسبه شده می باشد تا بتوان به نحو مطلوب آب های سطحی منطقه را جمع آوری و دفع نمود.

در کوتاه مدت نیز شهرداری می باید از تخلیه فاضلاب خانگی در کانیوها و لوله های اصلی جمع آوری آب های سطحی و نهرهای موجود جلوگیری نماید، همچنین شهرداری می تواند نسبت به لایروبی و جمع آوری آشغال و مواد جامد از نهرهای سطح شهر اقدام نماید که این امر علاوه بر تسهیل در جریان نهرها و جلوگیری از  باعث زیبایی منظره شهر می گردد.

نتیجه گیری

اجرای شبکه جمع آوری و تصفیه و دفع فاضلاب و شبکه جمع آوری آب های سطحی در شهر محمودآباد ضمن بالا بردن سطح بهداشت عمومی و جلوگیری از آلودگی محیط زیست منجر به کاهش هزینه های درمانی شده و از نظر اقتصادی نیز مهم می باشد.

با بالا بردن سطح بهداشت و زیباتر شدن شهر در اثر رعایت بهداشت، توریست بیشتری جذب شهر شده و ضمن افزایش تعداد مسافران، اقتصاد شهر نیز پیشرفت قابل ملاحظه‌ای خواهد نمود و بازار کار بیشتری برای اهالی منطقه ایجاد می گردد.

به طور کلی تأمین آب شرب شهر محمودآباد از چهار حلقه چاه می باشد و ظرفیت مخازن این شهر در مجموع۷۳۰۰ متر مکعب می باشد.

ناگفته نماند که آب ورودی به مخزن از قبل با سیستم کلرفیاتور گازی کلرینه می شود. و سیستم کلرزنی گازی در بالا دست یعنی در محل چاه شماره۳ لاصفا قرار دارد. مجموع آبدهی کل چاه ها۱۴۶ لیتر در ثانیه می باشد.

مقدمه

افزایش بی رویه جمعیت در جهان حاضر مشکل اساسی برای محیط زیست ایجاد نموده و تأمین مواد غذایی و آب سالم بهداشتی از عمده ترین مسائلی است که نیاز به برنامه دقیق و به کارگیری از تکنولوژی پیشرفته در حل آن دارد. در بررسی آب سالم و بهداشتی شهر و تأمین آن قدم اول شناخت وضعیت موجود و بررسی امکانات برای حداقل۵ سال آینده می باشد. در این راستا اساسی ترین کار شناخت منابع تأمین کننده آب و امکان یا عدم امکان در بهره برداری آن می باشد. پس از آن مسائلی مربوط به چگونگی انتقال و دسترسی عموم به آب سالم و بهداشتی پرداخته و دقیقاً مقدار مصرف مورد نیاز شهر و شخص و پس از آن تعیین هزینه نمایند. در وضعیت کنونی جهت حل مشکل کم آبی بررسی امکانات موجود و چگونگی بالا بردن راندمان دستگاه های منابع تأمین کننده آب از یک طرف و بررسی شبکه شهری و مقدار نشت از طریق لوله ها و شبکه های قدیمی پوسیده و شکسته شده از طرف دیگر جهت تعیین میزان هزینه برای اصلاح آن از اهداف اساسی به شمار می آید. در این خصوص برای شهر محمودآباد کلیه موارد اشاره شده فوق بررسی شده و نتایج به صورت پیشنهاد در پایان گزارش آورده شده است. امید داریم که این گزارش گاهی هر چند کوچک در حل مسائل و مشکلات این شهر برداشته و انشاءالله با بررسی سایر کارشناسان در این خصوص مشکل کم آبی در استان حل گردد.

۱- ویژگی های جغرافیایی شهر

شهرستان محمودآباد با جمعیت بالغ بر۱۶۳۷۵ نفر از جمله شهرهای ساحلی استان مازندران بوده که دارای آب و هوایی خیلی مرطوب می باشد. این شهر در ارتفاع۲۲ متری از سطح دریای آزاد قرار داشته و میزان بارندگی و تبخیر سالیانه آن به ترتیب برابر۱۰۰۰و۹۰۰ میلیمتر با دمای۱۵ درجه سانتی گراد می باشد.

شهرستان محمودآباد به دلیل واقع شدن در مناطق ساحلی در فصول گرم پذیرای مهمان‌های زیادی از شهرهای مختلف کشور می باشد. لذا مصرف آب نیز در تابستان به حداکثر مقدار می رسد.

۲- زمین شناسی هیدروژنولوژی

تنها رودخانه ای که از داخل شهر محمودآباد عبور می کند که از انشعابات رودخانه هرازبوده و در مسیر خود پساب های آب کشاورزی و شهری به آن اضافه می گردد. این رودخانه در انتهای مسیر خود به دریای خزر می ریزد سطح آب های زیرزمینی این شهر به طور متوسط در۵ متری قرار داشته و جهت شیب هیدرولیکی آن نیز از جنوب به سمت شمال می باشد. بارندگی زیاد و وجود پتانسیل آبی قوی در قسمت ساحلی این شهر حتی در زیر دریای خزر چشمه هایی با آب شیرین ایجاد شده که در میزان شهری آب در این قسمت از دریا تأثیر گذاشته است.

در بررسی زمین شناسی این شهر بیشتر به اواخر دوران چهارم که در تشکیل سفره های زیرزمینی از اهمیت خاصی قرار دارد پرداخته می شود. رسوبات این مناطق اکثراً از سطح زمین تا اعماق شامل رس- ماسه و سیلت از نوع دریایی می باشد که بر اثر پسروی و پیشروی سطح آب دریای خزر طی زمان ها گذشته حاصل شده است.

به علت باقی ماندن آب دریا هنگام پسروی باتلاق ها و مناطق کولایی ایجاد شده که امروزه با حفر چاه ها در این مناطق آبی با کیفیت بد همراه با مواد آلی برداشت می‌گردد. این مناطق اکثراً موضعی بوده و تا قسمت میانی دشت (گالش پل) شروع رسوبات آبرفتی مخروط افکنه هراز ادامه دارد.

۳- آب شهری

الف- منابع تأمین آب:

منابع تأمین کننده آب شهر در حال حاضر توسط بهره برداری از سه حلقه چاه واقع در مسیر جاده محمودآباد به آمل مطابق کروکی و نقشه های ضمیمه گزارش تأمین می‌گردد. بررسی دبی آزاد چاه ها نشان می دهد که هر چه فاصله از مناطق ساحلی و مخزن دورتر شویم مقدار آبدهی چاه ها بیشتر می گردد این مورد به دلیل قرارگیری چاه ها در محدوده مخروط افکنه می باشد. در این قسمت با داشتن اطلاعات اولیه مشخصات چاه‌ها (ضمیمه گزارش) کمیت و کیفیت چاه ها و پمپ ها بررسی شده و نتیجه در پایان آن جهت اخذ تصمیمات بعدی آورده شده است.

لازم به توضیح است: مقدار دبی اندازه گیری شده از طریق جهت در مخزن زمینی محمودآباد زمانی که دو چاه در حال پمپاژ باشند برابر حدود ۷۰ لیتردر ثانیه می باشد.

ارتفاع زیاد منبع، هوای سرد، نبود اپراتور ماهر جهت نصب سوند الکتریکی ناچاراً کلیه کارها توسط کارشناس صورت گرفته است و آماده برای اندازه گیری گردید در ساعت۱۲ نیمه شب پمپ ها خاموش شده و شهر مستقیماً از منبع هوایی تغذیه گردید اندازه گیری در هر ۱۵ دقیقه تا ساعت ۵ صبح مورخه۳۰/۶/۷۱ ادامه داشته است رقم مربوطه به صورت جدول درآمده و با داشتن مساحت مخزن و تغییرات سطح آب، حجم کلی اب مصرفی در هر ۱۵ دقیقه محاسبه گردید. نتیجتاً کمترین مصرف از ساعت ۳ لغایت ۳۰/۳ دقیقه حدود۶۸/۹ مترمکعب (در هر۱۵ دقیقه) محاسبه گردیده است.

۵- محاسبات:

الف- تفسیر نمودار ستونی: تغییرات مصرف تا ساعت ۳ نیمه شب مربوط به مصرف شهر و پر کردن منبع هوایی یکی از روستاهای تابعه شهر با لوله ۲ اینچ می باشد. با توجه به وضعیت شغلی مردم این شهر که اکثراً کسبه و کارگر می باشند مقدار مصرف آب از ساعت۵/۳ به بعد مربوط به استفاده آب توسط این قشر می باشد.

ب- کل مصرف آب در شهر در سال۶۸ برابر ۹۶۰۵۴۵ و در سال۶۹،۱۱۴۴۱۶۴ می باشد که از طریق کنتور شمارش شده است. (خانگی)

برای سال۷۰ حدود۱۳۲۷۷۸۳ متر مکعب در سال برآورد می گردد که حدود۴۳ لیتر در ثانیه به طور متوسط مصرف می گردد.

از طریق آمار جمعیتی بر طبق مقدارمصرف برای هر نفر۲۳۰ لیتر در روز (جاماب) مقدار مصرف سالانه برابر خواهد بود.WT/S 5/43= روز/ WT/S376650=230*16375

بنابراین مقدار مصرف که برای محاسبه در نظر گرفته خواهد شد برابر ۴۲ لیتر در ثانیه خواهد بود.

کمترین مصرف از طریق نمودار ستونی برابر۶۸/۹ متر مکعب در زمان۱۵ دقیقه می باشد بر اساس واحد لیتر در ثانیه برابر۷/۱۰ لیتر در ثانیه می باشد با توجه به اینکه در این ساعت از شب مقدار مصرف بسیار کم بوده و حتی طبق بررسی حاصله کلیه کارخانجات از آب استفاده ننموده اند. لذا وجود یک درمانگاه در شهر و احتمال مصرف آب توسط بعضی از ساکنین مقدار۷/۰ لیتر در ثانیه برای این مصارف تخصیص داده می شود.

بنابراین مقدار نشت آب از طریق لوله های شکسته شده و قدیمی برابر۱۰ لیتر در ثانیه محاسبه و در نظر گرفته می شود.