عنوان :

تحقیق تاثیر ورزش بر سلامت روانی دانشجویان دختر

تعداد صفحات : ۶۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در جهان امروز بهداشت روانی از اهمیت بسیار بالایی برخودار است، زیرا در عصری زندگی می کنیم که به موازات پیشرفت های تکنولوژی، صنعتی، اقتصادی و اجتماعی، نابسامانی های روانی و نفسانی روز به روز در حال گسترش است و بسیاری از افراد از ناراحتی ها و نابسامانی های روانی به شدت رنج می برند و نه تنها خود در عذاب هستند بلکه خانواده و جامعه را نیز دچار مشکل می کنند.

بهداشت روانی، علمی است در جهت بهزیستی، رفاه اجتماعی و سلامت زندگی که با تمامی زوایای زندگی- از تولد تا مرگ – از محیط خانواده تا مدرسه، دانشگاه، محیط کار و جامعه ارتباط دارد.

انسان در کنار نیازهای فیزیولوژیک دارای نیازهای عاطفی، اخلاقی، مذهبی، آموزشی و هدایتی است که زندگی سالم در پرتو برآورده شدن این نیازها و ایجاد تعادل میان آنها، به وجود می آید. اسلام، انسان را دارای ابعاد مادی و معنوی می داند و در کنار توجه بسیار به بهداشت و سلامت جسمانی، سلامت و بهداشت روحی را مورد عنایت ویژه قرار می دهد. دانشمندان اسلامی نیز این موضوع را در قالب های بحث معرفت روان یا علم النفس مورد پژوهش قرار داده اند.

ورزش یکی از مفیدترین و سالم ترین سرگرمی هایی است که می تواند اوقات فراغت جوانان را پر کند. ورزش کسالت و تنبلی را از انسان زدوده و به وی نشاط و شادابی بخشیده و او را برای انجام کارها و وظایف فردی و اجتماعی آماده نموده و اخلاقش را بهبود می بخشد.

ورزش، روحیۀ شجاعت، ازخودگذشتگی، مبارزه با ظلم و دفاع از مظلوم را در انسان تقویت نموده، ارادۀ وی را قوی می سازد. پیامبر گرامی اسلام (ص) دربارۀ حق بدن بر انسان می­فرماید:

«اِنَّ لِرَبِّکَ عَلیکَ حَقّاً، و اِنَّ لِجَسَدِکَ عَلیکَ حَقّاً وَ لِاَهلِکَ عَلیکَ حَقّاً؛

«پروردگارت بر تو حقی دارد، و بدنت بر تو حقی دارد، و خانواده ات ]نیز[ بر تو حقی دارد.»

آن چه در این حدیث ارزنده قابل توجه است، این است که پیامبر بزرگوار اسلام، تا بدان پایه برای جسم و بدن ارزش و اهمیت قائل است که حق بدن را در ردیف حق پروردگار ]آن هم بلافاصله بعد از آن[ و در کنار حق خانواده ]و حتی قبل از آن[ ذکر می فرماید؛ زمانی انسان می تواند حق پروردگار و خانواده خویش را به بهترین نحوی ادا کند، که از بدنی سالم و نیرومند برخوردار باشد.

هدف از مقاله حاضر بررسی تاثیر ورزش بر سلامت روانی دانشجویان دختر پیام نور شهر قزوین می باشد. نمونه آماری۱۰۰ نفر از بین دانشجویان به صورت تصادفی انتخاب شدند.

روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است . در این پژوهش از آزمون GHQ28 گلدنبرگ برای سنجش سلامت روان دانشجویان و یک آزمون محقق ساخته که تحت نظارت استاد راهنما توسط محقق تهیه شده استفاده شده است.

نتایج نشان داد که دانشجویان ورزشکار از سلامت روانی بیشتری نسبت به دانشجویان غیرورزشکار برخوردار هستند.

واژه های کلیدی: ورزش ، سلامت روانی، آزمون GHQ28 گلدبرگ

فهرست مطالب

فصل اول (زمینۀ تحقیق)
مقدمه    ۱۲
بیان مسئله    ۱۳
ضرورت و اهمیت پژوهش    ۱۴
اهداف پژوهش     ۱۶
فرضیات پژوهش    ۱۸
فصل دوم (پیشینۀ تحقیق)
پیشینۀ تحقیق    ۲۰
بخش اول: پیشینۀ نظری تحقیق    ۲۰
مفهوم سلامت روانی    ۲۰
مفهوم سلامت روان از دیدگاههای مختلف    ۲۲
سلامت روان از دیدگاه اسلام     ۲۴
اهداف سلامت (بهداشت) روانی    ۲۴
ورزش    ۲۶
اثرات ورزش از دیدگاه اسلام    ۲۷
اثرات روان شناختی ورزش (ورزش و سلامت روانی)    ۲۸
قسمتی از بیانیۀ انجمن روان شناسی (ISSP)    ۲۹
بخش دوم: پیشینۀ تجربی تحقیق    ۳۰
تحقیقات انجام شدۀ داخلی    ۳۰
تحقیقات انجام شدۀ خارجی    ۳۳
فصل سوم (روش پژوهش)
متغیرهای پژوهش    ۳۷
تعاریف عملیاتی متغیرها    ۳۷
جامعه آماری    ۳۷
نمونه آماری و روش نمونه گیری    ۳۷
ابزار پژوهش    ۳۸
نوع تحقیق    ۳۸
اعتباریابی ابزار    ۳۹
روشهای تجزیه و تحلیل اطلاعات    ۳۹
مراحل اجرای پژوهش    ۴۰
ملاحظات اخلاقی    ۴۰
فصل چهارم
۱)آزمون T گروههای مستقل    ۴۲
۱-۱) جدول    ۴۲
۲-۱) جدول     ۴۲
۱-۱) نمودار ستونی مربوط به دانشجویان ورزشکار و غیرورزشکار    ۴۳
۲) آزمون ضریب همبستگی پیرسون    ۴۴
۱-۲) جدول    ۴۴
۲-۲) جدول    ۴۴
۱-۲) نمودار هیستوگرام مربوط به نمرات سلامت روان دانشجویان    ۴۵
۳) آزمون ضریب همبستگی پیرسون    ۴۶
۱-۳) جدول    ۴۶
۲-۳) جدول     ۴۶
۱-۳) نمودار هیستوگرام مربوط به نمرات سن و سلامت روان دانشجویان    ۴۷
۴) آزمون آنالیز واریانس یک راهه    ۴۸
۱-۴) جدول    ۴۸
۲-۴) جدول    ۴۸
۱-۴) نمودار ستونی مربوط به ترم های مختلف    ۴۹
فصل پنجم
تحلیل یافته های فرضیه کلی    ۵۱
تحلیل یافته های فرضیه ۱    ۵۲
تحلیل یافته های فرضیه ۲    ۵۳
تحلیل یافته های فرضیه ۳    ۵۴
محدودیت ها    ۵۵
پیشنهادات    ۵۶
منابع و مآخذ    ۵۷
ضمائم    ۵۹

منابع و مآخذ:

۱-ابوالقاسمی، عباس-آریا پوران، سعید-کیامرثی، آذر/ مجموعه مقالات سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان/۱۳۸۵/۳ و۴ خرداد.

۲-ایروانی، محمود/ فصلنامۀ علمی-پژوهشی اصول بهداشت روانی/ پاییز ۱۳۷۸/شمارۀ سوم (سال اول)

۳-ارگان انجمن اسلامی بهداشت روانی ایران/ فصلنامۀ علمی-پژوهشی اصول بهداشت روان/ زمستان ۱۳۸۵/ شمارۀ سی و یکم و سی و دوم (سال هشتم).

۴-حسینی، سیدحمزه-کاظمی، شقایق-شهبازنژاد، لیلا/ مجلۀ پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مازندران/ مرداد و شهریور سال ۱۳۸۵/ شمارۀ ۵۳، دورۀ پانزدهم.

۵-دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)/ فصلنامۀ علمی-پژوهشی، دانش و پژوهش در روان شناسی/ پاییز و زمستان ۱۳۸۳/ شمارۀ ۲۱ و ۲۲٫

۶- دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان)/ فصلنامۀ علمی-پژوهشی، دانش و پژوهش در روان شناسی/ بهار ۱۳۸۶/شمارۀ ۳۱ (سال هشتم).

۷-عبادی، اکبر/ بررسی تاثیر ورزش بر سلامت روانی دانشجویان پسر دانشگاه پیام نور شهر قزوین/ پایان نامۀ کارشناسی.

۸-سارافینو، ادوارد. پ/ روان شناسی سلامت/ مترجمان: احمدی ابهری، سیدعلی و همکاران/ ۱۳۸۴ انتشارات رشد تهران.

۹-شریدان، چارلز.ل-رادماچر، سالی ای/ روان شناسی تندرسی (دگرگونی اساسی در مدل زیست پزشکی/ مترجمان: قنبری، ابوتراب-شجاعی تهرانی، حسین/۱۳۷۴/ چاپ اول- انتشارات هدایت.

۱۰-شهیدی، شهریار- حمدیه، مصطفی/ اصول و مبانی بهداشت روانی/ پاییز ۱۳۸۱/ چاپ اول-انتشارات سمت.

۱۱-رمضانی، رحمت/ مقایسۀ میزان افسردگی دانش آموزان ورزشکار و غیرورزشکار مقاطع راهنمایی و متوسطه شهر ایلام/ ۱۳۸۰٫

 ۱۲-لشگری، محمد/ مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی-درمانی قزوین/ زمستان ۱۳۸۱/شمارۀ ۲۴٫

۱۳- نریمانی، محمد-آریا پوران، سعید/ مجموعه مقالات سومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان/ ۱۳۸۵/ ۳و ۴ خرداد.

۱۴-یونسیان، علی-کلامیان مقدم، حمید-محمدیون، مرتضی/ فصلنامۀ علمی-پژوهشی دانش و تندستی/ تابستان۸۶/شمارۀ ۲-دورۀ دوم.

۱۵- مهدی پور، عبدالمجید/ بررسی تاثیر فعالیتهای ورزشی گروهی و انفرادی(فوتبال، بسکتبال، شنا و تکواندو) بر روی میزان کاهش افسردگی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهرستان دزفول/ شورای تحقیقات استان.

 مقدمه:

سلامت هر جامعه ای وابسته به سلامت تک تک افراد آن جامعه است و این سلامت در دو جنبه باید مدنظر قرار گیرد؛ اول در جنبه ی جسمانی و دوم در جنبه ی روانی. برای تامین بهداشت جسمانی همواره توجهات خاصی در سازمانهای جامعه ما بوده است، اما از جنبه ی روانی به صورت سازمان یافته، در سالهای اخیر، توجهاتی صورت پذیرفته؛ برای بهداشت روانی جامعه نیز مسئله ی پیشگیری قبل از درمان، بهترین راه حل است و مطلوبترین آن پیشگیری نوع اولیه می باشد که درتعریف به معنی روشهای جلوگیری از ایجاد اختلالات روانی در جامعه است.

بدون شک رفتار بشر تابع تمامیت وجود اوست بدین معنی که روان تابع جسم و جسم تابع روان است؛ امروز تحقیقات نشان می دهد که ناراحتی های جسمانی، اختلالات روانی را به همراه داشته و برعکس؛ ولی نکته برجسته در تقویت قوای جسمانی، حفظ روان سالم می باشد.

از جمله عوامل مؤثر در سلامت روانی[۱]، ورزش است که حتی امروزه به عنوان یک روش درمانی در درمانهای جسمانی و روانی از آن استفاده می شود. طی دهه های اخیر گرایش آدمی به سوی ورزش رشد قابل ملاحظه ای یافته است به گونه ای که فعالیت های ورزشی از ضروریات گریزناپذیر دنیای کنونی گردیده و متخصصان بر نقش حیاتی ورزش در سلامتی انسان از جنبه های گوناگون تاکید کرده اند.

بیان مسئله:

مسئلۀ مورد بررسی در تحقیق حاضر، بررسی سطح سلامت روان در بین دانشجویان دختر ورزشکار و غیرورزشکار دانشگاه پیام نور قزوین می باشد.

باتوجه به گسترش روزافزون اختلالات روانی در سطح جامعه، به خصوص دختران دانشجو که هم مادران فردا و هم آینده سازان کشورند، این پژوهش به بررسی رابطۀ سلامت روان با میزان انجام فعالیتهای ورزشی در هفته در بین دانشجویان دختر پیام نور قزوین پرداخته است.

در بیست سال گذشته توجه بسیاری به مسائل روان شناسی و روان درمانی همراه با فعالیت بدنی شده است؛ بعضی از پزشکان در مواردی مثل کم خوابی، کم کردن وزن و ضعف های عضلانی مثل کمردرد، کسب هماهنگی های عصبی و عضلانی در بعضی از انواع فلج، توان بخشی، نداشتن اشتها، داشتن اضطراب یا هیجانات روحی، بی قراری ها، افسردگی ها، احساس پوچی و بسیاری دیگر از موارد، بیمار خود را به ورزش کردن تشویق می نمایند.

نتایج تحقیقات مختلف نشان داده است که انجام انواع مختلف نرمش ها، علاوه بر فواید جسمی فراوان، بر مقابله با مشکلات عصبی و روانی نیز آثار مفیدی دارد. از طرف دیگر برای رسیدن به توسعۀ پایدار در هر جامعه ای علاوه بر برنامه ریزی، مدیریت صحیح و استفاده از فن آوری مناسب، استفاده از منابع انسانی کارآمد اهمیت بسیاری دارد. جامعه ای که نیروی انسانی سالم و شادابی داشته باشد، این امکان را خواهد داشت که در جهت توسعه ی واقعی، سریع تر گام بردارد.

ضرورت و اهمیت پژوهش:

مشکلات در زمینۀ بهداشت روان از بدو پیدایش بشر وجود داشته است و هیچ فردی از هیچ طبقۀ اقتصادی-اجتماعی خاصی در مقابل آن ها مصونیت نداشته و خطری است که بشر را مرتباً تهدید می نماید.

امروزه پیشرفت صنعت و تکنولوژی در جوامع انسانی، قدرت و ثروت را افزایش داده ولی امکان زندگی با آرامش، صلح و اطمینان از اعتدال و تناسب، کنار رفته و مشکلات عصبی، روانی و روان تنی، جانشین آن شده است. عواقب فیزیکی و روان شناختی چنین مشکلاتی، توانایی برای عملکرد در خانواده، جامعه و محل کار را مختل کرده و در بسیاری از موارد باعث از هم پاشیدگی خانواده ها، سوء مصرف مواد، خودکشی، بی کاری، فقر و انزوای اجتماعی می گردد؛ در حالی که بسیاری از این عواقب بحرانی باتوجه به مسائل مربوط به بهداشت روان و حمایت به موقع افراد، قابل پیشگیری است.

اگر به ساخت فیزیکی انسان توجه کنیم متوجه می شویم که انسان به طور فطری برای رشد و تکامل همه جانبۀ خود به انواع گوناگونی از فعالیتهای جسمانی نیاز دارد. در جوامع  مختلف امروزه از ورزش به عنوان یکی از روشهای درمانی در درمان مبتلایان به افسردگی استفاده می شود. به طوریکه نتایج ثمربخشی به همراه داشته است (نعمت اله زاده ماهانی؛ ۱۳۷۱). از طرف دیگر سلامت روان بر سلامت فیزیکی هم تاثیر دارد، پژوهشهای اخیر ثابت کرده اند که یک سری از اختلالهای فیزیکی و جسمی به شرایط خاص روان مرتبط هستند. مطالعات طولانی مربوط به تاثیر ورزش بر ویژگی های شخصیتی و سلامت روانی افراد نشان داده است که ورزش و تربیت بدنی نه تنها به عنوان یک فعالیت تفریحی بلکه به عنوان یک ابزار آموزشی- تربیتی، اهداف روانی- اجتماعی فراوانی را به دنبال دارد (درخشان مبارکه، ۱۳۷۶). هر تجربۀ حرکتی یا تغییر جسمانی، یک تغییر یا تجربۀ روانی را به دنبال دارد؛ ورزش از جمله روش های تکامل جسمانی، روانی و اجتماعی محسوب می­گردد، زیرا شرکت در فعالیتهای ورزشی، افراد را از نظر فضایی و مکانی به هم نزدیک می کند، راهها و فرصتهای بسیاری را برای ماهر شدن در اجتماع فراهم می آورد و به طور کلی یک جریان آموزشی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی را برای فرد ایجاد می کند. همچنین ورزش در سلامت و آمادگی جسمانی، تعادل و ثبات، رشد اعتماد به نفس، تصویر بدنی و اجتماعی مثبت و تامین نیازهای دوستی، رقابت، جلب توجه، تقویت گروهی و امنیت تاثیر دارد (درخشان مبارکه، ۱۳۷۶).

می توان نتیجه گرفت که ورزش نقش مهمی در سلامت روانی انسانها و در نتیجه جامعه ایفا می کند (به طوریکه در سال ۲۰۰۲ شعار بهداشت جهانی «تحرک رمز سلامتی» عنو ان شده است)؛ همان طور که روشن است قسمتی از جامعۀ ما را دانشجویان تشکیل می دهند، لذا هر چه بیشتر بتوانیم دانشجویان را به سمت ورزش سوق دهیم به همان میزان به سلامت جامعه خود کمک نموده ایم؛ یکی از عوامل تحقق این امر انجام تحقیقات و بررسی هایی در زمینۀ تاثیرات مثبت ورزش بر سلامت روانی دانشجویان، جهت اثبات و اطلاع رسانی این مهم به ایشان و مسئولین امر می باشد.

اهداف پژوهش

پژوهش حاضر اهداف زیر را دنبال می کند:

هدف کلی:

 تعیین رابطۀ بین ورزش و سلامت روانی دانشجویان دختر پیام نور قزوین

اهداف جزئی:

تعیین میزان گرایش به ورزش در بین دانشجویان دختر پیام نور قزوین
تعیین رابطه بین سن و میزان گرایش به ورزش در دانشجویان دختر پیام نور قزوین
تعیین رابطه بین ترم تحصیلی و میزان گرایش به ورزش در دانشجویان دختر پیام نور قزوین

اهداف کاربردی:

ورزش یکی از ارکان اصلی زندگی است که در تمام دنیا به این امر مهم توصیه شده و سعی شده در برنامه روزانه افراد حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه ورزش و حرکات ورزشی گنجانده شود، ورزش روحیـۀ انسان را شاداب و باعث سرزندگی، شـادی و سلامت جسمـی و روحی می گردد.

با آنکه عده­ی زیادی از مردم ورزش می کنند، بازهم برآورد می شود که تنها ۱۵ درصد بزرگسالان در آمریکا از نظر بدنی فعالیت دارند و در نتیجه ی افزایش خودکار شدن زندگی مقدار فعالیت لازم برای کار در خانه و در محل کار به طور مرتب رو به کاهش می رود. پایین آوردن مردم از روی تخت و بیرون آوردن خودروهایشان وظیفه ای دشوار از آب درآمده و دیری نخواهد پایید که همۀ تلاشهای نظام آموزشی کارکنان بهداشتی و جامعه و سازمانهای توسعۀ آن صرف به حرکت درآوردن مردم شود. این امر در جامعۀ ما نیز در حال گسترش است. از این رو آگاهی دادن به مسئولین امر در محیط های آموزشی علی الخصوص دانشگاهها و دانشجویان در خصوص اثرات مثبت ورزش و فعالیتهای فیزیکی بر شادابی و سلامت روح و روان وظیفه ای خطیر می نمایاند.

فرضیات پژوهش

فرضیات پژوهش حاضر عبارتند از:

فرضیه کلی

میزان سلامت روانی دانشجویان ورزشکار و غیر ورزشکار متفاوت است.

فرضیات جزئی

دانشجویان ورزشکار از سلامت روانی بالاتری نسبت به دانشجویان غیر ورزشکار برخوردارند.
بین سن و میزان گرایش به ورزش در دانشجویان دختر رابطه وجود دارد.
میزان گرایش دانشجویان دختر در ترم های مختلف به ورزش متفاوت است.