عنوان :

تحقیق رابطه بین آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی با وضعیت اقتصادی

اجتماعی (ses)  دانش آموزان

تعداد صفحات : ۱۱۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

     آمادگی جسمانی از مقوله هایی است که توجه کامل جامعه را به خود جلب کرده است.­افراد جامعه با شرکت در  فعالیت­های سلامتی­بخش چون دویدن نرم وآهسته،­تمرینات موزون وهوازی در تلاشند تا آمادگی جسمانی خود رابهبود بخشند ودر نهایت کیفیت زندگی،­بهره­وری و طول عمر خود را افزایش دهند.­بعضی از متخصصین تربیت­بدنی معتقدند که توده­ها باید آمادگی­جسمانی را مدنظر داشته باشند،­چراکه با این عمل به پیشگیری از بیماریهای معینی چون چاقی،­اختلالات اسکلتی عضلانی کمک خواهد کرد. همچنین متخصصین تربیت­بدنی برعناصری چون عملکرد قلبی –عروقی،­ترکیب بدنی وانعطاف پذیری به منظورکسب آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی تأکید می­کنند.

بنابراین هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی با وضعیت اقتصادی اجتماعی (ses)  دانش­آموزان دختردوره راهنمایی شهرستان ایذه می­باشد­.­­ تحقیق به روش توصیفی- میدانی صورت گرفت . نمونه آماری شامل ۲۳۹ نفر از دانش­آموزان می­باشد. ابزارهای مورد استفاده برای جمع­آوری اطلاعات شامل پرسشنامه وضعیت اقتصادی_ اجتماعی،­ آزمون­های­ ویژ­ه ارزیابی­آمادگی جسمانی شامل استقامت­عضلانی (درازونشست)،­ انعطاف­پذیری،­­چابکی (دو۹×۴ متر)،­­­­سرعت (دو۶۰ متر)،­­آمادگی­قلبی­تنفسی(پله)­،وآزمون­های ویژه ارزیابی ترکیب بدنی شامل شاخص توده بدنی و درصد چربی بدن بود.­از آزمون ضریب همبستگی پیرسون برای بررسی ارتباط بین متغیرها استفاده شد.­نتایج بدست آمده از این پژوهش،­بیانگر این مطلب است که بین وضعیت  اقتصادی -اجتماعی با آمادگی جسمانی،ترکیب بدنی وشاخص توده دبدنی رابطه مثبت و معنی­داری وجود دارد.

کلیدواژه­ها: آمادگی­جسمانی،ترکیب بدنی،وضعیت اقتصادی _اجتماعی

فهرست مطالب

چکیده     ۷
مقدمه    ۸
بیان مسئله    ۱۰
ضرورت واهمیت تحقیق    ۱۱
اهداف تحقیق    ۱۲
فرضیههای تحقیق    ۱۲
متغیرهای تحقیق     ۱۳
تعریف متغیرهای تحقیق    ۱۳
۲-۱ .مقدمه    ۱۷
۲-۲ .نظریات قشربندی اجتماعی    ۱۷
۲-۲-۱٫نظریه کارل مارکس    ۱۸
۲-۲-۲ .نظریه ماکس  وبر    ۱۸
۲-۲-۳ .نظریه هالبواکس    ۱۸
۲-۲-۴ . نظریه سوروکین    ۱۹
۲-۲-۵ . پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی     ۲۰
۲ـ۲-۶ . قشر    ۲۱
۲ـ ۲-۷ .طبقه اجتماعی     ۲۲
۲-۳٫تعریف آمادگی جسمانی    ۲۳
۲-۳-۱ .اهمیت آمادگی جسمانی     ۲۴
۲-۳-۲ .مزایای فیزیولوژیک آمادگی جسمانی    ۲۴
۲-۳-۳ .فواید جسمانی،روحی_روانی و اجتماعی آمادگی جسمانی    ۲۶
فواید روانی    ۲۷
فواید اجتماعی    ۲۷
۲-۳-۴٫ترکیبات آمادگی جسمانی     ۲۸
۲-۳-۵٫استقامت قلبی-تنفسی     ۲۹
۲-۳-۶٫انعطافپذیری    ۲۹
حد مطلوب انعطاف    ۳۰
عوامل مؤثربرانعطاف پذیری     ۳۰
نشستن و رسیدن(خمش به جلو)    ۳۱
۲-۳-۷٫اسقامت عضلات شکمی    ۳۱
۲-۳-۸٫سرعت    ۳۱
۲-۳-۹٫چابکی    ۳۲
۲-۳-۱۰٫ترکیببدنی     ۳۲
۲-۳-۱۱٫تفاوت جنسی در آمادگی جسمانی    ۳۳
۲-۴٫ورزش واجتماعی شدن     ۳۴
۲-۵٫فعالیت بدنی،آمادگی و رشد    ۳۵
۲-۵-۱٫فعالیت بدنی،آمادگی و بهداشت روانی    ۳۶
۲-۵-۲٫فعالیت بدنی،جلوگیری و درمان بیماری    ۳۶
۲-۶٫علل کاهش تمایل دختران به شرکت در فعالیت های ورزشی    ۳۹
۲-۷٫نقش والدین،مربیان وهمسالان درفعالیت بدنی کودکان و نوجوانان    ۴۱
۲-۸٫ وضعیت اقتصادی – اجتماعی    ۴۲
۲-۸ -۱٫ فقر،نژاد،گروههای اقلیت وفعالیت بدنی:    ۴۳
۲-۸-۲ .طبقه اجتماعی و  ورزش     ۴۴
۲-۹٫فرهنگ و ورزش    ۴۵
۲-۱۰٫ بررسی تحقیقات گذشته    ۴۶
۲-۱۱٫نتیجهگیری کلی ادبیات پیشینه    ۵۷
۳-۱٫مقدمه    ۵۹
۳-۲٫روششناسی تحقیق    ۵۹
۳-۳٫جامعه آماری    ۵۹
۳-۴٫ نمونه آماری    ۵۹
۳-۵ . متغیرهای تحقیق    ۵۹
۳-۶٫ابزارها و وسایل اندازهگیری    ۵۹
۳-۷٫روش اجرای تحقیق:    ۶۱
پرسشنامه پایگاه اقتصادی اجتماعی    ۶۱
۳-۸ .روش آماری    ۶۳
۴-۱٫مقدمه    ۶۵
۴-۲ . یافتههای توصیفی    ۶۵
۴-۲٫یافتههای مربوط به فرضیههای پژوهش    ۷۲
۴-۳٫ یافته های جانبی     ۷۹
۵-۱٫مقدمه    ۸۵
۵-۲٫خلاصه تحقیق    ۸۵
۵-۳ .نتایج تحقیق    ۸۶
۵-۴ .بحث ونتیجهگیری تحقیق    ۸۶
۵-۵٫محدودیتهای تحقیق شامل دوبخش میباشد    ۸۹
۵-۶٫ پیشنهادات    ۸۹
۵-۶-۱ .پیشنهادهای برخاسته از تحقیق    ۸۹
۵-۶-۲٫پیشنهاد به پژوهشگران آینده      ۹۰
منابع ومآخذ    ۹۱
الف- منابع فارسی    ۹۱
ب- منابع انگلیسی    ۹۵
پیوستها    ۱۰۱

منابع ومآخذ

الف- منابع فارسی

۱-آجودان،­ماندانا.­۱۳۸۱٫­رشد تربیت بدنی.سال سوم.پاییز ۱۳۸۱

۲-آزاد،احمد.­ (۱۳۸۳).مبانی تربیت بدنی.­چاپ سوم .­تهران.­انتشارات نور

۳-آقاعلی نژاد،­حمید.رجبی،­حمید.صدیق سروستانی،رحمت اله امیرزاده،فرزانه.(۱۳۸۴).­ ارتباط میزان فعالیت بدنی،­ آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی با وضعیت اجتماعی- اقتصادی دانش­آموزان دختر ۱۷-۱۵ سال تهران.­ نشریه حرکت،۳(۶):۱۴-۱

۴-الوندی.داوود،(۱۳۸۲).­ماهنامه زیور ورزش ،سال سوم،شماره۱۶

۵-امیرزاده فرزانه,آقاعلی نژاد حمید,رجبی حمید,صدیق سروستانی رحمت اله.­(۱۳۸۴).­ ارتباط بین اضافه وزن و چاقی با وضعیت اقتصادی دانش­آموزان دختر تهرانی.طرح پزوهشی

۶-انورالخولی،امین.(۱۳۸۱).ورزش وجامعه.ترجمه حمید رضا شیخی.چاپ اول .مشهد  .انتشارات آستان قدس رضوی

۷-انصار،ابراهیم.­(۱۳۸۵).جزوه بندی قشربندی اجتماعی .دانشگاه آزاد شوشتر

۸-اوجی،­ سالومه.­(۱۳۸۲).­ماهنامه زیور ورزش.­ شماره ۲٫­سال چهارم

باقری.قدرت ا…..­(۱۳۷۹).­اصول آموزش آمادگی جسمانی.­­چاپ دوم.­تهران.­انتشارات پیام نور

۹-بوام گارتنر،­تدای.­جکسون،­آندرواس.­(۱۳۸۲).سنجش واندازه­گیری در تربیت بدنی جلد اول .ترجمه دکترحسین سپاسی وپریوش نوربخش.­چاپ چهارم.نهران.­انتشارات سمت

۱۰- بوام گارتنر،­تدای.­جکسون،­آندرواس.(۱۳۸۲).سنجش واندازه­گیری در تربیت بدنی.جلد دوم.­ترجمه دکتر حسین سپاسی وپریوش نوربخش.­چاپ چهارم.­تهران.­انتشارات سمت

۱۱-بوچارد،­کلود.­شفارد،ری،جی.استفنسن،­توماس.­ساتن،جان­ار.مک فرسن،باری­دی.(۱۳۷۷).­ورزش،آمادگی وتندرستی (بیانیه مشترک)­.ترجمه دکتر عباسعلی­گائینی.­چاپ اول.­انتشارات اداره کل­تربیت بدنی وزارت آموزش وپرورش

۱۲-چال اشتری مکاری،­فرشید.(۱۳۸۵).­بررسی رابطه آمادگی جسمانی با تعهد سازمانی کارمندان شرکت برق منطق­ ایی خوزستان.­پایان­نامه کارشناسی ارشد.­دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر.

۱۳-حق­روان،جواد.(۱۳۷۸).بررسی میزان روایی تست ۵۴۰متر وتست پله در سنجش آمادگی قلبی –تنفسی دانش­آموزان.دا نشگاه تربیت معلم.­پایان نامه کارشناسی ارشد

۱۴-خاکبازان،­زهره،­دکتر. نیرومنش،­شیرین.­­مهران،عباس.مجیدی­آهی،آرزو.(۱۳۸۴).­ بررسی سن شروع قاعدگی وارتباط آن باشاخص توده بدنی ،حیات مجله دانشکده پرستاری و مامایی تهران. دوره ۱۱٫­شماره۴-۳ پاییز وزمستان.­ص۶۲-۵۵

۱۵-دربانی،­امیرحسین،دکتر.­(۱۳۸۲).­ماهنامه زیور ورزش.­سال­چهارم.­شماره ۲۵

۱۶-درویش،­احمدرضا.­(۱۳۸۲). تعیین پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی  دانشجویان دانشگاههای تهران، شهیدبهشتی،­ علامه‎طباطبایی و شریف.­طرح پژوهشی.

۱۷-دستجردی­،­سعید.مهدوی،­رضا.­توتونچی،هیلدا.­فرامرزی،الناز.­(۱۳۸۶).شیوع چاقی،­رژیم غذایی و وضعیت اقتصادی اجتماعی :مطالعه مقطعی _طولی در شمال غرب ایران.­نشریه سلامت عمومی.۱۰۰۰-۹۹۶٫­۹

۱۸-رابرگز،رابرت­آ.رابرتس،­اسکات­ا.­(۱۳۸۵).اصول بنیادی فیزیولوژی ۲٫­ترجمه دکتر عباسعلی گائینی،­دکتر ولی ا… دبیدی.چاپ اول.­تهران.­انتشارات سمت

۱۹-رجبی،­حمیدف­دکتر.گائینی،­عباسعلی،­دکتر.(۱۳۸۴).آمادگی جسمانی .­چاپ سوم .­تهران.­انتشارات سمت

۲۰-رمضانی،­ر.(۱۳۸۲).تربیت بدنی در مدارس.­چاپ اول.­تهران.­انتشارت سمت

۲۱-روشن پور،الهام.­(۱۳۸۲ ). مادران،­پدران،دختران و ورزش.زیور ورزش.­سال چهارم.شماره ۲۳

۲۲-زرین­آبادی،­سیامک.­(۱۳۸۲).­رشد آموزش تربیت بدنی،­سال چهارم.­شماره ۱۱

۲۳-سلطانی هفشجانی،­بیات.­شمس هفشجانی،اعظم.­(۱۳۸۵).­”بررسی سطح آمادگی جسمانی وحرکتی

دانش­آموزان و رابطه­ی آن با میزان مشارکت آنان در فعالیت­های آموزشگاه­های شهرکرد”.

۲۴-شارکی،­برین­جی.(۱۹۹۸). فیزیولوژی آمادگی جسمانی.­ترجمه دکتر مسعود نیکبخت.(۱۳۷۴ ).­چاپ اول . انتشارات دانشگاه شهید چمران

 ۲۵-ضیایی،­­وحید.­فلاح،جواد­.­رضایی،­ماکان.­بیات،­علیرضا.(۱۳۸۵). ارتباط نمایه توده­بدنی و آمادگی جسمانی در ۵۱۳ دانشجوی پزشکی. مجله دانشکده پزشکی.آبان ۱۳۸۶

۲۶-طاهری،­فاطمه.­کاظمی،طوبی.­تقی­زاده،­بابک.­نجیبی،گلبرگ.(۱۳۸۴).­شیوع اضافه وزن و چاقی در دانش آموزان دبیرستانی ۱۸ـ ۱۵ ساله­ی شهر بیرجند.فصلنامه بیماری­های غدد دارای رتبه علمی – پژوهشی سال دهم.­شماره ۲ (پیاپی ۳۸).تابستان .۱۳۸۷ص۱۲۲

۲۷-عبدی،­بهروز،­دکتر.(۱۳۸۴).­مبانی روانی-اجتماعی تربیت بدنی و ورزش.­چاپ اول.­تهران.­انتشارات بامدادکتاب

۲۸-علیجانیان،­رضا.­(۱۳۸۳).­تغذیه در ورزش.­ چاپ دوم.­ انتشارات دانشگاه اصفهان

۲۹-فرج زاده موالو،شهرام.­ (۱۳۸۱).پژوهش در پزشکی .مجله پژوهشی دانشکده پزشکی.­سال ۲۶٫شماره ۳٫ویژه­نامه پاییز

۳۰-فردرو،حسین.(۱۳۸۱).چگونگی مطالعه وضع فرهنگی عمومی. تهران.­انتشارات روژین

۳۱-فلاح عمران،­سیمین.(۱۳۸۴) تعیین روایی وپایایی آزمون بدون فعالیت ورزشی در برآورد Vo2max در مقایسه با دستگاه گاز آنالایزر در زنان بسکتبالیست.پایان نامه کارشناسی ارشد.­دانشگاه تهران

۳۲-فیاض­میلانی،­رضا.­خالدی،­ ندا .تمرین های شدید و تخصصی شدن ورزش در ورزشکاران جوان .رشدتربیت بدنی.­دوره­ی هفتم.­شماره­ی۲٫­زمستان۱۳۸۵

۳۳-قائدی،­هادی.­(۱۳۸۵). ارتباط بین وضعیت اقتصادی- اجتماعی با برخی خصوصیات آنتروپومتریک در دانش­آموزان پسر ۱۴- ۱۱ ساله اصفهان.­پایان نامه کارشناسی ارشد.­دانشگاه آزاد اسلامی

۳۴-کاظمی پور،شهلا.­(۱۳۷۸). الگویی در تعیین پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی افراد .­فصلنامه علوم اجتماعی ـ پاییز و زمستان ۱۳۷۸

۳۵-کلیشادی  وهمکاران (۱۳۸۲)، ارتباط چاقی کودکان و نوجوانان با چاقی،اگاهی، نگرش،عملکرد ،سطح تحصیلات و وضعیت اقتصادی – اجتماعی والدین،طرح پژوهشی

۳۶-گالاهو و اوزمان.(­۲۰۰۰).درک رشدحرکتی در دوران مختلف زندگی.­ترجمه عباس بهرام .محسن شفیع زاده.­(۱۳۸۴).­تهران.­انتشارات بامدادکتاب

۳۷-گیل شرمن،­کریستسن هایکوک.­(۱۹۹۹).­ راهنمای جامع آمادگی جسمانی بانوان.­ترجمه حبیب هنری.(۱۳۸۳).­چاپ دوم،­تهران.­انتشارات بوستان

۳۸-مالینا،­رابرت م.­بوچارد،­کلود.­(۱۹۹۷)،نمو،بالیدگی وفعالیت بدنی،ترجمه دکتر عباس بهرام،­دکتر حسن خلجی وهمکاران.(۱۳۸۱).چاپ اول.تهران. انتشارات امید دانش

۳۹-مدبری،مهرداد.(۱۳۷۸).بررسی ارتباط بین سبک اسناد،عزت نفس،وضعیت اقتصادی –اجتماعی با عملکرد دانش­آموزان سال سوم تجربی دبیرستانهای اهواز به صورت چند گانه وبصورت ترکیبی . پایان نامه کارشناسی­ارشد.دانشگاه شهید چمران اهواز

۴۰-مک گلاین،جرج.(۱۳۸۵).آمادگی جسمانی پویا (شیوه کاربردی ).ترجمه فاطمه پسند.چاپ اول.تهران. انتشارات چکامه

۴۱-منصوری­فرد،­مژگان.(۱۳۸۶). بررسی وضعیت اقتصادی ،اجتماعی وفرهنگی دختران دبیرستانی شهرستان شادگان ۸۶- ۱۳۸۵٫پایان نامه کارشناسی­ارشد .دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر

۴۲-مختاری،­مریم(۱۳۸۵).آموزش تربیت بدنی.­دوره­ی هفتم،شماره­ی۱٫­پاییز۱۳۸۵

۴۳-مکرم،­لیلا.(۱۳۸۵ ).راهبردهای آمادگی در تربیت بدنی مدارس.­رشدتربیت بدنی.­دوره­ی هفتم.­شماره ی۲٫­زمستان ۱۳۸۵

۴۴-نوغانی،­محسن.­(۱۳۸۰).­تحلیل جامعه‎شناختی موفقیت ورود به دانشگاه .رساله دکتری.­دانشگاه تربیت مدرس

۴۵-ووست،­دبورا.­بوچر،چارلزآ.(­۱۹۹۹).مبانی تربیت بدنی،­ترجمه احمد آزاد.(۱۳۸۳).چاپ چهارم.ت­هران .انتشارات دانش افروز

 ۴۶-ویلمور،­جک اچ.کستیل ،دیوید ال.(۱۳۸۶).فیزیولوژی ورزش وفعالیت بدنی .ترجمه دکتر ضیاء معینی ،­دکتر فرهاد رحمانی­نیا،دکترحمید رجبی،دکتر آقا علی­نزاد،دکتر فاطمه سلامی.­جلد دوم.­چاپ ششم.تهران. انتشارات مبتکران

۴۷- همتی­نژاد،­مهرعلی،دکتر.­رحمانی­نیا،فرهاد،دکتر.(۱۳۸۳).­سنجش واندازه­گیری در تربیت بدنی.­چاپ سوم. تهران.­انتشارات پیام نور

۴۸-هی­وود،کاتلین.­(۱۳۷۶).رشد وتکامل در طول عمر .ترجمهمهدی نمازی زاده. ­محمدعلی­اصلانخانی .تهران.­انتشارات سمت

۴۹-یاوری،ناهید.(۱۳۸۱).بررسی وضعیت اجتماعی-اقتصادی بانوان شرکت کننده در کلاسهای آمادگی جسمانی شهر یزد.پایان نامه کارشناسی­ارشد .دانشگاه آزاد اسلامی

 ب- منابع انگلیسی

۱-Abdolvahab N.(1999).Dietary and Socioeconomic factors associted with obesity among Kuwaiti college men .Birt Jnutr .82:369-74

۲-Abney ,R ,&Richey ,D.l.(1992).Opportunities for minority women in sport:the impact of Title IX.Journal of physical Eduacation ,Recreation and Dance,63(3),56-59

۳-Barsh GS, Farooqi IS, O’Rahilly S. (2000).Genetics of bodyweight  regulation. Nature  ۴۰۴: ۶۴۴-۵۱

۴-Battine lli ,T.(2000)Phtsique fitness and  performance .Crc Prees Washinhngton. D.V

۵-Bettiol, RJ,  &. S ,Chinn . (1999. )Variation in physical fitness between ethnic groups in nine year olds.vol 38,102-111

۶-Braunwald E ,Zips Dp , Libby P . (2001). Heart Disease , a text Book of cardiovascular medicine cardiovascular medicine . Safford RE Comprehensive Rehabilitation of patients with coronary artery disease . 6 th Vol 2: 140-146

۷-Brustad,R .J.(1998) .paternal influence on youth motivation in physical activity . paper presented at the annual meeting of the North American  Socitey  for Epidemiology, sychology of sport and Physical Activity ,st.ChalesIL, Vol 28, 281-286

۸- Brydon L, Edwards S, Mohamed-Ali V, Steptoe A.(2004). Socioeconomic status and stress induced increases in interleukin-6 Brain Behav Immun . 18(3): 281-90

۹-Celi F, Bini V, De Giorgi G, et al.(2003). Epidemiology of overweight and obesity among school children and adolescents in three provinces of central Italy 1993-2001: study of potential influencing variables Eur J Clin Nutr. 57(9): 1045-51.

۱۰-Coccley,J.(1992).Burnout among adolescent athletes:Apersonal failure or socisl problem .Sociology of Spirt Journal,9:271-285

۱۱- Don Sabo ,D.,&Oglesby, C(1999).Ending sexual harassment in sport:Acommitment w hose time has come. Women in Sport and Physical Activity Journal.4(2),84-104

۱۲-Edith Chen, Andrew D. Martin, Karen A. Matthews,(2006). The Role of Race

and Socioeconomic Status in Children’s Health. Am J Public Health.;96:702–۷۰۸

۱۳-Falman , Mariane M . hall,Heather L. Lock ,Robyn .(2006). Socioec on omic Comparisons of Fitness, Activity Levels, and Barriers to Exercise in High School Females . The Journal of School Health, Volume 76,  pp. 12-17(6)

۱۴-Fujii K, Demura S.(2003). Relationship between change in BMI with age and delayed menarche in female athletes. J Physiol Appl Human Sci. 22(2): 97-104.

۱۵-Giuseppe ,L. Daniele ,M. Elisabetta ,D. Elisa ,L. Giovanni , C .&  Walter, R . (2006). Extra-curricular physical activity and socioeconomic status in Italian adolescents. Journal of  BMC public health .vol 6 (issue ) : pp 22

۱۶-Gulliford MC, Rona RJ, Chinn S.(1992). Trends in body mass index in young adults in England and Scotland from 1973 to 1988. J Epidemiol Community Health 1992; 46: 187-189

۱۷-Guthmundsson K, Hartharson P, Sigvaldason H, Sigfusson N.(1999). Relationship between education and risk factors for coronary artery disease] Article in Spanish. Nord Med . 112(5): 169-75.

۱۸-Hajian-Tilaki KO, Heidari B(2007). Prevalence of obesity and the associated factors in urban population aged 20-70 years, in the north of Iran: a population based studyand regression approach. Obes Rev. 8: 3-10.

۱۹- Jiang Y, Chen Y, Manuel D, et al.( 2007).Quantifying the impact of obesity category on major chronic diseases in Canada. Scientific World Journal . 7: 1211-1221.

۲۰-Guston, B . Albrecht  , C. Martine  , T . Antonio, M. Maria , C . & Johan ,L .( 2007) Socio-economic status, growth, physical activity and fitness: the Madeira Growth Study. Journal of Annals of human biology. 34(1) ,107-200

۲۱-Joan  M , Ostrove. Pamela Feldman . Nancy E, Adler .  ( ۱۹۹۹ ) .   Relations among Socioeconomic Status Indicators and Health for African-Americans and Whites. Journal of Health Psychology, Vol. 4, No. 4, 451-463

۲۲-Khanna,G,I. Majumdar,p. Saha,M .Mandal,M.(1998)Cardio respiratory fitness in indian children of 10-16years.  Physhcal  Fitness and  Nutrition  During Growgh.vol43.132-144.

۲۳-K Langnse, M Mast and Müller, M J .( 2002). Social class differences in overweight of prepubertal children in northwest Germany. 26( 4) :566-572

۲۴-Kimhi,A,(2003). Socio_economic determinants of  health and physical fitness  in southern Ethiopia. Economic And Human Biology, Vol 1, pp. 55-75

۲۵-Klishadi R, Alikhani S, Delvari A, et al.(2007). Obesity and associated lifestyle behaviours in Iran: findings from the First National Non-communicable Disease Risk Factor Surveillance Survey.Public Health Nutr 2007; 12: 1-6.

۲۶-Lefver,L. Beunen,G.  Borm,J .Vrijens,J.(1998)Sex differences in physical fitness in  felemish youth. Physical  Fitness and  Nutrition  During Growgh  .vol 43.54-67.

۲۷-Leopold Fezeu,Etienne Minkoulou, Beverley Balkau, André-Pascal Kengne, Paschal Awah, Nigel Unwin, George KMM Alberti and Jean-Claude Mbanya^. (2006).Association between socioeconomic status and adiposity in urban Cameroon . International Journal of Epidemiology  ۳۵(۱):۱۰۵-۱۱۱

۲۸-Lozzof .B ,Wolf .Am .(1999) , Long –term development out come of infants with iron defficiency .New –England J M.5:325-

۲۹-Marko T. Kantomaaa, b. Tuija, H. Tammelinc, Simo Näyhäa, c and Anja M. Taanilaa.(2007). Adolescents’ physical activity in relation to family income and parents’ education . 83, No. 1, 139-145

۳۰-Malekzadeh R, Mohamadnejad M, Merat S, et al.(2005). Obesity pandemic: an Iranian prespective. Arch Iranian Med . 8: 1-7.

۳۱-Margreet  ,S, Duetz, Thomas , A. & Steffen , N. (2003). Differentiating associations with gender and socio-economic status. The European Journal of Public Health .13(4):313-319

۳۲-MCveigh J. A.; Norris S. A.; De wet T.;( 2004) The relationship between socio-economic status and physical activity patterns in South African children, Acta paediatrica vol. ۹۳,  ۷, pp. ۹۸۲-۹۸۸

۳۳-Merrick, J. Morad ,M. Halperin ,I. &Kandel ,I. (2005).Physical fitness and adolescence.jan-mar:17(1):89-91

۳۴-Miyazaki N,Isahikawa H,Fuji M.(2001).Clinical evaluation of physical fitness in male obese  Japanese.Chin-Ed-J.114-(7):707-710

۳۵-Mo ,f.(2005).pysical inactivity and socioeconomic status in Canadian adolescents32(2):238-245

۳۶-Non-Eleri Thomas . Stephen-Mark Cooper . Julien S Baker Bruce Davies . (2006)Physical activity and dS relative to socio-economic status and gender in British young people. Health

۳۷-Prista, A.T. Marques, Jar Maia. (1998). Original ArticleRelationship between physical activity, socioeconomic status, and physical fitness of 8-15-year-old youth from Mozambique. Journal of Human Biology.Volume 9 Issue 4, Pages 449 – 457

۳۸-Poirier P, Giles TD, Bray GA, et al.( 2006) Obesity and cardiovascular disease: pathophysiology, evaluation, and effect of weight loss. Circulation. 113: 898-918

۳۹-Ramachandran A, Snehalatha C, Vinitha R, et al. Prevalence of overweight in urban Indian adolescent school children. Diabetes Res Clin Pract. 2002; Sep, 57(3): 185-90

۴۰-Rutledge T, Reis SE, Olson M, Owens J, Kelsey SF, Pepine CJ, Reichek N, Rogers WJ, Bairey-Merz CN, Sopko G, Cornell CE, Matthews KA.(2003).Socioeconomic status variables predict cardiovascular disease risk factors and prospective mortality risk among women with chest pain. The WISE Study. Behav Modif  . ۲۷(۱): ۵۴-۶۷

۴۱-The Wilson Report :Moms,Dads ,Dauhter and sport .(1998).Wilson Sporting Goods co.&The Women s Sports Foundation. East Meadow ,Ny:Women s Sport Foundation.

۴۲-Thy’ ll ,C.Sheba ,S .Josephand V . Vijay .(2002)Pervalence of overwight urban India adolescent school children . Diabetes research .57:3.185-190

۴۳-Vanhatalo,Nina.(2000).women need more encouragement ,orienteering word: ,No:2:22-23

۴۴-Volbekien, V..( 2007). Health-related physical fitness among schoolchildren in Lithuania: A comparison from 1992 to 2002. Scandinavian Journal of Public Health, Vol. 35, No. 3, 235-242

۴۵-Wade,Michael, G.(1995).Introduction to kinesiology.sociocultural aspects of play ,sport and activity . Human Kietics.

۴۶-Williams &Wilkins(2006)Teen Girls Report Barries to physical Activity .Journal ofsport Mcdicine .38,3,536-542.

۴۷-Winkleby MA, Jatulis DF,Frank E,Fortmann SP.(1993). Socioeconomic status and health : how education ,income,andoccupation contribute to risk factors for cardiovascular disease.AmJPublic.83(2):289-90

۴۸- Woo J , Lam TH , Janus ED . (2000).Influence of education level and material status on diterary in hongkong  Chinees  population. Eur  J Clin Nutr:53:461-467

۴۹- Young ,R.J .& Ismail ,A .H.(1989).Personality differences of adult men before and after physical fitness program.The research Quarterly.47(3):513-519.

 مقدمه

پیشرفت­های شگرف در فن­آوری و ماشینی­شدن زندگی از ویژگی­های دنیای مدرن امروزی است.پیامد ماشینی­شدن زندگی،­فقرحرکتی­ بوده که از دیدگاه تندرستی از مهم­ترین مشکلات بشر امروزی است.­این پدیده یکی از عوامل خطرآفرین چاقی محسوب می­شود.­در پنجاه سال گذشته،­پژوهش­ها نشان­ داده­اند که مهم­ترین عواملی که سبب بروز ناتوانی­ها و مرگ­های زودرس می­شوند،­­از بیماری­های عفونی و واگیردار به بیماری­های مزمن وتحلیل­برنده تغییر یافته­اند.­در طی این سال­ها ازیک سو،­به علت افزایش توان اقتصادی در جوامع صنعتی­ورفاه بیش­ازحد در زندگی،­زیاده­روی در مصرف چربی­ها­گوشت،­شکرونمک­ودخانیات رایج شده واز سوی دیگر میزان فعالیت بدنی کاهش یافته ­است که درمجموع عوامل فوق سبب افزایش شیوع بیماری­های غیرواگیر وخطرات ناشی از آن شده­است(وو[۱]،۲۰۰۰).

دارا بودن سطوح بالای شاخص تندرستی،­بهداشتی و قابلیت­های جسمانی می­تواند نشان­دهنده سلامت وتوانمندی یک جامعه باشد.­در کشورهای توسعه­یافته صنعتی به نظر می­رسد چاقی نتیجه انتخاب رژیم­های غذایی نامناسب ،­کاهش فعالیت جسمانی وشیوه نامناسب زندگی باشد.­با این حال،عوامل ژنتیکی ومحیطی نقش اصلی را در چاقی بازی می­کنند و وضعیت اقتصادی اجتماعی از جمله عوامل محیطی می­ باشد.­بررسی ها نشان داده­اند که شیوع چاقی وسایر عوامل خطرزای بیماری­های قلبی عروقی در بسیاری از جوامع تحت تاثیر عوامل اقتصادی- اجتماعی است( دیل[۲]،۲۰۰۲). عوامل متعددی از جمله سن،­جنس،­میزان تحصیلات،­ شغل و میزان درآمد عواملی هستند که در ایجاد اضافه­وزن وچاقی مؤثرند­(عبدالوهاب،۱۹۹۹). کودکان با  وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایین که از تغذیه مناسبی برخوردار نیستند در مقایسه با کودکان برخودار از تغذیه مناسب،­به طور متوسط کوچک­تر می­مانند وجهش نوجوانی آن­ها دیرتر وبا وسعت کمتری اتفاق می افتد.­نتیجه اصلی این امر،­کاهش قد بزرگسالی وتوده عضلانی است.­یافته­های پژوهشی نشان می­دهد بین سلامتی با کاهش فقر ورشد اقتصادی دردرازمدت ارتباطی قوی وجود دارد­(ساچز[۳]،۱۳۸۱). با توجه به این که شاخص­های بدنی تحت تاثیر عواملی مانند جنس،­سن،­قوم ونژاد،­فرهنگ اجتماعی و وضعیت اقتصادی هستند و باتوجه به خطرات ناشی از آمادگی جسمانی پایین وناهنجاری­های ترکیب بدنی در تندرستی افراد و به طور کلی جامعه،­برای برخورداری از یک جامعه سالم شناخت زمینه های خطرزا ضروری است،­بر همین اساس تحقیق حاضر بر آن است تا ارتباط بین آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی  را با وضعیت اقتصادی –اجتماعی دختران دانش­آموز دوره راهنمایی شهرستان ایذه مورد مطالعه قرار دهد.

بیان مسئله:

     آمادگی جسمانی از مقوله هایی است که توجه کامل جامعه را به خود جلب کرده است.­افراد جامعه با شرکت در  فعالیت­های سلامتی­بخش چون دویدن نرم وآهسته،­تمرینات موزون وهوازی در تلاشند تا آمادگی جسمانی خود رابهبود بخشند ودر نهایت کیفیت زندگی،­بهره­وری و طول عمر خود را افزایش دهند.­بعضی از متخصصین تربیت­بدنی معتقدند که توده­ها باید آمادگی­جسمانی را مدنظر داشته باشند،­چراکه با این عمل به پیشگیری از بیماریهای معینی چون چاقی،­اختلالات اسکلتی عضلانی کمک خواهد کرد. همچنین متخصصین تربیت­بدنی برعناصری چون عملکرد قلبی –عروقی،­ترکیب بدنی وانعطاف پذیری به منظورکسب آمادگی جسمانی مرتبط با تندرستی تأکید می­کنند(آزاد،۱۳۸۱).

     در پژوهشی که دانشگاه هیوستون ومرکز آمادگی جسمانی کویردالاس انجام داد افراد کمی چاق وآماده را با افراد لاغرغیرآماده مقایسه کردند دریافتند که چاق­های آماده  نسبت به لاغرهای غیرآماده کمتر درمعرض خطر بیماری های قلبی _عروقی وکاهش طول عمر بودند.­این نتیجه،­تایید چاقی نیست بلکه تاکید بر آمادگی جسمانی  است( الوندی ،۱۳۸۲).

امروزه به واسطه تغییر در سبک و شیوه زندگی،­میزان فعالیت بدنی در زندگی روزانه کاهش یافته و به تدریج منجر به کاهش انرژی و قوای فرد می­شود ودر نهایت منجر به افزایش بروزبیماری­ها وبرخی مشکلات مرتبط با تندرستی میگردد(اوجی،۱۳۸۲).

فعالیت بدنی و وضعیت بیولوژیک در بین افراد به خصوص در بین نوجوانان وجوانان تحت تاثیر عوامل مختلف قرار دارد که میزان تحصیلات وآگاهی والدین،­وضعیت اقتصادی،­اجتماعی وفرهنگی خانواده­ها نقش بسیار مؤثری در زمینه آمادگی­جسمانی فرزندان دارد،­بطوریکه بروستاد استدلال می نماید که باید از درک توقعات و ارزش­های والدین شروع کنیدوسپس در پی آن بر رشد روان شناختی کودکان ازجمله جاذبه نسبت به فعالیت جسمانی اعمال نفوذ کنید­(بروستاد[۱] ،۱۹۹۸).

     لذا با توجه به اهمیت مقوله آمادگی جسمانی وارتباط آن با سلامت فردی واجتماعی به نظر می­رسد که بررسی این وضعیت بر روی دختران که به عنوان بخشی از متخصصان وفرهیختگان آینده را تشکیل خواهند داد بسیار با اهمیت است.­بر این اساس محقق بر آن است تا به بررسی وضعیت آمادگی­جسمانی،­ترکیب بدنی  وارتباط آن با وضعیت اقتصادی واجتماعی دانش­آموزان دختران دوره راهنمایی شهرستان ایذه بپردازد وبه این سؤالات پاسخ گوید:آیا بین وضعیت اقتصادی_ اجتماعی خانواده­های دانش آموزان دختر دوره راهنمایی و آمادگی جسمانی آنان رابطه وجود دارد؟ آیا بین وضعیت اقتصادی_ اجتماعی خانواده های  دانش آموزان دختر دوره راهنمایی وترکیب بدنی آنان رابطه وجود دارد؟

ضرورت واهمیت تحقیق:

     سلامت جسمانی وداشتن وضعیت بدنی مطلوب در زندگی افراد از اهمیت خاصی برخوردار است. تغییرات مثبت ومنفی آن می­تواند بر سایر ابعاد زندگی انسان اثر بگذارد.­امروزه اهمیت فعالیت بدنی به عنوان بخش مکمل یک زندگی سالم مورد توجه قرارگرفته است،­بعلاوه شواهد علمی در زمینه فواید سلامت بخش ورزش  نیز در حال افزایش است.­بررسی­ها نشان داده­اند اجرای منظم فعالیت بدنی مزایای معنی­دار دارد.­حفظ سطح مناسبی از عناصر آمادگی­جسمانی درکاهش خطر امراض­قلبی،­فشار خون،­­دیابت وناراحتی­های روحی –روانی مؤثر است.­­اما درجوامع امروزی که متکی بر فناوری پیشرفته می­باشند کاهش فعالیت جسمانی بیش از هر زمان دیگری به چشم می­خورد. در کشورما نیز فعالیت بدنی ناکافی به شکل یک نگرانی بزرگ خودنمایی می­کند،ماشینی­شدن زندگی،استفاده ازسرگرمی­های کاذب رایانه­ای، کاهش شدیدی را در میزان فعالیتهای بدنی افراد جامعه مخصوصا جوانان و نوجوانان به وجود آورده است و این امر باعث بوجود آمدن نابسامانی­های فراوانی در زمینه­های جسمی ،روحی واجتماعی در جامعه شده است(رمضانی،۱۳۸۲).در مطالعات مختلف صورت­گرفته درجوامع پیشرفته مشخص کرده­اند که با افزایش میزان تحصیلات،شیوع چاقی و استعمال سیگار کاهش یافته ومیزان فعالیت بدنی و داشتن عادات غذایی صحیح افزایش یافته است(لوزوف[۲]، ۱۹۹۹).

     طبق نظریات جامعه شناختی نوجوانان به خصوص دختران از مادران به عنوان منابع اطلاعاتی با صلاحیت استفاده می­کنند.(ویلیامز[۳] ،۲۰۰۶).­­والدین می­توانند با انجام تمرینات ورزشی و رعایت عادات صحیح بهداشتی و تغذیه­ایی چه درخانه وچه درمحیط کار وآگاه نمودن نوجوانان از مزایای فعالیت بدنی منظم تاثیر قابل توجهی بر آموزش کودکان خود بگذارند( اوجی،۱۳۸۲).

     ورزش وخصوصا فعالیتهای مربوط به آمادگی جسمانی به طورخاص تأثیر بسزایی بر سلامت دختران جوان جامعه به عنوان مادران نسل آینده دارد.­از این دیدگاه فعالیت جسمانی دختران به صورت ویژه از ابعاد فیزیولوژیکی،­روان شناختی،اجتماعی،بهداشت روانی وفرهنگی و…مورد توجه قرار می­گیرد.­به طوری که  طبق تحقیقات به عمل آمده فعالیت­های­جسمانی درافراد باعث کنترل چاقی،بی­تحرکی،آسیب دیدگی،اختلالات تغذیه­ای،توسعه فاکتورهای آمادگی جسمانی وتعامل بین کودک و والدین می شود.(کین ولارکین[۴]،۱۹۹۹).

     لذا محقق با توجه به جوان بودن جامعه وانجام تحقیقات ناکافی در این زمینه مبادرت به انجام این تحقیق می نماید تا به این سوال پاسخ گوید که : آیا بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده و آمادگی جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی ارتباط وجود دارد؟ آیا بین وضعیت اقتصادی_ اجتماعی خانواده و ترکیب بدنی  دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی ارتباط وجود دارد؟

اهداف تحقیق:

الف-هدف کلی:

هدف کلی از این انجام این تحقیق بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی-اجتماعی خانواده­ها با آمادگی جسمانی و ترکیب بدنی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه در سال تحصیلی ۸۷-۱۳۸۶می باشد.

ب-اهداف اختصاصی:

– بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی اجتماعی وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین سطح تحصیلات پدر و آمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین سطح تحصیلات مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین شغل  پدر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین شغل مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین نوع سکونت وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین درآمد والدین وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده­ها و نتایج درصد چربی زیر پوست دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

– بررسی رابطه بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده ها و شاخص توده بدنی دانش­آموزان دختر دورۀ راهنمایی شهرستان ایذه

فرضیه­های تحقیق:

۱- بین وضعیت اقتصادی اجتماعی وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۲- بین سطح تحصیلات پدر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۳- بین سطح تحصیلات مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۴- بین شغل پدر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۵- بین شغل مادر وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۶- بین نوع سکونت وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۷-بین درآمد والدین وآمادگی­جسمانی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۸- بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده­ها و نتایج درصد چربی زیر پوست دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

۹- بین وضعیت اقتصادی اجتماعی خانواده ها و شاخص توده بدنی دانش­آموزان دختر دوره راهنمایی شهرستان ایذه رابطه وجود دارد.

متغیرهای تحقیق :

 متغیر پیش­بین:

 وضعیت اقتصادی- اجتماعی دانش آموزان به عنوان متغیر مستقل  این پژوهش در نظر گرفته شد.

  متغیر های ملاک:

 عوامل آمادگی جسمانی(انعطاف­پذیری،استقامت­قلبی -تنفسی،­سرعت،چابکی،استقامت عضلانی شکم) وترکیب بدنی(شاخص توده بدنی و درصد چربی بدن) به عنوان متغیرهای وابسته تحقیق محسوب می شود.

تعریف متغیرهای تحقیق:

تعریف نظری آمادگی جسمانی :

باتوسعه ونگهداری آن دسته از عواملی که از طریق پیشگیری ودرمان بیماری ها تأمین کننده سلامت هستند ، در ارتباط است.­اجزای آمادگی تندرستی عبارتند از : استقامت قلبی –عروقی،ترکیب بدنی،قدرت،استقامت عضلانی وانعطاف پذیری(آزاد،۱۳۸۳).

تعریف عملیاتی آمادگی جسمانی:

آمادگی­جسمانی در این تحقیق با استفاده از آزمونهای استقامت قلبی –عروقی،استقامت عضلانی شکم ،انعطاف پذیری،سرعت وچابکی اندازه گیری می شود .

تعریف نظری استقامت قلبی-تنفسی:

توانایی دستگاه گردش خون و تنفس برای انجام فعالیت نسبتأ سنگین وطولانی مدت وبرگشت سریع به حالت اولیه پس از انجام کار(همتی نژاد ورحمانی نیا،۱۳۸۳).

تعریف عملیاتی استقامت قلبی-تنفسی:

نمره ایی که دانش آموز از آزمون پله هاروارد[۵] بدست می آورد.

تعریف نظری انعطاف پذیری :

عملکرد حرکت مفاصل بدن و اعضاء از طریق دامنه حرکتی(باتین لی[۶] ،۲۰۰۰)یا حداکثر دامنه حرکتی دریک مفصل تعریف می شود(ووست،۱۹۹۹).

تعریف عملیاتی انعطاف پذیری:

این عامل از طریق خم شدن به جلو برای رساندن دستها به پا اندازه گیری می شود(بو ام گارتنر[۷]، ۱۹۹۵).

تعریف نظری چربی زیرپوست بدن :

به قسمتی از چربی بدن که در زیر پوست در قسمتهای مختلف بدن تجمع می­یابد،­چربی زیر پوستی می گویند.

تعریف عملیاتی ترکیب بدنی :

این عامل از طریق اندازه گیری چربی زیر پوست در دونقطه عضله سه سر و عضله ساق پا اندازه گیری می شود. .که از فرمول تعدیل شده لومان (اسلاتر ) استفاده شده است .

   ۱+ (مجموع چربی ساق پا وسه سر )۷۳۵/۰ = فرمول اسلاتر

تعریف نظری شاخص توده بدنی:

اؤ جمله شاخص­های مورد استفاده در ترکیب بدنی است(همتی نژاد ورحمانی نیا،۱۳۸۳).

تعریف عملیاتی شاخص توده بدنی:

این شاخص ازحاصل تقسیم وزن بر مجذور قد به دست می آید.

 تعریف نظری استقامت عضلانی ماهیچه های شکم :

توانایی یک یا گروهی از عضلات برای انجام تعدادی حرکت یکنواخت یا انقباض نسبتأ طولانی­مدت است (بوام گارتنر،۱۹۹۵).

 تعریف عملیاتی استقامت عضلانی ماهیچه های شکم  :

این عامل از طریق اندازه گیری تعداد درازونشست با پای جمع در یک دقیقه اندازه گیری می­شود(بوام گارتنر،۱۹۹۵).

تعریف نظری چابکی:

توانایی تغییر مسیر سریع ودقیق بدن،حین فعالیت(گائینی،۱۳۸۳).

تعریف عملیاتی چابکی:

این عامل از طریق دوی ۹×۴ اندازه گیری می شود.

تعرف نظری سرعت:

توانایی اجرای یک حرکت ویژه با سرعت زیاد(گائینی،۱۳۸۳).

تعریف عملیاتی سرعت :

این عامل از طریق آزمون ۶۰ متر اندازه گیری می­شود.

وضعیت اقتصادی-اجتماعی :

شاخص مورد استفاده در کشورهای مختلف،شامل درآمد سالانه،­درآمد سرانه،­شغل وتحصیلات سرپرست خانوار،ومحل اقامت است(خلجی،۱۳۸۴).

تعریف عملیاتی وضعیت اقتصادی- اجتماعی:

سؤالات مربوط به این قسمت شامل سن،محل تولد،میزان تحصیلات،شغل،میزان درآمد والدین،نوع محل سکونت وتعداد افراد خانواده آنها بود،این ویژگی از طریق پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت.

۲-۲ .نظریات قشربندی اجتماعی

     مطالعه و بررسی تطبیقی آراء عمده جامعه‎شناسان در زمینه قشربندی اجتماعی ما را به یک رهیافت کلی رهنمون می‎کند که آنرا به عنوان چارچوب نظری تحقیق درنظر گرفته‎ایم.

    جوامع بشری از گروه­های وسیعی ساخته شده‎اند که نسبت به یکدیگر روابط مبتنی بر سلسله مراتب دارند و این جوامع تنها زمانی از ثبات و تداوم برخوردارند که قشرهای گوناگون ترکیب کننده آن در هماهنگی به سر برند.

۲-۲-۱٫نظریه کارل مارکس[۱]

    به اعتقاد مارکس طبقه عبارت است از گروهی از مردم که در رابطه مشترکی با وسایل تولید قرار دارند. اوبراساس این معیار جوامع را به دو گروه مالکان وسایل تولید و افرادی که به تولید محصول اشتغال دارند تقسیم می‎نماید. به نظر او رابطه بین این دو طبقه بصورت بهره‎کشی است.

    مفهوم کلیدی و اساسی در نظریات مارکس برای قشربندی اجتماعی مبتنی بر مالکیت است و علاوه بر این مفهوم کلیدی،او سه مفهوم دیگر را نیز در نظریات خود ارائه می‎کند که عبارتند از آگاهی طبقاتی، همبستگی طبقاتی و ستیزه طبقاتی(کاظمی پور ـ ۱۳۷۸).

۲-۲-۲ .نظریه ماکس  وبر[۲]

     ماکس وبر که نظرات عمده‎ای درمورد قشربندی ابراز نموده تحت تأثیر مارکس بعد اقتصادی قشربندی را درنظریه‎اش محور قرار داد و علاوه برآن حیثیت یا منزلت و قدرت را نیز به عنوان معیارهای اساسی تعیین طبقه درنظر گرفته است. اساس تعریف وبر از طبقه اجتماعی مبتنی بر وضعیت اقتصادی است.­­­او معقتد است افراد از نظر خانواده، شغل، سرمایه و منطقه سکونت یا هر نوع عامل تعیین کننده‎ای شانس‎های نامساوی در تملک اموال اقتصادی دارند (کاظمی پور ـ ۱۳۷۸).

     طبقه در تعریف و بر یک مفهوم جامعه‎شناختی نیست و به قول خود او طبقات جماعات حقیقی نیستند. طبقات فقط بنیاد ممکنی برای عمل مشترک‎اند و این وضعیت مشترک باعث خود آگاهی بین آنها نیز می‎شود.  به نظر وبر وضعیت طبقاتی وضعیتی است که نسبت به بازار موجودیت پیدا می‎کند.

     از دید وبر آحاد جامعه را می‎توان از حیث شانس‎های اقتصادی، شیوه زندگی و یا جایشان در نظم سیاسی(قدرت) طبقه‎بندی نمود. ولی این سه نوع طبقه‎بندی را نمی‎توان به یک نوع واحد برگرداند. به عنوان مثال دربعضی از جوامع معیارهای اقتصادی، برخی سیاسی و در بعضی دیگر حیثیت اجتماعی نقش مهمتری دارند( فرد رو،۱۳۷۸).

۲-۲-۳ .نظریه هالبواکس[۳]

     جامعه‎شناس دیگری که به میزان زیادی به بحث‎های طبقات اجتماعی پرداخته موریس هالبواکس است. به اعتقاد او طبقات اجتماعی بر مبنای آگاهی طبقاتی بوجود می‎آیند. وی می‎گوید که طبقات در پرتو حافظه جمعی خاص خود باقی می‎مانند. تجلی اساسی آگاهی طبقاتی از دید هالبواکس « روانشناسی نیازهای یک طبقه » است. دومین نکته اساسی از دید هالبواکس وجود نوعی سلسله مراتب در بین طبقات اجتماعی است و می‎گوید که طبقه فقط در جامعه دارای سلسله مراتب وجود دارد. از دید هالبواکس آگاهی طبقاتی عبارتست از اینکه طبقه بداند که در چه سطحی از جامعه قرار دارد و این طبقه در جامعه نسبت به چه چیز، چه حقوق و چه امتیازاتی اندازه‎گیری می‎شود. نکته مهم در نظریات هالبواکس اینست که او طبقات سیاسی، طبقات حقوقی و طبقات اقتصادی را از طبقات اجتماعی تفکیک نموده و می‎گوید که در میان طبقه‎بندی‎های فوق، فقط طبقات اجتماعی دارای سلسله مراتب هستند و بنیان سلسله مراتب طبقات اجتماعی نیز بر « تصورات جمعی » و « قضاوت‎های ارزشی » قرار دارد(نوغانی،۱۳۸۰).

   هالبواکس اصل حقیقی جدائی طبقات را بر مبنای حرفه یا ثروت و نوع اشتغال و درآمد نمی‎داند و تأکید اساسی او بر شیوه ارضاء کامل نیازهای گوناگون افراد و سلسله مراتب نیازها در داخل هریک از طبقات است و عامل تعیین کننده طبقات را در همین زمینه نیازها جستجو می‎کند(منصوری،۱۳۸۶).

۲-۲-۴ . نظریه سوروکین

   آراء سوروکین درمورد قشربندی اجتماعی به میزان زیادی متأثر از نظریات ماکس وبر است و او نیز سه معیاراقتصادی، سیاسی و شغلی را جهت تعیین طبقات اجتماعی درنظر می‎گیرد، و معتقد است که جوامع از نظرمعیارهای فوق تفاوت دارند. اگر موقعیت اقتصادی افراد جامعه نابرابر باشد یعنی درمیان آنان ثروتمند و فقیر یافت شود، جامعه از نظر معیار اقتصادی قشربندی شده است. اگر مراتب اجتماعی براساس اقتدار و وجهه اجتماعی و افتخارات و عناوین افراد در سلسله مراتب اجتماعی قرار گرفته شود و فرمانروایان و فرمانبران در جامعه وجود داشته باشند جامعه از نظر سیاسی قشربندی شده و سرانجام اگر افراد یک جامعه در گروههای شغلی متفاوت قرار گرفته باشند و برخی مشاغل دارای افتخار بیشتری از دیگران باشند این جامعه از نظر قشربندی تقسیم‎بندی شده است(نوغانی،۱۳۸۰).

      سوروکین در تعاریف خود کمتر از کلمه طبقه استفاده می‎کند و بیشتر بطور جداگانه از قشرهای اقتصادی، سیاسی و شغلی نام می‎برد.  از دید سوروکین طبقه اجتماعی، مجموعه‎ای از مردم است که دارای موقعیت همسانی از نظر شغلی یا اقتصادی یا سیاسی هستند. او مانند هالبواکس تعداد زیادی از ملاکها را برای تعریف طبقه و تحدید مرزی آنها با هم تلفیق می‎کند.  بنیان عینی طبقه اجتماعی از دید سوروکین در « حرفه »، در « وضعیت اقتصادی » و « وضعیت حقوقی » است(کاظمی‎پور ـ ۱۳۷۸).

      درمورد ساختار طبقاتی جامعه ایران باید گفت که اولاً این جامعه دارای نوعی طبقه‎بندی اقتصادی است یعنی در جامعه ما همیشه اقشارثروتمند و فقیر، دارا و ندار وجود داشته و دارند. در ضمن همواره یک نوع طبقه‎بندی سیاسی وجود داشته، عده کمی بنام حکام، دولتمردان وکارگزاران حکومت بر سریر قدرت بوده و بقیه افراد بنام مردم دراین جامعه به سر می‎بردند. البته ضوابط تعیین قدرت در اعصار مختلف متفاوت بوده است.  از دید اجتماعی نیز همواره آحاد جامعه از نظر شغل و منزلت شغلی به طبقات مختلف تقسیم می‎شوند و مشاغلی در جامعه از ارزش و اعتبار بیشتری برخوردارند.  در ایران نیز نمی‎توان یکی از این ملاک‎ها را به عنوان تنها معیار و ملاک تشخیص طبقات در نظر گرفت و چون معمولاً معیار سنجش جامعه از نظر ملاک‎های سیاسی مشکل است. به همین جهت معمولاً در بسیاری از بررسی‎ها برای تعیین معیارهای تشخیص طبقات از ملاک‎های اقتصادی، منزلت شغلی و سطوح نیازها استفاده می‎شود.(کاظمی،۱۳۷۸).

۲-۲-۵ . پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی[۴] :

     هر شخص اجتماعی در گروه‎های اجتماعی که عضو آنهاست، در جامعه‎ای که بدان متعلق است، مقام و منزلتی و یا به اصطلاح جامعه‎شناسان پایگاهی دارد. جامعه انبوه روی هم انباشته بی‎نظمی از موجودات انسانی نیست بلکه عناصر آن منظم و در ارتباط متقابل با یکدیگرند. ساختار اجتماعی به مثابه داربستی است که هر جزء و هر مفصل آن مشخص است هرچند که شخص و پایگاه از یکدیگر جدا نیستند ولی می‎توان به شیوه انتزاعی هریک را به صورت مفهومی جداگانه در نظر گرفت. به یک معنا نسبت پایگاه اجتماعی به شخص، مثل نسبت بعد است به ماده. ما در واقعیت عینی هر ماده‎ای را در ابعاد و هر بعد را درهیئت ماده‎ای مشاهده می‎کنیم.(کاظمی پور ـ ۱۳۷۸)

     پایگاه اجتماعی مقام و موقعیتی است که یک شخص در ساختار اجتماعی به اعتبار ارزیابی جامعه احراز می‎کند.« نقش اجتماعی، کار معینی است که به شخص سپرده می‎شود و پایگاه اجتماعی ارزشی است که جامعه برای « نقش اجتماعی » قائل است.  توصیف شخص اجتماعی به ما نشان می‎دهد که او چه هست درحالی که توصیف پایگاه اجتماعی به ما می‎گوید که افکار عمومی جامعه‎ای که شخص در آن زندگی می‎کند او را چگونه ارزیابی می‎کند.  « پایگاه اجتماعی یک شخص به میزان وسیعی در قید تصوری است که دیگران در جامعه از او دارند و این ارزیابی فرد به نوبه خود به درجه برخورداری یا محرومیت او از معیارهای پایگاه اجتماعی بستگی دارد. بنابراین پایگاه اجتماعی یک ساخته کاملاً ذهنی یا تخیلی نیست بلکه بر حضور عینی و واقعی چیزهایی که ارزش اجتماعی دارند مبتنی است( فردرو،۱۳۸۱).

     هر جامعه‎ای مطابق مقتضیات خود، نقش‎های اجتماعی را رتبه‎بندی می‎کند، از این رو در هر جامعه‎ای برخی از نقش‎ها مهمتر از نقش‎های دیگر شمرده می‎شوند و پایگاه اجتماعی والاتری دارند.چون هرکس عهده‎دار نقش‎های گوناگون است از اینرو پایگاه‎های اجتماعی متعددی را هم احراز می‎کند. درجامعه‎های ساده قدیم بین پایگاه‎های مختلف یک شخص نوعی تجانس وجود داشت، ولی در جامعه‎های متمدن مخصوصاً جامعه متمدنی که دستخوش تحول شدید باشد معمولاً بین پایگاه‎های یک شخص اختلافاتی به وجود می‎آید، مثلاً یک شخص ممکن است در گروه دانشمندان پایگاهی شامخ داشته باشد ولی مورد احترام گروه صاحبان سرمایه یا گروه سیاست‎بازان قرار نگیرد.

     یکی از روشهای اصلی که برای توزیع افراد جامعه در موقعیت‎های اجتماعی موجود به کار می رود تا هر فرد درموقعیت خاص خود انجام وظیفه کند ارزش گذاری بر موقعیت‎هاست، به این معنی که موقعیت‎ها برحسب اهمیت رده‎بندی شوند. بدیهی است احراز موقعیت یا رتبه خاص اجتماعی، احرازکننده را از دریافت پاداش و حیثیت خاص اجتماعی برخوردار می‎سازد و کسانی که به موقعیت‎های مهم دست می‎یابند یا وظایفی را که به  مهارت‎ها و توانائی‎های استثنائی نیاز دارد انجام می‎دهند معمولاً بیشتر از کسانی دیگر از « حیثیت اجتماعی » برخوردار می‎شوند. بنابراین تفکیک اجتماعی که سازمان جامعه انسانی طبعاً به آن نیازمند است ضرورتاً با ارزشیابی موقعیت‎های اجتماعی همراه است و برای اینکه جامعه انسانی در ساده‎ترین وظایف روزانه خود با کارآئی انجام وظیفه کند باید صفات و خصوصیات اعضاء آن جامعه و نیز اعمال و رفتارشان مورد قضاوت و ارزشیابی قرارگیرد( فردرو،۱۳۸۱).

     هر جامعه انسانی حتی آزاداندیش‎ترین آنها، نسبت به خصیصه‎ها و رفتارهای اعضاء خود به نوعی خاص قضاوت می‎کند و با آنها به گونه‎ای متفاوت برخورد می‎کند. بنابراین می‎توان گفت که پایگاه اجتماعی بدون قضاوت و ارزش‎گذاری در جامعه معنا ندارد و چون جوامع مختلف با فرهنگ‎های متفاوت نسبت به اعمال و رفتار افراد، ارزشهای متفاوتی قائلند بنابراین ممکن است یک پایگاه خاص درجامعه از مرتبه بالاتری نسبت به جامعه دیگر برخوردار باشد و یا بالعکس. پایگاه اجتماعی باتوجه به ارزشهای جامعه معنا و مفهوم پیدا می‎کند.  مفاهیم کمی بالاتر یا پائین‎تر، بیشتر یا کمتر، بهتر یا بدتر در خود مفهوم پایگاه اجتماعی حضور دارند(درویش،۱۳۸۲).

۲ـ۲-۶ . قشر:

     پس از ارزش‎گذاری موقعیتها و نقش‎های افراد در جامعه یعنی تعیین پایگاههای اجتماعی آنها، افرادی که در یک پایگاه اجتماعی قرار داشته یا نقش‎ها و موقعیت‎های آنها از ارزشهای تقریباً مساوی برخوردار است تشکیل یک قشر[۵] را می‎دهند.  تفکیک آحاد جامعه در قشرهای مختلف قشربندی اجتماعی[۶] را بوجود می‎آورد.قشربندی اجتماعی نوع ویژه‎ای از تفکیک اجتماعی است که در آن سلسله مراتب منظم موقعیت‎های اجتماعی حائز اهمیت است.در اکثر جوامع انسانی موقعیت‎های اجتماعی معینی به صورت برتر و پست‏‎تر رتبه‎بندی می‎شوند که در این صورت می‎گوئیم آن جامعه لایه‎بندی یا قشربندی شده است (درویش،۱۳۸۲).

قشربندی اجتماعی شامل لایه‎های افقی از وضعیتهای مشابه افرادی است که جامعه‎ای را تشکیل می‎دهند.هر لایه یا قشر اجتماعی از افراد بی‎شماری که وضع استقرر مشابهی با یکدیگر و متفاوت از افراد قشرهای دیگر تشکیل شده است. اگر دقیق نگاه کنیم در واقعیت عینی هیچ دو فردی که از هر لحاظ وضعیت یکسانی  داشته باشند وجود ندارند. اما از لحاظ نظری می‎توان افراد جامعه را به صورت مراتب ممتدی که بین دو فرد مجاور تفاوت بی‎اندازه کوچک و نامحسوس باشد تصور کرد. گو اینکه این سری سازی در عمل نه امکان پذیراست و نه مفید. شباهتهای کلی میان افراد در هر جامعه‎ای به آسانی شناخته می‎شوند.به طوری که آنها خودشان را به راحتی در سنخهای قشربندی شده جا می‎دهند(درویش،۱۳۸۲).