عنوان :

تحقیق رابطه بین تدریس و یادگیری

تعداد صفحات : ۱۷۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله به روابط  بین تدریس و یادگیری، روش تدریس در مکاتب فلسفی، روش تدریس سنتی، تدابیر ارائه و توضیح دادن، مراحل روش سخنرانی، تعریف مفهوم و ویژگی‌های آن و تعریف اصول، مراحل روش تدریس یاد سپاری، روش یادگیری در حد تسلط و مراحل روش پروژه و … می پردازد.

روش مباحثه‌ای: تدریس به روش مباحثه‌ای، از زمان‌های بسیار قدیم معمول بوده است و هنوز هم یکی از معروف‌ترین معمولترین روش‌های آموزشی به شمار می‌رود. این روش بر اساس بحث و گفتگوی فردی و گروهی تنظیم می‌شود، فراگیران امکان بحث و تبادل نظر در خصوص موضوعی را بدست می‌آورند و در مورد آن بحث می‌کنند و به تجزیه و تحلیل مطالب و موضوعاتی و بسط و گسترش آنها می‌پردازند.

در این روش، فهم و ادراک دانش‌آموز بیشتر از درون او سرچشمه می‌گیرد. کلامی به دیگر، … در این روش، دانش و اطلاعاتی لازم را معلم به دانش‌آموز منتقل نمی‌کند بلکه دانش‌آموز از طریق فعالیت‌های خود، تجربه و دانش کسب می‌کند.

در روش مباحثه‌ای تأکید بیشتر بر یادگیری دانش‌آموز است و نه بر تدریس معلم، در این روش معلم اغلب احساس می‌کند که راهنما و تسهیل کننده امر یادگیری است از این رو، دانش‌آموزان را به گونه‌ای هدایت می‌کند که آنان، صرفاً به خاطر فهم و درک خود تلاش کمتر دانش‌آموزان نیز در عمل متوجه می‌شوند که میز تجاری که بکار کرده‌اند روابطی وجود دارد که موجب درک و فهم بهتر آنها می‌شود. با این روش، همزمان دو  از آموزش تحقق می‌یابد. نخست موضوع درسی آموخته می‌شود و سپس قدرت بالقوه دانش‌آموز تقویت می‌گردد. در این روش، دانش‌آموزان به تدریج فعال می‌شوند و به آموزش  در گروه عادت می‌کنند درگیری دانش‌آموز با مطالب آموزشی، در میان همکلاسیها پس تقویت می‌کند  بکاری، افزایش رغبت و بررسی دقیق‌تر موضوع درسی می‌شود. در اثر رغبت و انگیزش درونی دانش‌آموز، کمیت و کیفیت مطالعه او افزایش می‌یابد. افزایش کیفیت مطالعه نیز منطق و استدلال لازم برای مباحثه را غنی‌تر  زد در نتیجه در روش مباحثه‌ای، یادگیری، کسب دانش و یا درک بهتر مطلبی، خود پاداش این روش به حساب می‌آید.

در این روش باز خوردی که از دانش‌آموز به معلم می‌رسد فوری و دقیق است. معلم نیز با توجه به نوع بازخوردهایی که از گروه دانش‌آموزان دریافت می‌کند، برای هر نیازی خودی آنان به سرعت فعالیت‌های تدریس را انعطاف‌پذیر می‌سازد.

در این روش‌ها کیفیت آموزش بیشتر از کمیت مطالب درسی مورد نظر است. به سخن دیگر منطق این روش‌ را می‌توان چند چیز، بیان کرد: «در امر آموزش درک و فهم بخش کوچکی از یک موضوع به طور عمیق و کامل، بهتر از یادگیری حجم بیشتری از همان موضوع به گونه‌ای سطحی و ناقص است.»

واژه های کلیدی: روش تدریس یاد سپاری، روش نمایشی، روش مباحثه ای، یادگیری

فهرست مطالب

روابط بین تدریس و یادگیری    ۵
روش تدریس در مکاتب فلسفی    ۶
روش‌های تدریس سنتی    ۱۸
رهنمودها و مهارت‌های عملی    ۱۹
محاسن    ۱۹
محدودیت‌‌ها    ۲۰
تدابیر ارائه و توضیح دادن    ۲۲
مراحل اجرای روش سخنرانی    ۲۵
موارد استفاده از روش سخنرانی    ۳۵
رهنمودها و مهارت‌های عملی    ۳۶
تعریف مفهوم و ویژگی‌های آن    ۴۶
تعریف اصل    ۴۷
کاربرد اصول    ۴۷
مراحل روش تدریس یاد سپاری    ۵۰
مفاهیم اساسی روش تدریس پیش سازمان دهنده    ۵۲
روش‌های تدریس فعال    ۵۴
ویژگی‌های روش سقراطی    ۵۴
انواع روش مباحثه‌ای    ۶۱
شخصیت معلم در روش بحث گروهی    ۶۶
رهنمودها و مهارت‌های عملی    ۷۹
راهنمایی معلم به شاگرد می‌تواند در محدوده‌های زیر باشد    ۸۷
ویژگی‌های روش اکتشافی    ۸۹
مراحل روش اکتشاف    ۹۱
آموزش دادن درس    ۹۲
مراحل اجرای روش نمایشی    ۱۰۰
انواع گردشهای علمی از نظر زمان    ۱۰۳
مراحل گردش علمی    ۱۰۴
مفاهیم اساسی روش تدریس ایفای نقش    ۱۱۳
شرکت کنندگان در روش ایفای نقش    ۱۱۴
روش یادگیری در حد تسلط    ۱۲۷
مفهوم تسلط    ۱۲۸
مراحل روش یادگیری در حد تسلط    ۱۲۸
مراحل روش واحدها    ۱۳۲
انواع روش‌ها    ۱۳۲
مراحل روش پروژه    ۱۳۴
مراحل روش با روش مغزی    ۱۳۸
تشکیلات جلسه بارش مغزی    ۱۳۸
اصول زیر بنای روش بدیعه‌پردازی    ۱۴۰
مراحل روش بدیعه‌پردازی    ۱۴۰
مفاهیم اساسی روش فراشناخت    ۱۴۶
عناصر فراشناخت    ۱۴۷
رویکردهای مختلف روش مشارکتی    ۱۵۳
ویژگی‌های خاص روش مشارکتی    ۱۵۴
مراحل روش مشارکتی    ۱۵۵
مراحل روش تدریس آزمایشگاه‌ها    ۱۶۱
مراحل روش ۵E    ۱۶۶
ویژگی‌های محیط کلاس در روش همیاری    ۱۶۹
مراحل روش همیاری    ۱۶۹

روابط بین تدریس و یادگیری:

می‌توان با عمل تدریس کمیت و کیفیت و سرعت یادگیری را افزایش داد و یا شرایط را برای یادگیری اموری که در شرایط معمولی امکان پذیر نیت فراهم نمود.

تفاوت بین تدریس و یادگیری:

۱- یادگیری در همه جا و همیشه و فنی بدون تدریس صورت خواهد گرفت یا در حالی که هر تدریسی یاد داده نمی‌شود.

۲- نظریه‌های دیگری، صرفاً به پدیده‌های یادگیری توجه دارد و همیشه معطوف به شاگرد است؛ به عبارت دیگر، نظریه‌های یادگیر، تبیین کننده‌ی چگونگی یادگیری و توصیف کننده‌ی شرایطی است که با حصول آن‌ها یادگیری صورت می‌گیردو در حالی که نظریه‌های تدریس باید به بیان کننده، پیش‌بینی کننده و کنترل کننده موقعیتی باشد که در آن، رفتار معلم موجب تغییر رفتار آن  می‌شود. نظریه‌های یادگیری راه های یادگیری شاگرد را بیان می‌کند. در صورتی که نظریه‌های ما تدریس توصیف کننده روش‌هایی است که برای، وسیله معلم شاگرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و سبب می‌شود که او یاد بگیرد.

۳- نظریه‌های یادگیری بر اثر تحقیقات کشف شده است و توصیف کننده روابط تغییرهای مختلف یادگیری است، در حالی که نظریه‌های تدریس به وسیله علمای تعلیم و تربیت وضع می‌شود.

۴- وقتی که تدریس می‌کنیم، فعالیت‌هایی را انجام می‌دهیم؛ اما وقتی یاد می‌دهیم ما شاگردان را به انجام فعالیت‌هایی وادار می‌کنیم.

۵- اگر بخواهیم آن چه درس می‌دهیم یاد بدهیم، باید قادر باشیم شاگردان را درک کنیم و از آن چه در رفتار آنان اثر می‌گذارد آگاهی یابیم. نتیجه این که اگر فعالیتی منجر به یادگیری نشود تدریس نیست.

روش تدریس در مکاتب فلسفی:

۱- آرمان گرایی:[۱] روش تدریس با تأکید بر خودکاری شاگرد، به تشویق محصلان به تفکر و راهنمایی آنها در انتخاب موضوع‌های  تفکر می‌پردازند و فرصت‌هایی فراهم می‌آورند که محصلان معرفت‌های آموخته‌شان را در حل مسائل اخلاقی و اجتماعی مورد استفاده قرار دهند و ارزش‌‌ها و تمدن انسانی را بپذیرند. در نتیجه روش دیالکتیک مخصوصاً در موضوعاتی که تفکر در آن دخالت دارد ترجیح دارد.

روش پروژه که در آن شاگردان به صورت انفرادی یا گروهی، ضمن برخورد با مسئله، از روی طرح و نقشه به آزمایش و مطالعه می‌پردازند جزء رو‌ش‌های آموزشی می‌باشد.

اهمام روش عدم، در تحریک یادگیری مانند روش منطقی، روش مشمول و زیبا شناسی، روش ؟ و زیباشناسی، روش به کاربردن مجاز و روش آزمایشی قابل قبول است. به طور کلی موضوع درس از روش تدریس جدا می‌باشد.

۲- واقع گرایی:[۲] چون واقع گرایی علم محور است، روش‌های تدریس آن حالت آمرانه دارد. معلم باید روش را که برای  دانش‌آموز و موقعیت آموزشی تناسب دارد به کار بندد و از دانش آموزان بخواهد که حقایق را به یاد بسپارند، مقایسه کنند و توضیح دهند. همچنین با کشف و تعبیر و تفسیر روابط، معانی و مفاهیم تازه‌ای پیدا کنند. روش تدریس معلم بر محسوسات مبتنی است و به جای تلقین معلومات به دانش‌آموزان فرصت‌هایی فراهم می‌آورد که ایشان شخصاً به بررسی و اکتشاف بپردازند و حقایق را دریابند. بنابراین از روش سخنرانی، بحث و گفتگو و آزمایش استفاده می‌شود. همچنین ارزشیابی بسیار مهم و ضروری است و باید در هر گونه آموزش با معیارهای عینی انجام گیرد.

۳- طبیعت گرایی:[۳] به نظر طبیعت گرایان آموزش و پرورش باید امکان رشد طبیعی‌تر برای کودک فراهم سازد و تربیت وقتی حقیقی خواهد بود که به طبیعت و نیروها و امیال کودک فرصت دهد که به سرعت رشد و نمویی یابند و باید از هر گونه دخالت دخالت خود را رد کرد. تجربه مهم‌ترین روش تدریس است. کودک باید اشیا را پیش از الفاظ یاد بگیرد و همین اصل معلمان را وادار می‌کند که تنها به روش کتاب در تدریس اکتفا نکنند. بلکه دانش‌آموزان شخصاً به تجربه و فعالیت بپردازند. منبع علم تجربه خود دانش آموز است و معلم فقط نقش راهنما را دارد. تدریس باید با روح بازی همراه باشد و بازی روش طبیعی در آموزش و پرورش است. معلم نباید از روش‌های تدریس قالبی و کلیشه‌ای استفاده کند بلکه باید روش‌های منطبق بر طبیعت دانش‌‌آموزان را کشف کند و به کار بندد. به بیان دیگر، روش تدریس باید روش طبیعی باشد نه ساختگی و تصنعی.

۴- عمل گرایی:[۴] چون عمل گرایی دانش آموز محور است روش تدریس تابعی از تفاوت‌های فردی خواهد بود از مهمترین روش‌های تدریس، روش حل مسئله است که در این روش کودک را با مشکلات و مسایل عملی در زندگی مواجه می‌کنند تا شخصاً درباره آنها بی‌اندیشد و برای حل‌ آنها بکوشد.

۵- وجود گرایی:[۵] معلم اکنرئتائیسالیست هرگز هدف‌ها شخصی را به دانش‌آموزان تحمیل نمی‌کند و وظیفه‌ او راهنمایی دانش‌آموزان است و به طور غیر مستقیم فرصت‌هایی فراهم می‌آورد که دانش‌آموزان برانگیخته شوند و شخصاً فعالیت کنند. دیالکتیک سقراطی روش مناسبی برای معلمان اکنرئتائیسالیست است. گفت و شنود می‌تواند سئوالاتی را برای دانش‌آموزان مطرح کند تا آنها نسبت به شرایط زندگی خویش آگاهی حاصل کنند. در روش گفت و شنود معلم اکنرئتائیسالیست بر خلاف مربی ایده‌ئالیست پاسخ سئوالاتی مطرح شده را نمی‌داند. در حقیقت بهترین نوع سئوال فقط در معنی‌آفرینی خود دانش‌آموز قابل پاسخ است.

۶- پست مدرنیسم:[۶] به نظر پست مدرنیست‌ها، تعلیم و تربیت فرآیندی دو سویه و متعاملی در دانشگاه زندگی است نه انتقال دانش و معلومات. گفتگوهای انتقادی، مهم‌ترین روش تدریس در پست مدرنیسم است.

۷- فلسفه تحلیلی:[۷] معلم باید سر دانش آموز را به دانش گرایش علمی و ذهنی باز و عینی تشویق کند و فعالیت‌های آموزشی خود برای پایه تجربه‌های شخصی دانش‌آموزان و تحلیل انتقادی مطالب درسی انجام دهد.

۱- بنیاد گرایی:[۸] بنیادگرایی خالی از سرگرمی و پیرایه‌هاست و آموزشگاه باید روش‌های سنتی انضباط ذهنی را محفوظ به اردو مفاهیم بنیادی را به کودک بیاموزد حتی اگر لازم باشد که این مفاهیم را به سطح روان شناختی و فکری کودک تعمیم دهد.

۲- پایدار گرایی:[۹] روش تدریس تعلیمی یا دستوری بوده و نظارت فردی وجود دارد. همچنین از روش سخنرانی و گفت و شنود هدایت شده استفاده می‌شود.

۳- پیشرفت گرایی:[۱۰] در پیشرفت گرایی کودک مدار است و روش تدریس باید بر همکاری، یادگیری اجتماعی، علایق و فعالیت‌های ناشی از زندگی کودک مبتنی باشد. در نتیجه روش حل مسئله یا پروژه بر تلقین محتوای درسی مقدم است.

۴- بازسازی گرایی:[۱۱] روش تدریس باید فعالیت خود دانش‌آموزان را برانگیزد و به آن‌ها فرصت انتخاب بدهد یعنی هم دانش‌آموزان در تعیین و انتخاب هدف‌های عینی و رفتاری نقش مناسبی ایفا کنند تا توان تصمیم‌گیری فردی و گروهی در آن‌ها رشد یابد.

روش تدریس از نظر مربیان تعلیم و تربیت

۱- سقراط:[۱۲] سقراط معتقد بود که دانش در طبیعت افراد وجود دارد کافی است که معلم زمینه را مساعد کند و به شاگردان کمک نماید تا او خود به دانش مورد نظر برسد و از این جهت کار خود را به ماهی‌هایی تشبیه می‌کرد. سقراط در جلسات بحث با شاگردانش، ابتدا به انتقال اطلاعات یا پاسخ به سئوال یا مسئله‌ای نمی‌پرداخت. بلکه از راه پرسش‌های متوالی، افراد را به تفکر وامی‌داشت و آن‌‌ها را قدم به قدم هدایت می‌کرد تا خود جواب درست را کشف کنند.

آموزش باید حرکتی تدریجی و گام به گام از ساده به پیچیده از آنهم به دشوار، از عام به خاص و از قلم و حس به قلم و فهم باشد.

۲- کومینیوس:[۱۳] در آموزش نخست باید به خود اشیاء پرداخت و سپس به واژه‌ها و مفهوم‌ها، یعنی نخست با نمونه‌ها آشنا شد و پس از آن با قانون‌ها و قاعده‌ها. نخست فهمیدن است و سپس به خاطر سپردن برای فهم بهتر نخست باید طرح ساده و کلی پدید آورد و ‌آن‌گاه به آوردن جزئیات پرداخت. آموزش هر چیزی را باید با ساده‌ترین عنصرها، آن آغاز کرد تا دانش‌آموز بتواند طرح کلی از آن به دست آورد. در گام بعدی می‌توان با نشان دادن نمونه‌ها و آوردن قاعد‌ه‌ها طرح کلی را گسترش داده، موضوع را به صورت سیستماتیک بیان کرد و استثناها را شمرد در پایان می‌توان بر تفسیرها پرداخت.

روش تدریس باید کودک مدار بوده و با توجه به سن، انگیزه و توانایی و دلبستگی شاگردان برگزیده شود و در آن کودک با به کار بردن حواس مختلف، تجربیات مهمی را به دست بیاورد و به فعالیت‌های عملی بپردازد.

۳- جان لوک:[۱۴] ذهن کودک هنگام تولد مانند لوح سفیدی است که هیچ گونه تصور، ایده و اصلی در آن نقش نبسته است. بعد به تدریج او می تواند از راه حواس مختلف خود، شناخت و تصورهای گوناگون کسب کند. بدین‌سان انسان هیچ ایده یا اصلی را در خود کشف نمی‌کند بلکه سر چه در می یابد از تجربه است. بنابراین در تدریس باید از وسایل محسوس استفاده کرد و باید روش به کار برده شود که دانش‌آموزان بتوانند آموخته‌های خود را عملاً مورد استفاده قرار دهند.

۴- هربرت اسپنسر:[۱۵] معلم باید دانش‌آموزان را راهنمایی کند که شخصاً به بررسی بپردازند و استنباط کنند و روش تدریس باید استقرایی باشد.

۵- پرترانلد راسل:[۱۶] روش تدریس باید بر اساس اصالت فعالیت دانش‌آموزان انتخاب شود و معلم امکان کنجکاوی، تفکر را و بحث را فراهم می‌آورد تا دانش‌آموزان با پرورش توجه ارادی در خود، به فعالیت و کشف حقایق بپردازند.

۶- ژان ژاک روسو:[۱۷] کودک باید درس خود را از طبیعت‌ فراگیرد و به وسیله کنش متقابل و تجربیات مستقیم اطلاعات به دست آورد روش او تعلیم تربیت منفی بود یعنی قبل از دادن معلومات از راه ورزیدن حواس فرد را برا تعقل آماده می‌ساخت.

بنابراین او تعلیم و تربیت منفی را نوعی انتظار برای یادگیری و دخالت نکردن می‌دادند. روش تدریس دانش‌آموزان محور است و بر مراحل رشد، نیازها، استعداد‌ها و رغبت‌های کودکان مبتنی است و  راهنما و هدایت کننده است. روسو بر پرورش حواس، بازی و ورزش، مثال نگه داشتن کودکان و شناخت طبیعت کودک تأکید می‌کند.

۷- مادیا مونته موری:[۱۸] به نظر مونته موری آموزش و پرورش باید به اتکای مشاهدات دقیق و مستمره از طبیعت و قوانین رشد کودک الهام بگیرد و از ه  گونه قید و شرط ناشی از سنت و عادت‌ها باشد. روش مونته مدری بر اساس نظریات او درباره رشد کودک شکل گرفته است. به همین جهت محیطی را    پدید می‌آورد که با استفاده از فعالیت‌ها و مسایل ویژه، نیازهای کودکان را در سر دوره اساسی و اولیه رشد یعنی ۱- دوره آموزش حرکتی یا تجارب عملی زندگی[۱۹]. ۲- دوره آموزش حسی یا تربیت حواس[۲۰]. ۳- دوره آموزش مهارت‌های تحصیلی یا مدرسه‌ای یا آموزش خواندن و نوشتن[۲۱] برآورده می‌نمود. مونته مدری روش تربیتی خود را روش علمی معرفی می‌کرد و آن را مرتب از سه عمل مشاهده، آزمایش و تجزیه و تحلیل می‌دانست.

از خصوصیات روش مونته مدری، توالی و تربیت در مراحل آموزش و سازماندهی و نظم آن می‌باشد. در نظام آموزشی مونته مدری مسئولیت آموزش و پرورش کودک، تا حد امکان بر عهده خود اوست و آزادی و فعالیت دو اصل مهم دیدگاه تربیتی او می‌باشد.

۸- ادوارد کلاپارد:[۲۲] کلیه آموزش ابتدایی فعالیت آزاد است که عمدتاً بر آزمایش و تجربه مستقیم مبتنی است بنابراین روش کیل پاتریک روش پروژه است. در این روش فعالیت‌های آموزشی بر رغبت‌های دانش‌آموزان مبتنی است. دانش‌آموزان آن چه را که دوست دارند انجام می‌دهند و یاد می‌گیرند. در این روش موضوعی انتخاب می شود و مواد لازم برای مطالعه درباره آن میان دانش‌آموزان به شکل گروهی یا فردی تقسیم می‌شود. و سپس دانش‌آموزان یافته‌های خود را با یکدیگر مورد بحث قرار می‌دهند و سرانجام یافته‌های هماهنگ درباره آن موضوع، به شکل وحدت یافته‌ای عرضه می‌شود و مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

۱۰- جان دیویی:[۲۳] به نظر او جریان‌های تربیتی رشد استعداد تفکر در شاگردان اهمیتی خاص دارد و جنبه‌های مختلف تعلیماتی نیز به وسیله‌ی ایجاد عادات خوب تفکر وحدت پیدا می‌کنند. فکر کردن روش اساسی تجربیات تربیتی یابد عبارت دیگر روش آموزش می‌باشد. تفکر باید در ضمن تجربه جریان پیدا کند. روش تدریس از نظر دیویی همان روش تحقیق است.