عنوان :

تحقیق نقش شایعه در جامعه

تعداد صفحات : ۱۵۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مطالعات اجتماعی بر روی انسان نشان می دهد که شایعه از دید تحلیلی رفتاری انفرادی نیست که بتوان پدیده ای مجزا مورد مطالعه قرار داد بلکه باید به صورت یک پدیده اجتماعی بررسی کرد . برخورد تحلیلی با این موضوع نشان گر این مسئله است که این پدیده در نظام روابط متقابل شکل می گیرد .

بررسی زمینه های اجتماعی و فرهنگی شایعات نشان می دهد که این پدیده از گذشته های دور با انسان رابطه ای تنگاتنگ داشته است . بطور کلی از دیدگاه اجتماعی ، شایعـــه یک پدیده روحی اجتماعی است که گاهی اوقات انسانها را تحت سلطه خود می گیرد و بسته به اهمیت و شدت آنها دوام زیادی دارند که در طول تاریخ و در شکلهای مختلفی ظاهر می شوند . بنابه اهمیت این موضوع که به گفته های جامعه شناسان «ریشه در واقعیات ملموس جامعه دارد »و می تواند رابطه تنگاتنگی با زندگی بشر داشته باشد و جوامع آنها را تا سر حد سقوط بکشاند . در صدد بر آمدیم که این موضوع اجتماعی ـ روانی را که شاید کمتر ازدیگر مسائل اجتماعی به آن پرداخته می شود ، شناخته و مورد بررسی قرار می دهیم تا با آگاهی های لازمی که بدست می آوریم بتوانیم در موارد لزوم باآن مبارزه کنیم و دیگران را نیز ارشاد کنیم .

در فصل اول این تحقیق کلیات تحقیق ( طرح تحقیق ) عنوان شده که از مباحثی مانند تعریف موضوع ، سؤالات تحقیق ، اهداف تحقیق ، روش تحقیق ، پیشنیه تحقیق و محدودیتهای تحقیق صحبت خواهد شد . موضوع فصل دوم ، ادبیات تحقیق می باشد که از مباحثی مانند تعریف شایعه و افکار عمومی ، انواع و اقسام آن ، علل و انگیزه های آن شایعه و افسانه مشتریان شایعه ، فرق شایعه و غیبت ، شایعات در زمان جنگ ، شایعه و تبلیغات و شایعه و افکار عمومی ، شایعه و خبر و  … صحبت به میان خواهد آمد در فصل سوم نیز در مورد فرایند شکل گیری شایعه ، سانسور های خبری و شایعه و همچنین از مباحثی مانند دیدگاه جامعه شناسان ، راهنمای مقابله با شایعه و دیدگاه اسلام و قرآن و بزرگان دینی و … در این خصوص صحبت به میــان خــواهد آمـــد .در فصل چهارم نیز به نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته می شود .

واژه های کلیدی: شایعه، تبلیغات، افکار عمومی

فهرست مطالب

مقدمه     ۱
فصل اول : کلیات تحقیق : (طرح تحقیق)
۱-۱-تعریف موضوع    ۵
۲-۱-اهمیت موضوع     ۶
۳-۱-سوالات تحقیق    ۷
۴-۱-اهداف تحقیق    ۸
۵-۱-روش تحقیق    ۸
۶-۱-پیشینه ‌تحقیق    ۹
۷-۱-محدودیت تحقیق    ۹
فصل دوم : ادبیات تحقیق
۱-۲-تعاریف مختلف شایعه     ۱۱
۲-۲-سیر تاریخی شایعه    ۱۵
۳-۲-قانون اصلی شایعه     ۱۷
۴-۲-انواع شایعات     ۱۹
۵-۲-علل و انگیزه های شایعه پراکنی     ۲۷
۶-۲-شایعه و افسانه     ۳۵
۷-۲-مشتریان شایعه     ۳۸
۸-۲-فرق شایعه و غیبت و دروغ    ۴۲
۹-۲-شایعه و جنگ    ۴۶
۱۰-۲-کاربرد شایعه در جنگ    ۵۴
۱۱-۲-کنترل شایعه در جنگ و بحرانهای سیاسی     ۵۵
۱۲-۲-تعریف افکار عمومی     ۵۷
۱۳-۲-افکار عمومی در دوران قدیم     ۶۰
۱۴-۲-افکار عمومی در دوران جدید     ۶۰
۱۵-۲-اهمیت افکار عمومی و نقش آن در شکل گیری شایعه    ۶۲
۱۶-۲-تاریخچه‌ تبلیغات     ۶۴
۱۷-۲-تعاریف تبلیغات    ۶۶
۱۸-۲-روانشناسی تبلیغات    ۶۸
۱۹-۲-فنون تبلیغات     ۷۰
۲۰-۲-مدلهای تبلیغ    ۷۰
۲۱-۲-تبلیغات و نقش آن در شایعه     ۷۲
۲۲-۲-خبر چیست     ۸۰
۲۳-۲-خصوصیات یک خبر خوب    ۸۲
۲۴-۲-انواع خبر     ۸۵
۲۵-۲-فرق خبر و شایعه    ۸۶
۲۶-۲-عناصر خبری     ۸۹
فصل سوم : بررسی شایعه از دیدگاه متفکرین و قرآن
۱-۳-فرایند شکل گیری شایعه    ۹۲
۲-۳-اهمیت و نقش روزنامه و روزنامه نگاری در شایعه    ۱۰۲
۳-۳-سانسورهای خبری و شایعه    ۱۰۴
۴-۳-شایعه از دیدگاه قرآن اسلام و بزرگان دین     ۱۰۹
۵-۳-شایعه از دیدگاه جامعه شناسان     ۱۲۳
۶-۳-راههای مقابله و کنترل شایعات     ۱۲۹
۷-۳-راههای خنثی کردن شایعات     ۱۳۳
۸-۳-تحلیل یک شایعه    ۱۳۷
فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات
۱-۴-نتیجه گیری و پیشنهادات     ۱۴۴
منابع و مآخذ    ۱۵۲

منابع و مآخذ:

الف) کتب :

-آل پورت ،‌گوردن و لئو پستمن ؛ روانشناسی شایعه ؛ ترجمه ساعد دبستانی ؛ تهران : مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، سروش ،‌۱۳۷۲ .

-ادیبی سده ، مهدی ؛ جامعه شناسی جنگ و نیروهای نظامی ؛ چاپ اول ، تهران: انتشارات سمت ،‌۱۳۷۹ .

-اسدی، علی ؛ افکار عمومی و ارتباطات ؛ چاپ اول ؛ تهران : سروش ، ۱۳۷۱ .

-افروز ، غلامعلی ؛ روانشناسی شایعه و روشهای مقابله ؛ چاپ اول ،‌تهران :دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، ۱۳۷۵ .

-باقریان نژاد اصفهانی زهرا ؛ روزنامه و روزنامه نگاری در ایران ، چاپ اول ؛ تهران : انتشارات مولانا ،‌۱۳۷۱ .

-بهشتی ، محمد ، فرهنگ صبا فارسی ، تهران ، انتشارات صبا ، زمستان ۱۳۶۹ .

-بیرو آلن ؛ فرهنگ علوم اجتماعی ؛ ترجمه باقر ساروخانی ؛ چاپ دوم ؛ تهران : انتشارات کیهان ؛ ۱۳۷۰ .

-حائری هادی (کوروش ) ؛ افکار و آثار ایرج میرزا ؛ چاپ چهارم ؛ تهران ؛ انتشارات جاویدان ، ۱۳۶۸ .

-خاتمی سمنانی احمد ؛‌شایعه از دیدگاه قرآن و حدیث ؛ قم : انتشارات شفق، ‌۱۳۶۰ .

-دهخدا علی اکبر ؛ لغت نامه ؛ ج۳۰، تهران ؛ ۱۳۴۱ .

-دهلوی امیرخسرو ؛ دیوان : سعید نفیسی ، چاپ دوم ؛ تهران ؛‌انتشارات جاویدان ، ۱۳۶۱٫

-ستوده هدایت الله ؛ در آمدی بر روان شناسی اجتماعی ؛چاپ چهارم ،  تهران : انتشارات آوای نور ،.۱۳۷۸

-سعدی مصلح الدین ؛ بوستان ؛ تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی ؛ چ۳، تهران : انتشارات خوارزمی .

-سعدی ، مصلح الدین ، گلستان ، تصحیح حسین نوری ؛ چ اول ، تهران ؛ انتشارات قدیانی ، ۱۳۶۷ .

-سکری رفیق ، افکار عمومی تبلیغ و آوازه گری ؛ ترجمه حسین کرمی ؛ چ۱، تهران : انتشارات همراه ؛ ۱۳۷۰ .

-سمینار بررسی مطبوعات ایران؛ مجموعه مقالات نخستین سمینار بررسی مطبوعات ایران ؛ چ۱، (تهران ): مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها ؛ ۱۳۷۱ .

-شکر خواه یونس ؛ “ خبر ” ؛ تهران : مرکز گسترش آموزش رسانه ها ،‌۱۳۷۴ .

-لوی ژان ، شرایبر سروان ؛ نیروی پیام ؛ ترجمه سروش حبیبی ؛ چ۲، تهران، ‌سروش ،‌۱۳۷۱ .

-مان نرمان . ل. اصول روانشناسی ؛ ترجمه محمود ساعتچی ؛ چ ۱۲ ؛ تهران ؛ انتشارات امیر کبیر ؛ ۱۳۷۰ .

-مجموعه مقالات تبلیغات و جنگ روانی  ، ترجمه حسین حسینی ؛ تهران ؛ دانشگاه امام صادق پژوهشکده علوم دفاعی ،‌۱۳۷۲ .

-معین محمد ،‌فرهنگ فارسی

-مغنیه محمد جواد ؛ مفاهیم انسانی از دیدگاه امام صادق ، ترجمه محمد رسول دریایی، تهران : انتشارات اسلامی ، ۱۳۳۶ .

-نهج البلاغه ،‌ترجمه مصطفی زمانی ، تهران ، انتشارات رضوی ، ۱۳۷۹ .

 روزنامه ها :

-آفرینش                      ۱۸/۱۱/۱۳۷۹

-ایران                          ۱۲/۱۱/۱۳۷۲

-ایران                          ۱۲/۱۱/۱۳۷۳

-ایران                          ۲۴/۶/۱۳۷۹

-ایران                          ۱۲/۱۱/۱۳۷۶

-پیام آزادی                 ۱۹/۱۰/۱۳۷۸

-جوان                         ۱۲/۵/۱۳۷۸

-جمهوری اسلامی       ۳۰/۴/۱۳۷۷

-رسالت                       ۱۸/۱/۱۳۷۹

-سلام                          ۲۵/۴/۱۳۷۶

-سلام                          ۲۸/۴/۱۳۷۶

-سلام                          ۱۸/۸/۱۳۷۷

-کار و کارگر              ۳/۲/۱۳۷۶

-همشهری                    ۲۸/۷/۱۳۷۵

-همشهری                    ۲۶/۲/۱۳۷۷

-همشهری                    ۲۲/۶/۱۳۷۸

-همشهری                    ۲۲/۱۱/۱۳۷۸

-همشهری                    ۲۶/۱۱/۱۳۷۸

 مجلات و نشریات :

-پایان نامه زهرا اسمی جوشقانی  دی ماه  ۱۳۷۸٫

-پژوهش و سنجش  سال دوم شماره ۷۰٫

-پژوهش و سنجش سال چهارم شماره ۱۲٫

-سیاست دفاعی  سال دوم شماره ۱ زمستان ۱۳۷۲ .

-صف ( ماهنامه ارتش جمهوری اسلامی ) ، شماره ۲۰۲ ،اسفندماه ۱۳۷۵ .

-کاشانه  شماره سوم  اسفندماه ۱۳۶۳ .

-ماهنامه علمی ، اجتماعی ، فرهنگی فولاد ، شماره ۴۸ ، اسفند ماه ۱۳۷۷ .

 مقدمه

ارتباط یکی از وسیع ترین مفاهیم را در دنیای امروزی دارد . از این رو همه ما خواهان ارتباطی مؤثر ، سالم و نیرومند هستیم . ارتباط یکی از مهمترین ابعاد زندگانی ما را تشکیل می دهد و در حقیقت ، موفقیت در ارتباطات یعنی موفقیت و کامیابی در ابعاد اجتماعی زندگی و امروزه آن را به عنوان فنی می دانند که قابل آموزش است .[۱]

همزمان با رشد و گسترش جوامع انسانی ، ایجاد شبکه های ارتباطی و اطلاع رسانی بهتر نیز در بین آنها مد نظر بوده است . در شرایط کنونی که فن آوریها ، محیط خبر رسانی و اطلاع رسانی را در خود محصور کرده است و تبادل اندیشه و دریافت و ارائه اطلاعات اساسی ترین عامل ارتباط بین فرد و حیات اجتماعی است ، اگر نقیصه ای در ارسال خبر و اطلاع رسانی وجود داشته باشد ، اعتماد افکار عمومی سلب شده و نوعی شک و تردید و اضطراب و ابهام بر جامعه حکم فرما می شود .[۲]و یک پدیده اجتماعی و نامطلوب بنام شایعه شکل می گیرد که همزاد و همراه با جامعه انسانی است .

شایعه در دورن نسج جامعه بافته شده و نشان داده شده که بسیاری از اعتقادات مردم در گذشته تاریخ ناشی از واکنش مردم نسبت به شنیده ها بوده و همچنین بسیاری از این اعتقادات آنان ناشی از افسانه ها و اساطیر باستانی است . افراد از این حربه ( شایعه ) که بیشتر متوجه مسائل منفی است تا مثبت برای رسیدن به مقاصد مختلف از جمله دشمنی و کدورت ، جو سازی و جریان تخریب دیگران و .. استفاده می کنند .[۳]

شایعه در جوامعی که با فقر اطلاع رسانی صحیح و دقیق مواجهند و افراد آن جامعه به ساده اندیشی و زود باوری خو گرفته اند رایج تر است . البته ناگفته نماند که در جوامعی که صاحب شبکه های اطلاع رسانی گسترده و پیشرفته نیز می باشند به صورتهای دیگر و شاید در جهت اهداف همان شبکه ها مورد بهره برداری قرار گیرد . شایعه با توجه به ماهیت و قدرت تأثیر گذاری می تواند اضطراب اجتماعی را افزایش دهد و میزان بهره وری و تولید را کاهش دهد و چرخه اقتصادی را فلج کنند و اعتبار اجتماعی افراد و سازمانها و دولتها را خدشه دار نماید .[۴]

در این تحقیق بر آن شدیم تا به یک شناخت کلی از این میکرب خطرناک که در جوامع مختلف به شیوه های گوناگون مطرح و در حال گسترش است پرداخته و مشکلاتی که در این رابطه مطرح می شود را از نظر بگذرانیم و ببینیم ریشه این مشکلات در کجاست و چرا باید یک شایعه سریع ترین پدیده ساخت بیشتر باشد .

در فصل اول این تحقیق کلیات تحقیق ( طرح تحقیق ) عنوان شده که از مباحثی مانند تعریف موضوع ، سؤالات تحقیق ، اهداف تحقیق ، روش تحقیق ، پیشنیه تحقیق و محدودیتهای تحقیق صحبت خواهد شد . موضوع فصل دوم ، ادبیات تحقیق می باشد که از مباحثی مانند تعریف شایعه و افکار عمومی ، انواع و اقسام آن ، علل و انگیزه های آن شایعه و افسانه مشتریان شایعه ، فرق شایعه و غیبت ، شایعات در زمان جنگ ، شایعه و تبلیغات و شایعه و افکار عمومی ، شایعه و خبر و  … صحبت به میان خواهد آمد در فصل سوم نیز در مورد فرایند شکل گیری شایعه ، سانسور های خبری و شایعه و همچنین از مباحثی مانند دیدگاه جامعه شناسان ، راهنمای مقابله با شایعه و دیدگاه اسلام و قرآن و بزرگان دینی و … در این خصوص صحبت به میــان خــواهد آمـــد .در فصل چهارم نیز به نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته می شود .

امیدوارم در این تلاش بتوانم حق مطلب را ادا کرده و آنطور که باید و شاید به روشن شدن موضوع کمکی کرده باشم و دانشجویان آینده با ادامه این مطالب آنرا کامل نمایند.