عنوان :
تحقیق هیدرولوژی اقلیم منطقه سبزوار
تعداد صفحات : ۲۰۰
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
مقاله حاضر به بررسی هیدرولوژی اقلیم سبزوار و مشکل و کمبود آب، بی آبی، تخریب قناتها و پرکردن آنها توسط افراد بی‌اطلاع و در نهایت خشکی قناتها و کم شدن آب چشمه‌ها و افت آبهای زیرزمینی، خرابی چاههای عمیق می پردازد.
بیش از ۵/۹۸% از منطقه مورد مطالعه در حوزه آبریز کویر مرکزی شده است. این حوزه از شمال به ستیغ ارتفاعات کور خود، آلاداغ و بینالود از حوزه آبریز رودخانه اترک و کشف رود، از شرق و جنوب به تیغ ارتفاعات یال پلنگ و چهل تن و کوه جام از حوزه آبریز جامرود و کویر نمک و از جنوب و جنوب غربی به بلندیهای کوه سرخ و کوههای شتری از حوزه آبریز کویر نمک محدوده اجرای طرح شناخت منطقه سبزوار واقع می‌شوند. این سه دشت، دشت سبزوار، دشت جوین- سلطان‌آباد و دشت اسفراین- صفی‌آباد از دشتهای مهم و بزرگ استان خراسان هستند که آب زیرزمینی استحصالی از این دست‌ها قابل توجه است و در اقتصاد کشاورزی استان نقش مهمی‌ایفا می‌کنند.
مطالبی که مورد مطالعه قرار می گیرد، اکثراً رابطه تنگاتنگ با مسائل آب شهرستان سبزوار وارد، و در بحثهای ژئومرفولوژی و زمین شناسی منطقه و تأثیر آب و هوا بر روی این عوامل، موضوع آب هیچگاه فراموش نشد. چون خود این مسائل تأثیر مستقیم بر منابع آب سطحی و زر زمینی خواهند داشت. بدون مطالعه ژئومرفولوژی و زمین شناسی یک منطقه نمی‌توان به لایه‌های آبدار و نفوذ پذیر و غیر قابل نفوذ پی برد، و نتایجی بدست آورد. حوضه‌های آبریز دشت سبزوار- جوین، داروزن از نظر آبهای زیرزمینی کاملاً مورد مطالعه قرار می گیرد، مطالعه در زمینه سرچشمه رودها آبدهی و آبریز آنها، تعداد چاههای عمیق و علت افزایش آنها ، تعداد قناتها و چشمه‌ها و علت کاهش آنها و دلیل افت آب در سطح شهرستان مورد عنایت خاص قرار گرفت، و از سوئی مطالعه، کیفت آب (آب شرب، کشاورزی، صنعتی ) در دشتها فوق بررسی گردید. حداکثر ظرفیت مجاز بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی در سطح شهرستان سبزوار، علل شوری آب مسئله تهاجم آبهای شور زیرزمینی به سفره آب شیرین و ارزیابی منابع آب در سطح سه دشت مذکور مورد مداقه قرار گرفت، طرحهای عمرانی، تغذیه مصنوعی، و ساختن سدها از جمله موارد دیگری است که مورد توجه بوده است.
واژه های کلیدی: هیدرولوژی، منطق سبزوار، دشت سبزوار، دشت جوین- سلطان‌آباد و دشت اسفراین- صفی‌آباد
فهرست مطالب
پیشگفتار ۱
فصل اول: نکاتی چند راجع به تحقیق
۱-۱- انگیزه و انتخاب موضوع ۵
۲-۱- طرح مسئله ۶
۳-۱- فرضیه ها ۷
۴-۱- مطالب مورد مطالعه ۸
۵-۱- روش تحقیق ۹
فصل دوم: تشریح خصوصیات منطقه مورد مطالعه
۱-۲- موقعیت و وسعت ۱۴
۲-۲- آب و هوا ۱۷
۳-۲- هیدرولوژی ۱۹
۴-۲- زمین‌شناسی ۲۲
۵-۲- منابع اراضی و خاک ۲۴
۱-۵-۲- تیپ کوهستان ها ۲۸
۲-۵-۲- تیپ‌تپه‌ها ۲۸
۳-۵-۲- تیپ فلاتها و تراسهای فوقانی ۲۸
۴-۵-۲- تیپ دشتهای دامنه ۲۹
۵-۵-۲- تیپ دشتهای روخانه‌ای ۲۹
۶-۵-۲- تیپ دشتهای سیلابی ۳۰
۸-۵-۲- تیپ واریزه‌های بادبرنی سنگریزه‌دار ۳۰
۹-۵-۲- تیپ آبروفتهای بادبزنی شکل سنگریزه‌دار ۳۱
۱۰-۵-۲- تیپ اراضی متفرقه ۳۱
۶-۲- کشاورزی ۳۳
۷-۲- تیپ گیاهی ۳۴
فصل سوم: موقعیت و زمین شناسی سبزوار و دشتهای آن
۱-۳- موقعیت سبزوار ۴۱
۱-۱-۳- موقع ریاضی ۴۱
۲-۱-۳- موقع نسبی ۴۱
۲-۳- موقعیت دشت جوین ۴۲
۱-۲-۳- موقع ریاضی ۴۲
۲-۲-۳- موقع نسبی ۴۲
۳-۲-۳- ائوسن ۴۳
۴-۲-۳- اتولیکوسن ۴۴
۵-۲- میوسن ۴۴
فصل چهارم: آب و هوا
۱-۴- توده‌های هوا مؤثر در منطقه: ۴۷
۱-۱-۴- توده هوای مدیترانه ۴۷
۲-۱-۴- توده هوای پر فشار سیبری ۴۷
۳-۱-۴- توده‌های شمالی و غربی ۴۸
۴-۱-۴- توده های خزری ۴۸
۲-۴- تیپ اقلیم مو رد مطالعه ۴۹
۱-۲-۴- روش دمارتن ۴۹
۳-۴- عناصر اقلیمی ۵۲
۱-۳-۴- شمار روزهای یخبندان ۵۳
۲-۳-۴- تعداد ساعات آفتابی ۵۳
۳-۳-۴- رطوبت نسبی ۵۴
۴-۳-۴- باد ۵۵
۵-۳-۴- بارندگی ۵۵
فصل پنجم: ژومرفولوژی شهرستان
۱-۵- تأثیر فرایندهای درونی و بیرونی در مرفولوژی منطقه ۶۶
۱-۱-۵- فرایندهای دروزنی (تکتونیک و ساخمان زمین) ۶۶
۲-۱-۵- فرایندهای بیرونی ۶۷
۲-۵- واحدهای ژئومرفولوژی منطقه ۶۸
۱-۲-۵- واحد کوهستان ۶۸
۱-۱-۲-۵- قلل فرسایش یافته ۷۱
۲-۱-۲-۵- واحد تپه ماهوری ۷۱
۲-۲-۵- واحدهای مخروطه افکنه‌ای ۷۲
۳-۲-۵- واحد دشت ۷۲
فصل ششم: هیدرولوژی آبهای سطحی شهرستان
مقدمه: ۷۴
۱-۶- حوضه آبریز دشت سبزوار ۸۱
۱-۱- ۶- کال انجمنه ۸۱
۲-۱-۶- کال ششتمد ۸۲
۳-۱-۶- رودخانه کیذور ۸۳
۴-۱-۶- رودخانه رودآب سبزوار ۸۴
۵-۱-۶- رودخانه سلیمانیه ۸۵
۶-۱-۶- رودخانه شمس آباد ۸۷
۷-۱-۶- رودخانه گزوا ۸۶
۸-۱-۶- رودخانه بالش آباد ۸۷
۹-۱-۶- رودخانه دلبر ۸۸
۱۰-۱-۶ رودخانه ریوند ۸۹
۱۱-۱-۶- رودخانه کراب ۹۰
۱۲-۱-۶- رودخانه بفره ۹۰
۱۳-۱-۶- روخانه مهر ۹۱
۱۴-۱-۶- رودخانه استر بدر ۹۲
۱۵-۱-۶- رودخانه کال شور سبزوار ۹۳
۱۶-۱-۶- رودخانه سنگرد ۹۴
۲-۶- حوضه آبریز دشت جوین و سلطان آباد ۹۵
مقدمه ۹۶
۱-۲-۶- رودخانه جوین (کالشور جوین) ۹۹
۲-۲-۶- رودخانه مشکان ۹۹
۳-۲-۶- رودخانه سرولایت (نشیب) ۱۰۱
۴-۲-۶- رودخانه کایستان ۱۰۳
۵-۲-۶- رودخانه ترسک ۱۰۷
۶-۲-۶- رودخانه ارگ ۱۰۸
فصل هفتم: هیدرولوژی آبهای زیرزمین شهرستان
مقدمه: ۱۱۰
۱-۷- دشت سبزوار ۱۱۲
۱-۱-۷- چاهها (عمیق و نیم عمیق) ۱۱۵
۲-۱-۷- قنوات ۱۱۶
۳-۱-۷- چشمه‌ها ۱۱۸
۴-۱-۷- نتیجه ۱۱۹
۲-۷- دشت جوین ۱۲۱
۱-۲-۷- چاهها- (عمیق – نیم عمیق) ۱۲۲
فصل هشتم: چگونگی بهره‌برداری و کیفیت منابع آن شهرستان
۱-۸- تأثیر سازنده‌ها در منابع آب دشت جوین- داورزن- سبزوار ۱۲۴
۲-۸- خصوصیات لایه‌های آبدار در سه دشت ۱۲۵
۳-۸- مطالعات ژئوفیزیک و چاههای اکتشافی ۱۲۷
۴-۸- ضرائب هیدرودینامیکی ۱۲۸
۵-۸- بررسی نقشه‌های کم عمق و تراز آب زیر زمینی ۱۲۹
۶-۸- بهره‌برداری از منابع آب زیر زمینی ۱۳۳
۷-۸- حداکثر ظرفیت مجاز بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی در دشت سبزوار ۱۳۷
۸-۸- کیفیت آب در سطح شهرستان ۱۳۸
۱-۸-۸- طبقه بندی آب از نظر کشاورزی ۱۳۹
۲-۸-۸- طبقه‌بندی آبهای منطقه‌ای از نظر شرب ۱۴۰
۱-۲-۸-۸- دشت جوین ۱۴۰
۱-۱-۲-۸-۸- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه سبزوار تا ایستگاه راه آهن بیهق ۱۴۰
۲-۱-۲-۸-۸- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه بیهق تا نقاب ۱۴۱
۳-۱-۲-۸-۸- آبهای شرب حد فاصل ایستگاه نقاب تا سنخواست ۱۴۱
۴-۱-۲-۸-۸- دشت سبزوار ۱۴۲
۱-۲-۲-۸-۸- آبهای نواحی جنوب سبزوار ۱۴۲
۲-۲-۲-۸-۸- آبهای نواحی شمالی غرب سبزوار ۱۴۲
۳-۲-۲-۸-۸- آبهای سبزوار و شرق سبزوار ۱۴۳
۳-۲-۸-۸- دشت داورزن ۱۴۳
۹-۸- علل شوری آب شهرستان سبزوار ۱۴۴
۱۰-۸- مسئله تهاجم آبهای شور زیرزمینی به سفره آب شیرین ۱۴۵
۱۱-۸ تغییرات سطح آب در شهرستان سبزوار ۱۴۶
۱۲-۸- نتیجه‌گیری ۱۵۰
فصل نهم: ارزیابی منابع و مسائل آب شهرستان
۱-۹- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت سبزوار ۱۵۱
۱-۱-۹- جریان آب زیرزمینی ورودی از سفره ۱۵۵
۲-۱-۹- جریان آب زیرزمینی خروجی از سفره ۱۵۵
۳-۱-۹- برداشت از سفره آب زیرزمینی ۱۵۶
۴-۱-۹- تبخیر از سطح سفره ۱۵۶
۵-۱-۹- تغذیه سفره ناشی از سیلابهای ورودی ۱۵۶
۶-۱-۹- تغذیه از آب برگشتی کشاورزی ۱۵۶
۷-۱-۹- زهکشی از سفره آب زیرزمینی ۱۵۷
۲-۹- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت جوین ۱۵۹
۱-۲-۹- نفوذ در ارتفاعات ۱۶۷
۲-۲-۹- نفوذ در دشت توسط باران ۱۶۸
۳-۲-۹- نفوذ جریانهای سطحی و سیلابی ۱۶۸
۴-۲-۹- نفوذ آب آبیاری ۱۶۸
۵-۲-۹- نفوذ فاضلاب ۱۶۹
۶-۲-۹- تخلیه‌از منابع آب زیرزمینی ۱۶۹
۳-۹- ارزیابی منابع آب زیرزمینی دشت داورزن ۱۶۹
۱-۳-۹- نفوذ آب در ارتفاعات ۱۶۹
۲-۳-۹- نفوذ باران در دشت ۱۷۰
۳-۳-۹- نفوذ جریانهای سطحی ۱۷۰
۴-۳-۹- مقداری آب نفوذی از طریق آبیاری ۱۷۰
۵-۳-۹- نفوذ فاضلاب ۱۷۰
۶-۳-۹- وضعیت جریان خروجی دشت ۱۷۲
۷-۳-۹- نتیجه و پیشنهاد ۱۷۰
فصل دهم: طرحهای عمرانی (طرحهای تغذیه مصنوعی و سدها)
۱-۱۰- کاربرد تغذیه مصنوعی ۱۷۲
۲-۱۰- روشهای تغذیه مصنوعی برای منطقه ۱۷۲
۱-۲-۱۰- روش مستقیم یا تزریق ۴ ۱۷۲
۲-۲-۱۰- روش غیرمستقیم یا نفوذ و اداری ۱۷۳
۳-۲-۱۰- پخش سیلاب ۱۷۳
۲-۳-۲-۱۰- روش تغذیه حوضچه‌ای ۱۷۳
۳-۳-۲-۱۰- بهسازی و اصلاح بستر رودخانه‌ای ۱۷۳
۴-۳-۲-۱۰- گودالهای طبیعی و مصنوعی ۱۷۴
۵-۳-۲-۱۰- سدهای تغذیه: ۱۷۴
۶-۳-۲-۱۰- خاکریزهای هلالی ۱۷۴
۷-۳-۲-۱۰- ایجاد بانکت (چاله‌های کوچک) ۱۷۴
۳-۱۰- ویژگیهای تغذیه مصنوعی در مناطق خشک و نیمه خشک ۱۷۴
۴-۱۰- خصوصیات طرحهای پیشنهادی تغذیه مصنوعی ۱۷۶
۵-۱۰- طرحهای تغذیه مصنوعی ۱۷۷
۱-۵-۱۰- محل تغذیه ۱۷۹
۲-۵-۱۰- روش تغذیه ۱۷۹
۶-۱۰- طرح تغذیه مسیل خسروجرد ۱۸۰
۷-۱۰- طرحهای عمرانی کوچک تغذیه در شمال دشت ۱۸۱
۸-۱۰- طرح عمرانی مسیل رودخانه سنگرد ۱۸۳
۹-۱۰- طرح تغذیه رودخانه جوین ۱۸۳
۱-۹-۱۰- ظرفیت طرح ۱۸۵
۲-۹-۱۰- روش تغذیه ۱۸۵
۳-۹-۱۰- محل تغذیه ۱۸۵
فصل یازدهم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات ۱۸۷
۱-۱۱- نتیجه‌گیری مطالعات ۱۹۰
۱-۱-۱۱- دشت سبزوار ۱۹۰
۲-۱-۱۱- دشت جوین ۱۹۰
۲-۱۱- پیشنهادات ۱۹۲
۱-۲-۱۱- دشت سبزوار ۱۹۲
۲-۲-۱۱- دشت جوین ۱۹۲
۳-۲-۱۱- دشت داورزن ۱۹۲
فصل دوازدهم: پیوستها
۱-۱۲- منابع مورد استفاده ۱۹۵
۲-۱۲- جداول و نمودارها ۲۰۰
۳-۱۲- نقشه ۱۹۹
منابع مورد استفاده :
۱- احمدی- دکتر حسن – ژئومرفولوژی کاربردی- جلد اول( فرسایش آبی) انتشارات دانشگاه تهران چاپ دوم- با تجدید نظر شهریور
۲- امور مطالعات و بررسی منابع آب- گزارش توجیهی تمدید ممنوعیت دشت جوین- وزارت نیرو- بهمن ۱۳۵۷
۳- بدیعی- دکتر ربیع- جغرافیای مفصل ایران- جلد اول جغرافیای طبیعی ایران- انتشارات اقبال ۱۳۶۲
۴- ثروتی- دکتر محمد رضا- تفسیر نقشه ژئومرفولوژی ایران- جزوه درس کارشناسی ارشد نیمسال اول ۱۳۷۸
۵- جعفر پور- دکتر ابراهیم- اقلیم شناسی- انتشارات دانشگاه تهران- بهمن ۱۳۶۷
۶- جعفری- مهندس عباس- شناسنامه جغرافیای طبیعی ایران- انتشارات گیتا شناسی- چاپ سوم
۷- جعفری- مهندس عباس- فرهنگ بزرگ گیتا شناسی ( اصطلاحات جغرافیایی)- گیتا شناسی
۸- حریریان- دکتر محمود- کلیت ژئومرفولوژی ایران- انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی
۹- دانشگاه تربیت معلم تهران- مجموعه مقالات سمینار سبزوار و توانمندیهای توسعه
۱۰- رهنما- دکتر محمد تقی – توانهای محیطی ایران- مرکز مطالعات و تحقیقات شهر سازی و معماری وزارت مسکن
۱۱- سازمان تحقیقات منابع آب- شناسنامه منابع آب ( دشت سلطان آباد- جوین) وزارت نیرو
۱۲-سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح- نقشه توپوگرافی دشت جوین- داورزن- سبزوار- مقیاس سال ۱۳۷۲
۱۳-سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح-نقشه زمین شناسی سبزوار- مقیاس سال ۱۳۷۱
۱۴- سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح- نقشه ژئومرفولوژی ایران-با همکاری دکتر ثروتی- مقیاس سال ۱۳۷۴
۱۵-سازمان هواشناسی کشور- هواشناسی استان خراسان- مرکز سبزوار- سال ۱۳۷۰
۱۶- شرکت سهامی‌آب منطقه خراسان- خلاصه وضعیت آب دشتهای داورزن- جوین- سبزوار عطائیه- اسفراین- حسین آباد- وزارت نیرو
۱۷- شرکت مهندسین مشاور جاماب- گزارش مطالعات امکان یابی تغذیه مصنوعی ۳۰ دشت خراسان سبزوار وابسته به وزارت نیرو
۱۸- علیخانی- دکتر بهلول و دکتر کاویانی- محمد رضا- مبانی اقلیم شناسی- انتشارات سمت – چاپ چهارم
۱۹-علیزاده- دکتر امین- اصول هیدرولوژی کاربردی- انتشارات استان قدس
۲۰- قائمی- ناصر جغرافیایی شهر سبزوار- پایان نامه کارشناسی
۲۱- قائمی- ناصر- مطالعات و مشاهدات میدانی از دشتهای سبزوار- جوین در رابطه با مسائل آب
۲۲- کردوانی- پرفسور پرویز- ژئوهیدرولوژی- انتشارات دانشگاه تهران- تجدید نظر ۱۳۷۴
۲۳- کردوانی- پروفسور پرویز- منابع و مسائل آب در ایران – انتشارات دانشگاه تهران- چاپ دوم با تجدید نظر – بهمن ۱۳۶۸
۲۴- کردوانی- پروفسور پرویز- هیدرولوژی آبهای سطحی- جزوه درس کارشناسی ارشد
۲۵- مرکز تحقیقات منابع آب( تماب)- نشریه منابع آب (نما)- سازمان مدیریت منابع آب ایران- سال یازدهم شماره ۱۷
۲۶- مرکز تحقیقات منابع آب وزارت نیرو گزارش وضعیت بارندگی کشور- با همکاری سازمان هواشناسی مهر لغایت بهمن ماه سال آبی – اسفند۷۸
۲۷- مهندسین مشاور پاملو- مطالعات تکمیلی توسعه بهره برداری از منابع آب منطقه جوین و اسفراین- جلد اول- وزارت آب و برق
۲۸-مهندسین مشاور پاملو- مطالعات تکمیلی توسعه بهره برداری از منابع آب منطقه جوین – اسفراین- جلد دوم- انتشارات وزارت آب و برق ۱۳۵۵
۲۹- مهندسین مشاور پاملو- مطالعه هیدرولوژی آبهای زیرزمینی منطقه جوین- اسفراین- وزارت آب و برق
۳۰- مهندسین مشاور طوس آب- مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار- جلد اول هواشناسی شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو
۳۱- مهندسین مشاور طوس آب- مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار- جلد دوم( هیدرولوژی) شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو
۳۲- مهندسین مشاور طوس آب- مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار- جلد سوم ( هیدروژئولوژی) شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو- تیرماه
۳۳- مهندسین مشاور طوس آب مطالعات محاسبه بیلان منابع آب حوضه آبریز دشت سبزوار – جلد چهارم ( تلفیق- بازنگری شده) شرکت سهامی‌آب منطقه ای – وزارت نیرو- تیرماه
۳۴- مؤسسه گیتا شناسی- اطلس راههای ایران-
۳۵- مؤسسه گیتا شناسی – نقشه جغرافیایی طبیعی ایران – مقیاس: سال ۱۳۷۱
۳۶- مؤسسه گیتا شناسی – نقشه حوضه رودخانه ایران- مقیاس: سال ۱۳۷۶
۳۷- وزارت آب و برق- گزارش مطالعات شناسائی آبهای زیر زمینی سبزوار- واحد آب
۳۸- وزات نیرو – خلاصه وضعیت منابع آب دشتها- ممنوعیت دشت جوین- سلطان آباد
۳۹- وزارت نیرو- خلاصه وضعیت منابع آب دشتها- ممنوعیت دشت داورزن- بهمن -۱۳۷۵
۴۰- وزارت نیرو- طرح جامع آب کشور- حوضه آبریز کویر مرکزی-
۴۱- ولایتی – دکتر سعدالله- منابع آب ایران – دانشگاه فردوسی مشهد
۴۲- ولایتی- دکتر سعدالله و مهندس سعید توسلی- منابع و مسائل آب استان خراسان – انتشارات استان قدس
پیشگفتار
آگهی از کم و کیف منابع آب کشور و چگونگی تحولات آتی در تقاضا برای آب و خدمات وابسته به آب، از پیش شرط های اصلی و اساسی برای برنامه‌ریزی و مدیریت معقول منابع آب محسوب می‌شود. افزایش و تشدید تقاضا برای آب و خدمات مربوط به آن، تنزل کنترل کیفیت منابع آب سطحی زیر زمینی و هم چنین تخریب محیط زیست که بر اثر شهرنشینی و صنعتی شدن و تحول در کاربرد اراضی ایجاد گردیده و شتاب می‌گیرد، منابع آب موجود هر کشور را حت فشارهای فزاینده قرار داده و مدیریت معقول و منطقی آن بسیار دشوار و پیچیده تر از سابق نموده است. بحران آب در سطح بین‌الملل از مدتهای قبل به طور جدی توسط سیاست گذاران و متخصصین آب را به خود جلب نموده است. اثرات نامطلوب زیست محیطی در اثر تجمع گازهای گلخانه‌ای در جو سبب گرم شدن زمین و تغییر توزیع زمانی و مکانی بارش گردیده و منطق گرم و خشک با کاهش قابل توجه منابع آب رو به رو خواهند شد که متعاقب آن فاصله زمانی بین وقوع و شدت خشکسالی‌ها و سیلابها تغییر می‌یابد به طور کلی اثرات متقابل توسعه و محیط زیست افزایش جمعیت و ضرورت حفظ امنیت غذایی چالش‌های مهمی‌در عرصه مدیریت عرضه و تقاضای آب کنترل آلودگی منابع آب، مدیریت مقادیر جدی و بحرانی و مدیریت آبهای مشترک به وجود آوره است. برای رویارویی و دستیابی به راه کارهای مناسب جهت غلبه یا مهار بحران آب نیاز به آمار و اطلاعات از وضعیت موجود و روند گرایش مسلط حاکم میباشد. ارزیابی منابع آب از می‌توان یکی از مهمترین اقدامات دانست که برای افزایش آگاهی و شناخت درباره شرایط منابع آب کشور انجام می‌پذیرد. از این رو نتایج این گونه بررسی‌ها در برنامه‌ریزی و مدیریت درست منابع آب فوق‌العاده مؤثر و سودمند است . ارزیابی منابع آب در سطح ملی با توجه به حجم اطلاعات و آمار جمع‌آور شده با تکیه بر اطلاعات محدود و شیوه‌های قدیمی‌پردازش اطلاعات مشکل بوده و قطعاً جوابگوی حل معضلات موجود نمی‌باشد و ضرورت ایجاد سامانه نوین بانکهای اطلاعات و تحلیل‌های منطقه‌ای را ایجاب می‌کند. با توجه به گسترش روزافزون جمعیت، به ویژه در شهرها که تغییر در الگوهای اقتصادی را به بار می‌آورد و همچنین بروز تغییر در روند مصارف عمومی‌کشور، نیاز به ذخیره‌سازی و مهار آب ها از طریق سدسازی در ابعاد فزاینده‌ای محسوس‌تر میگردد. (۴۵) با توجه به اینکه بارش میانگین سالیانه جهان ۸۴۰ میلی‌متر و بارش میانگین سالیانه ایران ۲۶۰ میلی متر پس ایران حدود ۳۰ درصد بارش جهانی را داراست ، و هم چنین بارش متوسط قاره آسیا ۷۳۲ میلی متر که ایران ۳۳ درصد بارش آسیا را داراست. (۲۹)
با این وجود اختلاف ریزش در سطح کره زمین موجب گردیده تا دانشمندان کشورها را به، پرآب، کم آب و آنهائی که با بحران آب مواجه هستند طبقه‌بندی کنند.
در شرایط کنونی ۲۶ کشور جهان به طور شدید دچار کم آبی هستند، که از جمله ۹ کشور در خاورمیانه و چند کشور در افریقای شمالی مانند: مصر، سودان، لیبی . . . . را می‌توان نام برد، به گونه‌ای که بحران آب چالش بزرگ این کشورها در قرن ۲۱ خواهد بود، برای جلوگیری از خونریزهای احتمالی بر سر آب و استفاده بهینه از منابع و تقسیم عادلانه این مایه‌حیاتی به گفتگوی تمدنهای بشری نیاز مبرم داریم. (۱۳) شرایط هیدروژئوگرافی مناطق مختلف ایران ( از نظر پراکندگی مناطق مرطوب، نیمه خشک و خشک) از یک طرف و محدود بودن میزان آب و زمین مستعد در دسترس از طرف دیگر ایجاب می‌کند که به منظور برخورداری از اقتصادی خودکفا و مستقل، سدهای زیادی ساخته شود، در این راستا باید از ذخیره‌سازی آب برای گسترش زمین‌های تحت کشت و افزایش تولیدات کشاورزی و دامی‌در سطح کاملاً گسترده و مناسب در سطح شهرستان سبزوار و دیگر نقاط کشور استفاده شود. بطور کل احداث یک سد برای تحقق اهداف تعیین شده‌ای در چهار چوب نیازهای اجتماعی انجام میگردد، که بدین ترتیب اهمیت مخازن آبی جهت جمع‌آوری آبهای سطحی به منظورهای مختلف مانند کنترل سیلاب و تنظیم آب جهت مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی تولید انرژی برق بر کسی پوشیده نیست. منابع آب زیرزمینی نقش عمده‌ای در توسعه کشاورزی، صنعتی و بهداشتی سطح شهرستان سبزوار و کشور ایران دارد، و بهره‌برداری بیش از پیش ، این منابع ارزشمند را به معرض خطر جدی قرار داده است. دو خطر بزرگ بهای زیرزمینی را تهدید می‌کند، استخراج بی‌رویه به دلیل سهولت دستیابی به این منابع که باعث پائین آمدن سطح ایستایی در آبخوان و نابودی ذخائر آب زیرزمینی شده و تبعات خطرناکی مانند نشست زمین را بدنبال دارد. دومین خطر، آلودگی شدید در نتیجه توسعه شهرها و ایجاد صنایع و استفاده از کودهای شیمیائی میباشد.
اگر چه سفره‌های آب زیرزمینی خود به صورت یک فیلتر در تصفیه آب، نقش ایفا می‌کنند، تغذیه مصنوعی آبخوان به مثابه یکی از اشکال توسعه منابع آب خطرات ناشی از بهره‌برداری بیش از حد و آلودگی آنرا به طور مؤثر کاهش می‌دهد. ارزیابی پروژه های تغذیه مصنوعی ایجاد شده در کشور و سطح شهرستان به جهت عقلانی و اقتصادی نبودن این پروژه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. متأسفانه هنوز در کشور به صورت عملی ارزیابی این پروژه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. متأسفانه هنوز در کشور به صورت علمی‌ارزیابی این پروژه انجام نگرفته است و به همین دلیل زمینه برای طرح ادعاهای مبالغه آمیز در خصوص ارائه راندمان‌های بالای تغذیه مصنوعی و آبخوان دارای فراهم شده است.
ولی از آنجایی که هر ساله به میزان قابل توجه شاهد افت آبهای زیرزمینی در سطح کشور و شهرستان سبزوار می‌باشیم چاره جز این چیست؟ (۴۵) در پایان از زحمات بی‌دریغ و خالصانه‌استاد بزرگوار و ارجند جناب آقای دکتر احمدی استاد راهنمایم کمال تشکر و امتنان را دارم. چرا که بدون راهنمائیهای ایشان موفق به گردآوری چنین مقوله‌ای نمی‌شدم و همچنین از دوست عزیزم سرکار خانم طاهره شاه محمدی و الهام شاکری که در جمع‌آوری این مطالب به من کمک کردند خالصانه تشکر می‌کنم. از همکاری کتابخانه وزرات نیرو و مسئول کتابخانه‌های وزرات برنامه و بودجه و شرکت سهامی‌آب استان تهران و در نهایت از زحمات پدر و مادر عزیزم که در این مدت مرا یاری کرده‌ان سپاسگذارم.
این پایان‌نامه برای اخذ مدرک کارشناسی به رشته تحریر درآمده و خالی از اشکال نبوده، انشاءالله که به دیده اغماض بنگرید.
۱-۱- انگیزه و انتخاب موضوع:
سخن را با نام خدا آغاز می‌کنیم که بخشنده و مهربان است و مرگ و زندگی بدست اوست. خداوند بنای جهان را بر آب نها، آب الفبای آبادانی است، بدون آب یعنی مرگ بشر اولیه در هر جای کرده زمین پا نهاد و ساکن شد بی وجود آب نبود، آبادیها، شهرها مراکز خدماتی و صنعتی و فرهنگی همه و همه که در کنار هم جمع شده و به شکل منسجم و شکیل در آمده‌‌اند از وجود پربرکت این مایه حیاتی بوده مرکزی ایران است. شهری گرم و خشک، شهری که میزان بارندگی میانگین آب برابر میانگین بارش جهان است. شهری کم آب که از قدیم با این مشکل روبرو بوده، من تصمیم بر آن شد در این عرصه گامی‌هر چند کوچک بردارم و به مشکلت این شهر بهتر واقف شوم و از کم و کیف آن بیشتر اطلاع حاصل نمایم، مدتی این مسئله فکرم را به خود مشغول کرده بود ولی به دلیل مشغله کاری فرصت پیدا نمی‌کردم، تا اینکه پایان نامه فرصتی شد باری شروع این کار ، با جان و دل، مسائل و تعلیم هیدرولوژی اقلیم سبزوار را انتخاب و وارد میدان شدم. در پایین متذکر شوم مشکل و کمبود آب، ب آبی، تخریب قناتها و پرکردن آنها توسط افراد بی‌اطلاع و در نهایت خشکی قناتها و کم شدن آب چشمه‌ها و افت آبهای زیرزمینی، خرابی چاههای عمیق و کمبود و نبود وسایل فنی و موتوری و ترسیدن سوخت به موقع مقرر و مشکلات دیگر را آن سبب انتخاب این مطالب برای موضوع می‌شد.
بعد از انتخاب واحد پروژه عازم شهرستان مشهد شدم. در این سفر وسیله نقلیه ما در شهرستان سبزوار خراب شد و بناچار مدت ۲۴ ساعت در این شهر ماندیم در این مدت تا حدودی مرد این شهرستان را آشنا شدیم و خیابانهای ساده اما بدور از تجملات آنجا را مشاهده کردیم. و همچنین از مردم آنجا در مورد کم آبی و مشکلاتی که داشتند شنیدیم در این سفر فکر مرا مشغول به خود کرده بود و بعد از برگشت آن سبب انتخاب این مطلب برای این موضوع شد.
۲-۱- طرح مسئله:
بعد از اینکه انتخاب موضوع مشخص شد، بر آن شدم که چگونه و به چه شیوه‌ای مسئله را مطرح نمایم. مطرح کردن مسئله آب، به تنهائی مرا راضی نمی‌کرد و واقعیت امر هم همین است. تا اینکه به سراغ یکسری مطالب که پیش زمینه و پیش نیاز آب بوده رفتم، مواردی که کمیت و کیفیت آب بدانها بستگی دارد، بدون وجود آن عوامل، مواردی چون، تشکیل، ایست، حرکت، تخریب و ریزشی انجام نمی‌گیرد. لذا در طرح مسئله نکاتی چند در مورد موقعیت جغرافیایی و زمین‌شناسی دشتهای سبزوار آب و هوا و ژئومرفولوژی (اشکال مختلف سطح زمین و فرآیندهای تغییر دهنده آن ) نکاتی که لازم بود به رشته تحریر درآمد. بعد به اصل موضوع یعنی آبهای سطحی و زیر زمینی شهرستان پرداخته شد، اکثر رودخانه‌های دائمی‌و فصلی شهرستان مورد توجه خاص قرار گرفت، و به منشأ آبگیری و آبدهی و حوضه آبریز آنها اشاره شد. حوضه های این شهرستان از نظر موقعیت و چگونگی بهره‌برداری بصورت جداگانه بررسی دقیق انجام گرفت. طرحهای تغذیه مصنوعی و سدهای ساخته شده و مکانهائی که باید سد ساخته شود و مراکز جاذب جمعیت مورد شناسائی، و پیشنهادات لازم ارائه شده.
۳-۱- فرضیه‌ها:
شهرستان سبزوار ، با بارش اندک و تبخیر زیاد، مسئله تأمین آب و نگهداری و حفاظت از آن خیلی مهم است، لذا نکاتی طرح و پیشنهاد میگردد. ۱- طرح آبخوانداری در سطح دشتهای – سبزوا، جوین و داورزن ۲- طرحهای تغذیه مصنوعی توسط رودخانه‌های فصلی و موقتی، اگر در سطح شهرستان سبزوار انجام پذیرد کمک بسیار فراوانی به سفره‌های آب زیرزمینی خواهد شد. شهرستان سبزوار بویژه دشت جوین فاقد امکانات تفریحی و ورزشی است با ساختن سد بر روی رودخانه های جنوبی دشت جوین. به مواد مثبت زیر خواهیم رسید. ۱- تغذیه و تقویت سفره‌های زیرزمینی دشت جوین ۲- جلوگیری از به هدر رفتن آبهای اضافی در فصلهای بارانی که به آب نیاز کمتری میباشد. ۳- ذخیره آب و استفاده برای کشاورزی در فصول کم آب بویژه تابستان ۴- خود سد بعنوان یک مرکز تفریحی و ورزشی می‌توان مورد استفاده قرار گیرد. ۵- مخزن سد همیشه دارای آب است و لذا می‌توان به پرورش و تکثیر آبزیان بویژه ماهی پرداخت، که یکی از مقرون به صرفه‌ترین تأمین پروتئین میباشد. در پایان به نظر نگارنده منطقه جوین بر اثر آفت زیاد آبهای زیرزمینی (به دلیل استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی به جهت بالا بردن آبدهی غیرمجاز چاههای عمیق) تمدید ممنوعیت حفر چاههای عمیق الزامی‌است.
۴-۱- مطالب مورد مطالعه:
مطالبی که در این مدت مورد مطالعه قرار گرفت، اکثراً رابطه تنگاتنگ با مسائل آب شهرستان سبزوار وارد، و در بحثهای ژئومرفولوژی و زمین شناسی منطقه و تأثیر آب و هوا بر روی این عوامل، موضوع آب هیچگاه فراموش نشد. چون خود این مسائل تأثیر مستقیم بر منابع آب سطحی و زر زمینی خواهند داشت. بدون مطالعه ژئومرفولوژی و زمین شناسی یک منطقه نمی‌توان به لایه‌های آبدار و نفوذ پذیر و غیر قابل نفوذ پی برد، و نتایجی بدست آورد. حوضه‌های آبریز دشت سبزوار- جوین، داروزن از نظر آبهای زیرزمینی کاملاً مورد مطالعه قرار گرفت، مطالعه در زمینه سرچشمه رودها آبدهی و آبریز آنها، تعداد چاههای عمیق و علت افزایش آنها ، تعداد قناتها و چشمه‌ها و علت کاهش آنها و دلیل افت آب در سطح شهرستان مورد عنایت خاص قرار گرفت، و از سوئی مطالعه، کیفت آب (آب شرب، کشاورزی، صنعتی ) در دشتها فوق بررسی گردید. حداکثر ظرفیت مجاز بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی در سطح شهرستان سبزوار، علل شوری آب مسئله تهاجم آبهای شور زیرزمینی به سفره آب شیرین و ارزیابی منابع آب در سطح سه دشت مذکور مورد مداقه قرار گرفت، طرحهای عمرانی، تغذیه مصنوعی، و ساختن سدها از جمله موارد دیگری است که مورد توجه نگارنده بود. در نهایت نتایج قابل قبول از آنها اخذ در پایان هر فصل قید گردید.
۵-۱- روش تحقیق:
در این مقوله تحقیق به سه صورت انجام گرفت ۱- روش تحقیق کتابخانه‌ای و با استفاده از نقشه و تفسیر آن ۲- مطالعه و تحقیق میدانی ۳- روش تحقیق به صورت پرسش و پاسخ مستقیم از اهالی اهل فن که این خود نیز یک نوع مطالعه میدانی محسوب می‌شود.
۱-۵-۱- در روش تحقیق کتابخانه‌ای مراجعه مستقیم به کتابخانه‌های وزارت برنامه و بودجه، کتابخانه وزارت نیرو که مرجع‌های بزرگی در تهران محسوب می‌شوند، سروآب، سازمان هواشناسی و گیتاشناسی و سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، اداره منابع طبیعی استان، جهاد سازندگی اداره آبیاری و هواشناسی سبزوار داشتم، مطالبی فیش برداری شد و به اضافه یکسری تب و نقشه‌های که در کتابخانه شخصی خودم موجود بود و یا کتبی که از دیگر ان به امانت گرفتم به جمع‌بندی مطالب و تفسیر آنها پرداختم.
۲-۵-۱- در روش تحقیق و مطالعه میدانی، شخصاً بطور مستقیم وارد عمل شده و مطالب و مواردی که نیاز داشتم و در منابع از آنها ذکری نشده بود به تحقیق و تفحص پرداختم . نکات مهم را یادداشت و در پایان نام گنجاندیم. در این روش خیلی چیزها که برایم زلال و شفاف نبود حل شد و به نتایج خوبی رسیدم، که یک آنها قید شده است.
۳-۵-۱- و در روش تحقیق به صورت پرسش و پاسخ از اهالی محل و اهل فن و سازمانها و ارگانهای وابسته به آب مراجعه و اطلاعات خواسته شده را اخذ و فیش برداری کرده و در پایان نامه از آنها استفاده نمودم.
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
