عنوان :

تحقیق بررسی پیامدهای مهاجرت و علل و عوامل آ‌ن در مبداء و مسائل و مشکلات

تعداد صفحات :۱۰۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

بطور  کلی مهاجرت بعنوان تغییر مکانی دائمی یا موقت تلقی می شود. از دیدگاه علمای علوم اجتماعی مهاجرت دارای پیامدهای گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و روانی است.

هدف ما در این تحقیق اولا یافتن انواع پیامدهای مهاجرت از قبیل پیامدهای فرهنگی، روانی است که بر افراد مهاجر وارد می آید.

ثانیا: تعیین میزان اثر متغیرهای مختلف در ایجاد هماهنگی مهاجرین با جامعه مقصد، میزان سازگاری و یا ناسازگاری آنها درجه فرهنگ پذیری و اثرات روانی ناشی از این نوع مهاجرت است. شناخت پیامدهای مهاجرت بین المللی در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، روانی امری کاملا ضروری می باشد.

جهت بررسی مهاجرت و پیامدهای آن وضیعت کلی منطقه ترکمن صحرا و بندرترکمن از حیث جغرافیایی، تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگ علی الخصوص جمعیت، سطح سواد، درآمد و فعالیت اقتصادی و در قسمت مباحث تئوریک و پیامدهای آن از دیدگاه جامعه شناسی کلاسیک و معاصر در قالب دو رویکرد اجتماعی و اقتصاد سیاسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. رویکرد اجتماعی عمدتا به تبیین پدیده های اجتماعی از جمله مهاجرت و پیامدهای آن بر اساس نقطه نظرات کارکردگرایی می پردازد. بر اساس این رویکرد هر گونه تغییری که در جامعه روی می دهد در جهت تعادل و هماهنگی می باشد.

مهاجرت به عنوان یک حرکت جمعیتی شرط لازم برای دوام و بقای نظام اجتماعی به شمار
می رود. در یک سیستم اجتماعی بر طبق اصل عمل و عکس العمل، هر تغییری در جامعه با تغییر دیگری که در نیروی محرکه که با آن برابر و در جهت مخالف است، متعادل می گردد. بنا به اعتقاد اندیشمندان این دیدگاه شرط لازم برای دوام و بقاء نظام اجتماعی و موجب بیگانگی و تعادل در نظام می باشد. پس بطور غیر مستقیم می توان بیان نمود که مهاجرت در این دیدگاه بعنوان عاملی در جهت بقاء و تعادل اجتماعی به شمار می رود.

از نظر اندیشمندان، مهاجرت همه افراد را در برنمی گیرد بلکه بخشی از جامعه را وادار به حرکت از مکان خود می نماید. از طرف دیگر تصمیم به مهاجرت داوطلبانه نسبت، بلکه برای آنان که مهاجرت می کنند شق دیگری برای زندگی وجود ندارد و در وضعیت اجبار قرار می گیرند، اما مهاجرت به جاهای نامعین نیست بلکه از روی الگوی خاص به جاها و بخش هایی از جامعه یا جوامع دیگر صورت می گیرد. نیروی اجبار و تحریک کننده مهاجر عمدتا عامل اقتصادی بوده که در سده اخیر نوعی از مهاجرتهای سیاسی نیز به آن اضافه شده است.

بهرحال آنچه که از بحثهای نظری دیدگاههای مختلف در خصوص مهاجرت استنباط می‌کنیم، کلی نگری دیدگاه وابستگی و پرداخت به جزئیات در دیدگاه اجتماعی مسئله مهاجرت است.

در بررسی همه جانبه پیامدهای مهاجرت علاوه بر دیدگاه های فوق الذکر از دیدگاههای جامعه شناختی و روانشناختی مرتبط با موضوع استفاده شده است.

فرضیاتی که پیامدهای روانی ناشی از مهاجرت را بر اساس آزمون مورد سنجش قرار می دهند، با استفاده از متغیرهای مستقل و وابسته و نمره ای که هر یک از مقیاس های سنجش خصوصیات روانی ( افسردگی، اضطراب، پرخاشگری) از تست  S.C.L.90بدست آمده است که با استفاده از سطوح مختلف نمرات  این طیف مراحل مختلف کیفیت سلامت روحی و احیانا بیماری پاسخگویان مورد سنجش و اندازه گیری قرار گرفته است.

بیگانگی اجتماعی نیز با استفاده از طیف تعدیل شده ، اسرل مورد اندازه گیری قرار گرفته است.

متغیرهای محلی مورد استفاده در دو بعد: متغیرهای مستقل مانند، جنس، وضعیت تاهل ، سن، میزان تحصیلات، درآمد، جالب بودن تلویزیون ایران، مطالعه روزنامه و نوع شغل می باشند. و بعد دوم: متغیرهای وابسته که میزان سازگاری اجتماعی و عوارض ناشی از مهاجرت است که در سه گروه روانی، فرهنگی، اجتماعی با شاخصهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته اند.

– دو گروه عوارض فرهنگی سازگاری مهاجرین را تحت عنوان دو شاخص عمده و اصلی فرهنگ پذیری و رضایت مندی بیان نمودیم. که خود دو شاخص با عوامل تعیین کننده ای مانند زبان رابطه دوستی و غیره مورد سنجش قرار گرفته اند.

– در بعد عوامل روانی متغیرهای افسردگی، اضطراب، پرخاشگری و بیگانگی اجتماعی و در بعد اجتماعی، منزلت و پایگاه اجتماعی مهاجر، میزان سازگاری اجتماعی و فرهنگ پذیری و آگاهی اجتماعی مهاجرین مورد سنجش قرار گرفته است.

– نوع مهاجرت مورد بررسی در این تحقیق از نوع مهاجرت بین المللی و آن هم بصورت مهاجرت سیاسی  است که عمدتا بصورت گروهی و در برهه ای خاص از تاریخ روابط بین  الملل صورت گرفته است.

– در این پژوهش از روش متداول و مرسوم پیمایشی در علوم اجتماعی استفاده شده است و اطلاعات مورد نیاز در این پیمایش از طریق پرسشنامه و از جامعه نمونه مهاجر بدست آمده در تحقیق استفاده شده است.

– واحد مطالعه در این پژوهش فرد مهاجر قزاق و جامعه آماری شامل کلیه مهاجرین قزاق
شهر بندرترکمن می باشد.

– جامعه نمونه: با توجه به آمار بدست آمده از مهاجرین قزاق به کشور ایران تعداد گروه ۹۳ نفر را بعنوان جامعه نمونه انتخاب نمودیم. افراد جامعه آماری عمدتا در گروه سنی ۶۵ سال به بالا می باشند بدون در نظر گرفتن جنسیت آنان.

– حجم نمونه: با توجه به تعداد کل مهاجرین وارد شده به ایران که تا به حال در قید حیات می باشند انتخاب گردیده است، در روش نمونه گیری چون آزمونهای مورد استفاده از نوع معنی داری بوده، از نمونه گیری تصادفی ساده استفاده نمودیم.

– در این پژوهش روش های جمع آوری اطلاعات از نمونه مورد نظر، پرسشنامه می باشد که از طریق مصاحبه رودررو بوسیله پرسشگران قزاق تکمیل گردیده است اطلاعات جمع آوری شده از طریق رایانه ( کامپیوتر) با استفاده از برنامه spss و روشهای آماری مناسب پردازش و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

– افراد جامعه نمونه از نظر وضعیت سن، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل وضعیت شغلی، میزان درآمد، مشکلات مختلف در منطقه محل اقامت مورد بررسی قرار گرفتند.

– فراوانی و درصد فراوانی ارقام در جدول توصیف متغیرهای تحقیق نشاندهنده وضعیت هر یک از مهاجرین در این گروه بندی مربوطه می باشد. بعنوان مثال:

در گروه بندی وضعیت تاهل از ۹۳ نفر جامعه نمونه ۴۸ نفر متاهل و ۴۵ نفر  مجرد به دلیل فوت همسر می باشند.

-در بررسی وضعیت مهاجرین از نظر تحصیلات اکثر افراد جامعه آماری دارای سواد اندکی بوده و کمترین فراوانی متعلق به دارندگان مدارک تحصیلی بالا می باشد بطور کلی در این قسمت از تحقیق به توصیف متغیرهای مستقل و وابسته، رسم جداول یک بعدی، توزیع فراوانی مطلق و درصد فراوانی هر یک از متغیرها پرداخته شده است.

یافته ها نشان می دهد که اکثر مهاجرین از نظر خصوصیات روانی ذکر شده، در یک حالت نسبتا متعادلی قرار دارند، همچنین سازگاری اجتماعی آنها نیز در مقصد تا حد نسبتا زیادی بالا می باشد.

– در قسمت آزمون فرضیات یافته نشان می دهد که اکثر فرضیات تحقیق پس از بررسی رابطه میان متغیرها در سطح معنی دار و قابل قبول می باشند که نشانگر پذیرفته شدن فرض H₁ ( فرض تحقیق) و رد فرضیه H₀ می باشد.

با توجه به اینکه هر یک از متغیرهای مورد نظر  در یکی از سطوح سنجش قرار دارند، از روش های آماری خاص آنان نیز استفاده شده است.

بنابراین جهت بررسی روابط میان متغیرها تنها به رسم جداول دو بعدی اکتفا نشده، در مواردی برای پی بردن به نوع رابطه و میزان شدت و ضعف آن از تکنیکهایی مانند (Anova) تحلیل واریانس نیز استفاده شده است.

در مجموع یافته ها نشان می دهد که مهاجرت بین المللی بعنوان یک حرکت جمعیتی بر جامعه مهاجرین از ابعاد مختلف تاثیر گذار بوده است.

نتایجی که از آزمون فرضیات تحقیق بدست آمده بشرح ذیل است:

رابطه میان میزان درآمد بعنوان یکی از شاخصهای پایگاه اجتماعی و سازگاری مهاجرین نیز بیشتر شده است، همین مسئله در ماندن مهاجرین در جامعه مقصد موثر می باشد.

ارقام بدست آمده از رابطه میان پایگاه اقتصادی و اجتماعی با سازگاری نشان دهنده وجود رابطه معنی دار میان این دو متغیر است و شاخصهای سواد، شغل و درآمد با متغیر سازگاری در سطح آماری ۹۹% و با ۰۱% خطا معنی دار است.

–        در فرضیه شماره ۲ با توجه به بررسی میان آگاهی اجتماعی و سازگاری آن پرداخته شده است و نتایج نشان می دهد که شاخصهای متغیر آگاهی ( سواد – میزان مطالعه روزنامه – تماشای تلویزیون) سهم بسزایی در سازگاری مهاجرین در جامعه مقصد دارد. در واقع افراد باسواد بالاتر از سازگاری بیشتری برخوردارند. در بخش سنجش رابطه میان خصوصیات روانی ( افسردگی، پرخاشگری، افسردگی بیگانگی اجتماعی) با متغیرهای مستقل و وابسته دارای رابطه معنی دار می باشند.

رابطه میان سن و خصوصیات روانی معنی دار نمی باشد.

از دیگر فرضیه های تحقیق تعیین رابطه بین وضعیت تاهل و خصوصیات روانی است و در این فرض انتظار بر این است که وضعیت تاهل مهاجرین بر خصوصیات روانی اثر گذار است ولی بررسیهای بعمل آمده رابطه معنی داری نشان نمی دهد که می تواند بدلیل بالا بودن سن مهاجرین مورد بررسی قرار گرفته باشد و داشتن تاهل یا عدم تاهل در این سنین (۶۵ سال به بالا) موجب عدم تعادل در خصوصیات روانی آنان نمی گردد.

در مجموع نتایجی که از آزمون فرضیات بدست آمده نشان می دهد که اکثر فرضیات تحقیق پذیرفته شده و مهاجرت بین المللی بعنوان یک حرکت جمعیتی بر جامعه مهاجرین از ابعاد مختلف تاثیر گذار بوده است.

واژه های کلیدی: مهاجرت، افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، بیگانگی اجتماعی

فهرست مطاب

مقدمه    ۱
فصل اول : کلیات    ۳
۱-۱- طرح وبیان مسئله    ۴
۲-۱- ضرورت تحقیق و اهمیت موضوع    ۶
۳-۱- اهداف تحقیق    ۶
۴-۱-تنظیم و تدوین فرضیات تحقیق    ۹
۵-۱- بیان متغیر های مستقل و وابسته    ۱۰
متغیرهای مستقل    ۱۰
متغیر های وابسته    ۱۱
۶-۱- تعاریف مفاهیم و متغیر های تحقیق    ۱۱
۱- اضطراب (Anxiety    ) –    ۱۶
۲- پرخاشگری و تندخوئی     ۱۸
۳- افسردگی    ۱۹
۴- بیگانگی اجتماعی ( آنومی )     ۲۲
فـصـل دوم  :    ۲۴
مروری بر مبانی نظری ( تئوریک ) و مطالعات پیشین مرتبط با موضوع مطالعاتی    ۲۴
۱-۲- بررسی آثار موجود :    ۲۵
۲-۲- مهاجرت و پیامدهای آن در مقصد در رویکرد اجتماعی    ۲۵
۳-۲- رویکرد اقتصاد سیاسی در خصوص مهاجرت    ۳۱
۴-۲- مطالعات پیشین :    ۳۴
فــصــل سوم :    ۴۱
نگاهی به اوضاع جغرافیایی ، تاریخی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی منطقه ترکمن صحرا    ۴۱
۲-۵-۱ وضعیت جغرافیایی    ۴۲
۲-۵-۲-  وضعیت تاریخی    ۴۳
۳-۵-۲  وضعیت اجتماعی و جمعیتی :    ۴۶
۴-۵-۲- وضعیت اقتصادی    ۴۷
۵-۵-۲- وضعیت فرهنگی    ۴۸
۶-۲-سابقه تاریخی قوم قزاق و منشاء مهاجرت آنها    ۴۸
۷-۲-وجه تسمیه نامیده شدن قزاقها به این نام :    ۵۱
۳-۲- پراکندگی قزاقهای ساکن در ایران    ۵۲
مسـکـن ، پوشـاک و خــوراک قــزاقــها    ۵۵
ازدواج و طلاق و خویشاوندی و مذهب (( سازمان اجتماعی ))    ۵۶
دیــن و مــذهــب    ۵۸
فـــصـل چهارم   :    ۶۰
مــتـدولــوژی    ۶۰
۱-۳-روش مطالعه    ۶۱
۲-۳-جامعه نمونه و روش نمونه گیری :    ۶۱
۳-۳- تکنیکهای تحقیقاتی (( روشهای پژوهش ))    ۶۱
۴-۳-روش جمع آوری اطلاعات    ۶۲
۵-۳- مشـکـلات تــحـقـیـق    ۶۳
فـــصــل چــهـارم :   تـجـزیه و تحلیل داده ها و آزمون فـرضـیـه ها    ۶۴
۱-۳-توصیف متغیر های تحقیق    ۶۴
۲-۴- آزمون فرضیه ها    ۸۳
فصل پنجم :    ۹۰
خلاصه ونتیجه گیری    ۹۰
ارائه پیشنهادات  ۵- خلاصه : نتیجه گیری- ارائه پیشنهادات    ۹۰
۲-۵- نتیجه گیری:    ۹۶

مقدمه

یکی از موضوعات مورد توجه اندیشمندان علوم انسانی و بخصوص جامعه شناسان که در قرن حاضر از اهمیت خاصی برخوردار می باشد ، بررسی عوارض مختلف ناشی از مهاجرتهای  بین المللی و تاثیر آن درجامعه مقصد و خود مهاجرین است . بر همین اساس چشم انداز متفاوتی در رابطه با فرآیند مهاجرت وجود دارد ، که هرکدام ازاین دیدگاه ها مدل خاصی ، جهت مهاجرت ارائه می کنند.

در مدل اول ، مهاجرت را :‌‌ (( یک حرکت عقلانی و هدفدار به منظور یافتن مکانی برای کار و زندگی تصور میکنند )) .

در مدل دوم :

(( مهاجرت پاسخی غیرارادی به شرایطی است که مهاجر را به نقل مکان سوق می دهد که احتمالاً حرکت او بدون در نظر گرفتن راههای دیگر است )) .

بنابراین دو مدل مهاجرت پویا وناپویا وجود دارد که گاهی عملاً درهم می آمیزد . با پذیرش این واقعیت که پیامدها و یا عوارض مهاجرت از علت مهاجرت جدا نمی باشد ، می توان اذعان داشت که مهاجرت ، پدیده ای است که سازمان اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد . یکی در مبداً ودیگری در مقصد .

در نظر مهاجر شکل محرومیت از هدفهای بسیار با ارزش فرق می کند ، از زمانیکه جمع نتواند به وسایل حصول به آن هدفها در داخل سازمان اجتماعی خود دست یابد ، چنانچه احساس کند که منابع لازم برای رفع محرومیتهایش در خارج از سازمان اجتماعی وجود دارد ، در آن صورت احتمالاً مهاجرت می کند.  در چنین وضعیتی مهاجر در مقصد به ندرت می تواند به تمام اهداف و آرزوهای خود برسد ، این ناکامی خود می تواند عوارض مختلف اقتصادی ، روانی ، اجتماعی و حتی فرهنگی در جامعه مقصد برجای بگذارد. اگر بپذیریم که پیامد های مهاجرت بر هر سه سازمان اجتماعی ، یعنی سازمان اجتماعی مهاجران ، سازمان اجتماعی مبداء و سازمان اجتماعی مقصد اثر  می گذارد ، بطور قطع میزان این تاثیر یکسان نبوده و به مجموعه ای از متغیر های مختلف  ربط دارد . [۱]

البته تعیین جزء به جزء همه پیامدهایی که ممکن است هر مورد مهاجرت داشته باشد ، اگر نه یک کار  محال ، حداقل کار دشواری است . با این حال معتقدیم که این تصور و برداشت که نظام مهاجرت متشکل از سه سازمان اجتماعی است با ارتباط های متقابل که از طریق جمع مهاجری عمل میکنند و ابزارهای مفیدی است ، برای سازماندهی پژوهش جامعه شناختی در باره پیامدهای مهاجرت .