عنوان :

تحقیق بررسی خصوصیات فیزیکی دانه‌ی آفتابگردان ارقام روغنی

تعداد صفحات :۱۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

    دانه‌های روغنی پس از غلات، دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل می‌دهند. بر اساس گزارشات FAO میزان تولید روغن جهانی در طول سالهای ۰۶- ۲۰۰۵ حدود ۲ درصد افزایش یافته است که بیشترین میزان افزایش روغن نیز مربوط به روغن آفتابگردان می‌باشد. در ایران علیرغم وجود اراضی وسیع قابل کشت و زمینه‌های نسبتاٌ زیادی که برای تولید دانه‌های روغنی وجود دارد،  از جمله مهمترین محصولات استراتژیک مورد نظر بخش کشاورزی کشور دانه‌های روغنی مانند دانه آفتابگردان با سطح زیر کشتی حدود ۱۰۰ و ۱۰ هزار هکتار به ترتیب در ایران و استان گلستان و با میانگین عملکرد یک تن در هکتار می‌باشد. شناخت خصوصیات فیزیکی فندقه آفتابگردان می‌تواند در اعمال فرآیندهای مناسب در مرحله برداشت، انتقال، خشک کردن، جداسازی، پوست‌گیری، ذخیره سازی (انبارداری) و فرآورش نقش اساسی ایفا کند. در این تحقیق ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی دانه‌های آفتابگردان روغنی سه واریته پروگرس، هایسان۳۳ و یوروفلور نمونه‌برداری شده از چهار مکان علی‌آباد، گلیداغ، کلاله و کالپوش واقع در استان گلستان شامل ابعاد محوری، میانگین حسابی قطر، میانگین هندسی ابعاد (قطر معادل)، ضریب کرویت، مساحت سطح، دانسیته واقعی، دانسیته ظاهری، تخلخل، وزن هزاردانه، حجم، رطوبت، میزان روغن دانه کامل، مغز دانه و پوسته آن بررسی شد. ویژگی‌های هندسی، ثقلی و شیمیایی دانه با استفاده از طرح کاملاً تصادفی و در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‌های مورد بررسی از نظر میزان طول، عرض، ضخامت، ضریب کرویت، مساحت سطح، میانگین هندسی ابعاد، میانگین حسابی قطر، حجم دانه، رطوبت، میزان روغن دانه کامل، مغز دانه و پوسته آن اختلاف معنی‌دار (۰۱/۰ P<) داشتند. نتایج نشان دادکه طول دانه‌های آفتابگردان از ۸۰۰/۸ تا ۹۸۷/۱۰، عرض از ۳۵/۴ تا ۶۳/۵، ضخامت از ۶۹۵/۲ تا ۵۱/۳، میانگین هندسی ابعاد (قطر معادل) از ۶۵/۴ تا ۹۸/۵ میلی‌متر، حجم دانه‌های آفتابگردان مورد آزمایش از ۱۴/۱۸۳ تا ۵۹/۳۶۴ میلی‌متر مکعب و مقدار رطوبت از۴/۵ تا ۲/۶ درصد متغیر می‌باشند. نتایج تجزیه واریانس مربوط به ویژگی‌های ثقلی دانه شامل وزن هزار دانه، دانسیته ظاهری (حجمی)، دانسیته واقعی و تخلخل همگی در سطح ۱درصد معنی‌دار بودند. تأثیر تیمار نمونه روی تمامی خصوصیات شیمیایی آن معنی‌دار (۰۱/۰ P<) بود. میزان روغن نمونه یوروفلور گلیداغ (۷/۵۲ درصد) بیشینه و از آن نمونه‌ی پروگرس کالپوش (۹/۴۰ درصد) کمینه بود که افزایشی معادل ۴/۲۲ درصد نشان داد. نتایج نشان داد که بین وزن هزار دانه و ضریب کرویت دانه رابطه‌ای منفی و معنی دار در سطح ۵ درصد (۴۶۲/۰- r =) وجود دارد.

کلیدواژه: دانه آفتابگردان، ویژگی‌های هندسی و ثقلی، خصوصیات شیمیایی

فهرست مطالب

چکیده   ۱
مقدمه   ۲
۳- مواد و روشها   ۳
۳-۱- مواد   ۳
۳-۲- روشها   ۳
۳-۲-۱- نمونه‌برداری   ۳
۳-۲-۲ – اندازه گیری خواص هندسی دانه آفتابگردان   ۴
۳-۲-۳- اندازه گیری خواص ثقلی دانه آفتابگردان   ۴
۳-۲-۴- اندازه گیری خواص شیمیایی دانه آفتابگردان   ۵
۳-۲-۵- تجزیه و تحلیل آماری   ۵
۴- نتایج و بحث   ۵
ویژگی‌های هندسی نمونه‌های  آفتابگردان   ۵
ویژگی‌های ثقلی نمونه‌های آفتابگردان   ۸
ویژگیهای شیمیایی نمونه‌های مورد آزمایش   ۹
۵- نتیجهگیری   ۱۰
۶- منابع   ۱۱

۶- منابع

رادفر، ر.(۱۳۸۶). بررسی سیاستهای حمایتی اعمال شده از سوی کشورهای منتخب برای توسعه بخش دانه‌های روغنی و روغن خوراکی،خلاصه مقاله‌های دومین سمینار علمی- کاریردی دانه‌های روغنی و روغن‌های نباتی ایران، ۷۵ صفحه.
۲٫ میر نظامی ضیابری، س. ح. ( ۱۳۸۰). فن‌آوری روغن و پالایش آن، نشر علوم کشاورزی، ۴۶۴٫
AOAC.2005. Official Methods of Analyes, 14 ed; Association of Official Analytical Chemists: Washington, DC, USA.
AOCS.(1993).Official methods and Recommended Practices of the American Oil Chemist`s Society, 5<sup>th</sup> ed, Ba 6-48. The American Oil Chemist`s Society, Champaign.
Calisir, S., Marakoglu, T., Ogut, H. and Ozturk, O. 2005. Physical Properties of Rapeseed. Journal of Food Engineering, 69: 61-66.
Deshpande, S. D., S. Bal, and T. P. Ojha. 1993. Physical properties of soybean .  J. Agric. Eng. Res.  ۵۶,  ۸۹ – ۹۸٫
Dutta, S. K., V. K. Nema, and , R. K. Bhardwaj. 1988. Physical properties  grains and seeds with air comparison pycnometer of gram. J. Agric. Eng. Res.  Transactions of the American Society of Agricultural, 39 , 259 – ۲۶۸٫
Gupta, R. K., and S. Prakash. 1992. The efect of seed moisture content on the physical properties of JSF-1 safflower. J. Oilseeds Res. 9, 209-216.
Gupta R.K., and  S.K Das.1997. Physical Properties of Sunflower Seeds. J . Agric. Eng. Res., 66, 1 – ۸٫
Gupta R.K., and S. K. Das. 1999. Performance of centrifugal dehulling system for sunflower seeds. J. Food Eng., 42, 191-198.
Gupta, R.K., G. Arora, and R. Sharma. 2007. Aerodynamic properties of sunflower seed (Helianthus annuus L.). J. Food Eng. 79, 899–۹۰۴٫
Hsu, M. H., J. D. Mannapperuma, and  R .P. Singh. 1981 .Physical and thermal properties of pistachios. J. Agric. Eng. Res., 49,  ۳۱۱ – ۳۲۱٫
Joshi, D. C., S.K. Das, and R. K. Mukherjee. 1993. Physical properties of pumpkin seeds  J. Agric Eng. Res., 54,  ۲۱۹ – ۲۲۹٫
Kachru, R. P., R. K. Gupta, and A. Alam. 1994. Physico-chemical constituents and engineering properties of food crops . Jodhpur ,  India :  Scientific Publishers.
Kashaninejad, M.,A. Mortazavi., A. Safekordi, and L. G. Tabil. 2006. Some physical properties of Pistachio (Pistacia vera L.) nut and its kernel. . J. Agric. Eng. Res., Vol. ۷۲, No.1, pp. ۳۰-۳۸٫
Mohsenin, N. N. (1980). Physical properties of plant and animal materials. New York: Gorden and Breach.
Nel, A.A. . 2001. Determinations of sunflower seed quality for processing. Ph. D, Thesis, Dept. of Plant Production and Soil Science, Univ. of Pretoria, Pretoria.
Nelson, S .O. 1980. Moisture dependent kernel and bulk density relationships for wheat and corn .  Trans. Am. Soc. Agric. Eng., 23, 139 – ۱۴۳٫
Perez, E.E., G.H. Crapiste, and A.A. Carelli. 2007. Some Physical and Morphological Properties of Wild Sunflower Seeds .Biosys. Eng., 96 (1), 41–۴۵٫
Razavi, M. A., and E. Milani. 2006. Some physical properties of the watermelon seeds. African J. Agric. Res. 1(3): 605-609.
Santalla, E. M., and  R. H. Mascheroni. 2003. Physical Properties of High Oleic Sunflower Seeds. Food Sci. and Technol. Internat., 9(6): 435-442.
Shepherd, H., and R. K Bhardwaj. 1986. Moisture dependent physical properties of pigeon pea. J.Agric. Eng. Res., 35, 259 – ۲۶۸٫
Singh, N., R. Singh, K. Kaur, and H. Singh. 1999. Studies of the physico-chemical properties and polyphenoloxidas activity in seeds from hybrid sunflower (Helianthus annuus) varieties grown in India.Food chem., 66, 241-247.
Teotia, M. S., and P.  Ramakrishana. 1989. Densities of melon seeds, kernel and hulls .  J. Food Eng., 9, 231 – ۲۳۶٫
USDA. 2006. Official Statistics. Foreign Agricultural Service, Cotton, Oilseeds, Tobacco, and Seeds Division, USA.

 مقدمه

دانه‌های روغنی پس از غلات، دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل می‌دهند. بر اساس گزارشات FAO میزان تولید روغن جهانی در طول سالهای ۰۶- ۲۰۰۵ حدود ۲ درصد افزایش یافته است که بیشترین میزان افزایش روغن نیز مربوط به روغن آفتابگردان می‌باشد. در ایران علیرغم وجود اراضی وسیع قابل کشت و زمینه‌های نسبتاٌ زیادی که برای تولید دانه‌های روغنی وجود دارد، هنوز هم بیش از ۸۵ درصد از روغن مورد نیاز ازخارج (به ارزش تقریبی ۶۴۷میلیون دلار در سال ۱۳۸۵) وارد می‌شود [۱]. رویکرد به واردات در واکنش به عدم تعادل در عرضـه و تقاضای مواد غذایی به دلیل نوسانات درآمدهای ارزی نمی‌تواند یک سیاست پایــدار تلــقی گردد بنابراین باتوجه به اهمیت تامین امنیت غذایی در استراتژی بلند مدت ۲۰ساله کشور، مسئولان دولتی درتلاشند تا با اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و اعمال سیاست‌های حمایتی کشت دانه‌های روغنی و هم زمان با آن ظرفیت فرآوری را توسعه داده و از این نظر به مرز خودکفایی برسند. محور این برنامه‌ها در زمینه توسعه کشت آفتابگردان، کلزا، سویا و زیتون می‌باشد. دانه‌ی روغنی آفتابگردان (Helianthus annuus L.) از خانواده Astraceae است که سطح زیر کشت آن در ایران و استان گلستان به ترتیب ۱۰۰ و ۱۰ هزار هکتار  با عملکرد یک تن در هکتار می‌باشد. استان گلستان با تولید ۴۵ درصد دانه‌های روغنی کشور، برای چهارمین سال متوالی مقام نخست تولید این محصولات را در سال ۱۳۸۵ در بین استان‌های کشور به دست آورد. کسب این مقام با تولید ۲۳۵ هزار تن محصول دانه‌های روغنی از سطح ۱۳۰ هزار هکتار از مزارع استان به دست آمده است که از این میان از کشت آفتابگردان در سطح ۶ هزار هکتار، حدود ۸ هزار تن محصول برداشت شده است. بر اساس آخرین اطلاعات سرویس تحقیقاتی دپارتمان کشاورزی ایالات متحده در سال ۰۶-۲۰۰۵ میزان مصرف دانه آفتابگردان از ۵۲/۷ به ۸۴/۹ میلیون تن افزایش یافته است و میزان مصرف جهانی روغن آن نیز از ۲۳/۱۳ به ۶۷/۱۶ میلیونه تن افزایش داشته است [۲۴].

دانه آفتابگردان به عبارت صحیح‌تر تراکن نوع ویژه‌ای از میوه نا شکوفا تعریف شده است. دانه شامل پوست دانه، اندوسپرم و جنین است (شکل ۱). پوسته نازک دانه سه لایه دارد که لایه داخلی و خارجی پارانشیمی و لایه میانی پارانشیم اسفنجی است. اندوسپرم غالبا شامل یک لایه سلول‌های آلرون است که به پوسته بذر چسبیده‌اند قسمت عمده جنین کوتیلدون است. کوتیلدون‌ها عمدتاً دارای پارانشیم نرده‌ای با سلول‌های حاوی روغن و اجزا درشت آلرون و کریستال‌های پروتئین می‌باشند. قاعده دانه گرد ون وک آن کشیده است و تقریبا ۱۰ تا ۱۵ میلی متر طول دارد در مقطع عرضی چهار وجهی به نظر می‌رسد. جزء خارجی پری کارپ یا پوسته‌ی مرکب دارای سلول‌های کشیده و رنگی می‌باشد و قسمت درونی از چندین لایه‌ی فیبری یا دیواره‌های به شدت مشبک تشکیل شده است. پوسته دیواره‌ی دانه یا تستا سفید است. اندوسپرم آفتابگردان تقریبا در موقع تشکیل جنین مصرف می‌گردد. به طور میانگین مغز آفتابگردان ۷۰ درصد از کل وزن آن را تشکیل می‌دهد [۲].

روغن دانه آفتابگردان دارای کیفیت بسیار عالی برای نیازهای تغذیه‌ای  می‌باشد به طوریکه در سال‌های اخیر ارقام زراعی با درصد روغن بالا و خصوصاً دارای اسید اولئیک بالا نقش مهمی در زراعت این محصول داشته است. حدود ۲۵ درصد وزن فندقه آفتابگردان را پوسته تشکیل می‌دهد وخصوصیات فیزیکی دانه می‌تواند راهنمایی برای بازاریابی، تسهیل در استخراج روغن و تعیین شرایط بهینه عملیات واحد کاهش اندازه در کارخانجات روغن‌کشی از آفتابگردان روغنی باشد. حمل و نقل دانه‌های روغنی به لحاظ پراکندگی مناطق تولید در سطح کشور از موارد مهم و تاثیر گذار بر هزینه های تولید روغن نباتی می‌باشد. مسلماٌ ارائه راهکارهای اساسی از جمله مسائل فنی و اقتصادی جهت بهبود حمل و نقل دانه‌های روغنی، علاوه بر کاهش هزینه حمل ونقل بر قیمت تمام شده روغن نباتی تاثیر گذاشته و نهایتاٌ منجر به کاهش بار مالی از دوش تولید کنندگان و مصرف کنندگان این کالای ضروری  می‌شود. بررسی بعضی از خواص فیزیکی دانه آفتابگردان و مغز آن و مقایسه آنها با دیگر دانه‌ها برای طراحی بهتر تجهیزاتی برای جابجا کردن، انتقال، حمل و نقل، جداسازی، پوست گیری، خشک کردن و استخراج مکانیکی روغن، انبار کردن و دیگر فرآیندها به نظر لازم می‌ رسد [۱۳،۱۴]. هدف از این پروژه تعیین خصوصیات هندسی، ثقلی و شیمیایی ارقام آفتابگردان روغنی استان گلستان می‌باشد. نتایج این تحقیق در پروژه های اصلاح نژاد ارقام آفتابگردان نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. داده‌های جمع‌آوری شده شامل ویژگی‌های هندسی، ثقلی و شیمیایی دانه با استفاده از طرح کاملاً تصادفی با هشت نمونه و در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در آنالیز واریانس و مقایسه میانگین ها از نرم افزار SAS و از روش آزمون آماری ANOVA استفاده شد. نمودارها به وسیله نرم افزار EXCEL رسم شد. مقایسه‌ی میانگین اثرات اصلی و متقابل از طریق آزمون چند دامنه‌ای دانکن مورد بررسی قرار گرفت.

۳- مواد و روش‌ها

۳-۱- مواد

واریته‌های آفتابگردان مورد بررسی شامل هیبرید هایسان۳۳  با وزن هزار دانه ۸۰-۷۰ گرم، میزان روغن ۴۷ درصد و عملکرد دانه ۰/۴-۷/۳ تن در هکتار،رقم پروگرس با وزن هزار دانه ۷۰-۶۵ گرم، میزان روغن ۴۷درصد و عملکرد دانه ۵/۳-۵/۲ تن در هکتار و رقم یوروفلور با وزن هزار دانه ۸۰-۷۰ گرم، میزان روغن ۴۶درصد و عملکرد دانه ۶/۳-۴/۳ تن در هکتار.

۳-۲- روش‌ها

۳-۲-۱- نمونه‌برداری

نمونه برداری از ۴ محل کاشت دشت کالپوش، گنبد و گلی‌داغ، کلاله و مینودشت ، علی آباد و گرگان و به روش طبقه‌بندی (تعیین مراکز عمده کشت آفتابگردان) و سپس اخذ نمونه‌های تصادفی از مناطق عمده کشت آفتابگردان انجام شد به طوریکه از هر یک از ۴ محل کاشت بر حسب سطح زیر کشت حداقل ۳۰ نمونه از مزارع با مدیریت یکسان زراعی (بدون وجود عوامل محدود کننده تولید) مربوط به هر یک از ارقام نمونه‌بردای انجام گرفت. نمونه‌های مربوط به هر منطقه با هم مخلوط و نهایتاً یک نمونه مرکب به وزن ۱۰۰ کیلوگرم (از هر واریته مورد آزمایش) اخذ ‌گردید. نمونه‌ها طبق جدول ۲ نامگذاری شدند.

جدول ۳-۱- ارقام مورد استفاده دراین تحقیق و محل تولید آنها

آماده سازی نمونه‌ها: مواد خارجی، دانه‌های شکسته و نارس با استفاده از غربال و گرد و غبار و مواد خارجی سبکتر به وسیله نیروی باد جداشدند [۱۰،۱۱]. سپس نمونه ها در ۱۰ کیسه کتانی ۱۰ کیلویی بسته‌بندی و در اتاقی با درجه حرارت ۱۸  درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. از هر کیسه یک نمونه ۱ کیلو‌گرمی اخذ که در مرحله اول به دو واحد ۵/۰ کیلوگرمی و در مرحله دوم هر ۵/۰ کیلوگرم به دو واحد ۲۵۰ گرمی تقسیم بندی شدند. سپس از هر نمونه ۲۵۰ گرمی دو نمونه ۲۰ گرمی برداشته شد که در مجموع میزان نمونه از هرکیسه ۴۰ گرم خواهد بود که با احتساب ۱۰ کیسه ( نام گذاری شده بر حسب واریته و مکان) ۴۰۰ گرم نمونه به دست آمد. این روش نمونه برداری با  روش‌های به کارگرفته شده توسط سایر محققین هم‌خوانی دارد [۷،۹،۱۳].

۳-۲-۲ – اندازه گیری خواص هندسی دانه آفتابگردان

ابعاد محوری با تعریف سه بعد اصلی طول(L) ، عرض(W) و ضخامت (T) برای هر دانه (شکل۱). در این آزمون این ابعاد برای ۲۰ دانه آفتابگردان در ۳۰ تکرار (جمعا ۶۰۰ دانه) با استفاده از کولیس ورنیه (دقت ۰۲/۰میلی‌متر) اندازه‌‌گیری شد.

شکل ۳-۱- ابعاد مشخص دانه آفتابگردان.خطوط نقطه چین مغز داخل دانه را نشان می دهد; L،l ، طول; W،w ، عرض ; T،t  ،ضخامت (Gupta and Das, 1997).

اندازه‌گیری و محاسبه‌ی میانگین حسابی قطر (_de)، میانگین هندسی ابعاد (قطر معادل D_e) برحسب میلی‌متر و ضریب کرویت ( Φ) برای دانه‌ها با استفاده از روابط زیر: [۹،۲۰].

رابطه (۳-۱) ؛                                                                                                          =( L+B+T)/3     d_e

رابطه (۳-۲) ؛                                                                                                    D _e= (LBT)^1/3

رابطه (۳-۳) ؛                                                                                         / L   =(LBT)^1/3 Φ

که در روابط بالا L   طول، B  عرض وT  ضخامت می‌باشد.

سطح دانه‌ها (s) بر حسب میلی‌متر مربع با استفاده از تشابه هندسی با جسم کره کشیده توسط رابطه زیر محاسبه گردید [۱۶].

رابطه (۳-۴) ؛                                               S = 2 a ²  +(b² ln(1+e/1-e))/e     ^و             e = (1-(b/a)²)^1/2 

S = Л D²_e

حجم هر دانه با استفاده از اندازه‌ های به دست آمده ابعاد محوری شامل طول، عرض و ضخامت و با فرض شکل دانه به یک کره کشیده از رابطه زیربه دست آمد [۸،۱۶].

رابطه (۳-۵)؛ که در این رابطهv حجم ، a نصف طول و b نصف عرض می‌باشد.

   ۳/ ] b× ^۲(a) π= [  ۴    v

  ۳-۲-۳- اندازه گیری خواص ثقلی دانه آفتابگردان

وزن هزار دانه ازطریق محاسبه وزن۵۰۰ دانه که به طور تصادفی انتخاب شده بودند به دست آمد. که این مشابه روش‌های محققین دیگر می‌باشد [۱۷،۱۹]. مراحل کار بدین شرح است: ابتدا نمونه وزن شده به۵ قسمت مساوی تقسیم شد سپس از هر قسمت ۱۰۰ عدد شمرده و وزن گردید و  میانگین  ۵ عدد به دست آمده محاسبه شد.

رابطه (۳-۶)؛                                                                                (میانگین ۵ قسمت ۱۰۰تایی) ×۱۰ = وزن هزاردانه

برای محاسبه دانسیته واقعی، جرم هردانه (m _s )که با استفاده از ترازوی دیحیتال (با دقت ۰۰۱/۰ گرم) به دست آمده را بر حجم (v)که از رابطه (۳-۱۲) به دست آمده تقسیم می‌شود [۹].

رابطه (۳-۷)؛                                                                                                                     m _s /v          = ρ_t

برای اندازه‌گیری دانسیته ظاهری (ρ_b) ظرفی با حجم و جرم مشخص انتخاب و از دانه‌های آفتابگردان آنهم بیشتر از گنجایش پر شدند. دانه‌ها باید با سرعتی ثابت و از ارتفاع حدود ۱۵۰ میلی‌متری ریخته شوند. ریختن دانه‌ها از ارتفاع ۱۵۰ میلی‌متری با ایجاد ضربه در ظرف به هنگام پرکردن باعث اثر ته‌نشینی در حین ذخیره‌سازی می‌شود [۱۵].  بعد از پرکردن ظرف، دانه‌های اضافی با عبور دادن یک تکه چوب صاف روی سطح ظرف با حرکت زیگزاگی برداشته می‌شوند. دانه‌ها به هیچ وجه فشرده نمی‌شوند. ظرف با استفاده از یک ترازوی دیجیتال که دقت آن ۰۱/۰ بود وزن شد [۲۰]. دانسیته ظاهری(ρ_b ) از نسبت جرم دانه در ظرف(m_b) به حجم کل آن(v_b) به دست می آید. طبق رابطه زیر:

رابطه (۳-۸)                                                                                                                   m _b/ v _b= ρ_b

تخلخل به صورت فضاهای خالی درون توده دانه که با دانه اشغال نمی‌شود تعریف می‌گردد. درصد تخلخل با استفاده از رابطه زیر به دست می آید [۱۶].

 رابطه (۳-۹ )                                                                                               ε = (۱-( ρ_b / ρ_t)) × ۱۰۰

۳-۲-۴- اندازه گیری خواص شیمیایی دانه آفتابگردان

تعیین رطوبت طبق روش A15-44 [3]. تعیین میزان روغن با روش سوکسله و استفاده از دی‌اتیل‌اتر [۴].

۳-۲-۵- تجزیه و تحلیل آماری

داده‌های جمع‌آوری شده شامل ویژگی‌های هندسی، ثقلی و شیمیایی دانه با استفاده از طرح کاملاً تصادفی با هشت نمونه و در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در آنالیز واریانس و مقایسه میانگین ها از نرم افزار SAS و از روش آزمون آماری ANOVA استفاده شد. نمودارها به وسیله نرم افزار EXCEL رسم شد. مقایسه‌ی میانگین اثرات اصلی و متقابل از طریق آزمون چند دامنه‌ای دانکن مورد بررسی قرار گرفت.

۴- نتایج و بحث

ویژگی‌های هندسی نمونه‌های  آفتابگردان

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .