عنوان :

تحقیق تحولات و ابداعات در دوره نوسنگی

تعداد صفحات :۱۰۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تحقیق حاضر در رابطه با تحولات و ابداعات در دوره نوسنگی است. اصطلاح نوسنگی یعنی دوره انتقال از گرد آوردی شکار به تولید غذا می باشد، دوره ای که بشر دچار تحول و دگرگونی در فناوری تولید غذا(کشاورزی) ، معماری ، تولید سفال، اهلی سازنده، شد ، که این روند را می توان در گستره هلال حاصلخیز جست.
در اواخر دوره پلیستوسن شرایط آب و هوای کل جهان شمول را تحت تاثیر خود قرار دارد که شرایط خاص چون خشکی آب و هوا زندگی را برای زیستن سخت و طاقت فرسا کرد . انسان نماهایی از قاره افریقا به سوی اوراسیا مهاجرت کردند که با توجه به شرایط آب و هوای منطقه در حوزه های حواشی رود سند ، دجله و فرات ، سواحل سوریه ، رود نیل ، رود زرد ساکن شدند که تجمع اولیه بشری را تشکیل دادند .
از لحاظ اقتصاد معیشتی وابستگی زیادی به گردآوری و شکار داشتند و رژیم غذایی آنها از جمله پروتئین و کربنات بود را تامین می کرد و به دلیل افزایش جمعیت با کمبودهای غذایی مواجه شدند که کم کم رو به موجودات آبزی و میوه های وحشی رو آوردند که این فرایند را تا دوره فرا پارینه سنگی می توان دید .
در واقع با استقرار های موقتی در طی فصول مختلف در ارتفاعات و دشت ها با نهوع حیوانات و گیاهان وحشی و آبزیان در ارتباط بودند که به دلیل گرم شدن هوا و بالا آمدن آبها در دوره هولوسن می توان گستردگی درخت های کاج و پسته و بلوط را در ارتفاعات دید که در تامین معیشتی بشر نقش مهمی داشت .
بشر در طی ارتباط با نوع گیاهان و حیوانات توانست تجربه اندوزی کند که باستان شناسان گیاهان خاص آنها را پرورش دهد که این اهلی سازی اولیه را می توان در ارتفاعات و دامنه ها از دوره فراپارینه سنگی مشاهده کرد که این سازگاری بشر با گیاهان در انتدا به صورت ناآگاهانه و جبری بوده است که با توجه به نیاز توانست خودر را وفق دهد که یک تجربه اندوزی پیدا کند و این گستردگی گیاهان از طریق بادها و محیط های اطراف گسترش یافت که با عمل لقاح گیاهان رو به فزونی گرفتند که بشر با انتخاب نوع خاص توانست آن را در حفره های زیرزمینی اصلاح سازی کند که در نوع آلل های آنها در منوتیپ تغییر ژنتیکی ایجاد کند که با استقرار در دشت ها توانست در تداوم فنوتیپ ایجاد کند که با کشت و برداشت در طی فصول آنها را با حالت های ناخالص درآورد .
در اهلی سازی حیوانات نیز با ارتباط مستقیمی در نوع تغذیه به بشری داشت که توانست با زنده گیری حیوانات ضعیف در نوع آلل ها ی حیوانات در فنوتیپ آنها در طی فرایندی طولانی تغییری در آنها ایجاد کند .
کم کم با فزونی گرفتن جمعیت در دامنه ها و شرایط خاص مخروط افکنه ای در دشت ها با نوع جنس خاک در کنار حواشی تراشی رودخانه ها شرایط بستر زندگی را ایجاد کرد که بشر با تولید غذا و دامپروری در کنار استقرار کامل توانست در ساختار معماری تغییراتی ایجاد کند .
ساختار معماری ابتدا به صورت کلبه ای و بعد به صورت چهارگوش و با مصالح چینه ای / خشتی تبدیل شد که این تغییر ساختاری از پلان مدور به چهارگوش را می توان در نوع بعد اقتصادی و اجتماعی پنداشت که به دلیل افزایش جمعیت در خانواده هسته ای شرایطی را برای اسکان و تغییر فضاها ایجاد می کرد که فضاهای اطاق را پبچیده تر می کرد . با استقرار تانست از حیوانات و گیاهان به نحو ویژه ای در معیشت خود استفاده کند و توانست حیوانات شکار و ماده را از هم جدا کند که از حیوانات فربه تغذیه پروتئینی و از حیوانات ماده به عنوان تغذیه پروتئینی و از حیوانات ماده به عنوان تکثیر زاد و ولد از شیر و پشم حیوانات در جهت سهولت زندگی استفاده بکند و بشر توانست نمونه های گیاهی همچون گندم – جو – نخود – لوبیا – عدس را شناسایی و اهلی کند و در رژیم غذایی بهره ببرد .
با صیقل دادن در سنگ و استخوان ابزارهایی چون درفش ، چاقو ، داس ، سوزن ، استخوان ، سنجاق ، زیورآلات و… در شیوه نگرش در جهت نیازهای خود سود ببرد .
بشر نوسنگی با دریافتن عناصر محیطی خود توانست دست به ابتکاراتی بزند که از جمله آن اختراع سفال بود که آگاهانه پا در هم آمیختن عناصر آب و خاک و ماده مصنوعی سفال را بسازدکه نقش مهمی در شیوه معیشتی بشر داشته باشد .
در دوره نوسنگی می توان آغاز تجارب فرا منطقه ای را در مناطق ها دید که علاوه بر مبادلات کالاها نوع تجارت زمینی از جمله مواد خام ابسیدین را تا آناتولیا مشاهده کرد .
واژه های کلیدی: نوسنگی، تولید غذا، اهلی سازی گیاهان، اهلی سازی حیوانات

فهرست مطالب

۱- پیشگفتار ۳
۲- مقدمه ۶
۳- محیط زیست در مناطق کوهستانی زاگرس در غرب ایران ۹
۴- دشت دهلران ۱۳
۵- تپه بزمرده ۱۵
۶- منطقه کنکاور در زاگرس مرکزی ۱۹
۷- تپه گنج دره ۲۰
۸- تپه آسیاب ۲۴
۹- تپه گوران ۲۶
۱۰- اوضاع جغرافیایی بین النهرین ۲۹
۱۱- پیشینه مطالعاتی عراق ۳۲
۱۲- زاوی شمی شانیدر ۳۴
۱۳- کریم شهیر ۳۹
۱۴- جارمو ۴۰
۱۵- اهلی سازی گیاهان ۴۴
۱۶- اهلی سازی حیوانات ۵۱
۱۷- تغییرات آب و هوا در دوره نوسنگی ۵۶
۱۸- سیر تغییر و تحولات در دوران نوسنگی ۵۷
۱۹- معماری ۷۴
۲۰- پیکرک ۸۵
۲۱- تجارت ابسیدین ۹۰
۲۲- نتیجه ۹۷
۲۳- عکس ۱۰۰
۲۴- گاهنگاری ۱۰۲
۲۵- منابع ۱۰۶

منابع فارسی

۱- حیدری / نوذر ، غار شانیدی ، سولکی ، باستان پژوهی ، سال اول ، شماره اول ، اردیبهشت ۱۳۷۷
۲- ارجمندی / م ، گاهنگاری مکانهای پیش از تاریخ با توجه به ابزار سنگی در ایران ، پایان نامه ۱۳۷۶
۳- ساعد موحشی امیر ، نوسنگی در ایران ، نشریه هسته ، علمی دانشجویان باستان شناسی دانشگاه تهران ، باستان پژوه ، چهار دانشگاهی دانشگاه ادبیات علوم انسانی ، سال دهم ، شماره ۱۰ ، بهار ۱۳۷۸
۴- مجید زاده / یوسف ، آغاز شهرنشینی در ایران مرکز دانشگاهی تهران ص ۷۸-۹۳ ، ۱۳۸۵
۵- بایستی / زهرا ، باستان شناسی غرب ایران ، تهران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها سمت ، ۱۳۸۱ ، چاپ سوم ، زمستان ۱۳۸۶
۶- تمدن / محمد ، جنبه های بین منطقه ای دوران نوسنگی پیش از سفال ، باستان شناسی و هنر ایران ، ۳۲ مقاله در بزرگداشت نگهبان عباس علیزاده ، یوسف مجیدزاده ، صادق ملک شهمیزاده ، مرکز نشر دانشگاهی – تهران ۱۳۷۸
۷- عبدی / کامیار ، آغتاز روستا نشینی ، مقایسه ای بین ساختار معماری روستاهای آغازین در خاور نزدیک . آمریکای مرکزی ، فصل نامه ، علمی ، اثر ، سازمان میراث فرهنگی شماره ۳۲-۳۱، ۱۳۷۹
۸- دکتر ملک شهمیزادی ، ص ، ایران در پیش از تاریخ ، معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی کشور ، چاپ دوم ۱۳۸۲
۹- گودرزی / ویدا ، سیر روند شکل گیری گلی دوران نوسنگی در ایران ، دانشگاه آزاد تهران مرکز ، پایان نامه ۱۳۸۲
۱۰- عسکری خانفاه / اصغر کمالی / م ، انسان شناسی عمومی ، سازمان مطالعه و تدوین کشف علوم انسانی دانشگاه ها ، چاپ اول ۱۳۷۸ ، چاپ چهارم ۱۳۸۶

  منابع انگلیسی :

۱- Purushottam singh,Ganj Dareh tepeh , Beolithic cultures of western Asia . seminar press and Newyork . 1974
۲- Levine , louris , Eary I rninian settlement surrender some of their secret ro tanda,vol,1 , No 3 , summer .1974
۳- Briadwood, Robert J . and BruceHowe , prenistoric Irestigation in Iraqi Kurdistan, 1960.
۴- Braidwood, Robert , J , seeking the first farmers in Persian Kurdistan Afull, scale investingation of prehistoric sites near kermanshah.1960
۵- SINGH , Purushottam, Neolithic cultures of western Asia, Department of Ancien Indian History culture and Archeesogy , Banaras Hindu wllreswity , varanasi , 5 (u.p) .india. SEMINAR PRESS LONDON AND NEW YORK Asubsidiary of Harcoury Brace Jovanovich , Publishers . copyright . 1974-1976.
۶- Bernbeck Reinhard , Iran In Neoli th IC, ancient shokolt Iran 2004.
۷- Abdi/ k , Rranin the Neol Th IC . trade obsidian ancient shokolt Iran .2004.
۸- Smith/ Philip . Ganj Dareh Tepe , Iran , American journal of Aychaeology , vol 82 . No .4. 1978, pp , 537-540.
۹- Solecki /R, Groored stones form zawichemi shanidar, a protonelithic site in Northern Iraq, American Anthroplolgist , New series, vol . 17 , No .4. (Aug. 1970) , pp 831-841.

مقدمه:

قدیمی ترین نمونه های تحولات کشاورزی را در شرق مدیترانه (لوانت) جستجو کرد، چرا که شواهد وجودی از سایت دوره فراپارینه سنگی در حوالی ۱۱۰۰۰ سال را نشان می دهد که اولین قدم کشاورزی در آن تجربه شد.

آغاز نو سنگی در ایران در حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش آغاز شد که کم کم با استقرار در دامنه ها و بعد در دشت ها فرآیند اهلی کردن گیاهان و نباتات را در این برهه زمانی جست که اهلی کردن بز و گوسفند را در شمال بین النهرین و مناطق زاگرس واهلی سازی خوک و سگ و گاو را در آناتولی و حوالی شمال بین النهرین صورت گرفت، و مهمترین اقتصاد معیشتی دوره نوسنگی را گیاهان چون گندم ، جو، عدس  و حیواناتی چون بز، گوسفند ، خوک، گاو تشکیل می دادند. که این گستره کم کم در کل جهان شمول را دربر گرفت.

تحولات و ابداعات در دوره نوسنگی را می بایست بر پایه مقتضیات زمانی و مکانی مناطق مطالعه کرد زیرا هر منطقه دارای شرایط خاص خود است و این فرآیندهای آغازین نوسنگی را با توجه به تحولات و ابداعات مردمان آن منطقه مطالعه کرد.

حفریاتی که باستان شناسان خارجی و داخلی در محدوده هلال حاصلخیز انجام داده اند کم و محدود است وبا توجه به گزارشات و مقالات آنها یک شبهه ای در میان آنها وجود دارد که تحلیل کلی در آنها دیده نمی شود چرا که هر داده سایت ها در هر منطقه ای دارای شرایط خاص محیطی منطقه و مردمان آن وابسته است و با توجه به کمبود حفریات و شرایط خاص پراکندگی سایتها تحلیل درستی تا به امروز نشده است. و این هماهنگی بستگی به حفریات سایت های آتی و تحلیل بازنگری مجدد در آنها می بایست انجام داد و با مطالعه این فرآیند ها می توان به بعد معیشتی و فرامعیشتی دوره نو سنگی پی برد که تا حدودی از وضعیت ساختاری در سایت های بزمرده، گوران، آسیاب، جارمو، کریم شهیر، شانیدر، زاوی چمن بوده است(نقشه شماره ۱)

طرح سوال:

۱-   چه معیاری باعث تحولات و ابداعات در دروه نو سنگی شده است.

۲-   نقش محوری انسان درفرآیند نوسنگی شدن چه بوده است.

۳-   آیا دگرگونیها و نواوریهای بنیادی تکنولوژی و معماری با معیشت کشاورزی آغاز شد.

محیط زیست در مناطق کوهستانی زاگرس در غرب ایران

۱- منطقه زاگرس مرتفع:

این منطقه از طریق جاده ای که بغداد را از راه کرمانشاه- همدان به فلات مرکزی ایران پیوند می دهد به دو منطقه شمالی و جنوبی تقسیم شده است که هر یک محیط زیست ویژگیهای جغرافیایی خود را دارد دامنه کوهها را پسته و بلوط به صورت نسبتا متراکمی پوشانده است در شمال تقریبا کردستان ایران بارندگی نسبتا زیاد است اما به علت ساختار جغرافیایی و ناهموار بودن زمین آب کافی برای کشاورزی مقدور نیست.

دره های خاکی و قابل کشاورزی محدود و دور از یکدیگرند در جنوب و غرب لرستان امروزی میزان بارندگی بسیار پایینتر است و در واقع ارتفاع زیاد و زمستانهای سرد بستری خوبی برای کشاورزی نیست.

دره های کرمانشاه شاه آباد به دلیل میزان بارندگی و خاک حاصلخیز خوب حوضه کشاورزی را در این مناطق فراهم می کند.

۲-زاگرس درونی :

این منطقه بین کوههای مرتفع زاگرس و الوند قرار دارد و لرستان شرقی و دره های واقع در طول جاده ابریشم که از شرق کرمانشاه می گذشته است.

از ویژگی های بارز زاگرس درونی وجود دره های نسبتاً باز وسیع خاک خوب آن است. این دره ها عبارتند از بیستون، صحنه کنگاور، اسد آباد ، تویسرکان ، نهاوند و بروجرد.

در این منطقه کشاورزی با کمک آب باران در چند منطقه و بخشهای دیگر با آبیاری بهره کشی از زمین ممکن است.

۳- مناطق کوهپایه ای :

این منطقه دامنه های غربی کوههای زاگرس را تشکیل می دهد و میزان بارندگی بالا که در جهت شرق این میزان به سمت کوهپایه ی زاگرس فزونی می یابد. کشاورزی دیم در سراسر منطقه عملی است و مرز میان کوهپایه ها و جنگلهای زاگرس مرتفع را مرغزارهای وسیعی می پوشاند.

۴– فلات ایران:

این منطقه در شرق کوههای الوند واقع شده است و میزان بارندگی در دشت همدان محدود است. کشاورزی دیم تنها در قطعات جدا افتاده از یکدیگر صورت می گیرد و کل منطقه مناسب برای گله داری است و در شرق همدان کویر مرکزی ایران واقع شده است و کشاورزی و نقاطی در دامنه جبهه جنوبی البرز و جبهه شرقی سلسله جبال زاگرس محدود می شود.

۵- حوزه دریاچه ارومیه:

 در این منطقه میزان بارندگی زیاد است که علاوه بر باران، رودها و نهرهای دایمی که در منطقه جاری است. منبع مهمی را برای کشت آبی فراهم می سازد درختان بلوط و پسته در شیبهای تند غربی دیده می شود.

عوامل تغییراتی در روند پیش از تاریخ حوزه ایران را می توان از دو بعد نظاره کرد.

۱-     استفاده بیش از حد از مراتع  ودرختان جنگلی ۲- پس از پایان عصر پالیستوسن دگرگونیهایی در وضعیت اقلیمی و شرایط محیطی منطقه را به وجود آورده است.

به نوشته رایت درباره محیط زیست طبیعی ایران چنین نوشته است.

ازطریق مطالعات پژوهشگران که از طریق مطالعات ژئومورفولوژیک در ارتفاعات زاگرس و مناطق کوهپایه ای آن بدست آمده بود معتقد بودند که از طریق ده هزار سال پ . م صرف نظر از داخل و تصرفات انسانی در محیط طبیعی منطقه دگرگونی چندان حاصل نشده است. احتمالاً در حدود ده هزار سال پ . م مناطق کوهپایه ای دامنه های غربی کوههای زاگرس با صورت پراکنده درختان بلوط و پسته می روییده و هم در این ناحیه و هم در دشتهای پر آب شمال بین النهرین علفزارهای انبوهی وجود داشته است.

دگرگونی محیطی به عنوان عامل احتمالی عمده در جابجایی مشهود فرهنگی و اقتصاد ناچیز شمرده و آن را به حساب نمی آورد.(تصویر شماره ۱)

به نوشته آقایان مکاردررایت و زیست و وابسی لیکووا درباره شرایط زیست محیطی ایران چنین گفته اند:

اما اطلاعات اخیر که بر اساس چندین نمونه های کربن از آبهای شیرین دریاچه های واقع در منطقه زاگرس انجام گرفته تصویر قابل توجهی از شرایط اقلیمی زیست محیطی منطقه داده است که تغییر عمومی و تدریجی از وضعیت سرد و خشک به هوای گرمتر و مرطوبتر بین اواخر عصر پالیستوسن تا حدود سال ۳۵۰۰ ق. م در منطقه زاگرس و منطقه همسایه رخ داده است و قبل از حدود سال ۱۲۰۰۰ ق.م هوا تدریجاً گرمتر و مرطوبتر که پیدایش درختان بلوط و پسته را در منطقه مشاهده می کنیم و در حدود ۹۰۰۰ ق.م سه حادثه مهم در وضعیت محیطی منطقه رخ می دهد مناطق وسیعی مبدل به علفزارهای متراکم می شود شمار درختان بلوط یکباره زیاد می شود و گیاهی خاص با نام پلانتاگو در زمینهای کشاورزی پدیدارمی شود.

بین سالهای ۳۵۰۰-۶۰۰۰ ق. م حجم گروه بلوط افزایش می یابد و از حجم گیاهان و پسته کاسته می شود و وضعیت آب و هوای محیط زیست در مناطق کوهستای زاگرس از اواخر دوران عبید حدود ۳۵۰۰ ق.م به صورت امر روزی در آمده باشد.(مجید زاده، ۱۳۸۵، ه.ش ص ۸۶-۷۹)

دهلران:

این جلگه پست در دامنه کوههای زاگراس واقع شده است و مناطقی چون دشت دهلران، دشت شوشان ، دشت رامهرمز را در میان گرفته است تغییرات اقلیمی این سرزمین بسیار شدیداست. تابستانهای این منطقه به دشت گرم و خشک با دمایی تا ۵۰ درجه سانتیگراد است در زمستان بندرت یخبندان می شود و بادهای سرد شمالی بر شدت افزایش ابرها و سرمای زمستانی منطقه می افزاید. میزان بارش در منطقه دارای نوساناتی است که این بارش بر ارتفاعات افزوده می شود که در بخش بالایی جلگه ۳۰۰ میلیمتر در سال است که در ماههای دی تا فروردین به اوج خود می رسد اگر متوسط باشد برای کشت دیم مناسب است ولی در صورتی که زمان بارش بازمان کشت و زرع هماهنگی نداشته باشد کافی نیست و اگر بارندگی با آبیاری همراه نباشد محصولات فقط از حدود ۵۰ درصد زمان بارش استفاده خواهند کرد.

دشت دهلران:

دشت دهلران حدود شصت کیلومتری غرب شوش در ارتفاعاتی کمی بلندتر از حد متوسط دشت دهلران واقع شده است. دشت دهلران اساساً بین مهمه و دوایریچ و بین دامنه کوههای زاگرس و جبل حمرین در نزدیکی مرز عراق واقع شده است و دارای ۵ محوطه می باشد که عبارتند از علی کش، چغاسفید، تپه سبز، فرخ آبادو موسیان.

نخستین بار گروه باستان شناسی در سال ۱۹۰۳ م از دهلران بازدید کردند که در سال ۱۹۰۵ م گروه فرانسوی گوتپه و لمپر در موسیان خزینه و علی کش و هول و فلانری ۱۹۶۲ م در علی کش و در موسیان ، علی کش و سبز(هول، فلانری ونیلی، ۱۹۶۹ م و درچغاسفید هول ۶۹-۱۹۶۸ م در فرخ آباد هنری رایت ۱۹۶۸ م و خفاری و بررس کرده اند.

در دهلران زمین و ریخت شنای مایکل کرکبای ۷۷-۱۹۶۷ م بود و هول در سال ۱۹۷۳ م در بخش شمال دشت به جستجوی اردوگاههای کوچ نشینی پرداخت و رنفر وجود ابسیدین در ارتباط با دریاچه وان در سال ۱۹۷۴ م پرداخت. بایستی ۱۳۸۶و ص ۶۸-۶۳

هیات باستان شناسی فرانسوی با توجه به بررسی انجام گرفته بقایای سنگ چخماق که نوع فلینت را مشخص کردند و در سال ۵۹-۱۹۵۸م دوره نئولتیک را هول و فلانری بررسی کرده اند و درسال ۱۹۶۲ م تپه علی کش توسط فلانری انجام گرفت و آدام ۱۳۰ سایت پیش از تاریخ در شوش شناسایی کرد ۱۹۶۲ انجام گرفت.

حفاری در تپه علی کش، تپه سبز، تپه موسیان ۱۹۶۵ م توسط هول و فلانری انجام گرفت هول گفت که سازمان اجتماعی گذشته بر پایه ای از دانسته های محیط و پیرامون  والگوی استقراری و اندازه جمعیت، تقسیمات کاری، تجارت و تخصصی صنعتی می باشد.

مطالعات در دهلران نشان داد که اهل سازی در حوالی ۷۰۰۰ ق.م به صورت تدریجی جایگزین شد و آبیاری و زمین های کشاورزی و اهلی سازی گاو ۵۰۰۰ ق. م آغاز شد.

بر اساس نوشته کون :اهلی سازی بز مقدم بر اهلی سازی گاو وقفه ۲۰۰۰ ساله داشته است.(SINGH 1974.P182.183)

بزمرده:

تپه علی کش در حدود ۲۱۵ کیلومتری غرب منطقه موسیان قرار دارد.

علی کش تپه مدوری که قطر آن در حدود ۱۳۵ متر با ارتفاع ۴ متر بالاتر از محیط اطراف دشت واقع شده است و ضخامت نهشته های فرهنگی آن ۷ متر می باشد.

در علی کش سه دوره فرهنگی مشخص شد که از قدیم به جدید به ترتیب دوره بزمرده – علی کش و محمد جعفر نامیده شده اند که هر یک از مراحل به دو دوره با حروف لاتین مشخص شده است.

معماری:

دوره بزمرده C2:

اج دیوارهای دو اطاق با یک انبارک، فرش چین شدن راهروها با قلوه سنگها، خشت ها بدون شاموت و دیوارها بدون قفل و بسته ارتفاع دیوارها ۶۰ سانتیمتر باقی مانده بود که به ضخامت ۵ تا ۱۰ سانتیمتر که کف اتاق ها با ملاط گل کوبیده شده بودند و عرض ورودی اتاق ها حدود ۱ الی ۱۰ سانتی متر بود و ضخامت این آثار ۱ متر و تا سطح خاک = تا ۲۰ سانتی متر زیر سطح تپه دامه داشت.

C1 آثار و بقایای به جاما شد مانند دوره ی قبلی بوده است.(ملک، ۱۳۸۲، ه.ش ص)

خانه های کوچک خشتی به ابعاد ۵/۲×۲ متر می باشد این خانه ها به نظر می رسد که بهتر از خانه های گوران ساخته شده است که تنها قابل مقایسه با گنج دوره می باشد.

اندازه خشتهای خام ۱۰×۱۵×۲۵ سانتیمتر است و کف خانه ها با اندود گل بوده است.

اقتصاد (معیشت):

معیشت نشان بر پایه کشاورزی ودامداری و حتی شکار به طور کم دیده می شود مجموعه دانه هایشان از پهنای مختلفی از لوبیا و عدس و گیاهان وحشی چون گندم ایمر وجود و ردیفه که بومی خوزستان بودند و گندم وحشی اینکرن بومی منطقه نبود و حبوبات با داس های چخماقی در و ماشه و گند آسیاب باری خرمن کوبیدن استفاده می شد.

مردمان بز مرده همچون غزال گورخر، گاو وحشی و گراز وحشی را شکار می کردند و از جانوران آبزی چون ماهی کپور، گربه ماهی، صدف دو کفه ای و لاک پشت استفاده و بهره برداری می کردند.(SING 1974 76.PP.183-185)

بافت معیشتی مرده به دلیل فراوان بودن، رژیم غذایی در منطقه دهلران نشان از یک نوع عدم وابستگی به رشته کوههای زاگرس دیده می شود.

هل باک دانه های بدست آمده از این دوره را که حدود ۴۵۰۰۰ دانه بود تجزیه نمود که ۱۰/۹ دانه ها را سبزیجات با دانه و علفهای وحشی بومی شمال خوزستان تشکیل می دادند که بطور سیستماتیک از یونجه وحشی- ماش – جود و سر…استفاده می کردند و از طریق دانه های کربنیز شده اینطور استنباط کرد که زمینهای کشاورزی می بایست در کنار حاشیه مردابها واقع شده باشند. اغلب بزهای خورده شده جوان و نر بودند  وگوسفند کم داشتند و یک عدد جمجه گوسفند در کف اتاق بدست آمد و قدیمی ترین مکانی که گوسفند اهلی شد.

به دلیل وجود کمبود فراورده های دی کربناتی وابستگی به زندگی شبانی روی آوردند که غلات کشت شده ۳% و شبدر و یونجه ۵۹ % و کشتار بز و گوسفند ۶۷% و جمع آوری علف های وحشی ۱۵% بوده است.

ابزار:

از ۴۰۰۰۰ قطعه سنگ ۱۵ هزار قطعه تیغه و سنگ چخماق ۲۳۰۰۰ قطعه خرده های تراشه سنگ مادر، ۱۵۹ قطعه تراشه ابزار، ۱۲۱۶ قطعه میکرولیت و شکاف دهنده ها وسته ها تشکیل می داد و تعدادی قلم حکاکی و سنگ های سابنده خرد کننده کروی شکل … بدست آمد. اشیاء تزیینی استخوانی و صدفی شامل دندان گراز ، صدفهای سه گوش سوراخ شده درفش استخوانی و سوزن بوده است.

از لحاظ ابزار سازی و معماری دوره بزمرده پیشرفته تر از کریم شهر بوده است تفاوت اساسی کریم شهیر وبزمرده تیغه های سنگ ابسیدین است.(فاضلی، ۱۳۸۰، ص ۲۵-۲۰)

ابزار سنگی میکرولیت ، تیغه مته، قلم حکاکی، تراسه و ابزار کلنگی نیز مشاهده شد که جنس آنها از فلینت بوده است.

ابسیدین تنها یک عدد نشان داده که احتمالاً از دریاچه وان آمده بود. و نیز تعدادی کاسه سنگی بدست آمد تزیینات شخصی شامل آویزه های کوچک از عاج و گراز و صدف دکنه ای و مهره های کوچک از عاج و صدف بوده است.

پیکرکها: پیکرکهای پخته شده از بز پیدا شده است.

تدفین: هیچ شواهدی از تدفین مرده پیدا نشد تنها شواهدی در لایه های بالا که تدفین انفرادی بزرگسالان دیده شد. به نوشته هول سازمان اجتماعی مردمان بزمرده بر پایه پدر سالاری بوده است و پایداری استقراری سنتی از تقسیمات اقتصادی در پیرامون سایت رانشان داد و پیشنهاد داد که تقسیمات کاری بین دو جنسیت مرد و زن بود.

بر اساس مشابهت مصنوعات با سایتهای زوای چمی شانیدرو کریم شهیر و آسیاب و گنج در مقابل قیاس است.

بر اساس گاهنگاری دوره زمانی بین ۵۷۲۰-۷۹۵۰ ق. م را نشان می دهد.(SINGH 1974-76-PP184.185)

منطقه کنگاور در زاگرس مرکزی

این بخش از کوهها معرف به پیشکوه شامل رشته ای از دره ها در ارتفاعات بلند است، که تا شمال شرق کوه سفید کشیده شده است. که مهمترین این دره ها عبارتند از کنگاور ، اسد آباد، صحنه، نهاوند، خاوی هر سین، بروجرد والشتر است.

منطقه گنگاور در برنامه گودین بررسی شد. یانگ ۱۹۶۶م ۱۹۷۵ م یانگ واسمیت ۱۹۶۶م و در جنوب حوضه گاماسب،گاف ۱۹۶۸-۱۹۷۱ م و یشتکوه، استین، ۱۹۴۰ م و بروجرد والشتریانگ ۱۹۶۶م گدار ۱۹۳۱ م و اسمیت و == ۱۹۸۰ م هریس تپه گیان توسط کنتنو و گریشمن ۱۹۳۵ م که با توجه به حفاری انجام گرفته ظاهراً مواد آن کهن ترین دوره روستا نشینی را ندارد در گودین تپه و نیز مانند محوطه سه گایی، تپه، در مجاورت آن است که هملین ۱۹۷۳م و ۱۹۷۴م قدیمی ترین دوره آن شهن آباد ۵۰۰۰ ق . م بود.

گنج دره درحوضچه گاماسب روستایی با سفالهای بسیار قدیمی اسمیت۱۹۷۶ م . و تپه عبدالحین توسط پولار ۱۹۷۵ م و مک دانلد، ۱۹۷۶ م حفاری شد. (بایستی، ۱۳۸۶، ه ش، ص ۱۱۰)

گنج دره:

در ۴۰ کیلومتری کرمانشاه و در ارتفاعی تقریبی ۱۴۰۰ متر واقع شده است(بایستی، ۱۳۸۶، ش ، ص ۱۱۲)

و این تپه با قطری به ۴۰ متر که دارای ۸ متر نهشته فرهنگی در ۴فصل در سالهای (۷۴-۷۱-۶۹-۱۹۶۷م) در حوالی ۲۰% حفاری شد که به ۵ لایه تقسیم می شود.

لایه E بقایای چوب و حفره، حفره آتش که نزدیک به ۳۰حفره پیدا شد که بعضی از آنها از سنگ پر شده بودند و بعضی دیگر تهی بودند و بقایای انباشتگی از ۵ متر خاکستر و مخلوطی از بقایای سنگ های کوچک وجود دارد.

لایه D: بقایایی از تیر ساختمانی چوبی و دیواره هایی از مصالح خشت و خشت سیگاری که نشان می دهد که در فضای کف اتاقها مکان دیوارهای خشتی تقویبی مشاهده شد.

لایه C: مانند لایه قبلی است و وجود مدارکی از نرده یاطاق یا ساختار  اندود وجود دارد.

لایه B:مانند لایه قبلی است و ساختار چهار گوش از خشت می باشد.

لایه A: ترکیبی از خشت های چهار گوش قرمز که در شرایطی ساییده و مضطرب بوده است و دارای کوره- مخروطی یا اجاق مشاهده می شود. که به دلیل فرسایش بیش از حد قابل تشخیص نیست و در لایه اول تدفین اسلامی دیده می شود.

پیکره های انسانی و حیوانی، صورتک مخروطی، کروی و دایره ای بدست آمد، سفال هایی بدست آمده که واضح نبودند. که پخت آنها از نور خورشید بود و مشابه چنین سفالی در مورد بیت در دوره زمانی ۸۰۰۰ ق. م گزارش شده که گنج دره احتمالاً قدیمی تر است. تعدادی تولید ساخت گلی مدور-مخروطی و سوراخ انگشتی مهر بود و سوراخ مدور روی دیوارهای خشتی وجود داشت که به روشنی نمایانگر پنجره نبود.(تصویر شماره ۲ و ۳)

معیشت:

در لایه زیرین بدون هاون و دسته هاون بود اما بقایای از غلاتی چون جو، گندم، عدس ، بقایای از لاوک و دیک گلی و تیغه هایی از سنگ چخماق که در ارتباط با برش گیاه داشتند دیده شد.

بقایای ۳۴۰۰۰ حیوان توسط هس مطالعه شد که پیشنهاد داد که بز کنترل شده بودند و از طریق آمار آنالیز و ریخت شناسی و وجود بقایای سم روی خشت روشنگر فرآیند اهلی سازی دیده می شود.

مهمترین حیواناتی که شکار می شدند مانند، گوسفند ، گاو، خوک ، گوزن قرمز، غزال، روباه، خرگوش صحرایی، خزندگان خرس ، کبک، مرغان آبی، نرم تنان ، آبزی … نرم تنان خشکی بودند.

در لایه E زندگی به صورت چوپانی و درکوچ رویی بودند و معماری چاله ای بود.

در لایه D : کشاورزی و دامداری و رمه داری با کشت و کار گیاهان بود.

میکل جوهن درباره تدفین های گنج دره مطالعه کرد که در لایه A: اسکلت ها نوعی بیماری زایی داشتند B گور جوانان به صورت انفرادی بود. لایه C: همه جمجمه ها به صورت مصنوعی ناقص بود.

آقای هس: در اسکلت حیوانات در گنج دره نشانه ای از تسلسل تغییرات ریخت شناسی واضح نیست و این تغییرات در سن و جنس کشتار بزها وجود دارد.

لایه E: الگو بر مبنای شکار است.

لایه D: حیوانات جوان شکار می شوند. بین لایه E به D یک روند تغییرات دیده می شود. و این روند با توجه به بقایای تعداد سنگ آسیاب کوبنده سنگی به ماندگاری مردمان در این لایه منجر شد که در ارتباط با روند اهل سازی ر ادر این لایه دید.

فاقد ابسیدین است و دوره زمانی را به طور تقریبی بین ۶۵۰۰/۷۰۰۰-۸۵۰۰ ق.م می باشد.

در تپه گنج دره قدیمی ترین شواهد اهلی شدن بز در ایران با قدمتی ۱۰۰۰۰ سال از زمان حال متعلق به این محوطه است احتمالاً این محوطه کوچک یک استقرار گاه کوچک فصلی بوده زیرا زمستانهای آن سرد و برف این ارتفاع را می پوشاند در محوطه های کوچک دیگری با قدمتی مشابه از مناطق شناخته شده است.این محوطه تعداد کمی از خانه های ساخته شده از خشت نام را در بر گیردو احتمالا از آن برای ذخیره غلات استفاده می شده است و همانند برخی از مردمان نیمه کوچ نشین امروزین منطقه گله داران در نزدیکی گنج دره همزمان با استفاده از مراتع ارتفاعات و ذخیره غلات برای استفاده تابستان بعدی محصولات تابستانی را نیز کشت می کردند.(ساعد موچشی، ۱۳۸۷، ه . ش، ص ۸۰-۷۳)

تپه آسیاب :

 در ۶ کیلومتری شرقی کرمانشاه و در پهنای رودخانه قره سو قرار دارد این تپه در سال ۱۹۶۰ م توسط برید و حفاری شد بر اساس حفریات بقایایی از استقرار موقتی از گرد آوری غذای شامل می شود. قطر تپه ۱۰ متر  وساختار ضعیفی از اهلی سازی دیده می شود و بقایایی از معماری حفره ای دیده می شود که هیچ شواهدی از سقف بدست نیامد.

ابزار سنگی: تیغه ها، تراشه های ذوزنقه ای، تیغه داس می باشند که صنعت جنس سنگ چخماق مانند کریم شهیر است.

تزیینات :آویزه ها، مهره، دستبند مرمری…

و تعدادی پیکرک به صورت نامشخص بدست آمد.

تدفین: مدارکی از تدفین انسانی با گل افرا دیده شد در استقرار قدیم آسیاب از صدف وحلزون در کنار رودخانه قره سو استفاده می کردند و در حفاری مجموعه از استخوان حیوانات وحشی خصوصاً گراز دیده می شود.

شواهدی از درخشندگی برخی تیغه ها منجر شد که برید وود پیشنهاد بدهد که مرحله آغازین کشت و کار در تولید غذا نائل شده بودند.

از لحاظ نوع گونه شناسی شباهتی با کریم شهیر دارد و بریدوود دوره ای بین ۷۰۰۰-۱۰۰۰ ق. م را پیشنهاد بدهد و او معتقد است. که آسیاب احتمالاً کمی پیشرفته تراز کریم شهیر بوده است(SINGH 1979.76PP166.167)

منطقه ماهیدشت در زاگرس مرکزی

در این منطقه مجموعه ای دره در امتداد نیمه غربی جاده خراسان یا شاهراه بزرگ که مسیر طبیعی بغداد به همدان است وجود دارد این درها عبارتند از: شاه آبادی، زبیری، ماهیدشت، شیان و هپلیلان در جنوب ماهیدشت واقع شده اند.

این ناحیه شامل کردستان جنوبی و منطقه حائل بین کردستان و لرستان است.

ارتفاع دره های منطقه ماهیدشت از سطح دریا بین ۱۳۰۰ متر کرمانشاه و ۹۰۰ متر هلیلان است.

بررسی دشت کرمانشاه استین ۱۹۴۰ م. عکس های هوایی ماهیدشت اشمیت ۱۹۴۰ م انجام گرفته بود و بررسی روشمند در دشتهای کرند، شاه آباد، شیان، زبیری، ماهیدشت توسط آقایان بریدوود ۱۹۶۰ و ۱۹۶۱م بریدوودها و نگهبان ۱۹۶۰ م هاوورید ۱۹۶۱ م انجام گرفت. پژوهشهای زمین ریختی کاوش و بررسی توسط بروکس ولوین و دنل در سال ۱۹۸۲ م صورت گرفت. (بایستی، ۱۳۸۶، ۱۱۵-۱۱۳ص)

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .