عنوان :

تحقیق توصیف و اولویت بندی عوامل انگیزش شغلی معلمان تربیت بدنی براساس نظریه هرزبرگ

تعداد صفحات :۷۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

نیروی انسانی بزرگترین سرمایه در هر سازمانی محسوب می گردد. بر این اساس کارایی و اثر بخشی هر سازمان بستگی زیادی به کارکنان آن دارد(۱۹). توجه به نیروی انسانی در آموزش و پرورش مهم تر و ضروری تر از سایر سازمان ها بنظر می رسد ، زیرا مسئولیت تربیت و پرورش نیروی انسانی و وظیفه خطیر انسان سازی را بر عهده دارد. در واقع بیشتر افراد جامعه حساس ترین دوران عمر خود را تحت پوشش برنامه های آموزشی و تربیتی این سازمان قرار می گیرند.
معلمان تربیت بدنی یکی از عوامل انسانی مهم در آموزش و پرورش هستند که نقش بسیار حساسی در تربیت و سلامت نیروی انسانی جامعه دارند. این نقش با توجه به ماهیت کار آنها یک نقش الگویی مهم برای دانش آموزان محسوب می شود. از این رو پژوهش در زمینه مسائل و مشکلات معلمان و یافتن راه حل های انگیزشی برای افزایش بازده کار آنان ضروری است. زیرا هر کوششی که در زمینه چگونگی بهتر اداره کردن انسان ها صورت می گیرد مستلزم کشف نیازهای اساسی و درک انگیزه های رفتار است.
برای افزایش بهره وری در سازمان نیاز به تامین شرایط متعددی داریم که مهمترین آن عامل انسانی است.نیروی انسانی بر انگیخته شده برای انجام وظایف خود مهمترین عامل بهره وری است.به علت نقش مهم انگیزش در موفقیت سازمانها اخیرا پزوهشهایی در این زمینه در سازمانهای مختلف صورت گرفته است که نتایج آنها در برخی موارد ضد و نقیض بوده اند. در آموزش و پرورش نیز تحقیقاتی در زمینه انگیزش و رضایت شغلی معلمان انجام شده است که سهم این تحقیقات در بین معلمان تربیت بدنی اندک بوده است.
هدف از این پژوهش توصیف و اولویت بندی عوامل انگیزش شغلی معلمان تربیت بدنی بر اساس نظریه هرزبرگ در شهرستان نیشابور بوده است. این تحقیق از نوع توصیفی پیمایشی بوده و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده است.به طور خلاصه یافته های این تحقیق به شرح زیر بود:
جامعه تحت بررسی شامل ۹۱ نفر بودند که ۲/۵۸ درصد مرد و ۸/۴۱ درصد زن بودند.که ۶/۹۵درصد از آنها رسمی بودند.در جامعه تحت بررسی ۴/۴ درصد دیپلم. ۲۲درصد فوق دیپلم.۶۷ درصد لیسانس و ۶/۶ درصد فوق لیسانس بودند.۶۲ درصد افراد جامعه کمتر از ۳۵ سال سن داشتند و از مجموع کل آنها ۶۶ نفر دارای سوابق مختلف ورزشی قهرمانی بودند و ۲۵ نفر هیچ سابقه ورزشی قهرمانی نداشتند.
همچنین ۶۰ درصد معلمان جامعه آماری بین ۶ تا ۱۵ سال سابقه داشتند .
نتایج حاصل از اولویت بندی عوامل انگیزشی در جامعه تحت بررسی نشان داد که عوامل رشد فکری و ارتقاء ، قدردانی ، پیشرفت ، ماهیت مسئولیت ، ماهیت کار ، موقعیت ، به ترتیب دارای بیشترین اهمیت در بین معلمان تربیت بدنی اند.
اولویت بندی عوامل انگیزشی در معلمان زن و مرد بطور جداگانه نشان داد که در بین معلمان زن قدردانی ، رشد فکری و ارتقاء ، پیشرفت ، ماهیت کار ، ماهیت مسئولیت و موفقیت به ترتیب دارای بیشترین اهمیت بودند و در معلمان مرد این اولویت بندی به شرح زیر بدست آمد: رشد فکری ، قدردانی ، پیشرفت ، ماهیت مسئولیت ، موفقیت ، ماهیت کار. اولویت بندی عوامل بهداشتی در جامعه تحت بررسی نشان داد که روابط ، حقوق ، امنیت شغلی ، شرایط کار ، قوانین و مقررات ، سرپرستی به ترتیب دارای بیشترین اهمیت اند و در مورد معلمان زن روابط ، شرایط کار ، حقوق ، امنیت شغلی ، قوانین و مقررات ، سرپرستی ، به ترتیب دارای بیشترین اهمیت اند و در معلمان مرد حقوق ، امنیت شغلی ، شرایط کار ، روابط ، قوانین و مقررات ، سرپرستی به ترتیب دارای بیشترین اهمیت بودند.
در مورد مقایسه عوامل جمعیت شناختی با عوامل انگیزشی با تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که فقط در مورد جنسیت با عوامل انگیزشی تفاوت معنی داری به لحاظ آماری بدست آمد و در بقیه موارد مانند سن ، مدرک تحصیلی ، سابقه خدمت ، تفاوت معنی داری مشاهده نگردید.
واژه های کلیدی: عوامل انگیزش، نظریه هرزبرگ، معلم تربیت بدنی، عوامل بهداشتی،

 فهرست مطالب

فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه ۲
بیان مساله ۳
ضرورت و اهمیت تحقیق ۵
اهداف تحقیق ۶
فرضیه های تحقیق ۷
پیش فرض های تحقیق ۷
محدودیت های تحقیق ۸
تعریف وازه ها ۸

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق
ادبیات تحقیق ۱۱
نگرشهای مدیریت به انگیزش ۱۲
ـ رویکرد کلاسیک ۱۲
ـ رویکرد نئوکلاسیک ۱۳
ـ رویکرد اقتضایی ۱۴
نگرشهای روانشناختی در زمینه انگیزش ۱۵
ـ نظریه لذت طلبی ۱۶
ـ نظریه غرایز ۱۶
ـ نظریه تقویت ۱۶
ـ نظریه شناخت ۱۷
نظریه های انگیزشی ۱۷
الف) نظریه‌های فعال‌سازی انگیزش ۱۷
ـ نظریه سلسله مراتب نیازهای مازلو ۱۸
ـ نظریه دو جنبه‌ای انگیزش ۲۰
ـ نظریه دوعاملی انگیزش ۲۱
ـ نظریه لذت‌گرایی مک‌ کللند ۲۲
ـ نظریه‌ نیازهای زیستی، تعلق و رشد ۲۳
ب) نظریه‌های فرایندی ۲۴
ـ نظریه انتظار و احتمال ۲۴
ـ نظریه برابری ۲۵
عنـوان صفحه
ـ نظریه هدف‌گذاری ۲۵
ـ نظریه تقویت و اصلاح رفتار ۲۶
نظری تفصیلی بر تئوری هرزبرگ ۲۷
پیشینه تحقیق ۳۰
جمع بندی ۳۶

فصل سوم : روش شناسی تحقیق
مقدمه ۳۹
روش تحقیق ۳۹
جامعه اماری ۳۹
متغیرهای تحقیق ۳۹
ابزار اندازه گیری ۴۰
روایی و پایایی پرسشنامه ۴۲
نحوه امتیاز گذاری پرسشنامه ۴۲
روش جمع آوری اطلاعات ۴۳
روشهای آماری ۴۴

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری
مقدمه ۴۶
توصیف اماری داده ها ۴۶
تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها ۵۲

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
خلاصه تحقیق ۵۷
بحث و نتیجه گیری ۵۹
پیشنهادهای تحقیق
الف- پیشنهادات برخاسته از تحقیق ۷۱
ب- پیشنهادات برای تحقیقات بعدی ۷۳
منابع و مأخذ ۷۵

فهرست جداول

عنوان صفحه
جدول ۱- مفروضات نظریه x و y درباره انسان ۲۱
جدول ۲- فراوانی و درصد پاسخگویان براساس جنسیت ۴۶
جدول ۳- فراوانی و درصد پاسخگویان براساس نوع استخدام ۴۷
جدول ۴- فراوانی و درصد پاسخگویان براساس مدرک تحصیلی ۴۷
جدول ۵- فراوانی و درصد پاسخگویان براساس سن ۴۸
جدول ۶- فراوانی و درصد پاسخگویان براساس سوابق ورزشی ۴۸
جدول ۷- فراوانی و درصد پاسخگویان براساس سنوات خدمت ۴۹
جدول ۸- میانگین و انحراف معیار هرکدام از انگیزنده‌ها ۵۰
جدول ۹- میانگین و انحراف معیار هرکدام از عوامل بهداشتی ۵۱
جدول ۱۰- نتایج آزمون تی مستقل مربوط به جنسیت در مورد عوامل انگیزش ۵۲
جدول ۱۱- تجزیه و تحلیل داده ها در مورد عوامل انگیزنده معنا دار ۵۳
جدول ۱۲- نتایج تحلیل واریانس مقایسه سطوح مختلف تحصیلی با عوامل ایجاد انگیزش ۵۳
جدول ۱۳- نتایج تحلیل واریانس مقایسه سوابق مختلف خدمت با عوامل ایجاد انگیزش ۵۴
جدول ۱۴- نتایج تحلیل واریانس مقایسه سطوح مختلف سنی با عوامل ایجاد انگیزش ۵۵
فهرست اشکال

شکل ۱- تحولات تاریخی نگرش مدیریت و روانشناسی به انگیزش ۱۷
شکل ۲- طبقه بندی سلسله مراتب نیازهای مازلو ۱۹
شکل ۳- فرایند انگیزش از طریق ارضای نیازها ۲۰
شکل ۴- الگوی ساده انتظار ۲۵

منابع و مأخذ

منابع فارسی

۱- اصلانخانی ، محمد علی « نشریه ماهانه دفتر تربیت بدنی دختران » ، سال چهارم ، شماره بیستم ، مهرماه ۸۲٫
۲- الوانی ، سید مهدی ، «مدیریت عمومی» ، انتشارات نشر نی ، ۱۳۷۳٫
۳- ابدار اصفهانی،ز،«بررسی نظرات دبیران دبیرستانهای شهر اصفهان در ارتباط با عوامل مؤثر در افزایش انگیزش شغلی آنها»،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه ازاداسلامی،واحد خوراسگان.
۴- جهانیان ، رمضان ، «بررسی رضایت شغلی معلمان بر اساس نظریه هرزبرگ » ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت معلم تهران، ۱۳۷۴
۵- پاشا شریفی ، حسن و شریفی نسترن ، «روش های تحقیق در علوم رفتاری» ، چاپ دوم ، انتشارات نسترن ۱۳۸۰
۶- پرهیزگار ، کمال ، «مدیریت منابع انسانی و اداره امور استخدامی» ، چاپ نیل ، ۱۳۷۷ ،
۷- جمعی از اساتید مدیریت ، «روانشناسی سازمانی و انگیزش» ، مجموعه دوازدهم ، مدیریت دولتی تهران
۸- جباری ،فرحناز ، «بررسی مقایسه ای میزان انگیزش شغلی اعضای هیات علمی دانشگاههای اصفهان و علوم پزشکی بر اساس مدل هرزبرگ »، پایان نامه کارشناسی ارشد ، مرکز مدیریت دولتی اصفهان ،۱۳۸۱
۹- جی.مورهد ، آر.گریفین ، «رفتار سازمانی» ، ترجمه الوانی و معمار زاده ، چاپ دوم ، تهران ، انتشارات مروارید ، ۱۳۷۵
۱۰- دیویس ، لیث ، ترجمه نادر رحیمی و محمود توتونچیان ، «مقدمه ای بر روابط انسانی » ، ۱۳۵۲
۱۱- دبورا ،وست،چارلز آ.بوچر ، «مبانی تربیت بدنی و ورزش» ، ترجمه احمد آزاد ، انتشارات آموزش و پرورش.
۱۲- رضایی ، مهدی ، «عوامل مؤثر در افزایش کارآیی معلمین تربیت بدنی اصفهان» دانشگاه تربیت معلم ، ۱۳۷۴
۱۳- ریچاردام ، ستیرز ولیمان دبلیو ، پورتر ، «انگیزش و رفتار در کار» ، ترجمه سید امین الله علوی ، مرکز آموزش مدیریت دولتی تهران ، ۱۳۷۲
۱۴- رضائیان ، علی ، «مبانی سازمان و مدیریت» ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات سمت ، ۱۳۷۹
۱۵- رشیدی،اصغر،«بررسی عوامل ایجاد انگیزش شغلی معلمان راهنمایی تبریز»،پایان نامه کارشناسی ارشد،مرکز مدیریت دولتی تهران،۱۳۸۲٫
۱۶- رابینز ، استیفن ، «مدیریت رفتار سازمانی» ، جلد ۱ ، مترجمین : علی پارسائیان و سید محمد اعرابی ، تهران ، مؤسسه مطالعات و پژوهش های یازرگانی ، ۱۳۷۴
۱۷- رابینز ، استیفن « مبانی رفتار سازمانی » ، ترجمه قاسم کبیری ، چاپ سوم ، تهران ، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی ، ۱۳۷۸ ص ۶۸
۱۸- ساعتچی،محمود،«روانشناسی کاربردی برای مدیران»،چاپ نشر ویرایش،۱۳۷۴،ص ۵۱٫
۱۹- ساعتچی ، محمود « کاربرد انگیزش در مدیریت » ، اندیشه معلم ، شماره اول ، دوره سوم ، ۱۳۷۲
۲۰- شکرزاده ، صادق ، «بررسی نظریه انگیزشی هرزبرگ و رابطه آن با تعهد سازمانی مدیران آموزشی ، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه شهید بهشتی ، ۱۳۸۰
۲۱- علاقه بند ، علی ، «مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی» ، انتشارات بعثت ، چاپ اول ، ۱۳۷۱
۲۲- عباس زادگان ، سید محمد ، «مدیریت در سازمانهای ناآرام» ، ۱۳۷۱ ، ص ۱۲۲
۲۳- عبدالکریمی،مریم،«بررسی رضایت شغلی اعضای هیات علمی دانشکده های علوم تربیتی تهران بر مبنای نظریه هرزبرگ»،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه علامه طباطبایی،دانشکده علوم تربیتی،۱۳۷۷٫
۲۴- عمادزاده ، مصطفی ، «مباحثی از اقتصاد آموزش و پرورش» ، اصفهان ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، ۱۳۶۹
۲۵- عسگریان ، مصطفی ، «مدیریت نیروی انسانی» ، جهاد دانشگاهی تربیت معلم ، ۱۳۷۰ ص ۱۲۵
۲۶- فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش – دوره پنجم – بهار ۷۷ – ص ۳۸
۲۷- کرمی ، مهدی ، «بررسی عوامل انگیزش کارکنان راه آهن جمهوری اسلامی ایران بر اساس نظریه هرزبرگ» ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، مدیریت دولتی تهران ، ۱۳۷۸
۲۸- کازمایر ، لئونارد ، «اصول مدیریت»، ترجمه اصغر زمردیان و آرمن مهرورزان ، ۱۳۵۲
۲۹- کوکلان،هوشنگ، « مبانی رفتار سازمانی » ، تهران،مرکز آموزش مدیریت دولتی ، ۱۳۷۰ .
۳۰- گروهی از اساتید و نویسندگان مدیریت « مقاله هایی در باره مبانی رفتار سازمانی و انگیزش »، تهران ، مرکز آموزش مدیریت دولتی ، ۱۳۷۰
۳۱- لوتانز ، فرد ، « رفتار سازمانی » ، ترجمه غلامعلی سرمد ، چاپ اول ، تهران ، موسسه بانکداری اسلامی ، ۱۳۷۴٫
۳۲- مقیمی ، سید محمد ، «سازمان و مدیریت رویکردی پژوهشی» ، چاپ اول ، ۱۳۷۷ ، ص۳۶۴
۳۳- مجدزاده،منور،«بررسی سطوح مختلف نیازها در دبیران دبیرستانهای شهر کرد»،پایان نامه کارشناسی ارشد،طباطبایی،دانشکده علوم تربیتی دانشگاه علامه ،۱۳۷۳٫
۳۴- میر سپاسی،ناصر،«مدیریت استراتژیک منابع انسانی و روابط در کار»،چاپ هیجدهم،تهران،انتشارات امیر کبیر،۱۳۷۹٫
۳۵- محب زادگان،یوسف،رابطه بین سلسله مراتب نیازهای مازلو و رضایت شغلی کارکنان وزارت علوم و فتاوری»،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه شهید بهشتی،دانشکده علوم تربیتی،۱۳۸۱٫
۳۶- میرچی،محمد،«بررسی رضایت شغلی مربیان امور تربیتی شهر تهران»،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه تهران،۱۳۷۳٫
۳۷- محمدزاده، عباس، مهرورژان، آرمن، «رفتار سازمانی ـ نگرش اقتضایی»، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، چاپ اول، ۱۳۷۵، ص۱۲۷
۳۸- مهرابی ، امیر حمزه ، در بررسی عوامل ایجاد انگیزش شغلی از دیدگاه معلمان قم مقطع راهنمایی ، پایان نامه کارشناسی ارشد،۱۳۸۰٫
۳۹- نور بخش ، مهوش ، «بررسی انگیزش شغلی اعضای هیات علمی دانشکده های تربیت بدنی کشور بر اساس نظریه هرزبرگ » ، رساله دکتری ، دانشکده تربیت بدنی دانشگاه تهران ، ۱۳۷۶
۴۰- نائلی ، محمد علی ، «انگیزش در سازمان» ، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز ، ۱۳۷۳
۴۱- نیکخو امیری،عباس،«رضایت شغلی در شرکت اب وفاضلاب استان مازندران»،پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه تهران،دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی،۱۳۷۲٫
۴۲- ویلیام جی.وین سنت ، «آمار در تربیت بدنی» و علوم ورزشی ، مترجم میناسیان ، چاپ اول ، ۱۳۷۸
۴۳- هاگمن ، گیزلا، « انگیزش و مدیریت تحول » ، ترجمه علی محمد گودرزی،موسسه انتشارات رسا،۱۳۸۰
۴۴- هربرت،جی.میکس سی،ری گولت،«تتوریهای سازمان و مدیریت»،جلد۱،ترجمه گوئل کهن،۱۳۷۰٫
۴۵- هرسی ، پال ، بلانچارد ، کنت ، «مدیریت رفتار سازمانی» ، ترجمه علی علاقه بند ، ۱۳۷۰
۴۶- هوی و میسکل ، «تئوری تحقیق و عمل در مدیریت آموزش» ، ترجمه سید محمد عباس زاده ، انتشارات دانشگاه ارومیه ، جلد ۱ ، ۱۳۷۶
۴۷- یگانه، فریدون،«بررسی انگیزش شغلی در وزارت اموزش و پرورش»،پایان نامه کارشناسی ارشد،مرکز مدیریت دولتی تهران،۱۳۵۸٫

منابع لاتین

۴۸-Vroom , Victor ,”Work and Motivation” NEWYORK ; wiley , 1964

۴۹- Mc Clelland , Davide , “Business Drive and National Aclivement “ Harvard
Business Review .Vol.8.1992

۵۰-wickstorm , An investigation into job satisfaction among teachers ,doctoral
dissertation ,university of oregon., (1971).

۵۱- Frederick J Leach, Jerry D Westbrook , ” Motivation and job satisfaction in one
government research and development environment ” , Engineering Management
Journal. Rolla: Dec 2000.Vol.12, Iss. 4; pg. 3, 6 pgs

۵۲- McLean, Ephraim R, Smits, Stanley J, Tanner, John R ” , The importance of
salary on job and career attitudes of information systems professionals ” ,
Information & Management , Amsterdam: Sep 1996.Vol.30, Iss. 6; pg. 291, 9 pgs
۵۳- Godwin, Elena Sue, Ed.D. ” Motivator and hygiene factors in the holding power
of the teaching profession in North Carolina ” , South Carolina State University,
۲۰۰۱, ۱۱۴ pages; AAT 3043669

۵۴- Egan, Sean Dennis, Ed.D , ” Motivation and satisfaction of Chicago public school
teachers: An analysis based on the Herzberg Motivation Theory ” , Northern
Illinois University, 2001, 241 pages; AAT 3023683

۵۵- Stthiphand, Chirarak, Educat.D , ” Testing employee motivation based on
herzberg’s motivation-hyginene theory in selected thai commercial banks ” ,
Oklahoma State University, 1983, 143 pages; AAT 8402654.

۵۶- Jennifer A . Lindholm. “Secondary school physical education teacher motivation
and applilation of personal investment theory”.Journal of teaching in physical
education (1997).

۵۷- sircrs & porter. Motivation and work Bechaviour , singapor, Mc Graw – Hill ,
(۱۹۹۱). ۵ th Education.

۵۸- Silver,p.Educatiaal Adminstration, theoretical perspertives on practice and
Research , Newrork Harper & Row , (1983).

۵۹- Sergiovanni , T.and carver,f. the New school Executive , newrork, Hrper &
Row(1980).

۶۰- Akinson . Jhonw, Personality, motivation and Action . Westport, Connecticut ,
Praecyer Publishers , (1983 ).

۶۱- Hersy , Paul and Kenneth Blanchard, Management of organization at Behaviour 4
th.ed.New Delhi , ( 1983).

۶۲- Moorhead , Gregoru and Ricky w, Griffin.organizationl behaviour. Boston:
houghton Mifflin ,(1989).

۶۳- Klein ,K.J.Employee stock ownership and Employee Attitudes:Atest of three
Models , jurnal of Applied psychology , (1997) , 12,319-332

۶۴-Herzberg , work and nature of man , copyright , (1966).

۶۵- Dieleman et al; licensee BioMed Central Ltd. Identifying factors for job
motivation of rural health workers in North Viet Nam.
Human Resources for Health 2003 .

مقدمه

      آموزش و پرورش زیر بنای توسعه اجتماعی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی هر جامعه است ، به همین دلیل در اکثر جوامع ، توجه ویژه ای به آن می شود و سالانه بخش قابل ملاحظه ای از بودجه های هر جامعه صرف فعالیتهای آموزشی می گردد(۶). از سوی دیگر ‏، در انتقال میراث فرهنگی جامعه از نسلی به نسل دیگر و زمینه سازی برای باروری میراث فرهنگی ، شاید هیچ عنصری به اندازه آموزش توسط معلمان با انگیزه سهم و نقش اساسی ندارد. در حقیقت معلمان هسته های اصلی آموزش و پرورش و معماران واقعی تعلیم و تربیت در جامعه اند(۱). برای تحقق این امر مهم ، جوامع بشری به معلمان با انگیزه و اثر بخش نیاز دارند تا بتوانند جوانان را در قالب یک نظام تعلیم و تربیت اثر بخش پرورش دهند و آنان را برای آینده ای بهتر تجهیز کنند. بنابراین به نظر می رسد برای ایجاد انگیزه های شغلی قوی ، مسؤولین باید تلاش نمایند تا بتوانند محیطی جذاب و مطلوب که بتواند به نیازهای معلمان پاسخ دهد فراهم آورند. بدیهی است برای انجام چنین امر مهمی در مرحله نخست ، شناسایی نیازها و انگیزه های معلمان از اهمیت بالایی برخوردار است تا بتوان هماهنگ با برنامه ریزی های منظم و مطابق با اصول ، ضمن دستیابی به اهداف تعلیم و تربیت ، معلمان نیز به اهداف شخصی خود دست یابند(۲۶).

صاحب نظران نظریه های مختلفی را در مورد انگیزش ارائه کرده اند. یکی از نظریه هایی که کاربرد زیادتری دارد ، نظریه دوعاملی انگیزش فردریک هرزبرگ[۱] است.

 این نظریه نیازهای انسان را به دو گروه عوامل بهداشتی یا ابقاء کننده و عوامل انگیزاننده تقسیم می کند. عوامل بهداشتی عواملی مانند: حقوق و مزایا، سرپرستی، روابط با مافوق و زیر دستان و امنیت شغلی هستند که وجود آنها در کار باعث جلوگیری از نارضایتی کارکنان می شود، اما باعث انگیزش و رضایت در کار آنان نمی شود. عوامل انگیزاننده عواملی مانند موفقیت در کار، قدردانی، رشد و پیشرفت و ماهیت شغل، هستند که وجود این عوامل باعث انگیزش و رضایت در کار میشود اما فقدان آنها باعث ترک شغل و نارضایتی نمی شود(۱۷).

با توجه به کاربرد فراوان نظریه دو عاملی هرزبرگ در انگیزش شغلی کارکنان ، این تحقیق قصد دارد تا عوامل مؤثر بر ایجاد انگیزش شغلی معلمان تربیت بدنی شهرستان نیشابور را در ارتباط با این نظریه شناسایی و اولویت بندی نموده و از آن برای رفع نیازها و ایجاد انگیزش در کار معلمان استفاده نماید.

بیان مسأله

برای اینکه مدیران بتوانند به مقاصد و اهداف سازمانی دست یابند ابتدا از امیال ، خواسته ها و تمایلات کارکنان خودآگاه شوند. این کار از طریق انجام تحقیقات پیرامون انگیزش کارکنان امکان پذیر است (۴۲). در تأیید این مطلب ویلیام جیمز[۲] با توجه به تحقیقات خود در زمینه انگیزش دریافت که اگر کارکنان برابر ۲۰ الی ۳۰ درصد توانایی خود کار کنند می توانند شغل خود را حفظ کنند ، در حالی که همان کارکنان اگر خوب برانگیخته شوند می توانند تا سقف ۸۰ الی ۹۰ درصد توانایی خود کارایی داشته باشند (۴۴). هرزبرگ نیز با توجه به تحقیقات خود تأکید بر انگیزش را یکی از راههای موفقیت مدیران می داند
(۴۵ ، ۱۴). برای شناخت بیشتر از رفتارهای انسان ابتدا باید نیاز ها و انگیزه های آنان را

 شناخت. اساس رفتارهای انسان نیازها و انگیزه های اوست. به سخن دیگر بر اساس سخن محققان ، انگیزش به معنی عامل تشویقی و ترغیبب کننده افراد به کار است

(۶،۱۴،۲۸،۲). بنابراین با توجه به اهمیت و نقش انگیزش در ارتقای رفتار و بهره وری نیروی انسانی ، به نظر می رسد مطالعه علمی آن در سازمانها از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد.یکی از سازمانهای مهم در کشور آموزش و پرورش است که بقا و دوام جامعه بستگی به کارایی و کیفیت تعلیم و تربیت آن دارد (۲۴). معلمان تربیت بدنی یکی از عناصر مهم در این سازمان هستند که بدون توجه به نیازها و انگیزه های آنها نمی توان پایه های تربیتی صحیح و اصولی را بیان نهاد. چنانچه فعالیتهای تربیت بدنی توسط معلمان با انگیزه هدایت شود ، می تواند سلامت دانش آموزان را در دوران تحصیل و بعد از آن تأمین نماید. اما راه افزایش انگیزش در معلمان چیست؟ آیا فقط توجه به              نیازهای مادی و برطرف نمودن آنها برای افزایش انگیزش شغلی معلمان کافی است یا باید به موارد دیگر نیز توجه شود؟ در زمینه پاسخ به این سوالات با توجه به نظریه های مختلف انگیزشی تحقیقات اندکی در بین معلمان تربیت بدنی در کشور صورت گرفته است که در بسیاری از آنها نتایج متفاوتی بدست آمده است. این تحقیق در صدد است تا با شناسایی و اولویت بندی نیازهای معلمان تربیت بدنی بر اساس نظریه هرزبرگ به این سوالات جواب دهد : ۱- اولویت انگیزاننده های شغلی معلمان تربیت بدنی کدامند؟
۲- اولویت عوامل بهداشتی معلمان تربیت بدنی کدامند؟ ۳- اولویت عوامل انگیزاننده و بهداشتی معلمان تربیت بدنی به طور جداگانه در زن و مرد چگونه است؟ ۴- آیا بین عوامل انگیزشی و برخی از ویژگی های جمعیت شناختی مانند سن ، جنس ، سابقه خدمت و مدرک تحصیلی مختلف معلمان بدنی تفاوت وجود دارد؟

 ضرورت و اهمیت تحقیق

نیروی انسانی بزرگترین سرمایه در هر سازمانی محسوب می گردد. بر این اساس کارایی و اثر بخشی هر سازمان بستگی زیادی به کارکنان آن دارد(۱۹). توجه به نیروی انسانی در آموزش و پرورش مهم تر و ضروری تر از سایر سازمان ها بنظر می رسد ، زیرا مسئولیت تربیت و پرورش نیروی انسانی و وظیفه خطیر انسان سازی را بر عهده دارد. در واقع بیشتر افراد جامعه حساس ترین دوران عمر خود را تحت پوشش          برنامه های آموزشی و تربیتی این سازمان قرار می گیرند.

معلمان تربیت بدنی یکی از عوامل انسانی مهم در آموزش و پرورش هستند که نقش بسیار حساسی در تربیت و سلامت نیروی انسانی جامعه دارند. این نقش با توجه به ماهیت کار آنها یک نقش الگویی مهم برای دانش آموزان محسوب می شود. از این رو پژوهش در زمینه مسائل و مشکلات معلمان و یافتن راه حل های انگیزشی برای افزایش بازده کار آنان ضروری است.  زیرا هر کوششی که در زمینه چگونگی بهتر اداره کردن انسان ها صورت می گیرد مستلزم کشف نیازهای اساسی و درک انگیزه های رفتار است (۴۲). انجام این تحقیق و تحقیقات مشابه بویژه در آموزش و پرورش و در بین معلمان تربیت بدنی این امکان را فراهم می کند که با بدست آوردن اطلاعات لازم از جامعه مورد نظر و شناخت نیازهای معلمان بتوان برخی از نارسایی های موجود در امر افزایش کارایی آنها در مدارس را تا حدودی مشخص ، طبقه بندی و حل نموده و زمینه افزایش بهره وری آنان را فراهم نمود. بنابراین یکی از انگیزه های مهم انتخاب موضوع ، نقش و تأثیر انگیزش شغلی معلمان در انجام بهتر امور و ارائه خدمات بهتر به دانش آموزان و در نتیجه کمک به توسعه ورزش و سلامت جامعه است.

 بطور کلی شناخت و اولویت بندی عوامل انگیزش شغلی معلمان تربیت بدنی می تواند مزایای زیر را در بر داشته باشد :

۱-   شناسایی انگیزه ها و عوامل موثر در زمینه افزایش کارایی معلمان تربیت بدنی.

۲-   استفاده از اطلاعات حاصله در برنامه ریزی های آموزشی و درسی جهت افزایش

     کارایی معلمان تربیت بدنی.

۳-   شناسایی مسائل و مشکلات معلمان در زمینه های مختلف انگیزشی و کوشش             در جهت رفع آنها.

۴-   افزایش رضایت شغلی و دلبستگی معلمان تربیت بدنی به حرفه معلمی در نتیجه شناسایی انگیزه های آنها.

اهداف تحقیق

الف) هدف کلی : هدف کلی این تحقیق توصیف و اولویت بندی عوامل انگیزش شغلی

        معلمان تربیت بدنی شهرستان نیشابور بر اساس نظریه هرزبرگ است.

ب) اهداف اختصاصی : این تحقیق به طور ویژه به دنبال اهداف زیر است‌:

۱-  توصیف و اولویت بندی انگیزنده های شغلی در جامعه تحت بررسی.

۲- توصیف و اولویت بندی عوامل بهداشتی در جامعه تحت بررسی.

۳-  توصیف و اولویت بندی عوامل انگیزشی و بهداشتی به طور جداگانه در معلمان زن و

     مرد جامعه تحت بررسی.

۴- مقایسه عوامل ایجاد انگیزش در معلمان تربیت بدنی با توجه به برخی از ویژگی های

     فردی آنها.

فرضیه ها یا سؤالات تحقیق

۱- میزان انگیزش شغلی معلمین زن و مرد با هم تفاوت دارد.

۲- میزان انگیزش شغلی معلمین با سطوح تحصیلی مختلف آنان با هم تفاوت دارد.

۳- میزان انگیزش شغلی معلمین با سوابق خدمت مختلف آنان با هم تفاوت دارد.

۴- میزان انگیزش شغلی معلمین با سنین مختلف آنان با هم تفاوت دارد.

پیش فرض های تحقیق

پژوهش حاضر براساس پیش فرض های زیر انجام گرفته است :

۱- پرسشنامه با فرهنگ کشور هماهنگ بوده و برای پاسخ دهندگان روشن و قابل

     فهم است.

۲- پاسخ دهندگان به محقق اعتماد کرده و با توجه به تأکید محقق در صفحه    آغازین پرسشنامه ، سئوالات را صادقانه پاسخ داده اند .

۳- محقق از معتبر ترین روش های آماری جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده کرد .

محدودیت های تحقیق

الف) محدودیت های در کنترل محقق

۱- محدود بودن تحقیق به جامعه معلمان تربیت بدنی شهرستان نیشابور.

۲- عوامل انگیزشی بررسی شده در معلمان تربیت بدنی فقط محدود به عوامل

    انگیزشی هرزبرگ بودند.

ب) محدودیت های خارج از کنترل محقق

۱- عدم همکاری و وجود انگیزه لازم در برخی از معلمان جهت پر کردن دقیق پرسشنامه به علت دلزدگی آنها از بی اثر بودن این تحقیقات در زندگی و کار آنها .

۲- انگیزش شغلی علاوه بر متغیرهای بررسی شده با متغیرهای دیگری نظیر ؛

     ارزش ها ، مسائل رفاهی – اجتماعی ، درآمد غیر از شغل نیز ارتباط دارد.

۳- عدم وجود مراکز عالی در نیشابور و محدودیت در منابع غنی و جدید در مورد

     موضوع تحقیق بویژه درباره جامعه تحت بررسی محقق.

تعریف واژه ها

۱- نظریه دو عاملی هرزبرگ: نظریه دو عاملی هرزبرگ^[۳] یکی از تئوریهای محتوایی در  رفتار سازمانی است. در این تئوری یکسری از عوامل در کار به عنوان عوامل انگیزاننده و یکسری تحت عنوان عوامل نگهدارنده یا بهداشتی نامگذاری شده اند . مدیر سازمان در صورتی می تواند در کاهش نارضایتی و ایجاد انگیزه کارکنان موفق باشد که به هر دو عامل توجه کامل داشته باشد(۴۵).

۲ – عوامل انگیزاننده: عوامل انگیزاننده[۴] عواملی هستند که وجودشان باعث ترغیب و انگیزش در کار می شوند مثل موفقیت ، پیشرفت در کار ، قدردانی یا شناخت ، نفس کار(۱۷).

۳ – عوامل بهداشتی: عوامل بهداشتی[۵] عواملی هستند که وجودشان در کار ضروری است ولی باعث انگزش و رضایت در کار نمی شوند . مثل حقوق و دستمزد، امنیت شغلی، خط  مشی و سیاست مدیران ، سرپرستی ،شرایط کار ، روابط حاکم بر محیط کار(۱۹).

۴ – معلم تربیت بدنی: به کلیه معلمان زن و مرد که در فرایند تعلیم و تربیت در جریان سال تحصیلی ۸۴-۸۳ مشغول تدریس درس تربیت بدنی در شهرستان نیشابور هستند.

۵ – انگیزش شغلی: عبارتست از میل به کوشش فراوان در جهت تامین هدف های سازمان به گونه ای که این تلاش در راستای ارضای برخی از نیازهای فردی سوق داده شود(۱۶).