عنوان :

تحقیق مقایسه ترتیب مطالب نسخه قدیمی اردای ویراف نامه در پهلوی و فارسی وشرح نکاتی چند درباره تکیه بیشتر با توجه کمتر به بعضی مسائل در منظومه فارسی، با توجه به متن پهلوی

 

تعداد صفحات : ۳۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

«ارداویراف نامه» که زردشت بهرام پژدو در بحر هزج به نظم کشیده است با کم و بیش تفاوتی همان معراج «ارداویراف» یا «اردوازیزار»است که متن پهلوی آن را در دست داریم و ضمن آن شرح داده می شود که چگونه در پی تشتت آرایی که درباره دین زردشتی، در دوره ساسانی پیش می آید. این روحانی برجسته از میان دیگر پرهیزکاران برای یک ماموریت بزرگ برگزیده می شود تا از طبقات دوزخ با عذابهای گوناگون مشاهده نماید و پس از بازگشت شرح این سفر را بازگو کند و غبار شک از آئینه این دین بزداید.

این داستان در سنت زردشتی دوره ساسانی از اهمیت خاصی برخوردار است و طبیعی است که زرتشت بهرام پژدو به عنوان یک شاعر بزرگ زردشتی که فقط در مسائل مهم طبع آزمایی می کند،‌ به نظم کشیدن این اثر قابل توجه، پر ماجرا و شیرین را سرلوحه کوشش های خود قرار دهد. ولی آنطور که از سروده های خود زردشت بهرام برمی آید، او این داستان را مستقیماً از متن پهلوی به نظم نکشیده است و متن مورد استفاده او «ارداویراف نامه» منثوری بوده است که به همراهی «زردشت نامه» به دست او رسیده است و او همت به نظم آن گمارده است :

با وجود در دست نداشتن «ارداویراف نامه» منثوری که مورد استفاده زردشت بهرام بوده است، مشکل بتوان قضاوت کرد که تفاوتهای دو متن پهلوی و فارسی از خود شاعر است یا از متن مورد استفاده. ولی در هر حال آنچه مد نظر ما است تفاوتهای دو متن است و بهمین منظور ترتیب مطالب را در پهلوی و فارسی مقایسه می کنیم و مطالبی که در فارسی فزون بر پهلوی آمده است ذکر می کنیم و سپس به شرح نکاتی چند درباره تکیه بیشتر با توجه کمتر به بعضی مسائل در منظومه فارسی، با توجه به متن پهلوی، می پردازیم.

واژه های کلیدی: زردشت نامه، آثار زردشت بهرام پژدو، صد در نظم، ارداویراف نامه کاووس، قصه سنجان، داستان مهاجرت زردشتیان، صد در بحر طویل، آثار مرزبان بن راوری، احکام در جاماسب، آثار انوشیروان پسر مرزبان، مینو خرد

فهرست مطالب

بررسی و معرفی چند اثر مهم    ۱
رساله های کامل آثار منظوم    ۱
۱ـ زردشت نامه    ۱
۲ـ آثار زردشت بهرام پژدو    ۳
الف : ارداویراف نامه.    ۳
ب ـ کتاب چنگرنگهاچه    ۵
پ ـ خمسه زردشت؛    ۵
ت ـ داستان شاهزاده ایرانی و خلیفه عمر؛    ۶
۳ـ صددر نظم    ۷
۴ـ ارداویراف نامه کاووس    ۸
۵ـ قصه سنجان    ۸
۶ـ داستان مهاجرت زردشتیان    ۹
۷ـ صددر بحر طویل    ۹
۸ـ آثار مرزبان بن راوری    ۱۰
الف ـ داستان عدالت انوشیروان.    ۱۰
ب ـ مینو خرد    ۱۱
۹ـ احکام از جاماسب    ۱۱
۱۰ـ آثار انوشیروان پسر مرزبان    ۱۲
I – داستان سلطان محمود غزنوی راجع به حوادثی است که زردشتیان با سلطان محمود داشته اند :    ۱۲
V – داستان مزدک و انوشیروان؛    ۱۳
۱۱ـ مینو خرد    ۱۸
فهرست منابع    ۱۹

فهرست منابع

۱-  بنابر آنکه در پهلوی علامت آخر (اپ) یا (اچ) تلقی شود.

۲-  دکتر رحیم عفیفی. «ارداویراف نامه منظوم زردشت بهرام پژدو» چاپخانه دانشگاه مشهد. بهمن ۱۳۴۳٫ ص ۲۱ و ۲۲

۳-  همان اثر ص ۱۰۶

۴-  دکتر رحیم عفیفی. «اردوایرافنامه یا بهشت و دوزخ در آئین مزدیسنی». چاپخانه دانشگاه مشهد، مهرماه ۱۳۴۲

۵-  پل چینود، معادل پل صراط. نام گذرگاهی است که روان در گذشتگان باید از آن عبور کند.

۶-  همیستگان، معادل برزخ، جایگاه روانهایی که اعمال نیک و بد آنها مساوی است.

۷-  منظور از ستاره پایه و ماه پایه و خورشید پایه و گرزمان چهار طبقه آسمان است. پایه در اینجا به معنی طبقه و گرزمان یا عرش اعلی، برترین جای بهشت است.

۸-  جادنگوی کسی که شخصیت واسطه را دارد و آنچه را که مردم برای خدمات مذهبی، آتشکده ها و مؤبدان و هیربدان نذر می کنند دریافت می کند و به مصادف مذهبی می رساند.

۹-  برای توضیحات بیشتر در مورد ابیات، رجوع کنید به دکتر رحیم عفیفی «اردوایراف نامه منظوم بهرام پژدو». تعداد ابیات در این کتاب ۱۸۴۹ بیت ذکر شده است.

۱۰-  دکتر رحیم عفیفی. «ارداویراف نامه منظوم زردشت بهرام پژدو» ص ۶۶

۱۱-  همان اثر ص ۸۴

۱۲-  همان اثر ص ۸۷

۱۳-  همان اثر ص ۹۰-۹۲

۱۴-  همان اثر ص ۹۴-۹۶

۱۵-  گناه همیمال عبارت است از دوزخ و بهتان زدن. با زن کسی خیانت کردن، زن بستر را از شوهر جدا کردن.

۱۶- دکتر رحیم عفیفی ،‌«ارداویرافنامه منظوم …» ص ۹۸ و ص ۱۶۱

۱۷-  همان اثر ص ۶۶ و ۹۲

۱۸-  دکتر رحیم عفیفی «اردوایرافنامه یا بهشت و دوزخ در آئین مزدیسنی» فر گرد اول

۱۹-  دکتر رحیم عفیفی «ارداویرافنامه منظوم» ص ۲۴-۲۷

بررسی و معرفی چند اثر مهم

رساله های کامل آثار منظوم

در این رساله ها سیاق گفتار و نحوه پیش کشیدن مطلب تقریبا همان است که سرایندگان مسلمان در آثار ادبیات فارسی اسلامی پیش می گیرند. یعنی رساله معمولا با ستایش خدا، نعت پیغمبر، موجباتی که تنظیم رساله را باعث شده شروع می شود. بعد به خود داستان می پردازند و در آخر سراینده درباره خود سخن می گوید و احیانا تاریخ یا ماده تاریخ را ذکر می کند.

نمی توان ادعا کرد که تمام اشعال این آثار در سطح عالی قرار دارد، ولی در ضمن نمی‌توان انکار کرد که میان آنها قسمتهایی را می توان یافت که در آن صحنه ها با نوعی ریزه کاری استادانه نقاشی شده و مطالب بزرگ در کوچکترین جملات بیان گردیده است. امید است که نمونه هایی که برای قسمتی از این رسالات ذکر می شود تا حدی حق مطلب را ادا کند. سعی شده که تا حد امکان این آثار از نظر تاریخی و زمان سرایندگان آن دسته بندی شود.

۱ـ زردشت نامه

اولین اثری که به میان می آید بالطبع زردشت نامه است که یکی از قدیمترین آثار کامل و مستقل می باشد که در روایات نیز ذکری از آن نشده است. سالیان دراز این کتاب به عنوان اثری از زردشت بهرام پژدو معرفی شده بود و وست و رزنبرگ نیز این موضوع را تایید کرده اند.۱ ولی با مقاله ای که رمپیس منتشر کرد و نتیجه مطالعه و توجه بیشتر او در مورد مطالب ابتدا و انتهای این کتاب بود نشان داد که این اثر به سالهای قبل از ۳۴۷ یزدگردی و سالهای مابین ۹۷۸-۹۷۰ میلادی برمی گردد۲ و سراینده آن شخصی به نام کی کاووس پسر کیخسرو، پسر دارا بوده و عنوان اصلی آن «مولود زردشت» نام داشته۳ و زردشت بهرام فقط آن را رونویسی کرده است.

این کتاب تاریخ افسانه ای زندگی زردشت است از قبل از تولدش تا موقعی که اسرار نبوت بر او نمایان شد و شامل حوادثی است که بعدا پیش آمد و شرح مبارزات و عرضه دین به دربار گشتاسب. در آن از معجزات زردشت نیز سخن به میان آمد.

ضمن اینکه می توان چون هر منظومه دیگری اشعار کم اهمیت تری در آن یافت و به غلطهایی از نظر قافیه برخورد. ولی باید دانست که قسمتهایی از آن با استادی تمام به نظم کشیده شده است.

این کتاب را اول بار رزنبرگ در سال ۱۹۰۴ با ترجمه فرانسه و شرح احوال زردشت بهرام پژدو به عنوان سراینده آن منتشر کرد۴ و نسخه چاپی دبیر سیاقی نیز بر این اساس است ۵٫ نمونه ای از آن نقل می شود :

آمدن بهمن امشاسپند به نزد زردشت ۶

بیـامد به زرتشـت پاکیـزه رای

درخشنـده از دور مـاننـد هـور

به زرتشت گفتا که بر گوی نام

بدو گفت زرتشت کای نیک رای

مرادم همه سوی فرمان اوست

همـان روز بـهمن به امـر خــدای

بپوشـیده یـک دسـت جامـه ز نور

چو جویی ز دنیا، چه داری تو کام

نجـویـم هـمـی جـز رضای خدای

ازیرا که هر دو جـهان زان اوسـت

۲ـ آثار زردشت بهرام پژدو

زردشت پسر بهرام پسر پژدو هیربدی بود که در قرن ۷ هجری در دوره مغول می زیست، پدرش بهرام پژدو خود مردی دانشمند و تعلیم یافته و ستاره شناس بود که در عین هال از صنعت شعر نیز اطلاع داشت۷  داستانی به نام داستان “بهاریات” را که در سال ۶۲۶ هجری نوشته شده است به او نسبت داده اند۸ .

زرتشت بهرام زردشتی با ایمان بود و بعد از تحقیقات دقیقی که در فقه و علوم ادبی و ستاره شناسی کرد تمام هم و وقت خود را مصروف جان بخشیدن و زنده کردن سنتها و داستهای مذهبی قدیم نمود. شعرهایش شامل مباحث مذهبی است و شاید به همین دلیل نام او در غالب تذکره ها نیامده است.

مهمترین آثارش عبارتند از :

الف : ارداویراف نامه.

منظومه ای به شعر در بحر هزج است که موضوع آن را همان معراج ارداویراف نقل شده در داستانهای پهلوی تشکیل می دهد. داستان به طرز جالب و با استادی روایت شده است و شرح مسافرت به بهشت و دوزخ هر دو بیان گردیده.

این کتاب اول بار توسط «اَسا» در ۱۹۰۲ همراه با متن پهلوی منتشر شد۹ . و اخیرا نیز در ایران توسط دکتر عفیفی منتشر شده است۱۰٫

این داستان به علت اهمیت آن در مذهب و سنت زردشتی، بعد از زرتشت بهرام نیز مورد طبع آزمایی شعرای دیگر این اقلیت قرار گرفته است. چنانکه بعدا اشاره خواهد شد بجز اردایراف نامه زردشت بهرام ما دو ارداویراف نامه دیگر به نظم و یک ارداویراف نامه دیگر به نثر داریم.

نمونه هایی از آن نقل می شود : ۱۱

چنین گـفت آنـگهی اردای ویـراف

شدم در خواب و از من هوش شه دور

سلامـم کـرد و می پرسـید بسـیـار

که چون خوردم سه جام باده صاف

سـروش آمـد بـه سـان عالـمی نـور

تـو گفـتـی مهـربـانـم بود و غمخوار

در عذاب دروغگویان و غمازان ۱۲

یکی مردی دهن دیدم گشاده

فرو‌آویخته زو مار و کـژدم

زبانـش از دهـان بیـرون فتـاده

یکی دندان بر او می زد یکی دم

گناه این چه بوده، بازگو راز

سروشم گفت کاین بودست غماز

ب ـ کتاب چنگرنگهاچه

موضوع این داستان در سنت زردشتی بخصوص در اواخر دوره ساسانی اهمیت فراوانی دارد. داستان در اصل مربوط به مناظره و مباحثه ایست که میان چنگر نکهاچه و زردشت پیش آمده است. این شخص برهمنی بسیار دانشمند بوده که در زمان ظهور زردشت در هند زندگی می کرده و مریدان فراوانی داشته است. چون خبر ظهور زردشت و مذهب جدیدش که دنیا را گرفته به او می رسد، بسیار ناراحت می شود و نمی تواند موجودیت این دین را بپذیرد و به همین دلیل و به خاطر رد آن نامه ای به دربار گشتاسب می نویسد و تقاضا می کند که با زردشت مناظره ای علنی، در برابر همه درباریان انجام دهد. اشو زردشت بلافاصله می پذیرد. برهمن دانشمند دو سال وقت برای تهیه سوالات صرف می‌کند و سپس به دربار گشتاسب می آید، مجلس بحث آماده می گردد، اما قبل از شروع سوال و جواب زردشت تقاضا می کند بخشی از اوستا خوانده شود. وقتی این تقاضا را انجام می‌دهند می بینند که مطالب مربوط به این سوال و جوابها قبلا در آن بخش اوستا مطرح و به طور کامل تفسیر شده است. چنگر نکهاچه شدیدا تحت تاثیر این موضوع قرار می گیرد و بلافاصله به مذهب مزدیسنا می گرود.

موله به طور مفصل راجع به این کتاب و اهمیتی که مطلب آن در ارتدکسی مذهب زردشت دارد بحث کرده است۱۳ . این داستان در حقیقت جواب به انتقاداتی است که از اواخر دوره ساسانی به محلی بودن مذهب زردشت می کردند و قطعا به خاطر اهمیت ان است که زردشت بهرام که فقط روایتها و سنتهای مهم را به نظم کشیده است در این موضوع هم طبع آزمایی کرده. دو نسخه از آن در کتابخانه ملی پاریس هست۱۴ .

این داستان با همان جزئیات در کتاب مینو خرد داراب سنجان پسر هرمزدیار، در مبحثی که مربوط به زردشت و معجزاتش است آورده شده.

پ ـ خمسه زردشت؛

منظومه ای در ۹۲۹ بیت است و نسخه ناقصی از آن در کتابخانه دانشگاه بمبئی وجود دارد۱۵ .

ت ـ داستان شاهزاده ایرانی و خلیفه عمر؛

داستان مفصلی از گرفتاری شاهزاده ایرانی پسر یزدگر است به دست عمر و لطفی که این خلیفه درباره او می کند. قسمت اعظم داستان شامل اطلاعاتی است که این شاهزاده ایرانی از تاریخ و مذهب ایران می دهد و وقایع را از ابتدای دنیا تا آخر جهان بر می شمارد. از بعد از قرن ۱۴ میلادی (۷ هجری) این تاریخ کاملا تصوری است طبعا باید هم اینطور باشد چون زرتشت بهرام خود در نیمه دوم قرن سیزدهم میلادی می زیسته است. این داستان در «روایات دارا هرمزدیار» آورده شده است۱۶ و نسخه هایی از آن در کتابخانه ملی پاریس و کتابخانه دانشگاه بمبئی وجود دارد۱۷٫

35,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .