عنوان :

تحقیق نشان دادن ارزش و اهمیت روابط انسانی مدیران با دبیران در محیط‌های آموزشی

تعداد صفحات :۱۶۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تفاوت دنیای امروز با گذشته در این است که امروز پیشرفت فناوری به قدری سریع است که دگرگونی‌های اجتماعی به پای آن نمی‌رسد و نتیجه بی‌امان پیشرفت فناوری این است که انسان امروز به طور بی‌سابقه‌ای در جستجوی معناست در حسرت معاشرت،عظش معنویت دارد. عاشق روابط عمیق انسانی است. به طور کل دانش روابط انسانی روی موضوعاتی همچون روحیه، رهبر، انگیزش، ارتباطات، تصمیم‌گیری مشارکتی، سازمانهای غیررسمی، نیازها، پویایی گروهی و مدیریت دموکراتیک و بالاخره رفتار سازمانی تکیه و توجه دارد.

در آموزش و پرورش نقش مدیر بسیار حساس، مهم و چشمگیر است و سنگینی کلیه مسئولیتها و به حرکت درآوردن چرخش مدرسه را به نحو احسن بر عهده دارد. یکی از وظایف مهم مدیریت توسعه و گسترش روابط حسنه بین خود و کارکنان می‌باشد که منجر به کارآیی و پویایی سازمان و رضامندی اعضا می‌شود. نقش اساسی یک مدیر تقویت و تحکیم شخصیت انسانها و حمایت و همکاری و ایجاد انگیزش در افراد است. مدیر باید به طریقی منطقی به برقراری روابطی صحیح با توجه به شخصیت و نقش هر فرد اقدام کند و با کوشش در از بین بردن موانع احترام و توجه به معلمان و تشریک مساعی با آنان سبب آرامش خاطر معلمان گردد. حرمت و شان انسان باید در محیط کار احیاء و حفظ شود نه این که انسانها به مثابه ابزاری در خدمت تولید و بهره‌وری بیشتر قرار گیرند.

پژوهش حاضر که با هدف بررسی تاثیر شاخص های مدیریت منابع انسانی در محیط آموزشی بر کیفیت کار دبیران و پیشرفت دانش‌آموزان تدوین و اجرا شده است.

در این پژوهش چندین سؤال اساسی فرا روی پژوهشگر بوده است که عبارتند از اینکه :  ۱ ) شاخص های مدیریت منابع انسانی در آموزش و پرورش منطقه ۱۵ تا چه  حد رعایت می شود ؟ ۲ ) آیا رعایت شاخص های مدیریت منابع انسانی بر ارتقاء کیفیت آموزش تاثیر دارد؟  ۳ ) آیا متغیر های جنسیت و  میزان تحصیلات و سابقه خدمت بر نگرش دبیران نسبت به تاثیر رعایت شاخص های مدیریت منابع انسانی بر ارتقاء کیفیت آموزش ، تاثیر گذار است؟ شایان ذکر است که سؤالات فوق در قالب چهار فرضیه تدوین شده و نسبت به جمع آوری اطلاعات و آزمون آنها اقدام شده است.

جامعه آماری در پژوهش حاضر دبیران  منطقه آموزش و پرورش منطقه ۱۵ بوده است. که از میان آنها نمونه ای به حجم ۳۱۰ نفر از دبیران به روش تصادفی انتخاب  شده اند.

پژوهش حاضر که از نوع تحقیق زمینه یابی بوده است ، در دو سطح کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. در سطح کتابخانه ای به بررسی پیشینه تحقیق پرداخته و نظریات جامعی در این زمینه جمع آوری شده است ؛ در سطح میدانی نیز با استفاده از روش پیمایشی ، اطلاعات لازم با استفاده از یک پرسشنامه محقق ساخته در مقیاس لیکرت و با اعتباری بالغ بر ۹۲/۰  از نمونه مذکور جمع آوری شده است.

پس از ارائه و جمع آوری پرسشنامه ، داده ها وارد رایانه شده و با استفاده از نرم افزار SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه وتحلیل آماری قرار گرفته است .

واژه های کلیدی: ارتباط، مدیریت آموزشی، ارتباطات میان فردی، ارتباط موثر

 فهرست مطالب

فصل اول   ۱
پیشگفتار:   ۲
مقدمه:   ۴
بیان مسئله   ۶
ضرورت و اهمیت موضوع:   ۷
اهداف تحقیق:   ۸
طرح سوالات مورد پژوهش:   ۸
فرضیه‌ها:   ۹
روش تحقیق :   ۱۰
تعاریف عملیاتی واژه‌ها:   ۱۰
مدیریت آموزشی(educational administration)   ۱۱
ارتباط موثر:   ۱۱
ارتباطات میان فردی :   ۱۲
ویژگی ارتباطات میان فردی:   ۱۳
پیشینه تحقیق   ۱۴
محدودیت های پژوهش   ۱۶
منابع :   ۱۸
فصل دوم   ۱۹
مقدمه   ۲۱
چرا ارتباط برقرار می کنیم ؟   ۲۳
پیوستار ارتباط :   ۲۳
ارتباط انسانی   ۲۵
ارزش ، مقام و منزلت انسان   ۲۶
ارتباط بین فردی :   ۲۶
رهنمودهایی در خصوص مهارت در ارتباطات میان فردی :   ۲۷
انواع ارتباط :   ۲۷
استفاده از زبان را چگونه می آموزیم؟   ۲۷
عوامل تأثیر گذار در روابط بین فردی:   ۳۱
راهکارهایی برای تقویت روابط بین فردی:   ۳۲
ارتباط موثر:   ۳۲
راهکارها و نکات مهم در روانشناختی در ارتباط مؤثر :   ۳۳
نظریه های رفتاری :   ۳۶
ارتباط در سازمانها   ۳۷
ملاک های شناخت مهارت انسانی   ۳۸
ملاک های روابط انسانی   ۳۹
هدف روابط انسانی   ۴۲
مهارت روابط انسانی   ۴۳
روابط انسانی   ۴۳
اعتماد به دیگران   ۴۴
روابط انسانی در سازمان های آموزش و پرورش   ۴۵
اهداف مدیریت منابع انسانی :   ۴۶
برنامه ریزی   ۴۶
ویژگیهای اثربخشی در ارتباطات میان فردی   ۴۷
همدلی( Empthy )   ۴۹
حمایتگری ( Supportiveness )   ۵۱
مثبت گرایی ( Positiveness )   ۵۲
تساوی ( Equality )   ۵۳
خود آگاهی ( self – awareness )   ۵۳
اثر بخشی مدیر   ۵۴
نقش مدیریت در ارتباط با روابط انسانی   ۵۵
برقراری ارتباط موثر مدیریت   ۵۶
مهارتهای مدیران   ۵۶
تفاوت اثر بخشی با کارایی :   ۵۹
محیط آموزشی مؤثر :   ۶۰
وظایف مدیر آموزشی :   ۶۱
شاخص های مدیریتی منابع انسانی   ۶۲
برقراری توافق وهماهنگی بین اعضاء :   ۶۴
فراهم کردن محیط مناسب برای انجام کار:   ۶۵
بهبود کیفیت آموزشی و افزایش کارآیی معلمان:   ۶۶
منابع :   ۶۷
فصل سوم   ۷۰
مقدمه   ۷۱
جامعه آماری و نمونه پژوهش   ۷۱
روش تحقیق   ۷۱
ابزار اندازه گیری   ۷۱
اعتباریابی پرسشنامه   ۷۲
روش تجزیه و تحلیل داده ها   ۷۵
آزمون مقایسه میانگین ها   ۷۵
کمی سازی داده ها   ۷۶
نحوه کمی سازی در پژوهش حاضر   ۷۸
تحقیق پیمایشی :   ۷۸
تکنیک جمع آوری اطلاعات   ۸۰
محتوای سوالات   ۸۱
منابع   ۸۴
فصل چهارم :   ۸۵
مقدمه   ۸۶
بخش اول : تجزیه و تحلیل توصیفی   ۸۷
بخش دوم : تجزیه و تحلیل استنباطی   ۱۱۱
بررسی فرضیه های پژوهش   ۱۱۱
الف ) برسی فرضیه های اصلی   ۱۱۱
ب ) برسی فرضیه های فرعی   ۱۱۵
بخش سوم :  نمودار ها   ۱۲۱
فصل پنجم   ۱۴۵
مقدمه   ۱۴۶
یافته های پژوهش   ۱۴۸
پیشنهادات   ۱۵۲

منابع

– ساعی، علی ، « تحلیل ۀملری در علوم اجتماعی با نرم افزار SPSS » تهران،انتشارات کیانمهر، ۱۳۸۱٫

–        حسن زاده، رمضان« روش های تحقیق در علوم رفتاری»، تهران: نشر سادالان، ۱۳۸۲٫

دلاور، علی ، « مبانی نظری ئ علمی پژوهشی در علوم انسانی و اجتماعی»، تهران، انتشارات رشد ۱۳۸۲ .

–        کلانتری، خلیل، « پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی- تهران، نشر شریف، ۱۳۸۲٫

هومن، حیدر علی، « استنباط آماری در علوم رفتاری» ، تهران، نشر پارسا، ۱۳۷۸٫

پیشگفتار:

مدیریت از ارکان هر سازمان و جامعه است. مدیریت آموزشی و به تبع آن مدیریت مدرسه در بین سایر مدیریت ها از جایگاه ویژه ای برخوردار است. اگر معتقد باشیم تمام سازمان ها و موسسه های دولتی و غیر دولتی از بروندادهای آموزش و پرورش بهره می گیرند و آموزش و پرورش تأمین کننده نیروهای انسانی آنها است و اگر بپذیریم که آموزش و پرورش یکی از عوامل اصلی در پرورش ابعاد مختلف  وجودی انسان است و اگر ایمان داشته باشیم که آموزش و پرورش هر جامعه در رأس همه مسائل آن است مدیریت آموزشی نیز با همان منطق جایگاه مهمی در توسعه و بهسازی جامعه دارد. اگر مدیران آموزشی یک جامعه دارای دانش و مهارت های کافی باشند بدون تردید نظام آموزش و پرورش نیز از اثر بخشی و اعتبار والایی برخوردار خواهد بود.

امروز آموزش و پرورش به مدیرانی که تنها وظیفه آنها ثبت نام، محول کردن کلاس های درس به معلمان، حفظ پرونده های تحصیلی، فراهم کردن لوازم و وسایل محیط آموزشی و یا توسعه و نگهداری ساختمان مدرسه باشد احتیاج ندارد،- گر چه انجام این امور در محدوده مدیریت مدرسه لازم است ولی از دیدگاه مدیریت آموزشی صد در صد واجب نیست. – بلکه به مدیران اثر بخش نیاز دارد. مدیرانی که در همه جا حضور فعال داشته باشند، حلال مشکلات باشند و به زیر دستان خود مشکل گشایی را یاد دهند، بطور دقیق بدانند هر یک از کارمندانشان چه توانایی ها، استعداد ها و تا چه اندازه به کار علاقه دارند. مدیرانی که بتوانند روابط خود را با زیر دستان تنظیم نمایند و از مهارت های انسانی بهره کافی ببرند.

آشنایی مدیران با دانش روابط انسانی و کاربرد آن در موقعیت های آموزشی که مهارت انسانی نامیده می شود، برای مدیران اثر بخش امری لازم و ضروری است. «گریفیت» در این باره می گوید: « بیشترین ارزش مهارت انسانی به مدیران مدارس تعلق دارد زیرا شغل شان ایجاب می کند که با افراد، ارتباط های رودررو داشته باشند.» (بخشی، خداداد، مترجم، ۱۳۷۴، ص ۲۰). متاسفانه علی رغم اهمیت مهارت های انسانی در مدیریت مدارس، تحقیقات زیادی نشان داده است که مدیران مدارس توانایی برقراری ارتباط انسانی با دانش آموزان و معلمان ندارند.

علاقه بند (۱۳۶۴) در تحقیقات خود درباره مسائل و مشکلات مدیران مدارس نشان داد مدیران نسبت به وظایف حیطه نظارت خود شناخت کافی ندارند و از برقراری ارتباطات انسانی با دانش آموزان و معلمان و اولیا ناتوان هستند. (علاقه بند، علی، ۱۳۶۴، ص ۳۵۵).

با توجه به مطالعات انجام شده چنین برمی آید که متاسفانه غالباً به مهارتهای انسانی اهمیت چندانی داده نمی شود .بنابراین شایسته است که مدیران مدارس بیش از پیش با این مهارتها آشنایی پیداکنند تا بتواند به وسیله آنها برمسائل ومشکلات انسانی غلبه یابند نه اینکه بازهم از همان شیوه های سنتی گذشته پیروی نمایند .

مقدمه:

مهم‌ترین استراتژی هر سازمان و یا هر جامعه منابع انسانی است. جوامعی در بلند مدت قرین موفقیت خواهند شد که بتوانند منابع انسانی خود را بطور صحیح پرورش دهند. نیروی انسانی در سازمانهای اجتماعی مهمترین منبع سازمانی به شمار می‌رود. مدیریت و رهبری از ارکان سازمان و جامعه است. مدیریت آموزشی در بین سایر انواع مدیریت‌ها از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اگر آموزش و پرورش هر جامعه در راس همه مسائل جامعه باشد مدیریت آموزشی نیز با همان منطق جایگاه مهمی در بهسازی و توسعه جامعه دارد. (کیمبل وایلز.طوسی مترجم، ۱۳۷۰)

ارتباطات میان فردی، همچون اشکال دیگر رفتار انسانها، می‌تواند در دو حد غایی بسیار اثربخش و بسیار غیراثر بخش مطرح شود. به احتمال بسیار فراوان، هیچ رفتار متقابل انسانی نمی‌تواند کاملاً موفقیت‌آمیز یا کاملاً شکست خورده  و ناکام باشد. می‌تواند بهتر شود و در مقابل،احتمال بدتر شدن آن نیز می‌رود. به عبارت دیگر مفهوم نسبیت در رفتارهای انسانی و بالمآل در ارتباطات میان اشخاص کاملاً حکم فرماست.در کل می‌توان گفت، اثر بخشی ارتباطات میان فردی شامل دو بُعد است اول بعد عمل[۱] گرایانه که در اینجا اثربخشی ارتباطات متوجه دستاورد و موفقیت رسیدن به اهداف و خواسته‌های ارتباط گیرنده یا فرستنده پیام است.بُعد دوم خشنودی شخص[۲] است که در این مورد اثربخشی کنش ارتباطی به لذت و شخصی که از آن برای دست اندرکاران ارتباط حاصل می‌شود مرتبط می‌شود. باید در نظر داشت با توجه به این تقسیم‌بندی نباید تصور شود که این ابعاد همواره از یکدیگر منفک بوده و هر کدام جداگانه عمل می‌کنند. اغلب خشنودی یک نفر از کنش ارتباطی موکول به این است که چقدر به اهداف خود رسیده و به چه میزان از آن فاصله دارد. از سوی دیگر می‌توان گفت بسیاری از مواقع رسیدن به اهداف و احساس موفقیت، مبتنی بر سطحی از رضایت است که کنش متقابل[۳] حاصل شده است. شاید یکی از دشوارترین جنبه‌های کیفی ارتباطات توانایی به کارگیری همدلی در یک رابطه متقابل است به این معنی که آغازگر فراگرد ارتباطی توانایی درست ارائه همدلی به دیگری را داشته باشد.

همدلی یعنی احساس کسی را درک کردن به گفته بک رچ([۴]Balk rach)  همدلی یعنی: توانایی یک فرد است که به گونه‌ای تجربی دریابد که فرد دیگری چه تجربه‌ای در یک لحظه موعود و در یک چارچوب مشخص و با توجه به نظر خویشتن دارد.

اگر ما توانایی همدلی با دیگران را بیابیم بی‌شک در وضعیتی خواهیم بود که آنان را درک کنیم. درک توام با همدلی انسان را قادر می‌سازد که خود را با شرایط ارتباطی کاملاً وفق دهد و بداند که چه باید بگوید، چگونه باید بگوید و چه زمانی بگوید، چه زمانی ساکت باشد. به هنگام همدلی نیازی به عرضه و ارائه احساس بیگانه نیست مثلاً لزومی ندارد که شادمانی فرد مقابل را عیناً از خود بروز دهیم و یا غم او را آن گونه که هست از خویشتن نشان دهیم آنچه باید به فرد مقابل انتقال دهیم و در فراگرد ارتباطی ما تاثیر فراوان دارد این است که به او بفهمانیم احساس او را درک می‌کنیم و برای آن ارزش و احترام قائلیم. یک رابطه میان فردی و قابل اتکاء باید در یک فضای حمایتگرانه شکل بگیرد زیرا یک ارتباط میان فردی باز و همدلانه نمی‌تواند در یک فضای توام با هراس و تهدید دوام یابد و به زودی به دشواری و گستگی کشیده می‌شود. یک ارتباط میان فردی موثر زمانی رخ می‌دهد که از مثبت‌گرایی نسبی بهره‌مند باشد که این مثبت گرایی در یک ارتباط میان فردی به سه جنبه تکیه دارد. اول، ارتباط میان فردی زمانی به درستی شکل می‌گیرد و پرورش می‌یابد که احترام مثبت و معینی برای خویشتن در نظر داشته باشیم دوم اینکه ارتباطات میان فردی زمانی شکل می‌گیرد و به بالندگی نزدیک می‌شود که احساس خوشایند خود را نسبت به فرد مقابل منتقل کنیم به عبارت دیگر فقط کافی نیست که ما نسبت به کسی احساس خوشایندی داشته باشیم بلکه باید این احساس را به دیگران منتقل کنیم. سوم اینکه یک احساس مثبت و خوشایند در مورد وضعیت عمومی حاکم بر ارتباطات، برای تعامل،یا میان کنش اثربخش بین دو یا چند نفر مهم و حیاتی است. باید در ارتباطات میان فردی ریاست یا خط مشی خاصی وجود داشته باشد که از طریق آن به شناسایی ویژگیهای فردی طرفین ارتباط دست یافت نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که طرفین ارتباط در نظر داشته باشند که هر دو انسان هستند و موجوداتی گرانبها و هر یک دارای خصیصه‌ای هستند که به نوبه خود می‌تواند برای دیگران بسیار ارزشمند باشد.( فرهنگی ، ۱۳۸۲، ص ۱۲۰-۱۱۷)

بیان مسئله

در آموزش و پرورش نقش مدیر بسیار حساس، مهم و چشمگیر است و سنگینی کلیه مسئولیتها و به حرکت درآوردن چرخش مدرسه را به نحو احسن بر عهده دارد. یکی از وظایف مهم مدیریت توسعه و گسترش روابط حسنه بین خود و کارکنان می‌باشد که منجر به کارآیی و پویایی سازمان و رضامندی اعضا می‌شود. نقش اساسی یک مدیر تقویت و تحکیم شخصیت انسانها و حمایت و همکاری و ایجاد انگیزش در افراد است. مدیر باید به طریقی منطقی به برقراری روابطی صحیح با توجه به شخصیت و نقش هر فرد اقدام کند و با کوشش در از بین بردن موانع احترام و توجه به معلمان و تشریک مساعی با آنان سبب آرامش خاطر معلمان گردد. حرمت و شان انسان باید در محیط کار احیاء و حفظ شود نه این که انسانها به مثابه ابزاری در خدمت تولید و بهره‌وری بیشتر قرار گیرند.

امروزه بهبود کیفیت در زمینه هایی مثل صنعت وتولید ، بهداشت و آموزش وپرورش یک ضرورت محسوب می شود .درقلمرو آموزش وپرورش به دلایلی نظیر کاهش روز افزون بودجه ها ، پائین بودن سطح دانش ومهارت دانش آموختگان وپافشاری مردم ودولتها برای بازسازی یا بهسازی نظام های آموزشی توجه به کیفیت اهمیت پیداکرده است .

کیفیت در آموزش بهره وری از قابلیت ها واستعدادهای دانش آموختگان وبالابردن سطح دانش وآگاهی آنها باتوجه به استاندارهای جهانی .

مدیریت منابع انسانی ایجاد پرورش وحفظ سرمایه های انسانی برای دستیابی به اهداف است وچون مدیران یک سازمان با تلاشهای سایر افراد به هدف خویش می رسند باید از دانش مدیریت منابع انسانی شناخت کافی داشته باشند .

به طورکلی مدیران باید به ارزش شخصیت هر فرد در مدرسه احترام گذاشته و ضمن رعایت قوانین و مقررات و امور رسمی مدارس ،زمینه‌های رشد و شکوفایی و رضایتمندی معلمان و دانش‌آموزان را فراهم کند. این تحقیق به دنبال این است که بداند شاخص‌های مدیریتی در منابع انسانی در محیط آموزشی بر کیفیت کار دبیران تاثیرگذار است و همچنین بداند آیا رفتار مدیران در برخورد با دبیران در آموزش و پیشرفت دانش‌آموزان تاثیرگذار می‌باشد.

یافته‌های این پژوهش می‌تواند در کار آموزشی و بالا بردن کیفیت آن موثر باشد.

ضرورت و اهمیت موضوع:

پرداختن به حوزه‌های حساس علوم انسانی و اجتماعی نیاز اصلی جامعه بشری حال حاضر می‌باشد که انتخاب موضوع و انجام پژوهش را طلب می‌کند. ضعف‌های فردی و اجتماعی در ایجاد ارتباط، فقدان مهارت شناخت از یکدیگر، داشتن گیرنده‌ها و فرستنده‌های انسانی ناکارآمد.

تفاوت دنیای امروز با گذشته در این است که امروز پیشرفت فناوری به قدری سریع است که دگرگونی‌های اجتماعی به پای آن نمی‌رسد و نتیجه بی‌امان پیشرفت فناوری این است که انسان امروز به طور بی‌سابقه‌ای در جستجوی معناست در حسرت معاشرت،عطش معنویت دارد. عاشق روابط عمیق انسانی است. به طور کل دانش روابط انسانی روی موضوعاتی همچون روحیه، رهبر، انگیزش، ارتباطات، تصمیم‌گیری مشارکتی، سازمانهای غیررسمی، نیازها، پویایی گروهی و مدیریت دموکراتیک و بالاخره رفتار سازمانی تکیه و توجه دارد.

مدارس محیط های انسانی هستند که بیش از هر سازمان دیگری با انسانها سروکار دارند .توجه به انسانها وتحقق یکی از اهداف آموزش وپرورش که همانا روابط انسانی مطلوب دربین افراد می باشد ، مدیرانی می طلبد که از مهارتهای انسانی برخوردار باشند هر چند مهارتهای دیگر از جمله مهارتهای فنی ومهارت ادارکی برای مدیران لازم است ولی آنچه درتمام سطوح مدیریتی اهمیت دارد مهارتهای انسانی می باشد .

کارائی واثر بخشی مدیریتی به ویژه درصنایع فرهنگی درگرو بهره مندی از مهارتهای ارتباطی است ویک مدیر باید از فنون مدیریت منابع انسانی استفاده کند وفقط به این اکتفانشود که آنها رابلد است .

اهداف تحقیق:

روابط انسانی و تعلیم و تربیت دو مقوله جدانشدنی هستند و هدف آنها رساندن انسانها به تعالی است و هدف این پژوهش نشان دادن ارزش و اهمیت روابط انسانی مدیران با دبیران در محیط‌های آموزشی و تاثیر آن بر کارکرد دبیران می‌باشد و تاثیر این تعامل بر کیفیت آموزش در کشور می‌باشد.

مدیران آموزشی مسئولیت سنگینی نسبت به برقراری روابط انسانی سالم و مثبت دارند آنها ضمن آن که بایستی از سلامت فکر و بهداشت روانی بهره‌مند باشند در عین حال باید بکوشند که موجبات رضایت شغلی معلمان در نتیجه افزایش کارآیی آنان را فراهم سازند.

طرح سوالات مورد پژوهش:

۱- آیا رفتار مدیران با دبیران در امور تدریس تاثیر دارد؟

۲- آیا رفتار خوب و مناسب مدیر بر اساس شاخص‌های مدیریت انسانی باعث بالا رفتن رندمان کاری دبیران می‌شود؟

۳- آیا رفتار ناشایسته و به دور از شاخص‌های مدیریت انسانی باعث دلسردی دبیران از کار می‌شود؟

۴- آیا بهره مندی مدیریت از مهارتهای ارتباط انسانی در بهره وری وکارایی مدیریتی او موثراست

فرضیه‌ها:

فرضیه های اصلی :

۱-بین شاخص های مدیریت منابع انسانی و کیفیت آموزشی رابطه وجود دارد

۲- به نظر می رسد شاخص های مدیریت منابع انسانی در آموزش و پرورش منطقه ۱۵ در حد مطلوب رعایت نمی شود

فرضیه های فرعی :

۱-    بین تحصیلات و اعتقاد به تاثیر شاخص های مدیریت منابع انسانی بر کیفیت آموزشی رابطه وجود دارد

۲-    بین جنسیت و اعتقاد به رعایت شاخص های مدیریت منابع انسانی و کیفیت آموزشی رابطه وجود دارد

۳-     بین سابقه خدمت در اعتقاد به رعایت شاخص های مدیریت منابع انسانی و کیفیت آموزشی رابطه وجود دارد.

روش تحقیق :

روش تحقیق دراین پژوهش در دو سطح کتابخانه ای ومیدانی انجام شده است .

تعاریف عملیاتی واژه‌ها:

ارتباط: واژه‌ارتباط(communi cution) از ریشه لاتین(communis) به معنای اشتراک گرفته شده است این کلمه در زبان فارسی به صورت مصدر عربی باب افتعال به کار می‌رود که در لغت به معنای پیوند دادن و ربط دادن و به صورت اسم مصدر به معنای بستگی، پیوند، پیوستگی و رابطه کاربرد دارد. پژوهشگران ارتباطات میان واژه ارتباط به معنای مفرد[۵] و واژه ارتباطات به معنای جمع[۶]تفاوت قائل‌اند.

ارتباط عبارت است از فن انتقال اطلاعات و افکار و رفتارهای انسانی از یک شخص به شخص دیگر است به طور کلی، هر فرد برای ایجاد ارتباط با دیگران و انتقال پیام‌های خود به آنها از وسایل گوناگون استفاده می‌کند. ارتباط، در واقع هماهنگ شدن فرستنده و گیرنده در رابطه با یک پیام ویژه است.(ویلبرشرام) ارتباط را به مفهوم کنش متقابل اجتماعی بر اساس پیام است.(جرج جرنیر)

کلمه ارتباطات به صورت جمع، در علوم ارتباطات به معنای مطالعه پیرامون ابزار و لوازم فنی این پدیده به کار می‌رود حال آنکه معنای، این واژه به صورت مفرد بیانگر فرآیندی است که در آن، پیام از پیام دهنده به پیام گیرنده منتقل می‌شود و به عبارت دیگر به گردش پیام بین فرستنده و گیرنده پیام مربوط می‌شود. ارتباطات میان دو انسان، نوعی رفتار اجتماعی است که از مفهوم فاعلیت یک قطب تا فهم و احساس و رفتار قطب دیگر گسترده است. ارتباطات نوع خاصی از رفتار اجتماعی یا رفتار متقابل است که طی آن مفهوم مورد نظر مستقیماً به کمک علامات مختص موضوع به گیرنده منتقل می‌شود.

مدیریت آموزشی(educational administration)

مدیریت یا رهبری آموزشی عبارت از یاری و مدد به بهبود کار آموزشی و هر عملی که بتواند معلم را یک قدم پیش‌تر ببرد وظیفه رهبر یا مدیر آموزشی عبارت از فراهم ساختن تسهیلاتی است که افراد بتوانند با هم به مشورت بپردازند و از تجارب یکدیگر بهره برند.(کیمبل وایلز)

مدیریت آموزشی یعنی مهارت در رهبری

مدیریت آموزشی یعنی مهارت در استفاده از روابط انسانی.

مدیریت آموزشی یعنی مهارت در برقراری روابط گروهی.

ایجاد محیط مناسب و مطلوب در مدرسه به رفتار و نظریات مدیر مدرسه در باب زندگی معلمان در خارج از مدرسه بستگی کامل دارد حقیقت امر این است که مدیریت آموزشی باید مفهومی وسیع‌تر از یاری کردن به معلم در امور کلاسی داشته باشد. مدیریت آموزشی نباید غافل از اهمیت یاری به معلمان در حل مسائل و مشکلات خصوصی آنان باشد و از وظایف مدیر است برای رفع مشکلات عاطفی معلمان که در زندگی خصوصی‌شان ایجاد شده توجه کند و همچنین برای رفع مشکلات مالی آنها مساعدتهای لازم را بنماید. زیرا قدر مسلم این است که هر چه به معلمان گفته شود که مسائل و مشکلات شخصی آنها ارتباطی به کار مدرسه‌شان نباید داشته باشد. معلم در موقع ورود به مدرسه نمی‌تواند از مسائل شخصی مربوط به خود فارغ گردد مدیر می‌تواند از طریق حل مسائل و مشکلات معلمان، محیطی مطلوب و مناسب برای رشد و نمو دانش‌آموزان مدرسه فراهم آورد.) طوسی ، محمد علی ، مترجم ، ۱۳۷۰ ص ۲۲-۲۰)

ارتباط موثر:

ارتباط موثر یکی از رمزهای موفقیت انسان است. هر کسی بتواند با دیگران، اشیاء اطراف و حتی لحظه‌های زندگی خود ارتباط بهتر و موثری برقرار کند احساس موفقیت بیشتری خواهد داشت. برای دستیابی به یک ارتباط خوب و موثر کلامی و غیرکلامی علاوه بر داشتن باورهای مناسب، لازم است روش‌ها و مهارت‌های ارتباط برقرار کردن با دیگران را نیز فرا گرفت. ما با توجه به دید و نگرش خود می‌توانیم به دو گونه با دیگران ارتباط برقرار کنیم. اگر به نکات مثبت طرف مقابل توجه کنیم از آن مهر، داشتن باورهای مناسب لازم است روشهای و مهارت های ارتباط برقرار کردن با دیگران را نیز فراگرفت. ما با توجه به دید و نگرش خود می توانیم به دو گونه با دیگران ارتباط برقرار کنیم اگر به نکات مثبت طرف مقابل توجه کنیم از آن مهر محبت و صمیمیت و اگر روی نکات منفی او تمرکز کنیم از آن قهر دوری و نفرت بوجود خواهد آمد.

ارتباط موثر رابطه ای است کلامی و غیر کلامی بین دو یا چند نفرکه در طی آن افراد می توانند عقاید خواسته ها نیازها و هیجانات خود را بیان نموده و نوعی احساس رضایت دست یابند و اثراتی که در برقراری ارتباط موثر با دیگران برای انسان حاصل می شودعبارت است از تقویت اعتماد به نفس درک متقابل رضایت خاطر احساس سود مندی تقویت رشد اجتماعی روحی روانی و عاطفی تامین بخشی از نیازهای اساسی انسان انتقال صریح پیام به دیگران .( حسن زارعیان ، ۱۳۸۴، ص ۴-۱)

ارتباطات میان فردی :

نیازهای بشری انسانها را بر می انگیزد که از راه پیوستن به سازمانهای رسمی و غیر رسمی و همزیستی و سازگاری خویش را در جهت به کارگیری و هماهنگ سازی کلیه نیروها و امکانات خود با رعایت اصول تعاون و همکاری معاضدت  حاصل نمایند و از آن طریق به ارضاء نیازهای فردی و گروهی خود بپردازند. ارتباطات میان فردی یک تعامل گزینشی نظامند منحصر به فرد و رو به پیشرفت است که سازنده شناخت طرفین از یکدیگر و محصول این شناخت موجب خلق مشترک در بین آنها می شود.برای آنکه برداشت مشترکی از ارتباطات میان فردی داشته باشیم بهتر است اصطلاحات موجود در این تعریف را بشناسیم

ویژگی ارتباطات میان فردی:

به طور کلی فرق ارتباطات میان فردی با ارتباطات این است که در ارتباطات میان فردی معمولاً چند نفر و عمدتاً دو نفر درگیرند.

اگرچه در اکثر ارتباطات میان فردی دو یا سه انسان شرکت دارند اما این تعریف چندان دقیق نیست زیرا اگر این تعریف دقیق بود ارتباط فروشنده و مشتری هم یک ارتباط میان فردی محسوب می‌شد و گفتگوی اعضای خانواده ارتباط میان فردی نبود. پس تعداد افراد ملاک خوبی برای تعریف ارتباط میان فردی نیست بلکه ویژگی و وجه ارتباطات میان فردی، تعاملی بودن آن است. بر اساس این ملاک اتفاقاتی که بین افراد می‌افتد. مهم است نه محلی که در آن به سر می‌برند یا تعداد آنها. سبک مناسب ارتباط به شرایط افراد مقابل و مسایل مورد نظر بستگی دارد. از آنجا که کارآیی و ارتباطات بسیار تغیرپذیر است باید خزانه رفتارهای ارتباطی، بسیار غنی باشد. مثال: مهارتهای مختلف لازم برای ارتباط میان فردی ماهرانه را در موقعیتهای زیر در نظر بگیرید. برای آرام کردن دوست خود باید بتوانیم برای او دلسوزی کنیم. برای اینکه بتوانیم از دوست افسرده خود حمایت کنیم باید او را تائید کنیم و به او نشان دهیم نگرانش هستیم و او را تشویق کنیم در مورد مشکلاتش صحبت کند. برای اینکه به دیگران نزدیک شویم باید بدانیم چطور و چه موقع مسائل خصوصی خود را برای آنها فاش و چطور با آنها همدلی و همدردی کنیم. گاهی باید کسی را سر عقل بیاوریم و او را گوشمالی دهیم پس با توجه به این که مهارت در ارتباطات فردی مجموعه شخصی را شامل نمی‌شود مجبوریم مهارتهای متنوعی داشته باشیم.

تنظیم ارتباط: توانایی ارتباط برقرار کردن به شیوه‌های مختلف از ما یک انسان ماهر نمی‌سازد مگر آنکه بدانیم در هر لحظه کدام نوع ارتباط مناسب است. مثال: تا وقتی که ندانیم چه موقع جسور بودن مناسب و چه موقع مودب بودن، دانستن راه و رسم جسارت یا مودب بودن فایده‌ای ندارد.

پیشینه تحقیق

در این زمینه تعداد معدودی از دانشجویان ، دست به تحقیقات زده­اند تا حدودی موضوع تحقیق آنها با تحقیق اینجانب نزدیکی دارد از جمله پایان نامه آقای ایرج مهدی زاده دانشجوی کارشناس ارشد دانشگاه شهید بهشتی که در سال ۱۳۷۵ انجام گرفته و عنوان آن بررسی رابطه مهارتهای انسانی مدیران و اثر بخشی آنها از دیدگاه دبیران مدارس راهنمایی شهرستان بیرجند می باشد که اهداف این پایان نامه شامل :

۱ – شناسایی رابطه مهارت های انسانی مدیران و اثر بخشی آنها

۲  – شناسایی تفاوت دیدگاه دبیران و مدیران درباره مهارتهای انسانی

۳ – مهارت های انسانی مدیران اثر بخش و غیراثر بخش بوده است .

و در این راستا به این نتایج دست یافته است که

۱ –  مهارتهای انسانی مدیران با اثر بخشی آنها رابطه مثبت دارد .

۲ – نگرش مدیران با نگرش دبیران نسبت به مهارت های انسانی تفاوت دارد .

۳ – مهارت های انسانی زن و مرد با یکدیگر تفاوت دارد .

۴ – مهارت های انسانی مدیران لیسانس با مدیران فوق لیسانس تفاوت دارد .

تحقیق دیگر در این زمینه متعلق به پایان نامه آقای ابوالقاسم دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شهید باهنر کرمان است  که درسال ۱۳۸۰ انجام گرفته است وعنوان آن بررسی رابطه رضایت شغلی دبیران با میزان مشارکت آنها در تصمیم گیری آموزشی می باشد و هدف از انجام این پژوهش به دست آوردن رضایت شغلی دبیران با میزان مشارکت آنان در تصمیم گیری آموزشی است . نتیجه حاصل از این پژوهش این است که بین رضایت شغلی دبیران با میزان مشارکت آنان در تصمیم گیری آموزشی در سبک رهبری رابطه مدار، رابطه مثبت وجود دارد .

پایان نامه دیگر مربوط به خانم کاظمی کارشناس ارشد دانشگاه واحد مرکز رشته تحقیق در ارتباطات می باشد که عنوان آن شناسایی مدیران مدارس ابتدایی از دیدگاههای ارتباطات انسانی است که در سال ۱۳۸۴ انجام گرفته است و در یکی از مناطق آموزشی شهر تهران . بررسی ایشان بر روی ۷۵ مدیر مدرسه صورت پذیرفته و نتایج حاصل از آن

عبارتست از :

۱ – واگذاری دوره­های آموزش ضمن خدمت در رابطه با ارتباط انسانی و انجام وظایف مدیریتی رابطه دارد و این رابطه مستقیم است .

۲ – بین داشتن ارتباط انسانی مؤثر و انجام وظایف مدیریتی رابطه معنادار وجود دارد .

۳ – بین تحصیلات مدیر و داشتن رابطه انسانی مناسب رابطه وجوددارد . در این پژوهش  نشان داده شده که مدیران مورد سنجش تنها یک مدیر بالاتر از لیسانس تحصیل کرده بود . بین تجربه کاری مدیر و داشتن رابطه انسانی رابطه وجود دارد .

تحقیق دیگر مربوط به پایان نامه خانم بیژنی دانشجوی کارشناس ارشد مدیریت دانشگاه علوم تربیتی دانشگاه تهران می باشددرسال ۱۳۷۱ انجام گرفته و عنوان آن بررسی رابطه تئوری مدیریت (X)  و (Y) با انگیزه معلمان است که هدف از انجام پژوهش یافتن پاسخهای مناسبی برای این سوالات می باشد که آیا روش مدیریت بر رفتار ومیزان کارآیی معلمان مؤثر است ؟ آیا ارتباطی بین دیدگاه و فلسفه مدیران نسبت به انسان و مفهوم کار، با روش مدیریت آنان وجود دارد ؟ آیا ثمر بخشی و کارآیی معلمان از محیطی به محیط دیگر تفاوت است . این پژوهش بر روی دبیران مقطع راهنمایی شهر تهران انجام گرفته که ابزار مورد استفاده ایشان در پرسشنامه بوده به نام الف و ب که پرسشنام الف مدیران را مورد سنجش قرا رداده و آنان را به دو گروه بر اساس مفروضات تئوری(X)  و (Y)از طریق محاسبه انحراف استاندار تقسیم کرده است .

و پرسشنامه ( ب ) بر روی دبیران جهت بررسی میزان انگیزش معلمان انجام گرفته است و نتایج بدست آمده عبارت است از اینکه رفتار مدیران برمیزان کارآیی معلمان تأثیر گذار است و اثر بخشی و کارآیی معلمان با توجه به نوع رفتارو انگیزه­ای که مدیران هر منطقه ایجاد می کنند  می کنند متفاوت می باشد .

پژوهش دیگری که در این راستا مورد مطالعه قرار گرفت متعلق به خانم آقایی دانشجوی کارشناس ارشد رشته تحقیق در ارتباطات دانشگاه واحد مرکزی می باشد که  در سال ۱۳۸۳ انجام گرفته وموضوع ایشان تحت عنوان تأثیر همدلی در توفیق ارتباطات انسانی بین دبیران و همسران آنها در آموزش و پرورش متوسطه شهر تهران می باشد که بر روی دبیران مقطع متوسطه شهر تهران انجام گرفته و میزان همدلی همسران آنها را در مورد سنجش قرار داده است و این نتایج به دست آمده . عواملی که بر روی ارتباطات انسانی تأثیرگذارد است شامل انگیزه­های مشترک بین افراد منطقه مسکونی که افراد در آن زندگی می کنند . میزان صمیمیت افراد با یکدیگر و تحصیلات از جمله عواملی هستند که می توانند بر روی ارتباطات انسانی تأثیر گذار باشند و با آن رابطه مستقیم دارند .

محدودیت های پژوهش

در هر پژوهشی محدودیت هایی وجود دارد که تعمیم نتایج را با مشکل مواجه می نماید. این پژوهش نیز از این امر مستثنی نبوده و دارای محدودیت های زیر بوده است :

۱٫ محدود بودن جامعه آماری به منطقه ۱۵ آموزش و پرورش موجب گردیده تا تعمیم نتایج به سایر مناطق آموزش و پرورش شهر تهران و سایر نقاط کشور امکان پذیر نباشد.

۲٫ در پژوهش حاضر برای سنجش میزان رعایت شاخص های مدیریت منابع انسانی در منطقه ۱۵ آموزش و پرورش تنها از پرسشنامه استفاده شده است که شاید نوعی محدودیت برای ارزیابی این موضوع محسوب شود.

۳٫ در پژوهش حاضر ملاک سنجش فقط نظرات معلمان بوده است که سنجش مبتنی بر نظرات معلمان ، محدودیت هایی را در بررسی میزان تاثیر رعایت شاخص های مدیریت منابع انسانی مدیران بر ارتقاء کیفیت آموزش مدارس بوجود می آورد.

۴٫  استفاده از پرسشنامه های متعدد وانجام برخی ازکارهای غیر ضروری درسطوح اداری آموزش وپرورش باعث شده که تا اندازه ای مدیران از پژوهش های دانشگاهی استقبال نکنند ودراین زمینه همکاری لازم را به عمل نیاورند .

منابع :

–        وایلز کیمبل: مدیریت و رهبری آموزشی، مترجم، محمد علی طوسی، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی، ۱۳۷۱٫

–        فرهنگی، علی اکبر، ارتباطات انسانی، جلد اول، تهران، خدمات فرهنگی رسا، ۱۳۸۲٫

–        گریفیت دانیل : روابط انسانی در مدیریت آموزشی، مترجم خداداد بخشی، تهران، انتشارات مهیا، ۱۳۷۴٫

زارعیان، حسن، مهارت های زندگی، بروشور اشاره، موسسه علمی آموزشی مدرسین آموزش خانواده شماره ۳۵، موسسه اشاره زندگی، انتشارات پیوند انجمن اولیاء و مربیان.

–   مهدی نژاد، ایرج، بررسی رابطه مهارت های انسانی مدیران و اثر بخشی آنها از دیدگاه دبیران در مدارس راهنمایی شهرستان بیرجند، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۵٫

– بیژنی، مهناز، بررسی رابطه تئوری مدیریت (x) و(y) با انگیزه معلمان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی  دانشگاه تهران .

مقدمه

در عصری زندگی می کنیم که عصر ارتباطات نامگذاری شده . اگر افراد از مهارتهای ارتباطی مناسب برخوردار نباشند در بسیاری از جنبه های زندگی آسیب پذیر خواهند بود . چگونگی ارتباط ما با افرادی که با آن ها زندگی می کنیم و دوستشان دارم بخش مهمی از توانایی روابط بین فردی ما را تشکیل می دهد . افرادی که از مهارتهای ارتباطی ضعیف تری برخوردارند کمتر مورد پذیرش اطرافیان خود قرار می گیرند . افراد از طریق برقراری ارتباط صمیمانه قادر خواهند بود که احساسات و عواطف خود را به دیگران ابراز کنند. برقراری ارتباط صمیمانه بادیگران تنها از طریق حرف زدن حاصل نمی شود بلکه با خوب گوش دادن ، احترام گذاشتن ، مشارکت ، ابراز وجود و … این ارتباط میسر خواهد شد .

هر انسان تجربه گفتگو با انسانهای دیگر را داشته و یا به سخنان آنان گوش فرا داده است در گوش دادن به دیگران شاید اکثر انسانها به خود اندیشیده­اند با خود گفته­اند که فلان کس آدم معتبری است و سخن بیهوده نمی گوید یا بر عکس بیان کرده که فلان کس آدم معتبری نیست و حرف سنجیده نمی زند .

هر اندازه اهمیت سخن بیشتر باشد و تأثیر بیشتری در زندگی انسانها، داشته باشد اهمیت اعتبار فرستنده پیام بیشتر خواهد بود . تقریباً تمام انتخاب ها در روابط میان فردی ، دست کم در یک قسمت به این نکته وابسته است که آیا به گفته و رفتار طرف مقابل خود اعتماد داریم و برای آن اعتباری قایل هستیم یا نه ؟ این انتخاب ها موضوعات متفاوت و گاه تناقصی را در بر می گیرند، موضوعاتی مانند معامله با فرد ویژه­ای ، انتخاب شریک ، انتخاب فردی برای انجام کاری و … .

همه اینها و هزاران موضوع دیگر ما را بر آن می دارند که در مقوله اعتبار یا مشروعیت طرف مقابل خود حساس باشیم . سالهای اول دهه ۱۹۸۰ مبین این واقعیت است که تأیید یا عدم تأیید یکی از مهمترین ، قابل توجه ترین و رایج ترین موضوعات ارتباط بین اشخاص در سالهای اخیر است بدون شک ، این مقوله یکی از مهمترین مقوله های ارتباطی است که مسأله تأثیر گذاری و نفوذ دیگران را مطرح می کند . در یک فراگرد استمرار ارتباطی ، بدون شک در انسان گاه به پیام های تأیید کننده و زمانی به پیام های غیر تأیید کننده روی آورد حتی مثبت ترین انسانها در فراگرد ارتباطی مرکز به ارسال پیام های تأیید کننده نمی پردازند . آنچه در ارتباطات مؤثر[۷]  حائز اهمیت است این است که بدانیم چه وقت باید پیام های تأیید کننده و چه زمان غیر تأیید کننده ارسال داریم . به عبارت بهتر، شرایط در این مورد بهترین راهنمای ما جهت ارسال پیام است . برای اینکه بتوانیم با دیگران ارتباط بهتری داشته باشیم اول باید بیاموزیم که چگونه خویشتن را بشناسیم و به تواناییهای خود وقوف حاصل کنیم . خود کنترلی مانند کنترل شدن توسط دیگران به خود تشریحی و آماده شدن برای خود گشودگی لطمه وارد می کند در نتیجه ممکن است چنین احساس کنیم که در برابر افرادی که می باید با آنان ارتباط برقرار کنیم چندان حساس و علاقمند نیستیم و ارتباط با آنها برای ما اهمیت زیادی ندارد که این از نظر ارتباطی نادرست است . بازشناسی خود از نظر سلامت روانی حائز اهمیت است و می تواند به نوبۀ خود در توان ارتباطی ما با دیگران تأثیر بسزایی بگذارد . پژوهشهای روانشناسی بر این باورند که بازشناسی خود از بسیاری جهات کلید اساسی از رفتارها و موفقیتهای اجتماعی و گروهی است .( فرهنگی ، علی اکبر ، ۱۳۸۲، ص ۳۴۳-۳۴۱)

چرا ارتباط برقرار می کنیم ؟