عنوان :

مقاله آموزش و پرورش در عصر خوانین یزد

تعداد صفحات : ۲۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تاسیس سلسله پهلوی و روی کار آمدن رضاشاه را سرآغاز فصلی جدید در هویت‌سازی ملی ایرانیان باید به شمار آورد. رضاشاه به منظور هویت‌سازی پروژه خاصی را طراحی و اجرا نمود.

هویت‌سازی دولت مطلقه ، که از آن تحت عنوان هویت ایرانی متجدد یاد شده است، در دوران سلطنت رضا پهلوی، شکل خاصی از هویت اجتماعی را ایجاد کرد. گسترش دامنه و نفوذ هویت ملی با دولت ــ ملت ‌سازی مدرن پیوستگی داشت. زیرا در دولت ــ ملت‌ سازی مدرن، تکوین مبانی جدید همبستگی اجتماعی، تحت عنوان همبستگی ملی، الزامی و ضروری بود.

نظام آموزش مکتب خانه ای که از سوی روحانیون پشتیبانی می شد، با روند تحولات جهانی، هماهنگ نبود و این ناهماهنگی با نظام نوین آموزشی، به بیرون رانده شدن نظام آموزش مکتب خانه ای از جامعه انجامید و در این روند، نظام آموزشی که کاملاً از غرب بهره گرفته بود، بدون توجه به نیازها و اعتقادت و فرهنگ مردم ایرانی، عهده دار نظام آموزش و پرورش جامعه ی ایرانی گردید و مشکلات فراوانی را برای مردم کشورمان به وجود آورد. در واقع علما و روحانیون می توانستند با دگرگونی ها و اصلاحاتی، نظامی از آموزش را در کشور حاکم کنند که نه تنها مورد اقبال عمومی قرار بگیرد، بلکه با برنامه ریزی صحیح قادر بودند علوم جدید را وارد نظام آموزشی سنتی کنند و برابر با فرهنگ و آداب و رسوم جامعه، آن را سامان دهند. به نظر می رسد اصرار بر تعلیم و تعلم بر سبک و سیاق سنتی و بهره نگرفتن از نوآوری های جدید آموزشی از سوی شماری از مکتب داران، دانش هایی که کاملاً غربی و بیگانه از فرهنگ جامعه ی ایرانی بود بر کشور ما تحمیل شد و آثار و پیامدهای منفی را برای این کشور به همراه آورد.

ازسال ۱۳۰۴ به بعد، مکتب خانه های قدیمی با گسترش مدارس جدید، تعطیل و روحانیون از آموزش رسمی حذف شدند. کسانی می توانستند به تعلیم و تربیت ادامه دهند که از لباس روحانیت خارج شده و ضوابط وزارت فرهنگ را بپذیرند. نظام آموزشی دوران پهلوی اول در تقابل رویارویی با روحانیت و ساخت مذهبی جامعه بود.

کلید واژگان: مکتب خانه، خوانین،مدرسه،نظام،روحانیون

فهرست مطالب

چکیده    ۴
مقدمه    ۵
آموزش و پرورش در عصر خوانین یزد    ۶
رویاروئی با روحانیت در زمینه ی آموزش و پرورش    ۶
نتیجه بحث مدارس جدید    ۷
مروری بر دیگر سیاست‌های فرهنگی حکومت رضاشاه    ۹
ایجاد جامعه‌ای شبه‌غربی و مدرنیسم    ۱۶
پهلویسم (ایران‌گرایی و شاه‌پرستی)    ۱۸
خلاصه و نتیجه گیری    ۲۱
منابع    ۲۲

منابع:

[۹]. اسناد سازمان اسناد ملی‌ایران‌، اسناد نخست وزیری‌، سازمان پرورش افکار‌، ۱۳۱۹، پاکت ۳۲۶۸‌، شماره تنظیم ۱۰۸۰۱۱٫

[۸]. جنتی‌، ابوالقاسم؛ تاریخ تئاتر معاصر‌ایران‌، یغما‌، سال ششم (۱۳۳۲)‌، شماره ۷‌، ص ۲۸۶ – ۲۹۰٫

[۷]. صفایی‌، ابراهیم؛ رضاشاه کبیر و تحولات فرهنگی‌، ص ۶۹٫

[۶]. دلفانی‌، محمود؛ فرهنگ ستیزی در دوره رضاشاه (اسناد مربوط به سازمان پرورش افکار)‌، تهران‌، سازمان اسناد ملی‌ایران‌، ۱۳۷۵‌، ص۴۳- ۴۸٫

[۵]. عصر پهلوی به روایت اسناد‌، ص۴۶٫

[۴]. زن‌ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید‌، همان‌، ص۸۹٫

[۳]. سازمان اسناد ملی‌ایران‌، اسناد کامپیوتری شماره ۲۱۰۰۰۲۹۹٫

[۲]. بامداد‌، بدرالملوک؛ زن‌ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید‌، تهران‌، ابن سینا‌، ۱۳۴۷‌، ص۴۶- ۴۸٫

[۱۱]. صدیق‌، عیسی؛ تاریخ فرهنگ‌ایران‌، انتشارات دهخدا‌، ص ۳۷۳٫

[۱۰]. همراز‌، ویدا؛ نهادهای فرهنگی در حکومت رضاشاه‌، مجله تاریخ معاصر‌ایران‌، سال اول‌، شماره اول‌، ص ۵۵- ۵۴٫

[۱]. همراز‌، ویدا؛ نهادهای فرهنگی در حکومت رضاشاه‌، مجله تاریخ معاصر‌ایران‌، سال اول‌، شماره اول، ص ۵۴- ۵۵ و زهیری‌، علیرضا؛ عصر پهلوی به روایت اسناد‌، قم‌، دفتر نشر و پخش معارف‌، ۱۳۷۹‌، چاپ اول‌، ص ۴۴٫

مقدمه

نظام جدید با شتاب زیادی به جامعه تحمیل شد تا موازنه ای بین فرهنگ قدیم و جدید ایجاد کند. نظام آموزشی قدیم، هر چند امکان تربیت فرزندان این مرز و بوم و رفع نیازهای کشور را نداشت، اما سیستم آموزش جدید مشکلات خاص خود را داشت. هر چند تعداد تحصیل کردگان، افزایش سریعی را نشان می دهد؛ اما این افراد دارای تحصیلات سطحی، نامتعادل، و انباشته از حقایق هضم نشده بودند.

بدین طریق مدرسه های زیر نظر روحانیت، که شکل عمده ی تحصیل در عصر خوانین یزد بودند، اهمیت خود را در حد زیادی از دست دادند. نخبگان و طبقه های متوسط ایران با آهنگی فزاینده به مدرسه های دولتی روی آوردند و در سطوح بالاتر تحصیلی به دانشگاه تازه بنیاد تهران، مدرسه های فنی وزارتخانه های گوناگون، یا دانشگاه های خارج رفتند. توسعه ی دامنه ی آموزش و پرورش نیروی انسانی لازم دستگاه های رو به توسعه ی دولتی را تأمین می کرد؛ اما در عین حال به پیدایش و رشد طبقه ی جدید روشنفکر و صاحبان مشاغال تخصصی، پزشکی و مهندسی، کمک می نمود. از این گذشته، دولت با استفاده از نظام آموزشی، جلوی تفکر سیاسی آزاد را گرفت، نوعی همرنگ جماعت شدن و همگونی را بر روشنفکران تحمیل کرد. برنامه ی تحصیلی را طوری تنظیم نمود که چاپلوسی بنده وار، پشتیبانی تبلیغاتی و توجیه ایدئولوژیکی را القا کند.

نظام حقوقی جدید ایران که در سال های ۱۳۱۹- ۱۳۰۷ ، شکل گرفت و به اجرا گذاشته شد، هر چند بخشی از قواعد مذهبی را در خود داشت، اما بیش تر این قوانین بر اساس قوانین کشورهای اروپایی، بویژه فرانسه، بلژیک و ایتالیا تنظیم شده بود. بدین ترتیب، اختیارات محاکم مذهبی و شرعی از بین رفت. نقش روحانیون در امر قضاوت، معاملات، عقد و ازدواج به شدت کاهش یافت. و روحانیونی که می خواستند از این طریق معاش کنند، ناگزیر می بایست به قواعد مصوبه تن داده و با لباس غیر روحانی به شغل خود ادامه دهند.

تصویب قوانین جدید، افزون بر کاستن از نقش دین و مذهب و روحانیون، در عرصه های مختلف عناصری را در معاملات وارد نمود که در ناسازگاری با احکام مذهبی بود. به عنوان مثال قواعد مذهبی، تجارت مسلمین روی بعضی کالاها مثل شراب و یا گرفتن بهره را حرام دانسته و اظهار نظر در مورد بعضی از احکام تجاری را بر عهده ی علمای مذهبی گذاشته بود.

قانون ثبت اسناد و املاک در سال ۱۳۰۶ از تصویب مجلس گذشت. ماده ی اول قانون ثبت اسناد و املاک اجباری این بود که کلیه ی املاک، اعم از املاک مزروعی و مستغلات و … باید در دفاتر دولتی ثبت گردد.

لازم به ذکر است که تا قبل از تصویب این قانون، تنظیم اسناد و مدارک مربوط به معاملات، در دست حکام شرعی و علمای دینی بوده، هر چند این اسناد معتبر بود ولی اشکالاتی نیز داشت.

حال با این شرایط چند سوال به ذهن می آید:

خوانین چه مدارسی را بنا کردند؟

نظام حقوقی مدارسی که خوانین بنا کردند چه بود؟

درآمد آن مدارس از کجا تامین می شد؟

آموزش و پرورش در عصر خوانین یزد

در سال ۱۳۱۵ آموزشگاهی در اداره ی ثبت اسناد و املاک برای تربیت متخصصان آن اداره تأسیس شد و کسانی که دوره ی یک ساله ی تحصیلی این آموزشگاه را طی کرده و موفق به گرفتن گواهی نامه ی رسمی می شدند، در اداره ی ثبت استخدام می شدند. کلاس نقشه برداری نیز در همین زمان افتتاح شد.( آبراهام یلسون. روابط سیاسی ایران و آمریکا، ترجمه باقر آرام، ص ۲۸.)

قانون ازدواج در سال ۱۳۱۰ در مجلس تصوب شد و به موجب آن حق اجرای صیغه ی عقد به اشخاصی واگذار شد که دفتر ثبت رسمی ازدواج داشته باشند.( آبراهام یلسون. روابط سیاسی ایران و آمریکا، ترجمه باقر آرام، ص ۲۸.)

رویاروئی با روحانیت در زمینه ی آموزش و پرورش

در تصمیم رضاشاه برای اصلاح نظام آموزش و پرورش، نیت ضمنی او تضعیف روحانیت بود. آموزش و پرورش ایران تا زمان انقلاب مشروطه، در دست روحانیون بود. مادی کردن (غیرمذهبی کردن) و غربی کردن کشور، به موازات یکدیگر صورت گرفت. تأکید نظام جدید آموزش و پرورش بر ورزش و تمرینات شبه نظامی، در واقع عکس العملی در برابر نهاد نظام قدیم مکتب خانه ها بود. دانش آموزان باهوش، در پشت میزها و در کلاس های بزرگی نشستند که مشرف بر زمین های بسکتبال بود. دیگر، چوب و فلک کردن دانش آموزان در حیاط مدرسه، صورت نمی گرفت، به جای آن، بایستی در برابر آموزگاران خردمندی سر فرود می آوردند که می خواستند به آن ها بفهمانند که هر چه درس بخوانند، باز هم کم خوانده اند، و باید دفترهای بزرگ خود را بگشایند.

درس هایی تدریس می شد که از قدرت انسان برای غلبه بر محیط مادی پیرامونش، از پرورش جسمانی همراه با غرور، و از این اعتقاد که ایرانیان- اگر از سایر ملت ها برتر نباشند- همچون سایل ملل، شایسته هستند، سخن می گفت. این اندیشه، یک وزنه ی متقابل و لازم، در برابر تحقیرهای گذشته بود، اما زمینه ی سرخوردگی آینده را ریخت؛ امیدهایی را بیدار کرده که علمی نبود. این اندیشه را در نسل جوان تلقین کرد که می توان همه چیز را به دست آورد. این نادیده گرفتن حقیقت، تأثیر ناگوار در برنامه ریزی و توسعه در سال های پس از جنگ دوم جهانی باقی گذارد و روحیه ی آنان را به آسانی آسیب پذیر ساخت. حمله ی رضا شاه به طبقات مذهبی (روحانیون)، در زمینه ی وضع قوانین صورت گرفت. بدین سان رضاه شاه آن ها را از وظیفه ی اجتماعی اصلی و منبع عمده ی درآمد مشروع شان محروم ساخت.

تلاش سیستم، تلقین ارزش هایی بود که ملیت ایرانی را به دور از تاریخ ۱۳۰۰ سال حضور اسلام در این سرزمین، معرفی کند و در دروس تأکید بر تاریخ ایران قبل از اسلام می شد.(  مجله گنجینه اسناد، سال اول، دفتر اول، ۱۳۷۰، ص ۸۲.)

نتیجه بحث مدارس جدید

آن چه که از بررسی تاریخ مکتب خانه ها به دست می آید این است که مکتب خانه ها دارای سازمان و با برنامه ی روشن نبودند و به گونه ی مستقل و یا پشتیبانی علما و روحانیون اداره می شد و معلمان مکتب نیز، از بین طلاب علوم دینی بوده و از کتاب ها و شیوه های آموزشی حوزه های علمیه بهره می گرفتند. این شیوه ی آموزشی سال های متمادی ادامه داشته و بدون هیچ دگرگونی به کار خود ادامه می داد و کم ترین توجهی نیز به دگرگونی های بین المللی و دگرگونی های شیوه های آموزشی در جهان از خود نشان نداد و حتی شمار زیادی از مکتب داران با افرادی که با بهره گیری از شیوه های جدید آموزشی از غرب، مدعی تغییر در شیوه ی آموزشی در ایران نیز بودند، سرسختانه به مبارزه برخاستند و هیچ گونه تغییر و تحول در روش های سنتی و قدیمی را برنتابیدند. این ناسازگاری بین دو شیوه و در واقع بین دو نظام آموزشی قدیم و جدید، در نهایت به دخالت دولت انجامید و در زمان پهلوی اول، دگرگونی های بسیاری در نظام آموزشی انجام پذیرفت که مهم ترین این دگرگونی ها خارج شدن نظام مکتب خانه ای و روحانیون از نظام آموزشی کشور بود. این امر نیز دارای آثار و پیامدهای فراوانی بود که به آن اشاره شد.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .