عنوان :
مقاله اخلاق در قرآن
تعداد صفحات : ۲۳
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
اخلاق در قرآن /یکی ازمهمترین اهداف پیامبران درنظر قرآن مسئله اخلاق است، زیرا اعتلا و سعادت انسان ها در گرو پایبندی و آراستگی به اخلاق الهی است واین امر درسایه تربیت اخلاقی انسان میسر خواهد شد.
در این پژوهش ابتدا دسته بندی اخلاق رامعرفی و به دنبال آن اخلاق در قرآن را شرح داده و دیدگاه قرآن در مورد التزاز و قدرت طلبی را بررسی کردیم و سپس دور نمایی از فضایل و رذایل اخلاقی را در متون اسلامی یعنی قرآن و روایات معرفی کردیم. ازاین رو چند نمونه ازصفات اخلاقی بیان شده در قرآن و روایات رااستخراج و دسته بندی کردیم تا تصوری نسبتاً جامع و کامل از اخلاق اسلامی به دست آوریم؛ به طورکلی در این پژوهش محور مباحث ، آموزه های قرآنی و روایی است وبه دنبال آن بعضی از فضایل و رذایل اخلاقی با استناد به آیات قرآن بیان شده است.
عدل و انصاف از دیرباز در اخلاق جایگاه والایی داشته است. بسیاری از مباحث در آثار افلاطون و ارسطو به چیستی جامعه عدل، چگونگی تربیت انسان عادل وچگونگی تشکیل جامعه عادل اختصاص یافته است. خداوند در قرآن همه را به عدل فرا می خواند:«إِنَّ اللهَ یأمِرِ بالعدلِ والحسانِ و ایتاءِ ذی القُربی و یَنهی عنِ الفَحشاء والمنکَرِ والبغی یَعِظُکُم لَعَّلَکُم تَذَّکَرونَ؛ درحقیقت ، خدابه دادگری و نیکو کاری و بخشش به خویشان فرمان می دهد وازکار زشت و ناپسند و ستم بازمی دارد به شما اندرز می دهد، باشد که پند گیرید. درروایات نیزبر صفت عدالت بسیارتأکیدشده است؛ آن گونه که پیامبر در سفارش به امیرالمومنین می فرماید: ای علی! سرور رفتارها سه خصلت است: انصاف با مردم و مواسات با برادر دینی خود برای رضای خداوند و یاد کردن در هر حال. در این روایت رعایت عدل و انصاف جزئی ازحقیقت ایمان به شمار آمده است.امیرالمومنین درباره عدل می فرماید: عدل راس ایمان و مجمع نیکی ها و برترین مراتب ایمان است. عدل بهترین خوبی است .در روایتی دیگر می خوانیم: ابو مالک ازامام سجاد پرسید: همه ی شرایع دین اسلام کدام است؟ امام فرمود: سخن به حق گفتن وداوری به عدالت کردن و وفای به عهد کردن. امام باقر می فرماید: کسی که با نیازمند مواسات کند و با مردم به انصاف رفتارکند حقیقتاً مؤمن است.
واژه های کلیدی: اخلاق ، اخلاق در قرآن ، التزاز و قدرت طلبی، فضایلاخلاقی، رذایل اخلاقی،
فهرست مطالب
مقدمه ۴
دسته بندی اخلاق ۵
دیدگاه قرآن درمورد التزاز ۵
قرآن و قدرت طلبی ۶
فضایل اخلاقی در قرآن ۸
فضایل اخلاقی اجتماعی ۱۱
رذیلت های اخلاقی ۱۶
منابع و مأخذ ۲۳
منابع و مأخذ
۱- مصباح یزدی، آیت الله محمد تقی، اخلاق در قرآن ، ج ۱ ، قم تحقیق و نگارش محمد حسین اسکندری، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ، چاپ چهارم، تابستان ۱۳۹۱
۲- مصباح یزدی، آیت الله محمد تقی، اخلاق در قرآن ، ج ۲ ، قم تحقیق و نگارش محمد حسین اسکندری، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ، چاپ چهارم، تابستان ۱۳۹۱
۳- داوودی،محمد، اخلاق اسلامی، ،قم، انتشارات معارف، چاپ ۳۲، تابستان ۱۳۹۰
۴- مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن ، قم، مدرسه الاماما علی ابن ابی طالب،۱۳۷۷
۵- جوادی آملی، عبدالله، مفاتیح احیاه، قم ،مرکز نشر اسراء ۱۳۹۱
۶- دلشاد تهرانی، مصطفی، سیری در تربیت اسلامی، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول۱۳۷۶
۷- حاجی بابائیان امیری، محسن، روش های تربیت اخلاقی کاربردی در اسلام، انتشارات سروش، تهران ، چاپ دوم۱۳۹۰
۸- رضوان فر، احمد، فرهنگ اخلاقی معصومین(ع) ، قم، مرکز پژوهش های اسلامی صدا وسیما، چاپ اول، تابستان ۱۳۸۷
۹- ارفع ، سید کاظم، اخلاق در قرآن ، موسسه فیض کاشانی، چاپ اول، ۱۳۷۳
۱۰- مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، انتشارات دانشگاه اما مصادق(ع)(خلاصه آثار شهید مطهری)، چاپ دهم ۱۳۸۹
مقدمه
به گواه تاریخ اهلاق علمی است که در بهبود روابط انسان با خدا و اعضای جامعه بسیار نقش آفرین و تأثیر گذار است. ملکات نفسانی انسان و تزکیه و تهذیب نفس در پرتو اخلاق شکل می گیرد وسرنوشت فردی و اجتماعی انسان تحت تأثیر عمیق وگسترده اخلاق است؛ انسان لازم است توانمندی اخلاقی زیستن را کسب کند ، چرا که انسان بر اساس متون اسلامی ، ازهمه ی توانایی های شناختی، ارادی وعملی برای شناخت فضایل و رذایل اخلاقی و انتخاب فضایل و رذایل اخلاقی برخورداراست و ازهمین رو توانایی اخلاقی زیستن را دارد ممکن است برخی بپندارند اخلاقی زیستن به معنای چشم پوشی از بزرگ ترین نعمت العی یعنی آزادی است در صورتی که اخلاق اسلامی آموزه های قرآنی می باشد و در صدد سلب آزادی انسان نیست، بلکه نقش اصلی آن هدایت انسان در مسیر بهره گیری درست و معقول ازاین موهبت عظیم الهی است تا به کمال ممکن برسد.
در این پژوهش ابتدا دسته بندی اخلاق رامعرفی و به دنبال آن اخلاق در قرآن را شرح داده و دیدگاه قرآن در مورد التزاز و قدرت طلبی را بررسی کردیم و سپس دور نمایی از فضایل و رذایل اخلاقی را در متون اسلامی یعنی قرآن و روایات معرفی کردیم. ازاین رو چند نمونه ازصفات اخلاقی بیان شده در قرآن و روایات رااستخراج و دسته بندی کردیم تا تصوری نسبتاً جامع و کامل از اخلاق اسلامی به دست آوریم؛ به طورکلی در این پژوهش محور مباحث ، آموزه های قرآنی و روایی است وبه دنبال آن بعضی از فضایل و رذایل اخلاقی با استناد به آیات قرآن بیان شده است.
دسته بندی اخلاق
فلاسفه اخلاق تاکنون به پیروی از ارسطو، اخلاق را به ملکات راسخه در نفس که در اثر تکرار عمل حاصل می شود تفسیر کرده اند و از آنجا که منشأ اعمال ورفتار انسان قوای نفسانی اوست، هماهنگ باتنوع و تعدد قوای نفسانی، فصول اخلاق را به اقسام متنوعی تقسیم کرده اند می گویند: قوایی که در پیدایش افعال وبه دنبال آن ملکات انسان مؤثر هستند سه دسته می باشد: ۱- قوه ی عقلیه ۲- قوه ی شهویه ۳- قوه ی غضبیه .و هریک ازاین قوای سه گانه رفتارها و کردارهای ویژه ای طلب می کنند ونیزبه ترتیب اولویت این قوا به بررسی اعمال ورفتار انسان می پردازند وعلمای اخلاق اسلامی هم غالباً به پیروی ازارسطو کم وبیش همین تقسیم بندی رارعایت کرده اند. درمجموع موضوع اخلاق ، موضوع وسیعی است که شامل ملکات وحالات نفسانی وافعالی می شود که رنگ ارزشی داشته باشند.(مصباح یزدی، آیه الله محمد تقی، اخلاق در قرآن ، ج ۱ ، ص ۲۱۳)
اخلاق در قرآن /یکی ازمهمترین اهداف پیامبران درنظر قرآن مسئله اخلاق است، زیرا اعتلا و سعادت انسان ها در گرو پایبندی و آراستگی به اخلاق الهی است واین امر درسایه تربیت اخلاقی انسان میسر خواهد شد چنان که شاعر می گوید:
اقوام روزگار به زنده اند قومی که گشت فاقد اخلاق مردنی است
(مکارم شیرازی-آیه الله ناصر- اخلاق در قرآن ، ج ۱)
دیدگاه قرآن درمورد التزاز
قرآن کریم اصل التزاز را بد نمی داند، صریحاً در بعضی از آیات آن را تجویز کرده وحتی به نکوهش کسانی پرداخته است که بیهوده خود یا دیگران را ازنعمت های الهی محروم می کنند.
قرآن درجایی می فرماید«قل مَن حَرَّمَ زینهَ اللّه التی أَخرَجَ لِعبادِهِ والطیباتِ من الرزقِِ ِ قُل هیَ للذّینَ آمنوا الحیاه الدنیا خالِصَهًیوم َالقیامَهِ کذلِکَ نُفَّصِلُ الایاتی لِقَومٍ یَعلَمون»
بگو چه کسی زینت خدا را برای بندگان خود برآورده و روزی های پاک وپاکیزه را منع کرده است. بگو آن ها برای کسانی که ایمان آورده انددر زندگی دنیا ، در قیامت به طور خالص خواهد بود. بدین سان آیات را تفصیل می دهیم برای آنان که می دانند.
پس اگر در قرآن مجید و احادیث اسلامی در استفاده اززینت ها و طیبات به محدودیت هایی بر می خوریم ، این به خاطر لذت بودن و طیّب بودن آن هانیست ، بلکه حرمت آن ها به لحاظ یک عنوان عرضی است که در تزاحم آنها با لذایذ ابدی اخروی بر آنها عارض می شود.
خلاصه کلام و سخن آخر اینکه : راحت طلبی صفتی نکوهیده است؛ زیرا سعادت انسان دردنیا و آخرت بدون رنج وتلاش فراهم نمی شود. شخص راحت طلب می خواهد همیشه خوش باشد و بیاساید در صورتی که زندگی توأم با رنج وتلاش است وخداوند در یکی از آیات قرآن که می گوید«لَقََد خَلَقناَ الُاِنسان َفی کَبَد» این حقیقت را تأئید فرموده است .
راحت طلبی دراین جهان که جهان کار وتلاش و کشت و کوشش است، انسان را از سعادت و کمال لبدی باز می دارد وبنابراین ، از صفات زشت و ناپسند خواهد بود. البته ، وضع انسان در جهان دیگر و زندگی او در بهشت با آنچه که دراین جهان می گذرد متفاوت خواهد بود، چرا که التذاذات وخوشگذرانی های انسان در آن جهان ، بدون تلاش ورنج و زحمت ، برای آنان که با تقوا بوده اند فراهم خواهد شد. و مزاحمتی با لذت و سعادت بالاتر ندارد.(مصباح یزدی، محمد تقی، اخلاق در قرآن ، ج۲ ص ۱۷۹-۱۷۸)
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
