عنوان :
تعداد صفحات : ۳۴
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
اسطوره ها را می توان به مثابه ارزشهای فرهنگی واعتقادی جامعه تلقی کردکه همه شمول وکلی نگر است. علومی نظیرجامعه شناسی،مردم شناسی، باستانشناسی می توانندازطریق باورهای اسطوره ای ملتها ،دانش مطالعاتی خودراافزون نمایند.
ذهن انسان با وجود تمامی تفاوتهای فرهنگی، اجتماعی میان گروه های بشری، از قابلیت های یکسانی بهره مند است و در شرایط خاص فرهنگی قادر به تولید همه چیز می شود و در همین هنگام است که اسطوره نیز زاییده می گردد.
تکیه بر ریشه فرهنگی، تکیه بر اصالت های ذهن پویای ملی است که دست به آفرینش زده است.مصرف فرهنگ در هر منطقه از دنیا و در هر زمانی باعث از دست دادن اصالت فرهنگی می شود و از طرفی بسیاری از مصادیق فرهنگی نظیر اسطوره تنها در شالوده فرهنگ همان قوم قابل استدراک و تفسیر است.اسطوره در کلیت خویش قابل درک هستند و عنصر غالب در آنها معنی است.
آنها ایستا بوده و در محتوی متغیرند. خاستگاه پیدایش اسطوره نیز زمان است پس اینکه چگونه نقوش اساطیری به فرش ایران راه یافته است بستگی به شرایط جامعه در جهت قبول و جذب روایت های اسطوره ای دارد.
در بین نقوشی که با منبع الهام از طبیعت در فرش طراحی شده اند معنای اسطوره ای کاربرد وسیعی می یابد. در این نقوش اعم از نقوش اصلی متن و یا ریز نقش های به کار رفته در ان معنایی رمز گونه استفاده شده است. درست است که اسطوره ها در هر فرهنگی جهان را قابل فهم نموده و معقولات و مناسبات انسان باهمنوعان و نظام کاینات هستی را معنی می بخشیده است، و این طرز نگرش مبتنی بر برداشت های ذهنی دوران کهن فرهنگی ادوار جامعه است اما این معنای ساده باورانه به دیدگاه های جامعه عشایری و روستایی دست اندرکار فرش ایرانی نزدیک است. چه ازآن جاست که عوامل رمز گونه درنقش های متفاوت جدی می نماید .” چرا که رمز مارابه فهم معنایی غیراز معنای اول وبی واسطه که خود بر آن دلالت دارد فرامی خواند .رمز کثیرالمعنی وچند پهلواست.همچنانکه درخت وماه وغروب آفتاب ودریا همواره برمعنایی بیش از معنای اولیه شان دلالت می کنند
واژه های کلیدی: اسطوره، فرش ایرانی، نقوش گلدانی ، نقش نمایه درختی، نقش گلستان، لچک ترنج، نقوش جانوری
مقدمه ۲
نقوش گلدانی ، افشا : ۵
نقش نمایه درختی ۸
نقش گلستان ۱۱
لچک ترنج ۱۳
ریز نقش های گیاهی ۱۵
نیلوفر آبی – گل هشت پر ۱۵
ماهی درهم ۱۶
نقوش جانوری ۲۱
نگاره کله مرغی و مرغی ۲۳
نقوش هندسی ۲۶
نتیجه گیری ۲۹
منابع ۳۵
آموزگار ، ژاله ، تاریخ اساطیری ایران، تهران ، سمت ، ۱۳۷۶
آیت اللهی . حبیب الله ، مبانی نظری هنرهای تجسمی ، تهران ، سمت، ۱۳۷۶
اداوردز، سسیل، قالی ایران، مهین دخت صبا، تهران فرهنگسا، ۱۳۶۸
الیاده، میرچا،”اسطوره ، رویا ، راز ، ۱۹۵۹” ، رویا منجم ، تهران ، فکر روز ، ۱۳۷۴
بارت ، رولان، اسطوره امروز ، شیرین دخت دقیقیان ، تهران ، مرکز ، ۱۳۷۵
بهار ، مهرداد، از اسطوره تا تاریخ، تهران ، چشمه ، ۱۳۷۷
پرهام،سیروس،دستباف های عشایری فارس، جلد۱ وجلد۲، تهران، امیرکبیر،۱۳۷۱
پرهام ، سیروس ، شاهکارهای فرشبافی فارس ، تهران ، سروش ، ۱۳۷۵
پرهام، سیروس، نماد” فرش دستباف ایران” ، سال۶ ، بهار ۱۳۷۹ ، شماره۱۸ ،ص۳۱
پوپ آرتورابهام، شاهکارهای هنر ایران، اقتباس دکتر ناتل خانلری ، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ، ۱۳۸۰
تناولی ، پرویز . قالیچه های شیری فارس، تهران : دانشگاه تهران ، ۲۵۳۶
حسن بیگی، محمد،”قالی حیثیت هنر ایران”، ماهنامه گردش، شماره۵و۶ بهار۱۳۷۱
حصوری، علی، مبانی طراحی سنتی ایران . تهران : چشمه ، ۱۳۸۱
حصوری ، علی ، نماد چیست ، ”فرش دستباف ایران” ، سال ۶ ، بهار ۱۳۷۹، شماره ۱۸، ص ۳۴
دایره المعارف مصاحب ، جلد ، ص ۷۱۷
زرین کوب ، عبدالحسین ، در قلمرو وجدان ، تهران ، سروش ، ۱۳۷۵
ژوله، تورج، پژوهشی در فرش ایران ، تهران ، یساولی ، ۱۳۸۱
ستاری ، جلال ، اسطوره در جهان امروز ، تهران ، مرکز ، ۱۳۷۶
– ضمیران ، محمد ، گذار از جهان اسطوره به فلسفه ، تهران، هرمس ، ۱۳۷۹
اسطوره ها را می توان به مثابه ارزشهای فرهنگی واعتقادی جامعه تلقی کردکه همه شمول وکلی نگر است. علومی نظیرجامعه شناسی،مردم شناسی، باستانشاسی می توانندازطریق باورهای اسطوره ای ملتها ،دانش مطالعاتی خودراافزون نمایند.
اسطوره ها را می توان به مثابه ارزشهای فرهنگی واعتقادی جامعه تلقی کردکه همه شمول وکلی نگر است. علومی نظیرجامعه شناسی،مردم شناسی، باستانشاسی می توانندازطریق باورهای اسطوره ای ملتها ،دانش مطالعاتی خودراافزون نمایند.
عمر اسطوره به درازای عمر بشر است.معنی آن درجوامع ابتدایی به عنوان امور مقدس وگاه غیرواقعی تا جوامع امروزی ،مانند خلق اسطوره های سیاسی،متغیراست.ازهمین روی است که کاربرد اسطوره در حیطه های مختلف زندگی انفرادی واجتماعی مردم و در عرصه های ادبیات،فلسفه،دین،مذهب،فرهنگ وهنرقابل جستجواست.اسطوره ها دولایه دارند:شکل ومعنا.معنا همان تاریخی است که به شکل تبدیل می شود.
اسطوره هادرلابلای مظاهرهنری ملل ،خودرانشان میدهند.تجلی اسطوره باوری درنقش ورنگ فرش ایرانی،یادگاری از همین عبارت است. حال ممکن است از خود بپرسیم که آیا می توانیم درتمامی فرشهای ایرانی ، ردپای عناصر و نقوش اسطوره ای رادرفرش جستجو نمائیم؟
درپاسخ به این سوال باید گفت که استفاده از نقوش اسطوره ای و تفکر مربوط به آن ، درتمامی فرشها رایج نیست و در بعضی ازآنهابصورت جدی ترومستمرترظاهر می شود. کاربرد مستمرآب،درخت وگیاه،خورشیدوحیوانات،گواهی براین ادعاست،چه این عناصر می توانند معانی اسطوره ای رانیز دربرگیرند.
بخصوص آنکه درتقسیم بندی فرشهای ایرانی ، به ایلیاتی _ روستایی و شهری ، فرشهای دسته اول به دلیل آزادی عمل تولید کننده، برای بررسی نقوش مرتبط با اسطوره ها ، جای بحث بیشتری دارد.مثلا فرشهای شیری ایلیاتی ازآن جمله اند. بافنده دراین طرح ، نقش شیری را که هرگزندیده است ، بر فرش تصویر می کند.شیر مورد اشاره دراینجا ، کارکردی اسطوره ای داردو تصوراینکه به عنوان نمادی از مردی ایلیاتی در زمانی که دور ازخانواده به سر می برد ، استفاده شود ، چندان دور ازمنطق نیست.
بنابراین قصداین است تابیان کنیم که اسطوره درنقوش فرشهای روستایی و عشایری ایرانی کاربرد بیشتری داشته است که آنهم امروزه ازاین دسته فرشها کمتر تولید می شودچراکه زندگی ایلیاتی-روستایی ، درحال حاضردستخوش تغییرات بسیاری درحوزهٔاجتماعی شده است. به طورمثال بااجرائی نمودن طرح کشوری اسکان ثابت عشایر دربافتهای روستایی و شهری ، طریقهٔزندگی این جوامع دچاردگرگونی شده و بدیهی است که تاثیرات آن برکلیهٔوجوه زندگی این افراد از جمله بر تولیدات فرش دستباف آنان آشکار می شود.
ازطرفی نفوذ تجار فرش برای سفارش فرشهای منطبق با نقشه و یا خواست سرمایه گذاران این هنر صنعت براکثر جامعهٔروستایی و عشایری درگیربافت فرش، باعث گردیده تا به مرورزمان تولیدآن ازبسترآزاد منعطف شده ازذهن خیال پرداز، بدیهه باف وسیال تولیدگر دور شده وبه قالبهای بافت سفارشی نزدیک گردد.به همین دلیل است که فرشهای قدیمی که شایداززیرپای عشایر بیرون آمده، ازقدرواعتباربیشتری برخوردار است.
درهمین قیاس، فرشهای شهری باف به طورکلی ازروی نقشهٔازپیش آماده شده تهیه می شوند.دراینجا کاربافنده، رنگرزوطراح ازهم جداست و هریک درقسمتی ازمجموعه فرآیند تولید فرش ، دخیل هستند.
درحالیکه تمامی پاره کارهای فوق ، درفرشهای روستایی-عشایری ، عموما کاریک نفر است که او را با نام بافنده می شناسیم.پس تنها میتوانیم آزادی اندیشهٔ بافت را در ذهنیت طراح شهری لحاظ نماییم که بطور عام، چون موضوعات طراحی فرش شهری باف در حال حاضر، موضوعات ثابتی نظیر طرح لچک ترنجی ، ماهی درهم و.. می باشد ، لذا اگرچنانچه موضوع طرح با اسطوره ای آمیخته باشد، به مرور زمان نقش ورنگ عوض شده و موضوع ثابت مانده است. این طرحها امروزه شناخته شده هستند و تعدادآنها ، درطبقه بندی فرشهای شهری ، محدود می باشد.
دقت درطراحی فرشهای ایرانی ، موید این نکته است که قصدطراح، تنها بوجودآوردن اثری زیبا که چشم ازدیدن آن لذت ببرد نیست ، بلکه درپس این زیباییهای ظاهری ، اندیشه ای نهفته است که گاهی مانند اسطوره ها ، برای فهمیدن معنای پنهانی این طرحها ، بایستی دقیق و جستجو گر باشیم.
این مسئله همان ویژگی هنرایرانی است که دوبعد دارد، بعدصورت وبعدمعنایامحتوا.صورت همان زیباییهای ظاهری طرح ورنگ است که دیده می شود ومعنا همان اندیشهٔپنهان ذهن فعالی است که با نقش به تصویردرآمده است واین مطلب ، ابدا به این معنا نیست که تمامی فرشهای ایرانی ، علاوه بر صورت ، معنی باطنی دارندوطراح قطعا خواسته تاباطرح ، مفهومی خاص رابه ذهن انسان متبادر نماید.بخصوص بایداین نکته رادرنظرداشت که یکی ازمهمترین عوامل تاثیر گذاربروضعیت فرش ایران ، امروزه بازار و نوع سفارش سرمایه داران این هنر است.درعین حال که این بازار و بافت فرش طبق سلیقهٔ بازار ، از آزادی عمل طراح میکاهد ولی بااین وجود هستند طراحانی که بازیرکی خاص ، نگرش، اندیشه و تفکر خودرابه زیبایی درطرح، لحاظ می کنند.
ازطرفی موسسات تحقیقاتی وپژوهشی درامورفرش دستباف ایران ،درقالب تشکلها و عناوین مختلف که علاوه بر اهتمام درمسایل مربوط به فرش ، باعلاقه ای وافر سعی دررفع مشکلات مربوطه آن دارند، جهت حفظ اصالتها و ویژگیهای فرهنگی هنرصنعت فرش، با بررسی پژوهشی موضوعات موردنیاز ، یافته های آنرا به جامعهٔدست اندرکارفرش ، تزریق کرده وبه اجرادرمی آورند.چراکه بایستی یادآورشد که بعضی ازمسایل بنیانی مربوط به فرش به عنوان مبانی آن محسوب می شوندولی این مبانی برای تمامی مجموعهٔتولید کنندهٔفرش ، شناخته شده نیست.
بسیاری از بافندگان و طراحان هستند که مطالعات تاریخی سوابق نقوش رابررسی نکرده اند.بنابراین پاسخ ما در مواجهه با این سوال که منشاءنقشی که می بافند یاطرحی که میزنند چیست ، بی جواب می ماند.
مصداق این امر درمیان بافندگان ، اعم ازشهری و ایلیاتی بسیاراست .آنهاحتی نقشی را که در باورهای اسطوره ای ریشه دارد می بافند بدون آنکه درمورد آن اطلاعاتی داشته باشند . ولی همانگونه که گفته شد موسسات تحقیقاتی درپی آنند که چنین مطالعاتی رابصورت فراگیر و دنباله دار به انجام رسانده و به این طریق برگی برهویت فرش ایرانی رقم زنند.
وبدین گونه شایدمادرمواجهه با فرش ایرانی درپی گشودن معمای مفاهیم اسطوره ای، دقیق تر وموشکافانه تر به آن نگاه کنیم.
این نقوش در واقع اسطوره تکوین هستی پیوند می زنند . گلدان گلی که ارتباطی وسیع با زمین مادر و ایزد بانوی باروری دارد و همین معنا به طور مشابه در نقوش موزون و بدیع به صور مختلف در طراحی فرش ایران دیده می شود . زاده شدن انسان از زمین ، عقیده ای جهانی است. این احساس ژرف برون آمدن از زمین و زاده شدن از آن ، مانند باروری فرسوده ناشدنی زمین و زندگی بخشیدن به عناصرحیات همچون درخت ، گل ، سبزه و رود است. “ زمین مولود ، نه تنها جایی است زندگی و ما بعد زندگی از آن آغاز می شود شاهد بزرگی برای راز آموزی نوع جدیدی از هستی است.
مسئله زمین مادر و تجلی آن در نقوش مختلف به تاریخ ادیان تعلق دارد که از زمان پارینه سنگی شناخته شده است. گاه زمین ایزدبانوی مرگ می شود . مرگ به بذری تشبیه می شود که در سینه زمین کاشته می شود تا به گیاهی نو جان بخشد . زمین در اینجا منبع فرسایش ناپذیر آفرینش است”مرگ در همه آیین ها ، گذرا به شیوه بودنی دیگر است. جزء لاینفک نوزایی و آغاز یک زندگی جدید است.
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .