عنوان :

مقاله امنیت دفاعی منطقه خلیج فارس در دهه های اخیر

تعداد صفحات : ۳۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

موضوع امنیت پیشینه ای به قدمت جهان دارد و در عین حال در هر دوره تاریخی برداشت جدیدی از این مفهوم بدست می آید.

جمهوری اسلامی ایران، عراق، عربستان، امارات متحده عربی، بحرین، عمان، قطر و کویت در اطراف خلیج فارس قرار دارد. حساسیت منطقه تنوع و تعداد کشورهای حوزه آن و رقابت قدرت های بین المللی موجب تشکیل وضعیت ها و اشکال امنیتی و دفاعی مختلف برای کشورهای منطقه شده است. از سویی ۷ کشور این حوزه عرب بوده و بر اساس مشترکات ناسیونالیستی دارای منافع یکسانی هستند و یکی از دلایل تأسیس شورای همکاری کشورهای عربی خلیج فارس نیز همین مسئله است. از سوی دیگر، وضعیت نظامی منطقه متأثر از سه کشور مهم یعنی ایران،عربستان وعراق استوار است.

خلیج فارس می تواند محیط امنیتی ایران را در سه سطح بین المللی منطقه ای و ملی . فروملی تحت تأثیر قرار دهد در هر کدام از سطوح یاد شده ، جمهوری اسلامی ایران با تهدیداتی مواجه بوده و از آسیب پذیری ها و فرصت هایی نیز برخوردار است. اتخاذ هر گونه سیاست امنیت بدون توجه به تهدیدات ، آسیب پذیری ها و فرصت های موجود در عصر جهاین شدن، ایران را با ناکامی همراه خواهد ساخت.

همانگونه که پیداست در سطح بین الملل عمده تهدیداتی که علیه امنیت ایران ، مطرح گردیده اراده ، راهبرد و سیاست های ایالت متحده آمریکاست که حضور امریکا در سطح منطقه بخصوص در خلیج فارس تهدیدی بر امنیت ایران محسوب می شود.

 واژه های کلیدی: امنیت، خلیج فارس، روابط بین الملل، آمریکا، عراق، تهدیدات

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
مفهوم امنیت در عرصه روابط بین الملل    ۲
تعریف و مفهوم امنیت ملی    ۴
شاخصه های امنیت ملی    ۷
موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خلیج فارس    ۸
وضعیت امنیت دفاعی منطقه خلیج فارس در دهه های اخیر    ۱۴
نتیجه گیری    ۲۵
منابع و مأخذ و پی نوشت ها    ۲۶

منابع و مأخذ و پی نوشت ها

۱-     افتخاری ، اصغر (اسفند ۱۳۸۲). بحران در نظام بین الملل، سناریوهای امنیتی برای جهان در قرن ۲۱، ماهنامه همشهری دیپلماتیک، شماره ۸

۲-  عسگری ، محمود (۱۳۸۱) . مفهوم نوین امنیت در عصر جهانی شدن، فصلنامه راهبر، شماره ۲۴٫

۳- سیف زاده، سیدحسین (۱۳۷۸) . اصول روابط بین الملل، چاپ اول، نشر دادگستر ، تهران.

۴-   Puchala (1971); International politics Today, New york, Dodd Mead.

۵-  روشندل ، جلیل (۱۳۷۴) امنیت ملی و نظام بین الملل، تهران، سمت.

۶-     ماندل، رابرت (۱۳۷۹)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی ، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

۷-     اصغر جعفری ولدائی، ژئوپلیتیک دریای سرخ و خلیج فارس، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل ، ۱۳۸۱٫

۸-  محمدحسین افشردی، ژئوپلیتیک قفقاز، تهران، دوره عالی جنگ، دافوس ، ۱۳۸۱، ص۵٫

۹-   The Persian Gulf in the coming De cade . Trends Threats and opportunities , by Peneil L. Ruman. T.hnR. wise RAND 2002.

۱۰- Websters, G.& C. Merriam company sp field, Mass acrus elts, USA p482.

۱۱-   پیروز مجتهد زاده ، ترجمه مسعود اجتهادی، امنیت و مسائل سرزمینی در خلیج فارس، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ، ۱۳۸۰٫

۱۲-   مجموعه مقالات دهمین همایش بین المللی خلیج فارس ، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی ، تهران، ۱۳۷۸، ص ۳۵٫

۱۳-  Persian Gulf Security Richard sokalsky, Rand

۱۴-  اصغر جعفری ولدانی، کانون بحران در خلیج فارس ، تهران، انتشارات کیهان، ۱۳۷۰، ص ۱۰۷٫

۱۵-   کتاب سبز شورای همکاری خلیج فارس ،تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه ۱۳۷۸، ص ۱۱۴٫

مقدمه

در جهان امروز امنیت نیاز همه مردم و سرمایه ای برای تمام دولتها بشمار میرود. اهمیت این مهم بویژه در جمهوری که در منطقه ای بحران خیز و در جوار کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان و تنگه مهم و استراتژیک تنگه هرمز قرار دارد به وضوح قابل لمس است. باری هر ملتی آرمانی ترین حکومتی، دولتی است که بتواند بالاترین احساس امنیت را برای شهروندان به ارمغان آورد و هر دولتی  می کوشد تا در وهله اول نسبت به بقاء و استمرار قدرت خویش اطمینان یابد.

بنابراین سیاست گذاری امنیتی در عصر حاضر باید همواره درصدد تطبیق یهینه و مناسب شرایط داخلی و محیط امنیتی خویش باشند و این مهم با وجود آگاهی دقیق و واقع بینانه از تهدیدات و فرصت ها ، امکان پذیر است. بر همین اساس کشورها اگر بخواهند در عصر حاضر امنیت خود را به نحو مطلوبی تامین نمایند. نه تنها بایستی مراقب آسیب پذیرها و تهدیدات خویش باشند . بلکه با مطالعه محیط امنیتی خویش باید از فرصت های ممکن حداکثر بهره برداری را بنمایند. فرصت سازی و بهره گیری از فرصت های غیر مترقبه از ویژگی های ضروری سیاست گذاران امنیتی است.

 مفهوم امنیت در عرصه روابط بین الملل

موضوع امنیت پیشینه ای به قدمت جهان دارد و در عین حال در هر دوره تاریخی برداشت جدیدی از این مفهوم بدست می آید. در آغاز فقط مستلزم وجود تضمین فیزیکی یک شخص ، قبیله و یا ملت بود و معمولا که محیط نظامی اشاره داشت و هنگامی که حیات مردم تهدید می شد. هر چیز دیگری تحت الشعاع آن قرار می گرفت . اما با پیشرفت جامعه انسانی . امنیت در یک مفهوم گسترده تر در ابعاد سیاسی، اقتصادی و حتی روانی نیزمورد توجه واقع شد! در مجموع می توان آغاز قرن بیست و یکم را سال های حساس و مقطع حاضر را نقطه عطفی در روابط بین الملل ارزیابی شود که جهان درصدد ساختن نظمی جدید و فراگیر می باشد. این نظم که پارادایم روابط بین الملل را مشخص خواهد ساخت، دارای ابعاد و سطوح مختلف و متفاوتی خواهد بود که امنیت مهمترین بعد آن را تشکیل می دهد (افتخاری، ۱۳۸۲ ص ۲۵) مفهوم امنیت درگذشته همواره با قدرت نظامی ارزیابی می شد. چنانچه از آغاز دوران نظام و ستقالبافی تا دهه های اخیر، امنیت همواره در قالب امنیت نظامی تبیین و تعریف می شود. چنین درکی از امنیت بسیار محدود تقلیل گرا بود و از محدوده های مرزهای دولت ها چندان فراتر نم رفت. اما از اواسط دهه ۶۰ میلادی به واسطه ای پیدایش پارامترهای بدیع در محیط جهانی نظیر هور واحدهای سیاسی جدید، بحران جهانی اقتصاد ، گرایش دوایر قدرت به وضعیتنش زدایی و ناکارآمدی استراتژی بازدارندگی نظامی فرصتی برای زایش روایت های تازه بوجود آمد بگونه ای که گورباچف رهبر سابق اتحاد شوروی اظهار کرده هیچ کشوری نمی تواند تنها با تکیه بر قدرت نظامی و قوی ترین سیستم دفاعی امنیت خویش را تامین کند. استقرار امنیت بیش از پیش تبدیل به مسئله سیاسی شده و تنها می تواند با بهره گیری از ابزارهای سیاسی قابل حل باشد…» (عسگری ، ۱۳۸۱، ص ۱۸۰)

وی همچنین تاکید می کند که تصور تروریسم امنیت بین الملل بر مبنای مؤلفه های صرفا نظامی منسوخ گشته و در جهان امروز بازسازی امنیت مبتنی بر مقوله ی اقتصاد است.

صاحب نظران روابط بین الملل ، معتقدند که امنیت اساساً پدیده ای ثابت و مشخص نیست . عامل زمان ایدئولوژی  و اوضاع و احوال بین الملل و همچنین موقعیت کشور و دیدگاه رهبران در کیفیت و کمیت آن و بخوبی تحصیل و حفظ آن تأثیر بسزایی دارد (سیف زاده، ۱۳۷۸، ص ۱۶۱) . از این رو کشورها از دیر باز روش ها و ابزارهای مختلفی را برای کسب و حفظ امنیت در صحنه ی سیاست خارجی به کار می بردند که برخی از آنها عبارتند از:

۱) انزواگرایی ۲) عدم تعهد و وابستگی به بلوک های قدرت (بی طرفی) ۳) توازی قوا ۴) ایجاد اتحاد گاهی حمایت کننده و تنظیم قراردادهای نظامی ۵) دیپلماسی ۶) رقابت تکنولوژی اقتصادی، علمی و فرهنگی.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .