عنوان :

مقاله بررسی اثرات غلظت‌های مختلف اکسین و نوع قلمه بر روی ریشه‌زایی قلمه‌های گیاه خرزهره

تعداد صفحات : ۵۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

این تحقیق به منظور تعیین بهترین هورمون ریشه‌زایی، غلظت هورمونی و نوع قلمه گیاه خرزهره در گلخانه کوانست (پلاستیکی) دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان در ۴ سطح و ۳ تکرار صورت گرفته است.

از آنجائیکه تکثیر اکثر گیاهان بوسیله بذر باعث هتروزیگوس شده وزمان بلوغ و گلدهی گیاهان طولانی می‌شود پس تکثیر به روشهای غیر جنسی ضروری بنظر می‌رسد ونیز چون هورمون‌های اکسینی در ریشه زایی دخیل می‌باشند پس باید بهترین نوع اکسین و موثرترین غلظت آن نیز تعیین گردد و نیز چون نوع قلمه در ریشه زایی موثر می‌باشد واجب بنظر می‌رسد که انواع قلمه‌های خشبی، نیمه خشبی و نرم (علفی) مورد بررسی قرار گیرند.

در این تحقیق قلمه‌های علفی ـ نیمه خشبی و خشبی خرزهره بوسیله هورمون‌های نفتالین استیک اسید و ایندول بوتریک اسید در سطوح صفر، ۲۰۰۰، ۳۰۰۰ و۴۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر تیمار شده و درصد ریشه‌زایی، طول بزرگترین ریشه، میانگین طول ریشه و وزن خشک ریشه برای هر ۱۰ نمونه تصادفی اندازه‌گیری و موردتجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نمونه‌ها توسط کولیس، ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری و با آون خشک شده‌اند.

از بررسی‌های به عمل آمده چنین نتیجه‌گیری می‌شود که:

بهترین نوع قلمه جهت ریشه‌زایی برای تکثیر، قلمه‌های نیمه خشبی خرزهره می‌باشد که هم مقداری مواد غذایی در خود دارا می‌باشد و هم دارای مواد بازندارنده کم و فاقد بافت سخت که مانع رشد ریشه‌ها می‌باشد، است.

ایندول بوتریک اسید جهت ریشه‌زایی قلمه‌های خرزهره تنظیم کننده بهتری نسبت به نفتالین استید اسید بوده است، چون هم عملکرد بهترین را نشان داده است و هم دارای گستره‌ی بهتری از نفتالین استیک اسید بوده است.

بهترین غلظت جهت ریشه‌زایی ۳۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر ماده ایندول بوتریک اسید بوده است، زیرا با غلظت ۴۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر تفاوت معنی‌داری نداشته است که تنها هزینه تولید را از نظر استفاده بیشتر از ماده ایندول بوتریک اسید در پی خواهد داشت.

در غلظت ۴۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر نفتالین استیک اسید بعضی از قلمه‌ها از بین رفته‌اند که نشان دهنده گستره کم ماده تنظیم کننده ایندول بوتریک اسید جهت ریشه‌زایی می‌باشد.

واژه های کلیدی: گیاه خرزهره، هورمون ریشه‌زایی، غلظت هورمونی، نوع قلمه ، قلمه‌های خشبی، نیمه خشبی و قلمه نرم

فهرست مطالب

چکیده    ۱
فصل اول    ۳
گلکاری و فضای سبز    ۳
مقدمه    ۴
گیاه شناسی خرزهره    ۴
هورمونهای اکسینی    ۶
تاریخچه و انواع    ۶
ریشه زائی    ۷
اهداف تحقیق    ۹
شیوه‌های ازدیاد بوسیله قلمه    ۱۰
اهمیت و مزایای ازدیاد به وسیله قلمه زدن    ۱۰
فصل دوم    ۱۱
انـواع قلمـه    ۱۱
مشخصات    ۱۲
قلمه ساقه    ۱۳
قلمه‌های چوب سخت (گونه‌های خزان دار)    ۱۳
قلمه‌های چوب نیمه سخت    ۱۵
قلمه‌های چوب نرم (چوب سبز)    ۱۶
گیاهان مادری    ۱۸
محیط ریشه زایی    ۱۹
مواد ریشه زا    ۲۱
روشهای کاربرد مواد ریشه زا    ۲۱
پودرهای تجارتی    ۲۱
روش فروبری در محلول رقیق    ۲۲
طرز تهیه محلول رقیق    ۲۳
روش فروبری در محلول غلیظ    ۲۳
ساختن محلول غلیظ    ۲۵
مراقبت از قلمه‌ها در اثناء ریشهزایی    ۲۶
جابجایی قلمه‌ها پس از ریشه زایی    ۲۸
قلمه‌های چوب سخت    ۲۸
فصل سوم    ۳۲
کارهای انجام شده مشابه    ۳۳
فصل چهارم    ۳۸
نتـایـج    ۳۸
تجزیه واریانس مورد بررسی    ۳۹
درصد ریشه‌زایی    ۳۹
طول بزرگترین ریشه    ۳۹
میانگین طول ریشه    ۴۰
وزن خشک ریشه    ۴۰
طول ریشه    ۴۰
فصل پنجم    ۴۷
بحـث    ۴۷
نتیجه‌گیری نهایی    ۴۹
منابع    ۵۰

منابع

خوشخوی، مرتضی (۱۳۶۹) روشهای تکثیر گیاهان، چاپخانه مرکز نشر دانشگاه شیراز.

خوشخوی، مرتضی.، روحانی، ایرج.، شیبانی، بیژن.، تفضلی، عنایت ا… (۱۳۸۴) اصول باغبانی، – چاپخانه مرکز نشر دانشگاه شیراز.

سلطنت خویی (۱۳۷۱) اصول تغذیه مرکبات، سازمان چاپ و انتشارات و وزارت فرهنگ و ارشاد.

فتوحی قزوینی، رضا (۱۳۷۷) پرورش مرکبات ایران، انتشارات دانشگاه گیلان.

ASkwith; H. (ed.). (1991). The complote Guide to Garden flower. A.S Barnes and co., New York.

Baker, R.L., and Link, C.B. (1993). The influence of photoperiod on the rooting of cuttings of some woody ornamental plants. proc. Am. Soc. Hortic. Sci. 82: 596–۶۰۱٫

Bhella, H.S. (1997). propagation of river birch (Betula nigra L.) by stem cuttings. plant prop. 23: 5-7.

BoYlan, H.C., and Davidson, H. (1995). Propagation of Ilex vertiaillata. comb. proc. Int. plant prop. Soc. 25: 454 -458.

Bragt, J., VanGelder, H., and Pierhk, R.L.M. (2001). Roothng of shoot cuttings of ornamental shrubs after immersion in auxin-containing solutions. SCi. Hortic. 4: 91-94

مقدمه

از زمانهای بسیار قدیم، گلها انسان را به شیوه‌ای، سوای هدفهای بیولوژیک خلقتشان تحت تاثیر قرار داده اند.مصریهای باستان پس از سکونت در دوره نیل،ابتدا گل را فقط به عنوان وسیله‌ای برای تولید محصول و عاملی اقتصادی می‌شناختند، اما به تدریج با پیشرفت تمدن و دانش، انسان متوجه شد که نه تنها نیازهای غذایی و جسمانی بلکه نیازهای روانی او نیز باید مورد توجه قرار گیرند. بدین ترتیب،هنرهایی مانند نقاشی و مجسمه سازی و غیره پدید آمدند و گلها، با زیبایی فراوانی حود، هم در بیشتر هنرها نمود یافتند و هم با همه گوناگونی‌های خود در ارضای نیازهای روانی و حس زیباشناسی بشر نقشی عمده ایفا کردند.

با آنکه طبیعت در سالهای متمادی، در این اغدام پر ارزش گیاهی گوناگونی فراوانی به وجود آورده است، امروزه زیبایی‌های باغ و باغچه، مرهون کسانی است که با شکیبایی فراوان، از ایام کهن، به گزینش و دو رگه گیری در گیاهان مختلف پرداخته، گلها و گیاهانی با شکل، رنگ، عطر و اندازه‌های مختلف به وجود آورده اند. بعضی از این افراد در مدتی کوتاه گلهایی به وجود آورده اند که در هزاران سال پیش در طبیعت تولید نشده بودند.

بدین ترتیب پاره ای از فعالیتهای باغبانی مصروف فعالیت‌های زیست محیطی می‌شود و به آرایش و زیبا سازی محیط و ارضای نیازهای روانی افراد ااختصاص می‌یابد که در زندگی ماشینی و آپارتمان نشینی امروزه،اهمیت بسزا دارد.

گیاه شناسی خرزهره

نام علمی: Nerium oleander

نام انگلیسی: Oleander, Rose bay,Rose laural,Soute sea rose

نام‌های فارسی: خر زهره – جاروجور – گیش – کیش – ژاله – شبرنگ

خرزهره گیاهیست چند ساله که به صورت بوته ای یا چند ساله می‌روید. این گیاه که بومی مناطق مدیترانه است به عنوان گیاهان زینتی در بسیاری از نقاط دنیا کاشته می‌شود. خرزهره در تمام طول سال سبز بوده و دارای رشد سریعی است بطوری که هر سال یکبار هرس می‌شود. برگهای آن ساده – کامل – متقابل – فراهم و به ندرت متناوب ولی فاقد استپیول به رنگ سبز تیره با قوامی چرمی و رگبرگهای واضح، باریک، نیزهای کشیده به طول ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر هستند. گلها به رنگهای متنوع و در فصول گرم ظاهر می‌شوند. رنگ گلها سفید، صورتی، قرمز و رنگهای حد واسط است. گلهای آن ۴ یا ۵ قسمتی، نر – ماده منظم، مجتمع و به صورت خوشه یا گرزن دو سویه اند که بعدا بصورت یکسویه یا مارپیچی شکل و یا بصورت دیگر در می‌آیند. بعضی از گیاهان نیز گلهایی بصورت منفرد بر روی ساقه دارند.

کاسه گل آنها در قسمت داخلی دارای زوائدی است که مجموعا کاسه فرعی کوچکی را به وجود می‌آورند. جام گل آنها به اشکال مختلف لوله‌ای و یا منحصرا شامل پهنکی مرکب از ۴ یا ۵ لوب است ضمنا زوائدی تاج مانند با بریدگیهای متعدد غالبا در سطح داخلی آن دیده می‌شود و این صفت یکی از مشخصات گیاهان این تیره به شمار می‌آید. پرچم‌های این گیاهان دارای میله پیوسته به جام است. بساک آنها معمولا به علت کوتاه بودن میله پرچم پائین تر از سطح پهنک جام قرار می‌گیرد. از اختصاصات دیگر بساک پرچمها این است که معمولا در بالای کلاله به نحوی به هم نزدیک می‌گردند که مجموعا قسمت مخروط مانندی را به وجود می‌آورند. مادگی آنها ۲ برچه‌ای و غالباً محتوی تخمکهای فراوان است.

میوه آنها به اشکال مختلف فولیکول، پوشینه، شته، و شفت است، شکل میوه‌ها باریک و قلمی است و پوشش غلاف مانند آن حاوی تعداد زیادی دانه با مو‌های ابریشمی است. این گیاه در بسیاری از مناطق ایران کاشته می‌شود و در برخی نواحی بصورت خودرو یافت می‌گردد. گونه دیگری از خرزهره به نام Nerium oleander که به خرزهره معروف است نیز در نواحی ایلام، لرستان، فارس، چهارمحال و بختیاری، کرمان، بلوچستان و نواحی جنوب یافت می‌شود. این گونه شبیه خرزهره معمولی است با این تفاوت که رگبرگهای فرعی آن سبز-خاکستری هستند و متمایز از سایر رگبرگها می‌باشند. گلهای آن نیز سفید و کمی معطر می‌باشند.

تمام قسمتهای خرزهره شامل برگ، گل، دانه، ساقه، پوست، ریشه و شیره آن سمی است. با این حال دانه‌های گیاه دارای بیشترین غلظت از مواد سمی و در نتیجه سمی تر هستند، بطوری که خوردن چند عدد از آنها می‌تواند به مرگ افراد منجر شود.

گیاهان این تیره دارای اختصاصات تشریحی به شرح زیر می‌باشند:

ساقه آنها غالباً دارای آبکش حول مغزی است.

دسته‌های پریسیکلیک در ناحیه ریشه زا دارند.

دارای مجاری ترشحی لاتکس به وضع منشعب ولی فاقد جدارعرضی می‌شود.

تیره خرزهره دارای حدود ۱۳۰۰ نوع گیاه است که در ۳۰۰ جنس جای داده شده‌اند. از جنس‌های مهم این تیره عبارتند از:

Strophanthus (دارای حدود ۵۰ گونه)

Thevetia (10 گونه)

Vinca (5 گونه)

Landolphia (40 گونه)

Aspidosperma (40 گونه)

Appocynum (5 گونه)

هورمونهای اکسینی

 تاریخچه و انواع

اکسینها اولین گروه از هورمونهای گیاهی بودند که کشف شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. این کشف در رابطه با بررسی‌هایی که بر نورگرایی غلاف برگ برگ اولیه یولاف انجام می‌شد بدست آمد.

در سال ۱۹۳۴ دانشمندی به نام کوگلتوانست اکسین را تجزیه و فرمول آن را پیدا کند و مشخص نماید که ماده ای شیمیایی به نام ایندول استیک اسید می‌باشد. بررسی‌های بعدی نشان داد که این هورمون در تمام گیاهان وجود دارد ولی در گروه خود منحصر به فرد می‌باشد، بدین معنی که هرچند در گیاهان چند ماده دیگر نیز یافت می‌شود که ویژگی اکسینی دارند، ولی همگی اثر خود را از راه تبدیل شدن به ایندول استیک اسید نشان می‌دهند و خودشان اکسین نیستند.

با کشف اترها و کاربردهای اکسین، دانشمندان علوم گیاهی، همکاری شیمیدانها به فکر ساختن مواد مشابه آن افتادند و در نتیجه پنج گروه مواد شیمیایی مختلف یعنی ایندول‌ها، نفتالینها، نفتوکی‌ها، بنزوییک‌ها و فنوکسی‌ها را که همگی دارای ویژگی اکسینی هستند، و برخی از آنها بارها از ایندول استیک اسید قویترند را تولید نمودند. در هر یک از این گروهها تعداد زیادی مواد مختلف ساخته شده است که امروزه برای کارهای مختلف علمی و عملی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ساختار تمام این مواد یک هسته حلقوی اشباع نشده و یک زنجیره جانبی اسیدی (یا مشتق از اسید) وجود دارد.

به طور کلی پذیرفته شده است که IAA از تریپتوفان موجود در گروه و بافتهای فعال و در حال رشد گیاه از قبیل مریستم ساقه، پریموردیای برگ، برگها و جوانه‌های جوان و در حال رشد و میوه‌ها سنتز می‌شود.

ریشه زائی

بارزترین ویژگی اکسین‌ها اثری است که بر رشد طولی سلولها دارند. عامل مهمی که در تاثیر اکسینها نقش دارد، غلظت این مواد در بافت گیاهی است. به طور کلی، حساسیت بافت‌های مختلف گباهی نسبت به غلظت اکسینها با یکدیگر متفاوت است، برای مثال: بافتهای ساقه، نسبت به اکسین، بیش از سایر بافتها تحمل دارند،در حالیکه بافتهای ریشه از همه حساستر هستند. در هر بافت معین،تا زمانیکه غلظت اکسین از مقدار بیشترین تحمل آن بافت پایین تر باشد،هورمون بر فعالیتهای فیزیولیژیکی آن اثر محرک دارد ولی هنگامیکه غلظت این ماده از حد اشاره شده بیشتر شد،نه تنها اثر محرک متوقف می‌شود بلکه یک اثربازدارندگی نیز دیده می‌شود.بر این اساس می‌توان پی برد که در حالیکه مکانیزم کار اکسین در زمین گرایی ساقه و ریشه هردو یکسان است،چگونه ساقه‌ها به سوی بالا و ریشه‌ها به سوی پایین رشد می‌کنند. علت همان‌طور که ذکر سه حساسیت بیشتر یاخته‌های ریشه نسبت به اکسین است. یعنی در حالیکه برای ساقه، آن قسمتی که اکسین بیشتردارد (قسمت زیرین) رشد بیشتری می‌کند، در ریشه عکس این مورد بوده و رشد یاخته‌های قسمت زیرین به دلیل حساسیت آنهابه اکسین، کند و یا متوقف می‌شود وریشه به سوی پایین خم می‌گردد.

قدرت ریشه زایی در قلم‌های گیاهان مختلف متفاوت است.قلمه برخی از گیاهان (مانند بید، تبریزی و انگور) به راحتی ریشه دار می‌شود. در برخی دیگر (مانند ورد، سیب و هلو) این کار به سختی انجام می‌شود ودر گروهی (مانند گردو و پسته) این کار به تقریب نا ممکن است. پژوهشها نشان می‌دهند که قدرت ریشه زایی با غلظت اکسینی که در یاخته‌های بافت پینه ای ناحیه که قلمه یافت می‌شود ارتباط مستقیم دارد.در باغبانی از همین پدیده برای ریشه دارکردن قلمه‌های گیاهان سخت ریشه زا، می‌توان استفاده کرد.

در اینجا ذکر دو نکته لازم به اشاره است:

۱- اگر قلمه گرفته شده، دراصل قدرت ریشه زایی نداشته یعنی مواد مورد نیاز ریشه‌زایی را نداشته باشد نمی توان آنرا با استفاده از هورمون وادار به ریشه‌زایی کرد.

۲- اثر اکسین، تنها تولید سرآغازه‌های ریشه است واگر این ماده مدت زیادی درمحیط کشت باقی بماند ازسه ریشه‌های تولید شده جلوگیری خواهد کرد.البته در عمل، پس از اینکه اکسین کار خود را انجام داد، یا توسط آب آبیاری شسته می‌شود، بنابراین اشکالی در رشد ریشه‌های تولید شده بوجود نمی‌آید.

در حال حاظر اینگونه کاربرد اکسین در دنیا معمول است و برای این منظور، آمیخته‌های هورمونی به نامهای تجاری مانند روتان وهورمودین در بازار یافت می‌شوند. بیشتر آمیخته‌ها، که بطور معمول به صورت پودر هستند، شامل دو اکسین ایندول بوتیریک اسید و نفتالین استیک اسید می‌باشد که هردو ازتنظیم کننده‌ها هستند.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .