عنوان :

مقاله بررسی دار و ابزار بکار رفته در کارگاه های بافت منطقه راور و کاشمر و ارائه راهکارهایی برای بهبود کیفیت آن ها

تعداد صفحات :۴۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده:

از جمله هنرهایی که در سرزمین ایران در مرور زمان به دوره کمال و استادی رسیده و ذوق هنرمندا ایرانی در جنبه آن فرصت تجلی وافر یافته هنر قالی بافی است. بافندگان ماهر در هنر قالی بافی به علت شرایط سخت کار و محیط های نامناسب و غیربهداشتی کارگاه به بیماری های فلج، کوری، رماتیسم، و تنگی نفس مبتلا می شوند، ابزارهای قالی بافی قدمت دیرینه ای دارند که یکسری ابزار توسط دکتر علی حصوری کشف شد متعلق به دوره مفرع و عصر آهن است. با بررسی و مقایسه این اشیاء و با شکل مفرغ ابزارهای قالی بافی امروزه که مورد استفاده قرار گرفته تغییر چندانی در آن رخ نداد.

پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و میدانی و بررسی آماری در خصوصی دار قالی و ابزارهای بافت در شهرهای راور و کاشمر نتایج به دست آمده مورد ارزیابی قرار گرفت. پس دارهای موجود به لحاظ مقاومت بررسی شده و مشخص شد که در دارهای بدون جک، و کمانش در وسط تیر افقی به وجود می آید و استفاده بیشتر بافندگان از دارهای عمودی استفاده می کنند. استفاده از دفه های سنگین در شهرهای راور و کاشمر باعث عوارضی ارگونومیکی می شوند و هم چنین عدم استفاده از تکیه گاه و جدال در این شهر ما که از دارهای عمودی استفاده می کنند از مهمترین مشکلات این مناطق می باشد و می توان با بررسی ابزار بافت بررسی مشکلات این ابزار را پیشرفته و مکانیزه کرد که سرعت کار و بافت بالا رفته و فرش هایی با عیوب کمتر تولید کرد که به بافند. هم آسیب کمتری برسد.

واژه های کلیدی: دار، راست روها، هاف، کجو، چاقو، دفتین، قلاب، شهر راور، شهر کاشمر، کیفیت قالی بافی

فهرست مطالب

مقدمه   ۱
دار   ۲
سردار و زیردار   ۲
راست روها   ۲
راست روها   ۲
هاف   ۲
کجو   ۲
نیمکت   ۲
گوه   ۳
انواع دار   ۳
دارهای افقی:(دارزمینی یا دار خوابیده)    ۳
دار عمودی   ۴
دار ثابت فارسی    ۵
دار ترکی(تبریزی)    ۶
دار فندک دار    ۷
دار گردان    ۸
ابزار فارسی بافت   ۹
چاقو(کارتک)    ۱۰
قیچی فارسی بافت   ۱۰
دفتین(شانه، کرکیت)    ۱۱
ابزار بافت ترکی    ۱۲
قلاب    ۱۲
سیخ    ۱۲
دفه(دف)    ۱۲
قیچی(مقراض)    ۱۳
قشنو(شانه- اره)    ۱۳
بررسی دار و ابزار به کار رفته در کارگاه های بافت منطقه راور و کاشمر و ارائه راهکار   ۱۴
شهر راور   ۱۴
دار افقی   ۱۴
دار کرمانی یا گردان   ۱۶
دار مختلط دیواری    ۱۷
شهر کاشمر   ۱۸
بررسی دارهای افقی کاشمر    ۱۸
دارهای ترکیبی   ۱۹
دارهای تمام چوبی    ۱۹
دارهای با تیرهای عمودی دو پایه یا دوبل    ۱۹
دارهای صنعتی    ۲۰
دارهای با تیر افقی کشویی    ۲۰
دار باسیستم سفت کن حلقه ای   ۲۰
دار با سیستم تنظیم و کشش چله بر روی ستونهای عمودی   ۲۱
دار شبه فندکی   ۲۱
دار فارسی   ۲۲
انواع نشیمن دار   ۲۲
نیره یا گله   ۲۲
بررسی ارگونومیکی دار قالی   ۲۳
عواقب بی توجهی به اصول ارگونومی   ۲۴
دامنه مطالعات ارگونومیکی   ۲۴
جنبه های فیزیکی ارتباط بین اسنان و دستگاه دار قالی   ۲۴
جنبه های شناختی و ادراکی ارتباط انسان و ماشین   ۲۵
ایستگاه کار قالیبافی   ۲۵
آنالیز ارگونومیک ایستگاه کار   ۲۶
آنالیز کینزیولوژیک نشستن   ۲۶
شرایط ارگونومیک کار نشسته   ۲۷
زاویه نشستن   ۲۷
ابعاد کفی صندلی   ۲۸
ابعاد پشتی صندلی   ۲۸
انحنای پشتی صندلی   ۲۹
بلندی و عمق صندلی   ۲۹
شیب کفی صندلی   ۳۰
نتیجه گیری و پیشنهادات   ۳۱
جداول    ۳۵
منابع و مآخذ   ۳۶

فهرست منابع و مآخذ:

۱- ژوله، تورج / پژوهشی در فرش ایران / آبان ۸۱ / تهران

۲- پرهام، سیروس / دستبافته های عشایری و روستایی ایران / جلد ۱ و ۲ / ۱۳۷۱ / تهران

۳- وزوی، منصور / هنر و صنعت قالی ایران / ۱۳۵۰ / تهران

۴- وکیلی، ابوالفضل / کارگاه قالی بافی / ۱۳۸۳ / انتشارات شابک / تهران

۵- نصیری، محمد جواد / سیری در هنر قالی بافی ایران / ۱۳۷۴ / انتشارات برنگ / تهران

۶- تحقیقات میدانی انجام شده در کارگاه های بافت راور و کاشمر

مقدمه:

ذوق و خلاقیت هنری هر جامعه ای از سنن زندگی و سوابق تاریخی و محیط زیست آحاد آن قوم ریشه و الهام می گیرد و غالباً این ذوق و استعداد در یک و یا چند رشته خاص به گونه ای هست بلور می شود که رقابت جوامع دیگر با آن ملتها و اقوام در آن رشته ما به دلیل متعدد تا حدودی دشوار می گردد.

از جمله هنرهایی که در این سرزمین در مرور زمان به دوره کمال و استادی رسیده و ذوق هنرمندا ایرانی در جنبه آن فرصت تجلی وافر یافته هنر قالی بافی است. بافندگان ماهر در هنر قالی بافی به علت شرایط سخت کار و محیط های نامناسب و غیربهداشتی کارگاه به بیماری های فلج، کوری، رماتیسم، و تنگی نفس مبتلا می شوند، ابزارهای قالی بافی قدمت دیرینه ای دارند که یکسری ابزار توسط دکتر علی حصوری کشف شد متعلق به دوره مفرع و عصر آهن است. با بررسی و مقایسه این اشیاء و با شکل مفرغ ابزارهای قالی بافی امروزه که مورد استفاده قرار گرفته تغییر چندانی در آن رخ نداد.

قدمت فرشبافی را به هزاره سوم تا هزاره دوم قبل از میلاد تخمین زده اند که می توان با بررسی دار و ابزار را پیشرفت و مکانیزه کرد که سرعت کار و بافت بالا رفته و فرش هایی با عیوب کمتر تولید کردند و به بافنده آسیب کمتری برسد.

دار:

دار عبارت است از چهارچوبی، چوبی یا فلزی که به شکل مربع یا مستطیل می باشد و نقش ستون را در بافت فرش ایفاء می کند و از سر دار، زیر دار، راست روها، پایه، پیچ(دارهای افقی) و گوه(دارهای چوبی) تشکیل شده است. سایر اجزاء دار عبارتست از: هاف، کجو و نیمکت.

سردار و زیردار:

عبارتند از دو تیر افقی موازی با زمین که اسکلت اصلی دار را به همراه راست روها تشکیل می دهند.

راست روها:

۲ تیر عمودی موازی با هم که عمود بر سردار و زیردار قرار گرفته اند.

هاف:

میله ای استوانه ای شکل و نازکتر از چوب کجو که در دارهای کجودار این چوب بین سردار و کجو قرار می گیرد. این چوب به طور آزاد گردش می کند و تارهای زیر و رو را از هم جدا می کند.

کجو:

میله ای استوانه ای شکل که قطر آن از(cm6- 4) متفاوت است که چله ها را تنظیم و تفکیک می کند و از کجی کناره های فرش جلوگیری می کند.

نیمکت:

وسیله ای است چوبی که از یک تخته که باید حداقل پهنای آن ۳۵ سانتی متر باشد و ۴ پایه تشکیل شده است و برای نشستن بافنده مورد استفاده قرار می گیرد.

گوه:

زبانه ای گونیا شکل است که در شکاف مستطیل شکل راست روها قرار می گیرد و برای سفت و شل کردن تارها در دارهای چوبی از آن استفاده می شود و به این صورت که با کوبیدن گوه به سمت داخل فاصله سردار و زیردار بیشتر شده و تارها سفت و محکم می شود. در صورتی که یک گوه شل تر و سفت تر از دیگری باشد دار از شکل خود خارج و قالی کج می شود.

انواع دار:

دارها به طور کلی به دو دسته دارهای افقی و دارهای عمودی تقسیم می شوند:

۱- دارهای افقی:(دار زمینی یا دار خوابیده)

قدیمی ترین و ساده ترین دستگاه قالی بافی است که از جنس چوب یا آهن می باشد و استفاده از آن در میان ایلات و عشایر و بعضی از روستاها رایج است. این نوع دار از دو چوب سردار و زیردار و هاف و کوجی و چهار میخ چوبی یا فلزی که به وسیله آنها دار را بر روی زمین می کوبند و مهار می کنند تشکیل شده است. طول سردار و زیردار ۵/۱ برابر عرض قالی می باشد و با این نوع دارها معمولاً قالیچه بافته می شود و این نوع دار برای بافت فرشهای بزرگ و پهن مناسب نیست.

مزایای دار افقی عبارت است از:

۱- ساده و ارزان تمام می شود.

۲- به راحتی نصب می شود.

۳-  با توجه به محل زندگی عشایر که در چادرها و خانه های کم ارتفاع زندگی می کنند به راحتی مستقر می شود.

۴-  حمل و نقل آن آسان است.

معایب دار افقی:

چون بافنده مجبور است بر روی دار خم شود و عمل بافت را انجام دهد دچار کمر درد و پشت درد و حتی گوژپشتی و دست درد و پا درد می شود و در خانمهای جوان که به طور مرتب به بافت قالی مشغول باشند از رشد طبیعی لگن جلوگیری کرده و باعث ایجاد زایمانهای غیرطبیعی می شوند. در ضمن قالی هائی که با این نوع دار بافته می شوند معمولاً دارای سرکجی و کیسی می باشند که معمول ساختمان دستگاه افقی است.

۲- دار عمودی:

این نوع دار همان گونه که از اسمش معلوم است به صورت عمودی نصب می شود و نسبت به دار افقی پیشرفته تر می باشد.

از لحاظ شکل و عملکرد به چهار نوع تقسیم می شود که عبارتند از:

الف) دار ثابت(فارسی)

ب) دار ترکی(تبریزی)

ج) دار فندک دار

د) دار گردان

الف) دار ثابت فارسی:

همان گونه که از اسم آن مشخص است این نوع دارها ثابت می باشند، به طوری که انتهای پایینی راست روها به اندازه ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتر داخل زمین فرو رفته و محکم می شوند. در این نوع دار از چله کشی فرسی استفاده می شود و به خاطر همین چله های اضافی روی سردار گره خورده و وقتی قالی بافته شد عمل پایین کشی(دوخت زنی) که به مهارت خاصی نیاز دارد، انجام می شود. در این نوع دار همزمان با افزایش طول قالی بافته شده محل نشسته بافنده نیز تغییر می کند. در این نوع دار به جای استفاده از نیمکت از دو نردبان و یک تخته مسطح استفاده می شود و همزمان با افزایش بافت محل نشستن بافنده نیز بالا می رود و بافنده همواره تسلط خود را بر روی قالی حفظ می کند. از این نوع دار در مناطق فارسی و برای بافتن فرشهای بزرگ و ظریف استفاده می شود.

ب) دار ترکی(تبریزی):

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .