عنوان :

مقاله بررسی رابطه میان رضایت شغلی خبرنگاران باشگاه خبرنگاران

جوان براساس تئوری دوعامل انگیزش بهداشت هرزبرگ

تعداد صفحات : ۷۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

اشتغال برای ادامه زندگی و بقای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است. زندگی هر فرد از طریق کار کردن تأمین می‎شود و خودکفائی هر کشور به میزان و نوع عملکرد شاغلین آن بستگی دارد.

کارآیی و رضایت شغلی از عوامل مهم هستند که باید در توسعه جامعه صنعتی مورد توجه دقیق قرار گیرند. مطالعه و بررسی تاریخچه توسعه و تحول جوامع صنعتی نشان می‎دهد که نیروی انسانی ماهر و تعلیم یافته در تبدیل جوامع سنتی به جوامع صنعتی تأثیر انکارناپذیری داشته است هر فردی سعی دارد شغلی را انتخاب کند که علاوه بر تأمین نیازهای مادی از نظر روانی نیز او را ارضاء نماید.

هر کشوری با داشتن نیروی انسانی ماهر و کارآمد می‎تواند به رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی دست یابد. باید از عوامل مهمی که می‎تواند در افزایش نیروی انسانی متخصص و کارآمد مؤثر باشد کارآیی و رضایت شغلی است. به همین جهت است که به شغل و عوامل مرتبط با آن نظیر رضایت شغلی توجه بیشتری می‎شود.

انگیزش شغلی هم برای ادامه اشتغال لازم و ضروری است. اگر انسان به شغلش علاقمند نباشد و شغل فرد را برنیانگیزاند ادامه اشتغال ملالت آور و حتی غیرممکن خواهد بود.

موضوع انگیزش در سازمانهای صنعتی، به مواردی مانند افزایش دستمزدها، مسایل رفاهی کارکنان، ارتقا آنها و … اشاره دارد و با پرداختن به انگیزه فردی، صنایع کشور هر چه بیشتر در مسیر رشد و توسعه حرکت خواهد نمود. بنابراین، ضرورت تمام دارد که از یک نیروی کار بسیار برانگیخته برخوردار باشیم. به طور کلی شناختن انگیزه های اساسی نیروی انسانی ماهر و کارآمد در تغییر رفتار مؤثر هستند و به همین علت مدیران و برنامه ریزان رسانه ای باید در کسب آگاهی از انگیزه های خبرنگاران از توانایی لازم برخوردار و آنها را شناسایی کند.

انگیزش،‌مستلزم درک آن نیروهای درونی است که به فرد توان می بخشد و او را در راستای رفتاری که به عمل می‎آورد سوق می‎دهد.

مع هذا، مهارت بدون اشتیاق یا انگیزش بی ثمر است. صرف آنکه خبرنگاران از عهده تولید خبر برمی آیند، بدان معنا نیست که به انجام آن مبادرت می ورزند بنابراین اغلب نظریه پردازان پیشنهاد کرده اند که ترکیب توانایی و انگیزش موجب رضایت و عملکرد می‎شود.

یک نظام طبقه بندی نیازی که توسط هرزبرگ پدید آمد تأکید بر پاداشهایی که در سازمان با خشنودی و ناخشنودی شغلی رابطه دارند بود.

هرزبرگ پیشنهاد می‌کند که پاداشهای سازمانی را می‎توان به دو دسته تقسیم کرد، عوامل انگیزشی و عوامل بهداشتی.

هرزبرگ استدلال می‌کند که عوامل بهداشتی با ناخشنودی شغلی رابطه دارد در صورتی که عوامل انگیزشی با خشنودی مربوطند این نظریه پیشنهاد می‌کند که وجود عوامل بهداشتی در سطحی قابل قبول احساس بی تفاوتی نسبت به شغل پدید می‎آورد به طوری که گویی اینها مورد انتظارند. البته اگر عوامل بهداشتی در سطح قابل قبولی وجود نداشته باشد ناخشنودی روی می‎دهد از سوی دیگر اگر مدیریت واقعاً خبرنگارانی برانگیخته و فعال بخواهد باید از عوامل انگیزشی استفاده کند. این عواملند که موجب خشنودی شغلی بسیار هستند.

اساسا هرزبرگ اظهار می دارد که پاداشها یا عوامل بهداشتی آنچه را که نیازهای دون پایه می نامیم کامروا می‌کنند از سوی دیگر عوامل انگیزشی نیازهای بلندپایه تر را ارضاء می سازند.

با توجه به اهمیت مسئله رضایت شغلی و انگیزش  این پژوهش به بررسی رابطه بین رضایت شغلی و عوامل انگیزش و بهداشتی هرزبرگ خبرنگاران ب خ ج می پردازد.

این پژوهش در صدد پاسخگویی به این سؤال می‎باشد که آیا بین رضایت شغلی و عوامل انگیزشی و بهداشتی هرزبرگ رابطه وجود دارد؟

جامعه آماری این پژوهش شامل خبرنگاران باشگاه خبرنگاران جوان می‎باشد. جهت اندازه گیری میزان رضایت شغلی و عوامل بهداشتی و انگیزشی هرزبرگ از پرسشنامه رضایت شغلی مینه سوتا استفاده شد که دارای ۲۵ سؤال می‎باشد و از پاسخ دهنده خواسته شد که میزان رضایت یا عدم رضایت خود را نسبت به هر یک از عوامل بر روی یک طیف پنج گزینه ای از شدیداً راضی تا شدیداً ناراضی مشخص نماید.

با توجه به مجموعه‌ عواملی که در این باره و در پژوهش در میان خبرنگاران باشگاه خ ج مورد بررسی قرار گرفت مشخص شد به دلیل عدم برنامه ریزی مناسب و ایده ابتدائی درستی در جهت ساختارمند کردن باشگاه برای تولید اخبار مانند سایر مراکز خبری، نوعی لجام گسیختگی و بی برنامگی در این چند سال فعالیت باشگاه وجود دارد که اگر ضعف مدیریت فعلی آن را در جهت سیاست دهی مناسب تر به آن اضافه کنیم،‌ متوجه می شویم این مرکز با وجود در اختیار داشتن ۲ عامل مهم یعنی نیروی انسانی و امکانات توفیق چندانی در عرصه اطلاع رسانی کشور نداشته و حتی نتوانسته به هدف های اولیه‌اش نیز دست یابد. مجموعه عوامل فوق موجب بروز نارضایتی شغلی، کاهش تعهد کاری و کاهش انگیزه به خصوص در میان افراد قدیمی تر باشگاه و سوق یافتن آن‌ها در جهت مراکز خبری دیگر است،‌ که موجب هدر رفتن وقت و هزینه هر نیروی انسانی در مدت فعالیت و در نتیجه سرمایه گذاری دولتی معاونت سیاسی سازمان شده است در حالیکه یان محل می توانست به صورت مرکزی بسیار قوی در جهت تربیت خبرنگاران مجرب و با انگیزه در جهت اهداف نظام جمهوری اسلامی ایران باشد.

به طور کلی عدم وجود رضایت شغلی که در نتیجه نبود انگیزش و سایر شرایط متناسب شغلی ایجاد می شود در بسیاری از محیط های خبری قابل تأمل است و این مطلب به دلیل نبود تعریف مشخصی در مورد مسایلی از جمله محیط ساختارمند خبری، چگونگی تامین رضایت شغلی در میان جوامع خبری امری حائز اهمیت و بسیار مورد توجه است.

واژه های کلیدی: رضایت شغلی ، عوامل انگیزشی  هرزبرگ ، عوامل بهداشتی هرزبرگ، نیروی انسانی کارآمد، انگیزش شغلی

فهرست مطالب

فصل اول- کلیات پژوهش۱
۱-۱- مقدمه۲
A-1-1- تئوری دو عامل انگیزشی هرزبرگ:۲
B-1-1- ضرورت بررسی میزان رضایت شغلی مشاغل مختلف۳
۲-۱- بیان موضوع پژوهش و ضرورت آن۴
A-2-1- ضرورت تربیت نیروی انسانی مجرب و با انگیزه در عرصه
اطلاع رسانی۴
B- 2-1- بررسی میزان رضایت شغلی خبرنگاران به عنوان عامل اجتماعی اثرگذار در ارتباطات امروز۶
C-2-1- موفقیت شغلی و افزایش کارآئی۸
D-2-1- سازمان وسایل جمعی:۹
۳-۱- بیان موضوع۹
۴-۱- بیان مسئله۹
۵-۱- هدف پژوهش۱۰
۶-۱- فرضیات پژوهش۱۰
۷-۱- سوالات پژوهش۱۰
۸-۱- متغیرهای پژوهش۱۰
۹-۱- تعاریف عملیاتی۱۱
فصل دوم- گستره نظری پژوهش۱۲
۱-۲- مقدمه۱۳
۲-۲- تاریخچه و تعاریف انگیزش۱۴
۳-۲- انگیزش چیست۱۷
۴-۲- انگیزش در سازمان ها۱۸
۵-۲- نظریه ۲ عاملی هرزبرگ۲۰
۶-۲- نظریه سلسله مراتب نیاز مازلو۲۲
۷-۲- نظریه x , y24
۸-۲- رضایت شغلی۲۵
۹-۲- رضایت شغلی و کارکرد۲۷
۱۰-۲- شیوه ابراز نارضایتی۳۱
۱۱-۲- عوامل مرتبط با رضایت شغلی۳۲
۱۲-۲- نظریه های انگیزش شغلی۳۴
۱۳-۲- نظریه محرک و پاسخ۳۴
۱۴-۲- نظریه میزان سازگاری۳۴
۱۵-۲- نظریه عقلی و استدلالی۳۵
۱۶-۲- لزوم وجود روزنامه نگاران/ خبرنگاران جامعه اطلاعاتی و اهمیت
رسانه ها۳۵
فصل سوم- معرفی باشگاه خبرنگاران جوان۴۰
-معرفی باشگاه۴۱
-نقاط قوت۴۳
-نقاط ضعف۴۳
فصل چهارم- روش شناسی و تجزیه و تحلیل آماری۴۶
جامعه پژوهش۴۷
روش نمونه گیری۴۷
نمونه پژوهش۴۷
جدول۴۷
ابزار اندازه گیری پژوهش۴۸
روائی و اعتبار ابزار اندازه گیری۴۸
روش تجزیه و تحلیل آماری۴۹
بررسی نتایج پرسشنامه۴۹
توصیف داده ها ۵۰
۱۰- آزمون فرضیه ها۵۱
۱۱- تجزیه و تحلیل همبستگی آزمون فرضیه اول۵۲
۱۲- تجزیه و تحلیل همبستگی آزمون فرضیه دوم۵۳
۱۳- بررسی سوالات مربوط به عوامل بهداشتی۵۵
۱۴- بررسی سوالات مربوط به عوامل انگیزشی۵۸
۱۵- پیوست ها: جدول همه تجزیه و تحلیل ها و نمودارهای آن‌ها ۵۸
فصل پنجم- نتیجه گیری۶۲
۵-بحث و بررسی۶۳
۶-نتیجه گیری نهائی۶۵
۷-محدودیت های پژوهش۶۶
۸-پیشنهادات۶۸

۱-۱-  مقدمه

A-1-1- تئوری دو عامل انگیزشی هرزبرگ:

دهه ۱۹۶۰ یکی از دوره های بسیار پربار از نظر ارائه مفاهیم انگیزش بود در این دهه سه نظریه ویژه ارائه شده که عبارت از نظریه سلسله مراتب نیازها، نظریه های y , x نظریه بهداشت و انگیزش است.

این نظریه ها سنگ زیربنای نظریه هایی هستند که در این سالها ارائه شده اند و در مرحله عمل و در سازمانها، مدیران برای توجیه انگیزه کارکنان خود از این نظریه و اصطلاحات فنی مربوط به آن استفاده می‌کنند.

فردریک هرزبرگ[۱] استاد و رئیس گروه روان شناسی دانشگاه کیس وسترن ریزرو[۲] که سالهای زیادی درباره انگیزه مطالعه و تحقیق کرده است می‌گوید: کوشش و تلاش بیرونی مدیران برای ایجاد قوه محرکه درونی در کارکنان با ناکامی و شکست روبرو شده است.

فقدان محیط سالم از قبیل روابط صحیح بین رئیس و مرئوس و استفاده از مزایای مادی باعث نارضایی کارکنان می‎شود. تنها راه برانگیختن کارکنان این است که به آنها کاری ارجاع کنیم که آنان را درگیر کند، زیرا در مقابل این درگیری است که آنان تن به مسئولیت می دهند.

جنبه هایی که مربوط به عوامل انگیزش فردی و اجتماعی از قبیل نیازها، خواسته ها، آرزوها، ارزشها، تغییرات سنی و رشد و پیشرفت یا هیجانات، تجربیات، اعتقادات و رویه های روانی و به طور کلی روابط اجتماعی فرد در خانواده و خارج از خانواده می‎شود آثار این انگیزه ها ممکن است به صورت مختلف مثبت یا منفی ظاهر شود.

تأمین معقول و درست نیازهایی مانند نیاز اولیه یا فیزیولوژیکی، نیاز به اهمیت، نیاز به پیشرفت و ارتقا شغلی موجب می‎شود که کارکنان از روحیه قوی و مثبت در محیط کار برخوردار بوده و در انجام وظایف و نیل به هدفهای سازمان از خود تلاش و کوشش نشان دهند (هرزبرگ)

B–1-1- ضرورت بررسی میزان رضایت شغلی مشاغل مختلف

ساختار شغلی هر فرد در جامعه در مقیاس بزرگ به عنوان یکی موارد الزام آور رشد و پیشرفت و ادامه حیات اقتصادی و شغلی در برآیند کل جامعه است. هر فرد از شغلی که در اختیار دارد هدفی را دنبال می‌کند و میزان خاصی از زحمت و تلاش را برای آن انجام داده و از این میزان تلاش خود، در مجموع منتظر به وجود آمدن نتیجه ای است، که این نتیجه به طور خاص عمومیت ندارد و به انتظارات هر فرد به صورت شخصی باز می گردد. اما بر طبق نظریه هائی که تا به حال داده شده و در فصل آینده نیز به آنها اشاره می شود، میزان این نتیجه، رضایت شغلی فرد از کارش را رقم می زند. به نظر می رسد میزان رضایت شغلی هر فرد از تجربه اجتماعی اش- یعنی شغل- به وجود آورنده میزان بهره وری شغلی و افزایش سطح آن، میزان تعهد کاری، تأمین نیاز به پیشرفت در هر فرد، انگیزه انجام کار و ادامه خلاقانه آن و پیشرفت، در جهت اهداف سازمانی و علاقمندی به تأمین اهداف مجموعه شغلی خود است.

در مقیاس تئوریک نظریه های گوناگونی برای رضایت شغلی هر فرد از کارش، ارائه شده و میزان اهمیت آن نیز در بکارگیری خلاقیت های هر فرد پس از تأمین رضایت شغلی برای رسیدن به اهداف کلی سازمانی، مشخص است. و این میزان اهمیت نیز ضرورت بررسی و اندازه گیری میزان رضایت شغلی را در دوره های مختلف و فاصله زمانی مناسب در هر سازمان مشخص می نماید.

مدیریت هر سازمانی بنا به مقتضیات سازمان مطبوع خود بایستی میزان تحقق اهداف را در فواصل زمانی معینی رصد کرده انحرافات را تشخیص داده و برای آن‌ها برنامه‌ریزی کند، و یکی از مهمترین برنامه های آن، تأمین حمایت منابع انسانی هر سازمان از یک مقیاس کوچک به نام منبع انسانی فردی تا مقیاس بزرگتر، کل منابع انسانی سازمان است و این با ریزبینی مدیران برای تأمین رضایت فردی هر کارمند و یا عضو مؤثر سازمان به عنوان یک سلول از بدنه حیات این مجموعه، تأمین شده و بسیار مؤثر و مهم می نماید.

۲-۱- بیان موضوع پژوهش و ضرورت آن

A-2-1- ضرورت تربیت نیروی انسانی مجرب و با انگیزه در عرصه اطلاع رسانی

در سالهای اخیر پیدایش انقلاب تکنولوژیکی نوین در حوزه های مختلف، به ویژه در سپهر رسانه ای موجبات افزایش ظرفیت باندهای ارتباطی، سطح تعاملی، ناهمزمانی، تمرکز زدائی، انعطاف پذیری،‌ کاستن از زمان اخطار و نیز افزایش فردی سازی و میزان بازخورد فرآیندهای ارتباطی را فراهم کرده است. امروزه بسیاری از کشورها و نهادهای بین المللی در حوزه ارتباطات، طرح های مهمی را به اجرا درآورده اند که از آن جمله می‎توان به دو طرح زیرساخت اطلاعات جهانی و زیر ساخت اطلاعات ملی اشاره کرد که ملت ها را به پنج اصل سرمایه گذاری در بخش خصوصی، ایجاد رقابت، دسترسی آزاد به اطلاعات، شکل گیری محیط انعطاف پذیر قانونگذاری و نیز تضمین خدمت رسانی جهانی توجه داده اند. چنان که در دهه های اخیر، بسیاری از پارلمان های کشورهای مختلف با اجرای تحقیقات موردی و موضوعی مبتنی بر این اصول توانسته اند قوانین و مقررات رسانه ای خود را متناسب با تحولات نوین اصلاح کنند و در مواردی به طراحی الگوی مقتضی بپردازند. با این وصف در کشور ما تاکنون طرحی رسمی و همه جانبه در حوزه رسانه ها که بتواند تمامی ابعاد را مورد توجه قرار دهد، اجرا نشده است.

از آن جا که نظام رسانه ای در ایران از ساخت و کارکرد سیستمی برخوردار نیست، نمی توان همچون سایر کشورها پارادایم نظام رسانه ای و ارتباطی خود را بر طرح ها و الگوهای وارداتی نظیر طرح پیش گفته بنا نهاد یا به طراحی و ساماندهی آن‌ها پرداخت. به عبارت دیگر در این زمینه نه تنها می‎توان صرفاً به تجربیات جهانی بسنده کرد و نه این که فقط به ملاحظات داخلی توجه داشت، بلکه باید تمامی ابعاد و شاخص های نظام ارتباطی را به صورتی همه جانبه و یک به یک نگریست و آن گاه آن‌ها را با منطقی موزائیکی ترکیب کرد. (مجله مجلس پژوهش رسانه- دکتر حسن طائی)، در این میان نقش خبرنگار به عنوان نیروی انسانی سامان دهنده و ارتباط دهنده ای است که با اتکاء به ذوق و استعداد شخصی، پس از گذرانیدن دوره آموزشی تخصصی و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعی که این حرفه بر عهده او می گذارد، وظیفه کسب، تهیه، جمع آوری و تنظیم «اخبار» و انتقال آن‌ها را از طریق وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرنگاران به مخاطبان بر عهده دارد. تطبیق با چنین شرایطی است که آموزش تخصصی و آگاهی از مفاهیم علمی به عنوان یک ضرورت اساسی رخ می نماید. (روزنامه نگاری نوین- نعیم بدیعی، حسین قندی)

B-2-1- بررسی میزان رضایت شغلی خبرنگاران به عنوان عامل

اجتماعی مهم در ارتباطات امروز

خبرنگار به عنوان یک عامل ارتباطاتی بسیار مهم و مؤثر در عصر ارتباطات امروز مطرح است. این عامل پل ارتباطی میان مخاطبان مختلف است و جریان اطلاعات و ارتباطات را بدون این عامل بایستی منتفی دانست. اما برای این عامل نیز کار خبر و تمامی مبادی و جهت های آن در واقع یک شغل محسوب می‎شود. یک شغل با تمامی ویژگی های شغلی که البته به دلیل متفاوت بودن آن از ویژگی تمایز و خاص بودن نیز نسبت به سایر مشاغل بهره مند است. به نظر می‎آید در سال های اخیر و به دلیل گستردگی دامنه ارتباطاتی امروزه، وظیفه خبرنگاران به شکل وظیفه ای خطیر و خاص درآمده است که از نگاه دیگران شغلی منحصر به یک نفر خاص نیست و به صورت واقعی تمامی افراد جامعه را در سطحی وسیع را از نتایج خود بهره مند می‌کند، به هر صورت و صرفه نظر از اینکه یک فرد خبرنگار به خبر به صورت یک علاقمندی نیز می نگرد، اما به هر صورت وی از این کار یا بهتر بگوئیم شغل به دنبال اهداف خاص خود است و این هدف ها قطعا شامل اهداف شخصی نیز خواهد شد.

اهمیت اطلاعات و اطلاع رسانی در جامعه امروز که آن را به شیوه خود به بزرگی یک دهکده جهانی کرده است ایجاب می‌کند که بازنگری جدیدی بر روی عامل این عرصه یعنی خبرنگار صورت بگیرد. در حالیکه تا به حال به دلیل جوهره کار خبرنگاری که سرعت، سرعت، سرعت و دقت و هیجان و در عین حال روزمره گی به شکلی خاص است، دقت درست و موثری برای تربیت و حفظ و نگهداری این عامل در سطح بدنه ارتباطی انجام نشده است. تربیت بحث های تخصصی خودش را در حیطه ارتباطات می طلبد، اما در مورد حفظ و نگهداری آن به ویژه از دیدگاه تخصصی مدیریتی و با این تعریف که تنها به صورت شغلی عام به آن نگریسته شود، کار خاصی صورت نگرفته است. و رضایت در شغل خبرنگاری همان رضایت از انعکاس درست و مؤثر اخبار که در واقع بازتاب و نتیجه اجتماعی و نه شخصی آن است، تعریف می‎شود. این رضایت محصول توقع اجتماعی و بعد بیرونی یک شغل است نه بازتاب داخلی و در واقع شخصی آن، اما به دلیل متفاوت بودن فضای کار خبر، تقریباً با تمامی مشاغل دیگر، این رضایت شغلی در تعریف خاص و درست آن هیچ زمانی مورد بررسی قرار نگرفته است و این یعنی عدم حفظ و نگهداری عاملی که جریان دهنده خط ارتباطات و یکی از عوامل مهم دمیدن روح زندگی اجتماعی و اطلاع رسانی در کالبد جامعه است. این عامل به نظر می‎آید در حال تغییر جهت است و این تغییر جهت باید با شیوه های صحیح مدیریتی در سطوح مختلف و بدنه خبرگزاری ها به مسیر شاداب و مؤثر خود هدایت شده و یکی از پایه های ایجاد دموکراسی و مردم محور یعنی معینی اطلاع و اطلاع رسانی و اطلاع رسانان به صورت موثری مورد بازنگری قرار گیرد که در این تحقیق سعی شده از بعدی کوچک و در جامعه ای خاص و نه به صورت عام رضایت شغلی مطرح و مورد توجه و استفاده قرار گیرد.

C-2-1– موفقیت شغلی و افزایش کارآئی

تحقیقات متعدد نشان داده است که رضایت شغلی از یک طرف از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی و افزایش کارایی و از طرف دیگر هر فرد سعی دارد شغلی انتخاب کند که علاوه بر تأمین نیازهای مادی، از نظر روانی نیز او را ارضاء کند، ارضاء نیازهای روانی نیز از عوامل مهم در افزایش کارایی و رضایت شغلی است. کارکنانی که دارای روحیه بالا و خلاقیت، حس همکاری هستند از رضامندی شغلی بهتری برخوردارند.

امروزه نیروی انسانی ماهر و کارآمد، پربهاترین و ارزنده ترین ثروت و دارایی هر کشور است با توجه به این نکته، ترتیب و آماده سازی نیروی انسانی کارآمدتر و خشنودتر به سیستم اداری کشور [به صورت مشخص در محیط های اطلاع رسانی] کمک نماید تا محیط سالمتر و شایسته تری را در دنیای کار فراهم نماید و بدینوسیله تأثیر بسزایی در رشد اجتماعی و روانی جامعه بر جای گذارد. (کورمن، آبراهام، ۱۳۷۰)