عنوان :

مقاله بررسی زیست محیطی و فلوریستیکی دامنه های جنوب غربی

رشته کوه بینالود

تعداد صفحات : ۵۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مطالعه حاضر، به منظور شناخت گونه های گیاهی و بویژه شناسایی گونه های کمیاب و در معرض انقراض  دامنه های جنوب غربی ارتفاعات کوه بینالود می باشد. پوشش گیاهی منطقه شامل ۴۸۸ گونه و زیرگونه متعلق به ۳۰۱ جنس از ۶۷ خانواده ی گیاهی است که از بین آنها تعداد ۲۰ گونه جزو گیاهان کمیاب و در معرض انقراض می باشند. در منطقه مطالعه شده تعداد ۶۷ خانواده گیاهی وجود دارد. از بین این خانواده ها، ۵۴ خانواده از گیاهان دولپه، ۱۰ خانواده از گیاهان تک لپه، یک خانواده از کلامیدوسپرمها و دو خانواده متعلق به نهانزادان آوندی است. تروفیت ها با ۸۸/۳۶ درصد شکل زیستی غالب را دارند و همی کریپتوفیت ها و کامفیت ها به ترتیب با ۰۱/۳۴ و ۶۸/۱۱ درصد اشکال زیستی بعدی را تشکیل می دهند. از نظر نوع ناحیه ی رویشی، ۶۶/۵۲ درصد گیاهان آن از عناصر رویشی ایرانو-تورانی و بقیه مربوط به دو، سه یا چند ناحیه ی رویشی بوده و یا پراکنش جهانی دارند. زیستگاه های منطقه را از روی نوع رویش گیاهی، نوع بستر و میزان دسترسی گیاهان به آب، می توان به هفت زیستگاه دشتی و مسطح، صخره ای، دامنه های مرطوب،دامنه های خشک ،  زیستگاه های آبی، واریزه ها و مناطق تخریب شده تقسیم کرد.

واژه های کلیدی: گونه های گیاهی، ارتفاعات کوه بینالود، شکل زیستی ، نواحی رویشی، گونه های اندمیک

فهرست مطالب

چکیده    ۱
فصل اول: کلیات    ۲
۱- رشته کوه های بینالود    ۲
۲- معرفی منطقه ی مطالعه شده    ۵
۳- اطلاعات هواشناسی منطقه    ۵
فصل دوم: روش مطالعه    ۷
فصل سوم: نتایج و بحث    ۸
۱- خانواده های گیاهی منطقه    ۸
۲- جنس های گیاهی منطقه    ۸
۳- گونه های گیاهی منطقه    ۹
۴- مقایسه فلور گیاهی منطقه و ایران    ۹
۵- اشکال زیستی    ۹
۶- دوره های رویشی    ۱۰
۷- زیستگاه    ۱۰
۸- نواحی رویشی    ۱۲
۹- گونه های اندمیک    ۱۲
۱۰- گونه های نادر و در معرض انقراض    ۱۳
۱۱- اهمیت اقتصادی    ۱۳
جدول ۱    ۱۴
جدول ۲    ۱۴
جدول ۳    ۱۴
جدول ۴    ۱۴
جدول ۵    ۱۵
جدول ۶    ۱۶
جدول ۷    ۱۷
جدول ۸    ۳۵
جدول ۹    ۳۵
جدول ۱۰    ۳۶
جدول ۱۱    ۳۶
جدول ۱۲     ۳۷
جدول ۱۳     ۳۷
جدول ۱۴    ۳۷
جدول ۱۵    ۳۸
جدول ۱۶    ۳۹
جدول ۱۷    ۴۰
جدول ۱۸    ۴۱
جدول ۱۹    ۴۲
جدول ۲۰    ۴۳
جدول ۲۱    ۴۴
جدول ۲۲    ۴۴
جدول ۲۳    ۴۵
جدول ۲۴    ۴۵
منابع    ۴۶
پیوست ۱: نقشه های توپوگرافیک منطقه    ۵۰
پیوست ۲: تصویر گونه های گیاهی منطقه    ۵۶

منابع

۱- جعفری، ع.، ۱۳۶۸، گیتاشناسی ایران، گیتاشناسی، جلد اول، تهران.

۲- درویش زاده، ع.، ۱۳۷۰، زمین شناسی ایران، سپهر تهران، ۲۵۶-۲۵۱

۳- نقشه ی مشهد، ۱۳۷۸، مقیاس ۵۰۰۰۰۰: ۱، سری K 452، برگ NJ 40-C، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

۴-نقشه ی درود، ۱۳۶۳، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰ ، سری K 753، برگ  III 7862 ، اداره ی جغرافیایی ارتش جمهوری اسلامی ایران.

۵- نقشه ی باغشن گچ، ۱۳۶۹، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰، سری ۷۵۳ K، برگ I 7762، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

۶- نقشه ی نیشابور، ۱۳۷۰، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰، سری ۷۵۳ K، برگ I 7762، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

۷- نقشه ی گلمکان، ۱۳۶۳، مقیاس ۱:۵۰۰۰۰، سری ۷۵۳ K، برگ IV 7862، اداره ی جغرافیایی ارتش.

۸- زرگری، ع.، ۱۳۷۰-۱۳۷۶، گیاهان دارویی، انتشارات دانشگاه تهران، جلد ۵-۱، تهران.

۹- قهرمان، ا.، عطار، ف.، ۱۳۸۰، تنوع زیستی گونه های گیاهی ابرشهر تهران، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

۱۰- قهرمان، ا.، ۱۳۷۳-۱۳۶۹، کروموفیت های ایران، مرکز نشر دانشگاهی، جلد ۴-۱، تهران.

۱۱- قهرمان، ا.، ۱۳۸۱-۱۳۵۷، فلور رنگی ایران. موسسه ی تحقیقات جنگلها و مراتع، جلد ۲۴-۱، تهران.

۱۲- مظفریان، و.، ۱۳۷۹، رده بندی گیاهی، انتشارات امیرکبیر، جلد ۲-۱، تهران.

۱۳- اسدی، م.، معصومی، ع.، خاتم ساز، م.، مظفریان، و.، ۱۳۸۰-۱۳۶۷، فلور ایران. موسسه ی تحقیقات جنگلها و مراتع، جلد ۴۲-۱، تهران.

۱۴- قهرمان، ا.، عطار، ف.،۱۳۷۷، تنوع زیستی گونه های گیاهی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول، تهران.

۱۵- مظفریان، و.، ۱۳۷۵، فرهنگ نام های گیاهان ایران، فرهنگ معاصر، تهران.

۱۶- ویسکرمی، غ.، ۱۳۷۹، مطالعه ی فلوریستیک منطقه ی کوه سفید لرستان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ی زیست شناسی گیاهی، دانشکده ی علوم، دانشگاه تهران.

فصل اول: کلیات

۱- رشته کوه های بینالود

بینالود سلسله ارتفاعی به با روند تقریبی شمال غربی – جنوب  شرقی در حدفاصل شهرستانهای مشهد و نیشابور در استان خراسان واقع است (پیوست۱). این رشته کوه دارای قله های متعددی است که بلندترین آنها با ۳۲۱۱ متر ارتفاع دارد، همچنین قله شیر باد ۳۲۰۰ متر و قله زرگران با ۳۱۰۰ متر ارتفاع در جنوب قله بینالود-که بلندترین قله استان خراسان می باشد- قرار دارند. کلیه آبریزهای شمالی این کوهستان به کشف رود و آبزیزهای جنوبی آن به کال شور می ریزد . روستاهای مهمی چون زشک، شاندیز، طرقبه،گلمکان در دامنه های شمالی و روستاها و شهرهایی مانند پیوه ژن، درود، خرو و میرآباد در دامنه های جنوبی آن قرار گرفته اند.

از لحاظ زمین شناسی رشته کوه های بینالود بین پلیت مستحکم توران و خرده قاره ایران مرکزی محاط شده است. مرز جنوبی آن گسل میامی یا گسل شاهرود و حد شمال غربی آن را گسل سمنان می دانند. گسترش واقعی این زون بین نواحی شمال سبزوار و نیشابور تا مشهد است ولی با توجه به اینکه در زون مورد بحث زمین های دگرگون شده وآزرینی وجود دارد که در آن سوی مرز (افغانستان) نیز قابل تعقیب است بنابراین، حد شرقی این زون را به ادامه هندوکش غربی در افغانستان محدود می کنند.(۲)

این زون بخشی از البرز را شامل است که از نظر زمین شناسی، اختصاصات ویژه ای دارد. گاهی واحد زمین شناسی بینالود را زون تدریجی بین ایران مرکزی و البرز درنظر می گیرند، زیرا رسوبات و رخساره های پالئوزوئیک این زون شبیه البرز است و گاهی آنرا جزئی از ایران مرکزی درنظر میگیرند که در آن رسوبات اپی کنتینانتال پالئوزوئیک تقریباً در همه جا دیده میشود، ولی در بخشهای بالاآمده (هورست) به طور محلی، قسمت هایی از ردیف های رسوبی حذف شده و در آن نبود چینه شناسی مشخص دیده می شود. به علاوه، زون مزبور، طی دونین پسین – کربنیفر با البرز غربی و مرکزی و درپرمین با سایر قسمتهای ایران از نظر حوضه رسوبی وضع تقریباً مشابهی داشته و در ارتباط بوده است (۲).

مجموعه آذرین و دگرگونی این زون که به ویژه در جنوب و مغرب مشهد بیرون زدگی دارد، شامل سه فاز دگرگونی ناحیه ای و دو مرحله گرانیت زایی است و در آن توده های اولترابازیک نیز وجود دارد. در مورد سن این مجموعه های دگرگونی و آذرین اتفاق نظر وجود ندارد، برخی آن را پرکامبرین و بعضی به ژوراسیک نسبت می داده اند، ولی شواهد زمین شناسی و تعیین سن مطلق نشان داده است که فازهای دگرگونی و گرانیت زایی اولیه آن به فاز کوهزایی هرسی نین و بعدها در تریاس میانی نیز مجموعاً تحت تأثیر دگرگونی های سیمرین پیشین قرار گرفته است(۲).

ادامه قسمتی از عملکرد کوهزایی هرسی نین را که از تیان شان – پامیر – هندوکش به جنوب مشهد می رسد، نوعی فرورانش پوسته اقیانوسی (اقیانوس پالئو تتیس) می دانند. در این زون رسوبات کامبرین فسیل دار وجود داشته و طی سیلورین و دونین زیرین، دریای مشترکی شمال شرق ایران و ایران مرکزی را فرا می گرفته، زیرا رسوبات مشابهی طی این مدت در بینالود و ایران مرکزی بر جای گذاشته شده است. ارتباط مزبور تا کربونیفر زیرین نیز وجود داشته است در حالی که در البرز رابطه مزبور به کلی قطع شده. این وضعیت را به حرکات خشکی زایی اواخر دونین مربوط می دانند و کنگلومرای قاعده ای کربونیفر زیرین را دلیل این حرکات ذکر می کنند(۲).

رسوبات کربونیفر فوقانی در بینالود، شامل مجموعه ای از ماسه سنگ کوارتزیتی سیاه رنگ و شیل است که تا اندازه ای شبیه تشکیلات سردر(طبس – ایران مرکزی) است. رسوبات تریاس البرز با ایران مرکزی تفاوت داشته ولی در بینالود، هیچ نوع رسوبی در تریاس تشخیص داده نشده است. تنها در منطقه آق دربند (۱۰۰ کیلومتری شرق مشهد) رسوبات شیل و ماسه سنگ همراه با لایه های آهکی آمونیت دار وجود دارد که آن را به تریاس میانی و فوقانی مربوط می دانند(۲).

گسل سنگ بست – شاندیز  مجموعه دگرگونی پالئوزوئیک و توده های نفوذی جنوب مشهد را از اسلیت و ماسه سنگهای سازند شمشک (رتیو – لیاس) و رسوبات جوان تر مجزا می کند.

با حرکات کوهزایی سیمرین پیشین و پس روی دریا، محیط مناسبی برای رشد گیاهان در این منطقه فراهم شده است.

در زون بینالود، رسوبات ژوراسیک در بسیاری از نقاط به طور هم شیب رسوبات پالئوزوئیک و مجموعه های دگرگونی را می پوشاند و در کنگلومرای قاعده ای آن می توان قطعات مختلف و فراوان دگرگونی و آذرین پالئوزوئیک را پیدا کرد. رسوبات لیاس نیز مشابه رسوبات سازند شمشک البرز است

و در آن گاهی لایه ماسه سنگ بین لایه ای وجود دارد که حاوی فسیل های گیاهی زیاد است. رسوبات آهکی دوره کرتاسه نیز مشابه البرز بوده و در جنوب غربی قشلاق، گرانیت های مشهد را فرا می گیرد.

رسوبات پالئوژن در دامنه شمالی البرز و بینالود گسترش نداشته است. در ضمن فعالیت شدید آتشفشانی ائوسن در این ناحیه به چشم نمی خورد. رسوبات نئوژن البرز شرقی و بینالود شبیه ایران مرکزی است. به علاوه رسوبات قرمز تخریبی و سایر لایه های ترسیر در جنوب بینالود وجود دارد ولی گسترش آنها بسیار محدود است(۲).

۲- معرفی منطقه ی مطالعه شده:

منطقه مورد مطالعه با وسعتی حدود ۵۰۰ کیلومتر مربع در دامنه های جنوب غربی رشته کوه بینالود، در حد فاصل طول های جغرافیایی ’۱۵  °۵۹ و ’۴۵  °۵۸ شرقی و عرض های ‘۸  °۳۶ و ’۲۴  °۳۶ شمالی قرارگرفته است(منابع ۳ تا ۷) به طوری که شهر خرو، روستای باغشن گچ و تمام نواحی و روستاهای مابین این دو منطقه را شامل میشود (پیوست۱). کمترین ارتفاع این منطقه ۱۳۰۰ متر و بیشترین ارتفاع حدود ۲۸۰۰ متر بالای سطح دریا می باشدبطوری که اختلاف ارتفاعی حدود ۱۵۰۰ متر در این منطقه مورد مطالعه قرار گرفته است.

در جدول ۱ نام، مختصات جغرافیایی و ارتفاع بعضی از مهمترین مناطق و روستاهای منطقه آمده است.

۳- اطلاعات هواشناسی منطقه:

اطلاعات مربوط به دما، بارش و رطوبت نسبی با استفاده از اطلاعات ایستگاه هواشناسی شهرستان نیشابور – که نزدیکترین ایستگاه هواشناسی به منطقه می باشد – محاسبه شده است. این اطلاعت در فاصله سالهای ۱۹۶۲ تا ۱۹۸۵ و ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۰ ثبت شده است.

دما: میانگین دمای ماهانه در ژانویه (اواخردی و اوایل بهمن) کمترین مقدار خود را داشته، سپس افزایش یافته و در جولای به حداکثر مقدار خود می رسد و سپس تا ژانویه سیرنزولی طی می کند. میانگین مینیمم دماها در ماهای ژانویه، فوریه و مارس یعنی فصل زمستان زیر صفر بوده و ماه های یخبندان را تشکیل میدهد. سردترین ماه سال ژانویه وگرمترین ماه جولای میباشد (جدول ۲).

بارندگی: مجموع بارندگی سالانه ۹/۲۳۹ میلیمتر و  حداکثر میزان بارندگی در ماه مارس          (اواخر اسفند واوایل بهار) می باشد (جدول ۳).

رطوبت نسبی: رطوبت نسبی در گرمترین ماه، کمترین و در سردترین ماه بیشترین مقدار خود را داشته است (جدول ۴).

فصل دوم: روش مطالعه

  برای انجام این مطالعه ابتدا نقشه های توپوگرافی منطقه (منابع ۳، ۴، ۵، ۶ و ۷) تهیه و پس از شناسایی دقیق موقعیت منطقه عملیات صحرایی و جمع آوری نمونه ها آغاز گردید. نمونه های گیاهی از تیر ماه ۱۳۸۱ تا فروردین ۱۳۸۳ هر ماه در فصول رویش جمع آوری شدند. اطلاعات مربوط به زیستگاه، محل و تاریخ جمع آوری و همچنین برخی اطلاعات محلی در مورد گونه ها در هنگام جمع آوری نمونه ها ثبت شد. تمام این نمونه ها به هرباریوم مرکزی دانشگاه تهران (TUH) منتقل شده و پس از خشک کردن و تثبیت آنها بر روی شیت های هرباریوم و شماره گذاری، شناسایی آنها با استفاده از منابع مختلف (منابع شماره ی ۹ تا ۲۸) انجام شد. شکل زیستی گونه ها با استفاده از روش رانکیه (۱۹۳۴) و کرولوژی گونه ها با استفاده از منابع مختلف (منابع ۹، ۲۹، ۳۰، ۳۱) تهیه گردید و در نهایت اهمیت اقتصادی و زیست محیطی گونه های مختلف مشخص شد.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .