عنوان :

مقاله بیدل دهلوی

تعداد صفحات :۱۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

سال ۱۳۷۶ از لحاظ انتشار کتاب در مورد بیدل شاید سال- در حد خود- پرباری بوده باشد. در این سال حداقل چهار کتاب در خصوص شاعران سبک هندی به زیور طبع آراسته شد «برگزیده اشعار صائب و دیگر شعرای معروف سبک هندی از آقای محمد قهرمان، کلیات بیدل دهلوی آقایان اکبر بهداروند و پرویز داکانی که ذکر شد همچنین در کتاب «عبدالقادر بیدل دهلوی» به قلم پروفسور نبی هادی و بالاخره «بیدل شناسی از دکتر عارف پژمان که مجموعه مقالاتی است از آثار خود ایشان و محققین مختلف حوزه بیدل شناسی از ایران و کشورهای مختلف. در مورد بیدل آثار دیگری نیز ولو اندک به چاپ رسیده است که همه این موارد جریان بسیار آرام و ملایمی است که در شناخت بیدل البته هر کدام به اندازه خود – اثر داشته اند و در کل اثر آنها از لحاظ کیفی قابل توجه است چرا که زمینه این قبیل کتابها در ایران بسیار محدود و تنگ بوده است و آنچه که انتشار می یافته بسیار مؤثر و مفید واقع می شده بهتر است از کتاب، گل چهار برگ که برگزیده ای از رباعیات بیدل است و احتمالاً تنها کتابی باشد که در سال ۱۳۷۷ از آثار بیدل به چاپ رسیده است یک کتاب گزیده رباعی هم قبلاً از آقای عبدالغفور آرزو داشته ایم با عنوان (گزیده رباعیات بیدل دهلوی)(اثر دیگر ایشان در زمینه بیدل شناسی:بوطیقای بیدل می باشد)و همچنین لازم است از کتاب شعر پارسی که بنا به نوشته مؤلف و گردآورنده محترم این کتاب با این نیت فراهم آمده است که برگزیده ای باشد از شعر فارسی در همه اعصار و در همه قلمرو جغرافیایی.

واژه های کلیدی: بیدل دهلوی، سبک هندی، سهراب سپهری،

فهرست مطالب

مقدمه :   ۱
بیدل کیست ؟‌   ۲
سپهری و سبک هندی   ۴
سبک هندی   ۶
شناخت بیدل   ۷
طرح تأیید بیدل   ۱۲
فهرست منابع   ۱۵

فهرست منابع

۱-بیدل سپهری و سبک هندی؛ حسن حسینی؛ تهران:انتشارات سروش، چاپ اول، ۱۳۶۷

۲-شاعر آینه ها(بررسی سبک هندی و شعر بیدل)؛ دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی؛ تهران:انتشارات آگاه،چاپ دوم ۱۳۶۸

۳-گزیده اشعار سبک هندی، علیرضا ذکاوتی قراگوزلو؛تهران:مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول ۱۳۷۲٫

۴-غزلیات بیدل دهلوی، تصحیح:اکبر بهداروند؛ تهران:انتشارات پیک، چاپ اول، ۱۳۸۰٫

۵-شعر پارسی، محمد کاظم کاظمی، شهد:شورای شعر کانون شاعران و

نویسندگان(امور تربیتی خراسان):ضریح آفتاب، چاپ اول، ۱۳۷۹

مقدمه :

انتشار حداقل دو مقاله درباره میرزا بیدل تحت عنوان های «بیدل دهلوی» و «نقد بیدل» توسط محقق گرانسنگ استاد دکتر شفیعی کدکنی که جزو اولین مقالاتی است که در باب بیدل و شعر او به صورت جدی به معرفی و تبیین جنبه های مثبت و منفی شعرش پرداخته اند، موفقیت و مقدمه بزرگی بود که جامعه ادبی ایران توانست از خود بروز دهد، تا اندازه ای از بی مهری ها و کوتاهی های خویش را جبران کند و دیدگاه روشن و مناسبی را نسبت به بیدل آشکار سازد و زمینه ای فراهم نماید که پس از آن اهل شعر و ادب با مبنایی روشن و علمی به آثار بیدل نظر اندازد.

از این پس آثاری که به تدریج به طبع رسید چه به صورت مقاله و چه کتاب حاکی از این بلوغ و معرفت جدید بود. شوق شناخت واقعی بیدل و کنجکاوی در باب چند و چون شعر او باعث شد تا تأملات پنهان موجود در جامعه ادبی، مایه و انگیزه بروز پیدا کند و کسانی که با شعر و آثار بیدل، آشنایی لازم را داشتند، بخواهند حاصل مطالعات، تأملات و نظرگاه های خود را به نمایش گذارند.

به نظر می رسد، جامعه شعرا که علی القاعده در نوجوان و کنجکاوی برای تجربه های نوی شعری و هنری، هشیارتر، مطلع تر و پذیرا تر از هر قشری از طبقات هستند و خود از پیش خود و در اثر مطالعات و تجربه های شخصی یا در اثر ارتباط های صنفی و جمعی نسبت به این امر آمادگی و زمینه های لازم را داشتند، دست به قلم شدند و به سرعت به این ندا پاسخ دادند

بیدل کیست ؟‌

سال ۱۳۶۷ یک سال بعد از انتشار کتاب«شاعر آینه ها» کتاب «بیدل» سپهری و سبک هندی، اثر شاعر و استاد دانشگاه دکتر حسن حسینی انتشار یافت.

ایشان در شروع کتاب در فصل (بیدل کیست)، ضمن ذکر عین شرح احوالی بسیار موجز که از بیدل در تذکره شعرای پنجاب و سایر منابع مورد مراجعه خود، بدان دست یافته است، ضمن اذعان به سودمندی این قبیل تذکره ها و قابل استفاده بودن یعنی از نکات روشنگر و ظرایف دلنشین آنها، در نقد شعر، از عیب همگانی آنها که عادت به یکسان سازی مقام ادبی و ارزش شعری، کلیه شعرای عالی ، از حیث مقام و رتبه سخن دارند و ناشناخته ماندن قدر و پایمال شدن شاعر مرتبه برجسته ای، چون بیدل را نیز معلول عدم نقد صحیح و علمی، می شمارد و سپس ادامه می‌دهد:«بیدل را باید به مثابه قطعه الماس درخشان از لابلای خروارها زغال که به مرور زمان تلنبار شده است، بیرون کشید و سر حوصله و با فراغت کامل در تراش سحرانگیز و خداداد آن، محو تماشا و تأمل شد و این کاری است که کم و بیش فارسی گویان و شیفتگان غیر ایرانی ادب فارسی در افغانستان و پاکستان، هندوستان و تاجیکستان انجام داده اند، اما متأسفانه در ایران ما هنوز اقدام جدی در این مورد صورت نگرفته است.»[۱]

این کتاب نیز در نوع خود، در راه شناخت بیدل و کم و کیف شعر او، اثری مغتنم بوده و نسبت به طرح و توضیح پاره ای از موضوعات برای آشنایی با شعر بیدل و سبک هندی و بیان علل پیچیدگی شعر سبک فوق اشعار و شاعر مورد بحث، اقدام موفقی به عمل آورده است، در  بحث کتاب تحت عنوان (سپهری و سبک هندی) و (سورئالیسم، سرپناه سپهری و بیدل)قرابت ها و تأثیر خلاق شعر سبک هندی را در اشعار سهراب سپهری و نسبت و نزدیکی بین این دو را که احساس کرده است، بیان داشته:«به هر حال نشانه های شعر هندی در اشعار سپهری فراوان است، که خواننده اهل، با بذل خوصله می تواند، نمونه های بیشتری به دست دهد و به بهره برداری های خلاق سپهری از این سبک مطرود بیش از پیش آگاه شود[۲].

سپهری و سبک هندی

در بخش گذشته گفتیم که زبان شعری سپهری، به لحاظ ژنتیک به شعر سبک هندی تعلق دارد و درخور مجال بحث، نمونه هایی نیز برای اثبات این مدعا ارائه کردیم. در اینجا برآنیم تا پای این ادعا را به میان بکشیم که از میان شعرای سبک هندی، شباهت سپهری به عبدالقادر بیدل بیش از دیگران است و این شباهت به گونه ای است که شعر سپهری، در یک بازخوانی دقیق، تأثیر پذیری غیر قابل انکاری را از زبان، محتوا و سورئالیسم بیدل نشان می دهد.[۳]

بدون این که بخواهیم در چند و چون این اعتقاد و نظرهای ایشان وارد شویم، موضوع از این دیدگاه برای ما مورد اهمیت و توجه است که صرف طرح موضوع تأثیر پذیری شاعر مورد بی توجهی چون سهراب(بخصوص این که بعد از انقلاب اسلامی، به نسبت فزاینده ای، با اقبال عمومی روبه رو گردید و درباره او و شعر او، آثار متعددی نوشته شد. این احتمال تأثیرگذاری بیدل در شعر شهراب و تشابه بین آثار او با سبک هندی، خواه ناخواه، هیجان و کنجکاوی زیادی را خصوصاً در میان شعرای آن دوره، برای شناخت بیدل و آشنا شدن با آثار او به وجود آورد و حضور بیدل را در اذهان آشنایان به شعر و ادب بیشتر کرد و این درست همان چیزی است که پس از انتشار کتاب شاعر آینه ها به وجود آمد ، چرا که در جای جای مقاله های مندرج در بخش های قبل از نمونه اشعار بیدل در  آغاز این کتاب ضمن بیان نقدها و نکته ها و اشاره ها و  توصیه هایی خطاب به شعرای جوان شده بود که لاجرم توجه طبقه شعرای جوان و اهل ذوق و ادب را، با شدت هرچه تمامتر مشغول میرزا بیدل نمود:«این مجموعه را به شاعران جوان که در گستره زبان فارسی دری می کوشند با ابتذال(فکر) و (زبان) به گونه ای سنجیده مبارزه کنند، تقدیم می کنم.»[۴]

سبک هندی

پس از دو کتاب اشاره شده، که توانستند بخوبی زمینه ذهنی مناسبی را نسبت به سبک هندی و شعرای این سبک در بین اهل مطالعات ادبی به وجود بیاورند، در سال ۱۳۷۲، کتاب برگزیده ای از شعرای سبک هندی چاپ شد، به نام گزیده اشعار سبک هندی از آقای ذکاوتی قراگوزلو» که حاوی شرح احوال مختصر، داوری در مورد شعر شاعر و گزیده ای از اشعار هر شاعر منتخب کتاب بود، که به نحو بسیار موجز و متین به معرفی همه جانبه بیست و شش شاعر مورد انتخاب مؤلف محترم اختصاص یافته بود. همان گونه که ذکر شد، بنای کار مؤلف محترم بر اختصار و ایجاز است و کتاب از هر حیث اثر مطلوبی است. داوری و قضاوتی که در مورد بیدل کرده است، قابل استفاده و در حد مجال سخن کامل می باشد و کتاب راهنمای بسیار خوبی، برای مطالعه در آثار شعرای سبک هندی است.

از کتاب هایی که به تدریج و در سال های بعد انتشار یافتند و اندک اندک جای خالی منابع نو و جدید را که بتوانند پاسخگوی نیاز جامعه، در این مورد باشند، پر نمودند، می توان از انتشار کلیات بیدل دهلوی تصحیح آقایان اکبر بهداروند و پرویز عباسی که در سه جلد و در سال ۱۳۷۶ چاپ شد، یاد کرد.همچنین (غزلیات بیدل دهلوی) تصحیح آقای اکبر بهداروند، سال ۱۳۸۰یا انتشار کتاب نقد بیدل صلاح الدین سلجوقی در همین سال، که در حقیقت نشر دومی است که چاپ اول آن در سال ۱۳۴۳ در کابل صورت پذیرفته است و در نوع خود، در شناساندن بیدل در ایران، کتاب موفقی بوده و چاپ آن سال ها مورد استفاده علاقمندان و محققان قرار داشت و در آثار و نوشته های بیدل شناسان از آن به خوبی یاد شده است.

شناخت بیدل

[۱] -حسن حسینی، بیدل سپهری و سبک هندی، ص ۸

[۲] – همان ص ۶۷ و ۶۸

[۳] -همان ص ۶۷ و ۶۸

[۴] -دکتر شفیعی کدکنی، شاعر آینه ها ص ۵

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .