عنوان :

مقاله تاریخ حوزه علمیه مشهد

تعداد صفحات : ۱۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله درباره تاریخ حوزه علمیه مشهد در چهار دوره می پردازد. دوره اول حوزه علمیه مشهد خاص این شهر نیست، بلکه به خراسان بزرگ اختصاص دارد. چرا که این دوره عصر حضور امام رضا(ع) را دربر مى‏گیرد و امام تنها در یک شهر ساکن نبودند بلکه از مدینه تا خراسان در طى عبور از شهرهاى مختلف به نشر معارف علوى اهتمام داشتند و حدیث «سلسله الذهب‏»  که در نیشابور ایراد شده یکى از آن موارد است.

دوره دوم پس از شهادت هشتمین پیشواى شیعیان در ایران، ایشان در قریه‏اى از قراء طوس به نام «سناباد» مدفون گردید و شیعه از آن پس این نقطه را مرکز علمى فرهنگى خویش قرار داد و با ایجاد حلقات درس در کنار تربت آن امام بر رونق منطقه افزوده گشت. این دوره از قرن سوم تا نهم هجرى را شامل مى‏گردد که در آن بزرگانى بسان شیخ طوسى و شیخ طبرسى (متوفى ۵۸۴ ق.) مى‏زیسته‏اند.

دوره سوم  از قرن دهم تا سیزدهم را شامل مى‏گردد.«گویا در قرن دهم با وجود توجه فراوانى که به مشهد از جنبه مذهبى مى‏شد، حوزه علمیه این شهر چندان رونق نداشته و علماى معروف در آن حوزه به تدریس اشتغال نداشته‏اند و شاید به همین جهت بوده که مدارس علمى آن از دو یا سه مدرسه قدیمى تجاوز نمى‏کرد و مدرسه جدیدى در آن بنیاد نشده است.

دوره چهارم  دو قرن چهاردهم و پانزدهم قمرى را شامل مى‏گردد. در این دوره حوزه علمیه مشهد در علوم عقلى و ادبى پیشرو تمامى حوزه‏هاى علمیه شیعه بوده است. هرچند فقه و اصول در حوزه نجف از رونق بیشترى برخوردار بوده و طلاب براى آموزش سطوح عالى و اخذ اجتهاد راهى حوزه نجف اشرف مى‏شده‏اند. از دیگر مسائلى که در این دوره پیش آمد، تاسیس حوزه علمیه قم در سال ۱۳۴۰ ق. است که باعث تحت الشعاع قرار گرفتن حوزه علمیه مشهد گردید.

واژه های کلیدی: تاریخ حوزه علمیه، مدرسه دو در ، عصر حضور امام رضا(ع)، روحانیون ، قیام گوهرشاد،

فهرست مطالب

دوره اول    ۱
دوره دوم    ۴
دوره سوم    ۶
دوره چهارم    ۸
منابع    ۱۴

منابع

۱- کتاب التوحید. شیخ صدوق، ص ۲۵، روایت ۲۳ و صحیفه الامام الرضا(ع)، ص ۴۰،روایت اول.

۲- الارشاد، ج ۲، ص ۲۵۰٫

۳- رک عیون اخبار الرضا(ع) و تفسیر بر احتجاج امام على بن موسى الرضا(ع) با عمران صابى، استاد محمد تقى جعفرى از مجموعه آثار دومین کنفرایس جهانى حضرت رضا، ۴۸۹ – ۵۸۲٫

۴- طبقات اعلام الشیعه، الثقات العیون فى سادس القرون، ج ۲، ص ۲۱۶ – ۲۱۷٫

۵- گزارشى از سابقه تاریخى و اوضاع کنونى حوزه علمیه مشهد، حضرت آیه الله خامنه‏اى، ص ۱۲ و ۱۳ و تاریخ مدارس ایران، ص ۲۰۴ – ۲۰۹٫

۶- گزارشى از سابقه تاریخى و اوضاع کنونى حوزه علمیه مشهد، ص ۱۵ و ۱۶٫

۷- گزارشى از سابقه تاریخى و اوضاع کنونى حوزه علمیه مشهد، ص ۲۵ و ۲۶٫

۸- اندیشه، نشریه حوزه علمیه مشهد، سال اول، شماره دوم، ۱۳۷۰، ص ۷۹٫

۹- ناگفته‏ها، خاطرات شهید حاج مهدى عراقى، ص ۲۰٫

۱۰- گزارشى از سابقه تاریخى و اوضاع کنونى حوزه علمیه مشهد، ص ۲۶ و ۲۷٫

۱۱- گزارشى از سابقه تاریخى و اوضاع کنونى حوزه علمیه مشهد، ملحقات ، ص ۱۳۶ و ۱۳۷

حوزه‏هاى علمیه شیعه در گستره جهان صفحه ۳۵۲

سید علیرضا سید کبارى

دوره اول

دوره اول حوزه علمیه مشهد خاص این شهر نیست، بلکه به خراسان بزرگ اختصاص دارد. چرا که این دوره عصر حضور امام رضا(ع) را دربر مى‏گیرد و امام تنها در یک شهر ساکن نبودند بلکه از مدینه تا خراسان در طى عبور از شهرهاى مختلف به نشر معارف علوى اهتمام داشتند و حدیث «سلسله الذهب‏» ^(۱) که در نیشابور ایراد شه یکى از آن موارد است.

این حوزه علمى سیار در حالى به ایفاى نقش پرداخته که امام از سوى رژیم غاصب عباسى، در محاصره کامل قرار داشت و راههایى انتخاب شد که امام از دسترس شیعیان دور باشد. چنانکه شیخ مفید مى‏نویسد:

مامون به فرستادگان خود دستور داد امام (ع) و گروهى از خاندان ابى‏طالب را از راه بصره، اهواز و فارس به سوى مرو حرکت دهند. ^(۲) و راه دیگر را که همان راه کوفه، جبل در عراق، کرمانشاه و قم – که از نقاط شیعه نشین و مراکز قدرت شیعیان بود – روا ندانست. چون ممکن بود با مشاهده امام (ع) هیجانى شیعیان مسیر را فراگیرد و وى را نزد خویش نگاه داشته، مانع از حرکت ایشان به مرو گردند.

ورود امام رضا(ع) به مرو همزمان با توطئه دیگرى بود که مامون براى از میان بردن فرهنگ شیعى در خصوص «علم لدنى‏» امام پى‏افکنده بود. تشکیل جلسات با حضور دانشمندان مذاهب و فرق مختلف اسلامى و دیگر ادیان جز براى مخدوش جلوه دادن علم امام و از اعتبار انداختن منصب امامت چیز دیگرى نبود. ولى از آنجایى که تمام این مناظرات علمى با پیروزى امام رضا(ع) همراه بود، مامون بر آن شد که امام را در محدودیت قرار دهد و از برپایى جلسات مناظره خوددارى کند.

عصر رضوى برابر با نهضت ترجمه بود و این مساله باعث رویارویى دو نوع اندیشه متضاد شد که امام رضا(ع) در مکتب توحیدى خویش با مباحث کلامى به آن پاسخ مى‏فرمود. از جلمه مواردى که به دست ما رسیده است عناوین ذیل است:

– مقابله با تشبیه و تجسیم خداوند

– توصیف صفات الهى

– مقابله با اندیشه رؤیت‏خداوند

– مساله بداء

و…

که این همه مناظرات و احتجاجات امام تدوین و شرح شده و دیدگاه اسلام را در مبحث الهیات بیان داشته است. ^(۳)

مکتب رضوى پس از وجود مبارک حضرت زیر نظر شاگردان برجسته‏شان تداوم یافت و در نشر تفکر شیعى مؤثر افتاد.

دوره دوم

پس از شهادت هشتمین پیشواى شیعیان در ایران، ایشان در قریه‏اى از قراء طوس به نام «سناباد» مدفون گردید و شیعه از آن پس این نقطه را مرکز علمى فرهنگى خویش قرار داد و با ایجاد حلقات درس در کنار تربت آن امام بر رونق منطقه افزوده گشت. این دوره از قرن سوم تا نهم هجرى را شامل مى‏گردد که در آن بزرگانى بسان شیخ طوسى و شیخ طبرسى (متوفى ۵۸۴ ق.) مى‏زیسته‏اند. ^(۴) لیکن اوضاع آشفته این دوره با روى کار بودن دولتهاى سنى مذهب و رجال سختگیر آنها مانند خواجه نظام الملک و وجود جنگها و حملات وحشیانه تیموریان و مغولان، باعث رکود علمى در این حوزه گردیده است. با وجود این همه حملات نظامى و فرهنگى کتاب وزین «مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏» (اثر شیخ طبرسى) در این دوره از حوزه علمیه مشهد نگارش یافته است.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .