عنوان :

مقاله تحلیل و بررسی نظریات حقوق دانان در رابطه با ماده ۲۶۵ق.م

تعداد صفحات : ۲۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هنگامی که مالی به شخصی تسلیم شده ویا وجهی یه او تادیه شده ولی دررسید اخذ شده عنوان تسلیم یا تادیه مشخص نباشد،حقوقدانان درانتخاب عنوان برای چنین پرداختی دچار تردید شده اند. این تردیدبا تدوین توام با اجمال ماده ۲۶۵قانون مدنی افزون گشته است . درمقام تیین ورفع اجمال از این ماده قانونی راه حلهای متفاوتی به نظر می رسد . هدف این مقاله تحلیل وتبیین این نظریه ورفع ایرادات وارده برآن است.

هرگاه کسی مالی به دیگری بدهد ، درانتقال یا عدم انتقال مال به گیرنده براساس حصر عقلی سه احتمال وجود دارد: ۱- آن را تبرعا ( به عنوان هبه یا صلح بلا عوض) به گیرنده داده است .

۲-آن را درقبال تعهدی که به گیرنده داشته (اعم از دین یا تعهد قراردادی دیگر ) به عنوان ادای دین به او داده است ، ۳-آن را تحت عناوین چون قرض،عاریه یا ودیعه وبه قصد استرداد به او داده است .

واژه های کلیدی: ماده ۲۶۵ ق.م، نظریات حقوق دانان ، ایرادات وارده، قاعده تصرف

فهرست مطالب

مقدمه۱
طرح نظریه۲
دلایل و مستندات نظریه۲
الف) ماده ۲۶۵ ق.م۲
ب) استقراء حکم در سایر موارد قانونی۳
ج) عرف و سیره عقلا۱۰
د) سازگاری این تفسیر با قاعده عمومی۱۰
ه) قاعده تصرف یا اماره ید ۱۱
پاسخ به ایرادات وارد بر نظریه۱۵
نظریات حقوق دانان۱۸
نتیجه گیری۲۰
منابع۲۲

 منابع:

۱٫ناصرکاتوزیان،عقود معین ،ج۳،ص۲۶۴

۲٫ربیعا اسکینی ، حقوق تجارت ، ص۱۸۸

۳٫سید حسن امامی، حقوق مدنی ، ج۱ ص۳۱۵

-۴ناصر کاتوزیان ، حقوق مدنی ، عقود معین ، ج۳ شماره ۲۶۴

۵٫محمد جعفر ی لنگرودی، حقوق مدنی ، عقد حواله ، ص ۵۸

۶٫احمد متین ، مجموعه رویه قضائی ، قسمت حقوقی ، ص ۱۱۸

۷-ناصر کاتوزیان ، دوره مقدماتی حقوق مدنی ، اعمال حقوقی – ابقاع ، ص۲۳۷

۸-مصطفی عدل، حقوق مدنی ، ص ۱۵۲٫

۹-سید علی حائری شاهباغ ، حقوق مدنی ، ج۴ ، ص ۲۳۷٫

۱۰٫ناصر کاتوزیان ، قواعد عمومی قراردادها، ج ۴، ص۷۸

۱۱-احمد متین ، مجموعه رویه قضائی، قسمت حقوقی ص۱۳۴

۱۲٫مجموعه آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور از سال ۱۳۲۸، آرشیوحقوقی کیهان .

۱۳-احمد متین ، مجموعه رویه قضائی ، قسمت حقوقی ، ص ۱۳۴

۱۴-آراء اصراری هیئت عمومی دیوان عالی کشور، ضمیمه روزنامه رسمی سال ۶۹، ص ۳۰

۱۵-احمد متین ، مجموعه رویه قضائی ، قسمت حقوقی، ص ۱۰۲

۱۶٫مجموعه آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور از سال ۱۳۲۸تا ۱۳۴۲، آرشیو حقوقی کیهان ، جلد دوم ، آراء مدنی ، ص ۳۱۵

۱۷٫محمد حسن آشتیانی ، کتاب القضاء ، ص ۳۳۳

مقدمه:

هنگامی که مالی به شخصی تسلیم شده ویا وجهی یه او تادیه شده ولی دررسید اخذ شده عنوان تسلیم یا تادیه مشخص نباشد،حقوقدانان درانتخاب عنوان برای چنین پرداختی دچار تردید شده اند. این تردیدبا تدوین توام با اجمال ماده ۲۶۵قانون مدنی افزون گشته است . درمقام تیین ورفع اجمال از این ماده قانونی راه حلهای متفاوتی به نظر می رسد .انتخاب هریک از این راه حلها آثارمتفاوتی به دنبال دارد زیرا در صورتی که تسلیم وپرداخت رااماره مدیونیت بدانیم،کسی که خواهان استرداد مال است، باید مدیون نبودن خود واستحقاق استرداد مال را ثابت کند .اما هرگاه تسلیم وپرداخت را اماره مدیونیت ندانیم، متصرف وگیرندمال باید سبب تملک وناقل صحیح قانونی انتقال مال به خود راثابت کند. درغیر این صورت باید مال را به مدعی رد کند راه حل ارائه شده درمقاله حاضر این است که تسلیم وپرداخت رااماره مدیونیت بدانیم هدف این مقاله تحلیل وتبیین این نظریه ورفع ایرادات وارده برآن است.امیداست که این تلاش مقبول افتد وپژوهشگران حقوقی کشورمان این موضوع را به نحوگسترده تری مورد تحقیق قراردهند.

۱.طرح نظریه

درروابط اجتماعی انتقال وجابجائی اموال امری ضروری واجتناب ناپذیر است ازسوی دیگر انسانها بدون دلیل وعنوان اموال خود را به دیگران نمی دهند بلکه روابط عقلی حاکم بر جوامع بشری ایجاب می کند که اشخاص اموال خودرا با توجیه عقلی وتحت عناوین حقوقی .معقول به دیگران واگذار نمایند. وانگهی وجود اموال درقلمروحاکمیت هرشخص نشانه آن است که این اموال به او تعلق دارند وخارج ساختن آنها از قلمرو حاکمیت شخص منصرف مستلزم اثبات بی حقی دارنده است.

بنابراین هرکس مالی به دیگری می دهد فرض براین است که دین وتعهد خودش را اداءمیکند. واگر پرداخت کننده یا تسلیم کننده بخواهدآنچه را داده پس بگیرد باید ثابت کند که مقروض نبوده وآن را به عنوان قرض ، عاریه یا امانت دراختیار گیرنده نهاده ومستحق استرداد آن است ، به موجب این نطریه دهنده مال مدعی تلقی شده وبار اثبات بر عهده اوست . دلایل ومبانی این نظریه با ظاهر ماده ۲۶۵ قانون مدنی ومقررات سایر قوانین وبا اصول وقواعد ونظام حقوقی ورویه قضائی کشور ما هماهنگی و سازگاری بیشتری دارد.

۲.دلایل ومستندات نظریه

درتایید این عقیده دلایل ومستندات محکمی وجود دارد که ذیلا به بررسی آنها می پردازیم.

دلیل اول . ماده۲۶۵قانون مدنی

الف. موقعیت وظهور ماده ۲۶۵ قانون مدنی

قرارگرفتن ماده ۲۶۵ قانون مدنی درزیر عنوان ((وفای به عهد ))نشانه این است که قانونگذار از وفای به عهد وفروع آن بحث می کند.(۱) بنابراین وقتی که قسمت دوم این ماده مقررمی دارد((اگر کسی چیزی به دیگری بدهد ، بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند)) عرفاچنین مستفاد می شود که پرداخت وتسلیم ظهوردرمقروض بودن ومدیون بودن پرداخت کننده وتسلیم کننده دارد اگر منظور قسمت دوم ماده ۲۶۵قانون مدنی نفی ((اماره مدیونیت )) بود، باید بدین نحو تنظیم می شد.

بنابراین اگر مسی چیزی به دیگری بدهد، می تواند آن را استرداد کند، مگر اینکه مدیون بودن او ثابت شود. لذا طرز تنظیم قسمت اخیر ماده ۲۶۵ وهمچنین موقعیت مکانی این ماده زیر عنوان وفای به عهد ، ظهور پرداخت وتسلیم دروجود دین را افاده می کند

ب. کیفیت اقتباس ماده ۲۶۵قانون مدنی

ماده ۲۶۵ قانون مدنی ایران از ماده ۱۲۳۵ قانون مدنی فرانسه اقتباس شده است .(۲) تنها تغییری که درترجمه این ماده داده شده است ، خارج ساختن ((پرداخت)) از قلمرو عنوان تبرع وبخشش است . بقیه ماده به حالت خود باقی گذاشته شده وعینا ترجمه ونقل شده است . بنابراین ترجمه ونقل عین قسمت دوم ماده ۱۲۳۵ قانون مدنی فرانسه درذیل ماده ۲۶۵قانون مدنی درصورتی عاقلانه است که قسمت اول ماده نیز اجمالا معنای قسمت اول ماده ۱۲۳۵ قانون مدنی که با کلمه (( بنابراین )) آغاز شده ، متفرع بر قسمت اول ماده است که به صورت استثناوخارج کردن ((مقروض نبودن )) از بخش اول ماده درصورتی صحیح است که درجمله ، معنای ((مقروض بودن )) اخذ شده باشد

دلیل دوم: استقراء حکم درسایر مواد قانونی

الف. ماده ۳۲۰ قانون تجارت

این ماده مقررمی دارد : دارنده هرسند دروجه حامل مالک وبرای مطالبه وجه آن محق ، محسوب می شود، مگر درصورت ثبوت خلاف بر اساس این ماده قانونگذار مالکیت سند دروجه حامل را برای دارنده آن مفروض دانسته است ، بنابراین همین که سند دروجه حامل به دارنده آن تسلیم شود . تحویل دهنده درصورتی حق استرداد آن را دارد که عدم مدیونیت خود را اثبات کند . بنابراین سند دروجه حامل ، مانند اسناد تجارتی دیگر ، به خودی خود نماینده طلب است ودارنده ای که آن را دردست دارد، نیاز به اثبات وجود طلب به طریق دیگر ندارد وهرگاه شخص دیگری مدعی مالکیت سند باشد باید خلاف آن را به اثبات برساند.

این گونه طرز فکر درمورد اسناد تجاری ، که تحویل آنها به دارنده به عنوان ادای دین تلقی شود، نشانه این است که هدف قانونگذار تحکیم قاعده ((پرداخت اماره مدیونیت )) است ودرهرفرصتی آن را اعمال واجراء می کند(۳)

ب.ماده ۷۲۴قانون مدنی

این ماده مقررمی دارد حواله عقدی است که به موجب آن طلب شخصی از ذمه مدیون به ذمه شخص ثالث متقل میگردد..((از سوی دیگر ماده ۷۲۶قانون مدنی مقررمی دارد ((اگر درمورد حواله محیل مدیون محتال نباشد ، احکام حواله درآن جاری نخواهد بود )) هنگامی که شخصی وجهی را ازطریق حواله به دیگری پرداخته ومدیون بودن محیل به محتال مورد تردید باشد، حقوقدانان چنین پرداختی را نشانه مدیونیت محیل به مجتال می دانند .(۴)بنابراین ، پرداخت وجه از طریق حواله ، ظهور درمدیون بودن محیل به محتال داشته واثبات خلاف این اماره ((ظهور)) برعهده محیل است ، به همین جهت است که شعبه اول دیوان عالی کشور درحکم ۱۰۴۵- ۲۵/۶/۱۳۲۵ مقرر داشته است : ،، مطابق ماده ۷۲۴ قانون مدنی محیل مدیون محتال است مگر خلاف آن ثابت شود..،، (۵)

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .