عنوان :

مقاله جامعه شناسانه خشونت و پرخاشگری تماشاگران در ورزشگاهها

تعداد صفحات : ۲۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هدف این مطالعه بررسی علل و عوامل  خشونت و پرخاشگری تماشاگران ورزش در ورزشگاه‏ها و راهکارهائی جهت کاهش این معضل اجتماعی است تا با تحلیل کارکرد اجزای‌ تشکیل دهنده‏ی ساختار رفتار تماشاگران ، مشخص شود اختلال در کدام یک از آنها سبب بروز ”سوءکارکرد“ می‏گردد.

شدت و میزان پرخاشگری و رفتارهای خشونت آمیز با توجه به فرهنگ و مذهب کشورمان بسیار کمتر از کشورهای صاحب نام از نظر ورزشی است. یافته‏ها و مشاهدات مربوط به رفتارها وحرکات خشن و پرخاشجویانه‏ی طرفداران حاکی از این است که بخش عمده‏ای از این رفتارها و حرکات در مقوله‏ی پرخاشگری کلامی جای می‏گیرد و شکل مرسوم خشونت‏های فیزیکی که در سایرکشورها تحت تأثیر عامل‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی مانند مذهب، قومیت، طبقه‏ی اجتماعی و غیره بین طرفداران فوتبال رایج است، در بین آنان بسیار به ندرت رخ می‏دهد. یکی از وجوه تمایز مهم ساخت اجتماعی و فرهنگی طرفداران مسابقات ورزشی در ایران با سایر کشورها این است که طرفداران تیم های بزرگ مخصوصا تیمهای مرتبط با نهادها یا ارگانهای خصوصی را با تفاوت نه چندان قابل ملاحظه‏ای می‏توان در کلیه‏ی خانواده‏ها، محلات، طبقات و گروه‏های مختلف اجتماعی ملاحظه کرد. همین امر را می‏توان یکی از دلایل مهم جامعه‏شناسانه‏ای تلقی کرد که سبب جلوگیری از شکل‏گیری تعارض‏های اجتماعی وفرهنگی جدی بین طرفداران فوتبال در شهر تهران و سایر شهرهای ایران شده است.
اختلال و سوء‏کارکرد در متغیّرها و عامل‌هایی که بر فرایند جامعه‏پذیری مؤثر هستند سبب افزایش میزان گرایش جمعیت مورد مطالعه به ارتکاب رفتار و حرکات پرخاشجویانه وخشونت‏آمیز ورزشی می‏گردد. برخی از این متغیّرها مانند مکانیسم‏های کنترل و نظارت بر رفتار توسط والدین، تنش در محیط خانواده و ارتباط با بستگان و خویشاوندان دارای سابقه‏ی جرم و کجروی، ناظر بر فرایند جامعه‏پذیری اولیه می‏باشند و دلالت بر اهمیّت نهاد خانواده و کارکرد آن در شکل‏گیری رفتارهای مذکور دارند. عامل‌ها و متغیّرهای دیگری نیز در گرایش طرفداران تیمهای ورزشی به خشونت و پرخاشگری ورزشی نقش دارند که برخی از آنها مانند مکانیسم‏های ارتباط با باشگاه مورد علاقه، ارتباط با رسانه‏های ورزشی و ارتباط اجتماعی و ورزشی خود طرفداران با یکدیگر جزو عامل‌هایی محسوب می‏شوند که علاوه بر تأثیرگذاری بر جامعه‏پذیری ورزشی طرفداران، به اتفاق عامل‌های دیگر مانند سازگاری بین اهداف ورزشی و شیوه‏های تحقق آنها، و رضایت از امکانات و تسهیلات ورزشگاه، کنش و واکنش طرفداران را شکل می‏بخشند. عامل‌هایی مانند اهمیّت و حساسیّت نتیجه‏ی بازی، حرکات و اعمال خشونت‏آمیز و پرخاشجویانه‏ی بازیکنان در هنگام برگزاری بازی‏ها، و کیفیت داوری تنها به صورت موردی و با توجه به وضعیت و شرایط حاکم بر بازی‏ها بر میزان خشونت و پرخاشگری ورزشی طرفداران تأثیر می‏گذارند. به طور کلی، می‏توان از دیدگاه کارکردگرایی ساختی این گونه نتیجه گرفت که نظام فرهنگی و اجتماعی، که باید به انتقال اطلاعات به سطوح پایین‏تر، یعنی نظام شخصیتی و ارگانیسم رفتاری، بپردازند دارای برخی کاستی هستند  که بایستی در مطالعات و تحقیقات بعدی ، توسط پژوهشگران مورد توجه قرار گیرد.
ورزش در ایران به مثابه یک کالای فرهنگی با مسایلی مواجه بوده که زمینه‏ی شکل‏گیری و بروز سوء‏کارکردها را فراهم ساخته است. ورزش به عنوان یک کالای فرهنگی شامل دو مجموعه عناصر مادی و غیرمادی است. هرچند که عناصر مادی این کالای فرهنگی مانند توپ، لباس، کفش، زمین بازی و غیره درحد امکان تأمین و فراهم شده است، امّا در مورد عناصر غیرمادی آن مانند وجود یک سازمان بوروکراتیک با عملکرد عقلانی و پیروی از قواعد، مقررات و قوانین حاکم برآن کاستی‏هائی وجود دارد . به عنوان مثال، علیرغم اینکه بخش‏های مختلفی با عناوین گوناگون در حیطه‏ فرهنگی ورزش فعال هستند و تیم‏های باشگاهی نیز تحت عنوان باشگاه فرهنگی و ورزشی فعالیت می‏کنند، امّا تاکنون در مورد نحوه‏ رفتار تماشاگران و طرفداران فوتبال در ورزشگاه‏ها هیچ حرکت جدی و قابل ملاحظه‏ای صورت نپذیرفته است و به نظر می‏رسد واژه‏ی ”فرهنگی“ تنها نقش تزئینی و شعاری پیدا کرده است.

واژه های کلیدی: پرخاشگری،  رفتارهای خشونت آمیز، ورزشگاه

فهرست مطالب

چکیده    ۴
مقدمه    ۷
ضرورت تحقیق     ۱۱
علل و عوامل پرخاشگری در ورزشگاهها    ۱۳
نتیجه‏ گیری    ۱۶
پیشنهادات    ۱۸
منابع و مآخذفارسی    ۲۳
منابع و مآخذ لاتین    ۲۴

منابع و مآخذفارسی:

۱- ارونسون، الیوت (۱۳۶۹) ”روانشناسی اجتماعی“، ترجمه‏ی حسین شکرکن، تهران، رشد.
۲- رحمتی ، محمد مهدی(۱۳۸۰). عوامل جامعه شناسانه خشونت و پرخاشگری در فوتبال. دانشگاه گیلان.

۳- ریتزر، جورج (۱۳۷۴) ”نظریه‏ی جامعه‏شناسی در دوران معاصر“، ترجمه‏ی محسن ثلاثی، چاپ دوم، انتشارات علمی.
۴- ژانورن، پاتریس (۱۳۶۷) “وندالیسم، بیماری جهانی خرابکاری “، ترجمه‏ی فرخ ماهان، مجله دانشمند.
۵- فتحی، هوشنگ (۱۳۶۳) ” فوتبال، خشونت، سیاست“، تهران ، انتشارات مجرد.
۶- فروم، اریش (۱۳۶۱) ”هنر عشق ورزیدن“،ترجمه پوری سلطانی،انتشارات مروارید.
۷- محسنی تبریزی، علیرضا (۱۳۷۹) ”مبانی نظری و تجربی وندالیسم:مروری بر یافته های یک تحقیق“، نامه‏ علوم اجتماعی ، دانشکده‏ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران .
۸- ویلیامز، جان؛دانینگ، اریک؛و مورفی، پاتریک (۱۳۷۹) ”کندوکاوی در اوباشیگری در فوتبال“، ترجمه و تلخیص حسن افشار، تهران ، نشر مرکز.

منابع و مآخذ لاتین:

۹- Alderman R.B.(1974)” psychological Behavior in Sport”, Philadelphia :W.B.Saundres.

۱۰- Argyle Michael(1993)” Bodily Communication” , Routledge.

۱۱- Aronson Elliot(1995)” The Social Animal” ,W.H.Freeman and Company.

۱۲- Baron Robert and Byren Donn(1994)” Social Psychology :Understanding Human Interaction”, Allyn and Bacon.

۱۳- Berkowitz Leonard (1986)” A Survey of Social Psychology” ,CBS College Publishing.

۱۴- Blanchard Kendall(1985)” The Anthropology of Sport”, Bergin and Garvey Publishers, inc.

۱۵- Cashmore Ellis(1998)”Making Sense of Sports” , Routledge.

۱۶- Cashmore Ellis(2000)”Sports Culture :An A-Z Guide” ,Routledge.

۱۷- Clarke R.V.G.(1991)”Tackling Vandalism” ,A Home Office , Research Unit Report ,London.

۱۸- Coakley Jay J.(1998)”Sport in Society : Issues and Controversies” McGraw-Hill Inc.

۱۹- Jarvie Grant and Maguire Joseph(1994)”Sport and Leisure in Social Thought” , Routledge.

۲۰- Leonard Willbert Marcllus(1988)”A Sociological Perspective of Sport” ,New York , MacMillan Publishing Company.

۲۱- Nixon Howard L. and Frey James H.(1996)”A Sociology of Sport” , Wadsworth Publishing Company.

۲۲- Russel Gordon W.(1993)”The Social Psychology of Sport” , New York : Springer – Verlag.

۲۳- Sabini John(1995)”Social Psychology” , W.W.Norton & Company Inc.

۲۴- Schaefer Richard T. and Lamm Robert P.(1992)”Sociology” , McGraw-Hill , Inc.

۲۵- Smith Peter B. and Bond Michael Harris(1993)”Social Psychology Across Cultures : Analysis and Perspectives” ,Harvester Wheatsheaf.

۲۶- Wiggins James A. ,Wiggins Beverly B. and Vander Zanden James(1994)”Social Psychology” , McGraw-Hill ,Inc.

مقدمه:

ورزش و فعالیّت‏های مربوط به آن، زمان و انرژی فراوانی از افراد هر جامعه را به خود اختصاص داده و جایگاه مهمی در فرهنگ جوامع پیدا کرده است. رقابت‏های ورزشی، ورزشکاران و تماشاگران را در وضعیت‏هایی قرار می‏دهند که ممکن است‌ قواعد، هنجارها و تقسیم کار رایج به آسانی نقض و به رویارویی‏های پرخاشجویانه و خشونت‏آمیز منجر شود. آشکارترین نمونه‏ی رفتار خشونت‏آمیز بین ‌طرفداران رشته های مختلف ورزشی، پدیده‏ی موسوم به”اوباشگری“است که امروزه به شکل نسبتاً سازمان یافته‏ای در کشورهایی که در زمینه ورزش پیشرفت چشمگیری داشته اند ،به ویژه در اروپا رواج دارد. پژوهشگران و نظریه‏پردازان علوم اجتماعی دلایلی را مطرح و تفسیرهای متفاوتی در مورد رفتار اوباشگرانه ‌و خشونت تماشاگران مسابقات ارائه داده اند که گستره‏ی آن، از دگرگونی‏های کلان اجتماعی تا عامل‌های خُرد را دربر می‏گیرد. با گسترش تدریجی ‏فرهنگ ‌طرفداری و تماشاگری در ورزش، همچنین مسایل پرخاشگرانه آن نظر محققان و پژوهشگران را در سالهای اخیر به خود معطوف داشته است.

برخی از جامعه شناسان پرخاشگری را واکنشی غریزی به ناکامی و رقابت برای دستیابی به منابع می‏دانند، که عمدتاً از طریق برخورد بدنی تجلی می‌یابد.”اریش فروم“ همه‏ی اعمالی را که سبب آسیب رساندن به شخص، شیی یا جانور دیگر می‏شود یا با چنین قصدی صورت گیرد پرخاشگری می‏نامد”اسمیت“ و ”بوند“پرخاشگری‌ را ‌هر نوع ‌رفتاری تعریف می‌کنند که ‌به دیگری آسیب وارد می‌سازد . ارونسون خشم و پرخاشگری را عملی می‌داند که هدفش اعمال صدمه، آسیب و رنج است . در تعریفی دیگر از پرخاشگری چنین آمده است:” هر نوع رفتاری که معطوف به آسیب رساندن یا اعمال صدمه به فرد دیگر است و علیرغم میل وی صورت می‏گیرد.
براساس نظر بارون ، پرخاشگری کنشی است که شامل هر دو شکلِ آسیب‏رسانی بدنی و روانی است، جنبه تعمدی دارد، امری تصادفی به شمار نمی‏آید، تنها شامل افراد انسانی می‏گردد، و در آن آسیب‏رسانی به اشیاء مورد نظر نیست. ”برکویتز“نیز با تعریف پرخاشگری به عنوان آسیب رساندن عمدی به دیگری، می‏افزاید این آسیب ممکن است روانی یا فیزیکی باشد. خشونت معمولاً براساس شدت آسیب از پرخاشگری متمایز می‏شود و کنشی است که عامل آن به عمد تلاش برای آسیب‏رسانی فیزیکی به دیگری می‏نماید .

کاکلی“ در تعریفی نسبتاً جامع از پرخاشگری آن را چنین تعریف می‏کند: ”پرخاشگری ناظر به رفتاری است که با نیت تخریب اموال یا صدمه زدن به شخص دیگر انجام می‏شود و متضمن بی توجهی محض به سلامت دیگران و احتمالاً خود است؛ پیامدهای پرخاشگری ممکن است فیزیکی یا روان شناسانه باشد. وی آنگاه در تعریف خشونت و تمایز آن از پرخاشگری به کنش فیزیکی اشاره می‏کند: ”خشونت، کنشی فیزیکی است که با بی توجهی کامل به سلامت خود و دیگران، یا به منظور آسیب رساندن به شخص دیگر یا تخریب دارایی‏ها انجام می‏شود.
بنابراین، می‏توان خشونت و پرخاشگری را از نظر مفهومی به عنوان کنش و عملی در نظر گرفت که از روی اراده و آگاهی، به منظور آسیب‏رسانی فیزیکی یا روحی– روانی به دیگری انجام می‌پذیرد. افزون براین، در تعریف پرخاشگری و خشونت، به عامل بی‌توجهی به پیامدهای عمل که منجر به آسیب دیدگی دیگران یا خود می‏شود نیز تاکید می‏شود. بنابراین، خشونت با رفتار، کنش و کاربرد نیروی فیزیکی آسیب‏زا مشخص می‏گردد. همچنین، خشونت را می‌توان به مثابه‏ تجلی افراطی و شدید خشم و عصبانیت به شکل احساسی یا کلامی در نظر گرفت.

پرخاشگری و خشونت به هم مرتبط هستند، امّا وضعیت‏های متفاوتی را به وجود می‏آورند. پرخاشگری در عرصه‏ی فعالیّت‏های ورزشی به شکل ابزاری و بازتابی یا کلامی و فیزیکی تجلی می‏یابد و از سوی افراد حاضر و شرکت‏کننده در رویدادهای ورزشی در قبال سایر بازیکنان، تماشاگران، مربیان، مقامات ورزشی، عامه‏ی مردم و اموال صورت می‏گیرد.

ادبیات و پیشینه تحقیق :

”پیترمارش“و همکارانش در دانشگاه آکسفورد به دو نوع پرخاشگری، یعنی پرخاشگری واقعی و آیینی عقیده دارند. اولی را اعمال خشونت جسمانی علیه دیگران تعریف می‏کنند و دومی را کِنایی یا نمادین می‏نامند. پرخاشگری آیینی محصول توافق در مورد مجموعه‌ای از قواعد است که از گفته‌های شرکت‏کنندگان در آن می‏توان استنباط کرد. قواعد درباره زمان مناسب حمله، شکل و اهداف حمله، و ختم آن است .

برخی محققین براساس شیوه‏ی تجلی پرخاشگری و خشونت ، آن را به دو نوع کلامی و فیزیکی تقسیم‏بندی کرده‏اند. پرخاشگری کلامی در جریان تقابل و رویاروئی دو فرد یا گروه و از طریق تهدید، جنجال، تمسخر و استهزاء و سخنان توهین‏آمیز بروز می‏کند. دانینگ و همکارانش در دانشگاه لیسستر با اشاره به فرضی و خیالی بودن تقسیم‏بندی‏های صورت گرفته در مورد انواع خشونت و پرخاشگری، حالت‏های مختلف آن را رفتار واقع بر طیفی می‌دانند که بازتاب آمیزه‌ای از فکر و احساس است و هیچ شکلی از خشونت در آن هرگز به ‌صورت خالص یافت نمی‌شود. به بیان این پژوهشگران ”خشونتِ ابزاری می‏تواند هیجان انگیز هم باشد، یا خشونت عاطفی ممکن است طراحی یا تدارک شده باشد.
ارونسون با تمایز بین دو نوع پرخاشگری، یعنی پرخاشگری ابزاری و بازتابی یا عاطفی، امکان وقوع هر دو را در عرصه‏ی ورزش متذکر می‏شود .پرخاشگری بازتابی با هدف آسیب فیزیکی یا روانی انجام می‏شود. هدف از این نوع پرخاشگری که احساسی بوده، آسیب‏رسانی است پرخاشگری ابزاری شامل ضرب و جرح و ایجاد درد و رنج به عنوان ابزاری برای دستیابی به یک هدف است که شکل محسوس آن می‏تواند دستیابی به هدف‏های‌ گوناگونی مانند پاداش مادی، پیروزی، افتخار یا تحسین باشد. این نوع پرخاشگری، خشونتی غیراحساسی و هدف از آن انجام وظیفه است . دانینگ و همکارانش در دانشگاه لیسستر با اشاره به فرضی و خیالی بودن تقسیم‏بندی‏هایی که‌ در مورد انواع خشونت و پرخاشگری‌ صورت گرفته، حالت‏های گوناگون آنها را رفتارهایی می‏دانند که بازتاب آمیزه‏ای از فکر و احساس هستند و هرگز در آنها هیچ نوع خشونتی به صورت خالص یافت نمی‏شود . بنابراین، هرگاه طرفداران یک تیم ورزشی با هدف تضعیف روحیه بازیکنان تیم حریف بخواهند زمینه‌ای برای پیروزی تیم خود ایجاد کنند، شعارهای تحقیرآمیز می‏دهند ‌یا به اصطلاح به پرخاشگری ابزاری مبادرت می‏ورزند. امّا اگر طرفداران، اشیایی به سوی بازیکنان تیم حریف پرتاب، ‌‌یا نزاع فیزیکی کنند، آنگاه گفته می‏شود مرتکب خشونت فیزیکی شده‏اند. حال اگر اتفاقی خلاف میل طرفداران یک تیم روی دهد- مانند خطای بازیکن تیم حریف روی بازیکن تیم محبوب‏ یا تصمیم‏گیری داور به زیان تیم مورد علاقه در پاسخ رفتار یا اعمال پرخاشجویانه و خشونت آمیز از خود بروز میدهند، آنگاه مرتکب پرخاشگری بازتابی شده‏اند، این نوع پرخاشگری نیز می‏تواند کلامی یا فیزیکی باشد.

از جمله نظریه‏هایی که در سال‏های اخیر ،توجه جامعه‏شناسان را در تبیین و تحلیل مسائل اجتماعی موجود در عرصه‏ی ورزش و رویدادهای مربوط به آن، از قبیل خشونت و پرخاشگری به خود معطوف کرده است، دیدگاه کارکردگرایی ساختی است .‌‌دیدگاه کارکردگرایی ساختی به نقش سیستم‏های اجتماعی یا جوامع، اجزاء، ساختارها، یا نهادهای مختلف در یکپارچگی، هماهنگی، سازگاری و سلامت کل سیستم یا جامعه توجه دارد. براساس دیدگاه کارکردگرایی ساختی، نیروی محرکه‏ی موجود در کلیه‏ی جنبه‏های زندگی اجتماعی، تمایل هر سیستم اجتماعی به حفظ خود در وضعیتی متعادل است، به گونه‏ای که امکان استمرار عملکرد مؤثر آن را ممکن می‏سازد. این تعادل در راستای گسترش و شکل‏گیری وفاق، ارزش‏های مشترک و عملکرد هماهنگ در عرصه‏های اصلی زندگی اجتماعی (مانند خانواده، اقتصاد، دین، آموزش و پرورش، سیاست و…) است.

داده‏های یک پژوهش نشان می‏دهد بخش عمده‏ای از تماشاگران به پرخاشگری کلامی مبادرت می‏ورزند، و برخی ، معادل ۶ درصد مرتکب خشونت نیز می‏شوند. میانگین خشونت و پرخاشگری ورزشی بین تماشاگران که مبادرت به پرتاب اشیاء به داخل زمین می‏کنند، بیش از دو و نیم برابر تماشاگرانی است که فقط به ناراحتی اکتفا کرده و واکنشی نشان نمی‏دهند.

  ضرورت تحقیق :

اگرچه مشخص‏ترین کارکردهای اجتماعی نهاد ورزش تفریح، سرگرمی ‌و کسب هیجان ذکر شده است، اما افزون بر این، کارکردگرایان ساختی کارکردهای دیگری مانند افزایش سازگاری روانی و اجتماعی افراد، جامعه‏پذیری با نقش‏های اجتماعی، همبستگی اعضای جامعه از طریق علایق و فعالیت‏های مشترک ورزشی، ایجاد هویت ملی و اجتماعی، و فراهم ساختن عرصه‌ای مناسب برای افزایش تحرک اجتماعی را نیز جزو کارکردهای مهم نهاد ورزش برمی‌شمارند ، که نمایش اجتماعی ورزش تماشاگران، بینندگان، و ورزشکاران را در هر سن و موقعیت اجتماعی، تشویق به پذیرش ارزش‏های فرهنگی رایج می‏کند. برخی از این اندیشمندان با تاکید بر ورزش‏های جمعی و گروهی که بین جوانان انجام می‌شود، نتیجه می‌گیرند که مشارکت در چنین ورزش‏هایی، تجربه‏ها و درس‏های ارزشمندی در مورد زندگی به جوانان می‌آموزد. همچنین، فعالیت‏های ورزشی از طریق بازنمایی‌های جمعی اعضای یک جامعه را با یکدیگر پیوند می‌دهند. همچنین، فعالیت‏های ورزشی در جوامع صنعتی ساز و کاری است که افراد جامعه را از ”با هم بودن“ آگاه می‌سازد و به این ترتیب عاملی برای برقراری ارتباط اجتماعی بین آنها می‌گردد. در جوامع پیشرفته صنعتی، ورزش یکی از عرصه‏های محدودی است که افراد کماکان می‌توانند به تقویت مهارت‏های فیزیکی خویش و بهبود سلامت و تندرستی‏شان بپردازند .

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .