عنوان :

مقاله جایگاه ایران در اقتصاد جهانی گردشگری

تعداد صفحات : ۱۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

جهانگردی به عنوان بزرگترین و پر رونق ترین صنعت جهانی پدیده ایست اقتصادی ، اجتماعی ،فرهنگی و بسیار سیاسی که در هر جامعه ای متاثر از عوامل پیچیده و در هم بافته سیاسی و اقتصادی و همچنین ویژگیهای جغرافیایی است که دیگران را مجذوب خود می کند .یکی از مهمترین دلایل توجه به جهانگردی اثرات اقتصادی این وضعیت در توسعه و رشد ملی می باشد . جهانگردی ضمن ایجاد یک رشته فعالیت های جدید در جامعه موجب فعال شدن سایر بخشهای اقتصادی شده و می تواند در برقراری موازنه ارزی نیز اثرات سازنده ای داشته باشد ، از اینرو برخی از کشورها جهانگردی را محور اصلی فعالیتهای اقتصادی خود قرار داده و از این طریق به منافع سرشاری نیز دست یافته اند .

با نگاهی به وضعیت ایران در اقتصاد گردشگری جهانی از لحاظ تعداد ورودگردشگران و نیز میزان درآمد ، درمی یابیم این جایگاه هر چند ایده آل نیست ولی ناامید کننده نیز نمی باشد و می توان با برنامه ریزی واقعی ضمن درک شرایط موجود و سطح توقعات گردشگران به ارتقاء جایگاه و افزایش سهم در بازار گردشگری جهانی اقدام نمود و با توجه به موانع موجود و تلاش در جهت رفع آنها روند رو به رشد کنونی را سرعت بخشید . توقع اینست که کشور ایران به عنوان یکی از ۱۰ کشور اوّل جهان به لحاظ جاذبه های گردشگری  و نیز قرار گرفتن در بین ۵ کشور برتر دنیا از نظر اکوتوریسم ، از جایگاه مناسب تری در سطح جهان برخوردار باشد که البته چنین نیست ، از این رو در مقاله حاضر سعی شده است ضمن بررسی جایگاه ایران در اقتصاد گردشگری جهانی راهکارهایی مناسب ، واقعی و مبتنی بر تجربیات کشورهای موفق جهت رفع چالشهای پیش روی این فعالیت اقتصادی ، به منظور افزایش سهم در بازار بین المللی ارائه گردد .

واژه های کلیدی: جهانگردی، گردشگری جهانی ، ایران، جایگاه، موانع

فهرست مطالب

چکیده    ۱
مقدمه    ۲
۱- تاریخچه برنامه ریزی گردشگری در ایران    ۳
۲- جایگاه ایران در اقتصاد گردشگری جهانی    ۴
۲-۱- جایگاه ایران از لحاظ ورود گردشگران بین المللی    ۵
۲-۲ – جایگاه ایران از لحاظ جذب درآمد    ۷
۳- تدابیر لازم جهت بهبود جایگاه ایران در اقتصاد گردشگری جهانی    ۹
۳-۱- تنگناها و موانع    ۹
۳-۲- راهکارها    ۱۰
جمعبندی:    ۱۴
منابع :    ۱۵

منابع :

الوانی ، مهدی و دهدشتی ، زهره ؛۱۳۷۳؛اصول و مبانی جهانگردی ؛تهران؛معاونت اقتصادی و برنامه ریزی بنیاد مستضعفان و جانبازان .
امین اسماعیلی،حمید ؛خبرنامه دومین اجلاس ایرانگردی و جهانگردی،شماره دوم .
بیک محمدی ،حسن ؛ نگرشی نو بر آثار اقتصادی توسعه جهانگردی با نگاه به ایران ؛ اطلاعات سیاسی- اقتصادی ؛شماره ۱۵۸-۱۵۷ .
چاک وای گی ؛۱۳۷۷؛جهانگردی در چشم اندازی جامع ؛مترجمان علی پارسائیان و سید محمد اعرابی؛تهران؛دفتر پژوهشهای فرهنگی.
حسین زاده دلیر ،کریم ؛بهار ۱۳۸۲؛ توریسم در ایران ؛مجله جغرافیا وتوسعه ناحیه ای ؛دانشگاه فردوسی مشهد .
دریو،ماکس؛۱۳۷۱؛جغرافیای انسانی ؛ترجمه: سیروس سهامی ؛جلد دوم ؛تهران ؛انتشارات رایزن .
رهنمایی، محمد تقی ؛۱۳۷۶؛چگونگی سهم ایران از بازار جهانگردی ؛جلد اول ؛نخستین همایش جهانگردی و جمهوری اسلامی ؛کیش .
زیرک باشی ،دیبا ؛۱۳۷۷؛بررسی جغرافیایی نقش توریسم فرهنگی در طرح جامع اصفهان ؛دانشگاه اصفهان .
سازمان برنامه و بودجه ؛۱۳۷۱ ؛ صنعت جهانگردی در ایران ؛مدیریت فرهنگ و هنر .
صفایی،محمد ؛ ۱۳۸۱ ؛نگاهی به صنعت توریسم در ایران ؛هفته نامه فرهیختگان ؛ شماره ۵۰ .
غفاری ، هادی و مولایی ،محمد علی ؛۱۳۸۲؛صنعت توریسم در ایران ؛ اطلاعات سیاسی – اقتصادی ؛شماره ۱۸۶-۱۸۵ .
کالین میکل هال ؛ ۱۳۷۸؛سیاستگذاری جهانگردی ؛ مترجمان : سید محمد اعرابی و داود ایزدی ؛تهران ؛دفتر پژوهشهای فرهنگی .
مدرسی فمنصور ۱۳۷۸؛روش تدوین برنامه استان و بخش جهانگردی ؛سازمان برنامه و بودجه ؛معاونت امور اقتصادی و هماهنگی .
مرکز آمار ایران ؛ ۱۳۷۸ ؛سالنامه آماری کشور .
ناطقی الهی ،فریدون ؛۱۳۷۸؛ مجموعه قوانین و مقررات صنعت ایرانگردی و جهانگردی ؛انتشارات سازمان ایرانگردی و جهانگردی.

مقدمه

تا قبل از ایجاد جنبش جهانگردی یعنی از سده هجدهم میلادی و همگام با انقلاب صنعتی ، جهانگردی از جمله عادات طبقه ثروتمند بود ولی با توسعه صنعتی و حصول پیشرفت های مادی مانند : تحولات عظیم در صنعت حمل و نقل ، جهانگردی دیگر تفنّنی منحصر به طبقات ممتاز جامعه نبوده بلکه جریانی شد که تقریباً تمام قشرهای اجتماعی را در برگرفت ( دریو ،۱۳۷۱ ، ۶۷۵).

در دهه ۱۹۷۰ توریسم به عنوان ابزاری برای توسعه کشورهای در حال توسعه مطرح شد تا جایی که دکادت از آن به عنوان گذرنامه توسعه برای این گونه کشورها یاد می کند و امروزه نیز با توجه به گفته برخی کارشناسان نظیر : تورنر ، توریسم بین المللی به عنوان امید بخش ترین ، پیچیده ترین و جایگزین ترین فعالیتی مطرح است که جهان سوم با آن روبروست ( حسین زاده دلیر، ۱۳۸۲، ۲۴ و ۲۵ ) و ایران به عنوان کشوری که با محدودیت منابع مالی و درآمدی و نیز فراوانی جمعیت جوان و جویای کار مواجه است با عنایت به توانمندی های صنعت گردشگری و قابلیت های خود در جهت ایجاد شرایط مناسب به منظور رفع مشکلات اقتصادی ، در سالهای اخیر بیش از گذشته به این صنعت پرقدرت و توانا توجه نموده و اکنون در راستای چنین توجهی از لحاظ ورود گردشگران بین المللی و میزان کسب درآمد و سهم در اقتصاد جهانی گردشگری جایگاه مناسبتری را به خود اختصاص داده است ولی این جایگاه با توجه به توانمندی های ایران متناسب و در خور نیست . یک کشور زمانی پذیرای گردشگران خواهد شد که از طرف آنها « مورد پسند » واقع شود و برای تحقق این اتفاق بایستی فعالیت های خویش را جهت معرفی خود ، رفع موانع و ایجاد بستر مناسب گسترش داده تا گردشگران با اطلاع از ویژگی های کشور اقدام به انتخاب مکان سفر نمایند زیرا گردشگر به عنوان فردی که قصد سفر دارد بایستی تنها مکان سفر را انتخاب نماید از این رو هر کشوری که بتواند جاذبه های خود را عرضه نموده و نظر گردشگران را جلب نماید بالطبع در بازار گردشگری جهان سهم بیشتری داشته و جامعه خود را از مواهب حضور گردشگران بهره مند می سازد .

ایران با برخورداری از سابقه طولانی در شکل گیری بخشی از فرهنگ جهانی قادر است خود را به عنوان فرهنگی مستقل به دنیا بشناساند ( سازمان برنامه و بودجه؛۱۳۷۱،۵)ضمن آنکه آثار باستانی متعدد ، تنوع آب و هوایی و چهار فصل همزمان ، مناظر طبیعی زیبا ، تنوع فرهنگ ها و قومیت ها و … همگی مؤید استعداد و توانایی کشور ایران برای جلب و جذب گردشگران است .

۱- تاریخچه برنامه ریزی گردشگری در ایران

از دهه دوم قرن حاضر ، جهانگردی در ایران رسماً شکل گرفت و برای اولین بار در سال ۱۳۱۴ اداره ای به نام « اداره جلب سیاحان خارجی و تبلیغات » در وزارت داخله تاسیس شد و انجام امور مربوط به جهانگردی به آن اداره محول گردید . در همین سال « کانون جهانگردی ایران » به منظور فراهم آوردن موجبات آسایش و آسان کردن مسافرت جهانگردان ایجاد شد ، این کانون که به طور رسمی در بهمن ۱۳۱۷ به ثبت رسید گشت های گوناگونی در داخل کشور برای بازدید جهانگردان ترتیب می داد . در شهریور ۱۳۲۰ اداره جلب سیاحان به « شورای عالی جهانگردی » تغییر نام داد ، این شورا هفته ای یکبار در وزارت کشور تشکیل می شد . در سال ۱۳۳۳ شورای عالی جهانگردی ، به « اداره امور جهانگردی » تبدیل و در وزارت کشور متمرکز شد . از فعالیت های این اداره طی سالهای ۳۷ تا ۱۳۳۳ می توان به انجام برخی خدمات زیربنایی و تدوین قوانین و مقرّرات ناظر بر جهانگردی از جمله « قانون ورود و اقامت اتباع بیگانه » اشاره کرد . در فروردین ۱۳۴۲ سازمانی به نام « سازمان جلب سیاحان » وابسته به نخست وزیری تاسیس شد . هدف عمده این سازمان معرفی پیشینه کشور و تشویق جهانگردان خارجی و داخلی به سیر و سفر و بازدید آنها از آثار باستانی و مناظر طبیعی و ایجاد تمرکز و هماهنگی های لازم در امور مربوط به جهانگردی بود . در تیر ماه ۱۳۵۳ سازمان جلب سیاحان در وزارت اطلاعات ادغام شد و وزارتخانه جدیدی به نام « وزارت اطلاعات و جهانگردی » به وجودآمد .

بدنبال پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ وزارت اطلاعات و جهانگردی ابتدا به وزارت ارشاد ملی و سپس به     « وزارت ارشاد اسلامی » تغییر نام داد و حوزه معاونت جهانگردی این وزارتخانه سرپرستی امور جهانگردی کشور را بر عهده گرفت . با تشکیل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معاونت سیاحتی و زیارتی این وزارتخانه،دفتر ایرانگردی و جهانگردی را به منظور برنامه ریزی صنعت توریسم ، آموزش دست اندرکاران جهانگردی ، درجه بندی ، نظارت و نرخ گذاری تأسیسات ، برقراری ارتباط بین المللی با نهادها و ارگانهای جهانگردی خارجی و شرکت در اجلاس ها ، نمایشگاه ها و مجامع بین المللی جهانگردی تشکیل داد . این دفتر پس از مدتی برابر مصوبه ۲۱ آبان ۱۳۵۸ شورای انقلاب اسلامی به نام « سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی » تغییر نام داد که عملاً از ادغام چهار شرکت دولتی به نامهای شرکت سهامی تأسیسات جهانگردی ایران ، شرکت سهامی گشت های ایران ، شرکت سهامی مرکز خانه های ایران و شرکت سهامی سازمان مراکز جهانگردی برای ورزشهای زمستانی بوجود آمده بود .         ( مدرس ، ۱۳۷۸ ، ۴۲ ) و در نهایت در سال ۱۳۸۲ با ادغام سازمان میراث فرهنگی کشور و سازمان ایرانگردی و جهانگردی سازمان جدیدی بنام     « سازمان میراث فرهنگی و گردشگری » تشکیل شد .

۲- جایگاه ایران در اقتصاد گردشگری جهانی

در دنیا هزینه ای که جهانگردان سالیانه به مسافرت و تفریح اختصاص می دهند سه برابر بودجه ایست که صرف امور دفاعی می شود (چاک وای گی ،۱۳۷۷،۴۱)و شاید یکی از مهمترین دلایل توجه به جهانگردی اثرات اقتصادی این وضعیت در توسعه و رشد ملی می باشد . جهانگردی ضمن ایجاد یک رشته فعالیت های جدید در جامعه موجب فعال شدن سایر بخشهای اقتصادی شده و می تواند در برقراری موازنه ارزی نیز اثرات سازنده ای داشته باشد ، از اینرو برخی از کشورها جهانگردی را محور اصلی فعالیتهای اقتصادی خود قرار داده و از این طریق به منافع سرشاری نیز دست یافته اند (الوانی و دهدشتی، ۱۳۷۳،۱۸۷).

با نگاهی کلی و گذرا به وضعیت گردشگری در سالهای قبل و بعد از انقلاب به وضوح در می یابیم که سهم جهانی ایران از نظر تعداد  ورود و درآمدهای حاصل از گردشگری بین المللی در بعد از انقلاب بسیار کاهش یافته است زیرا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران ضرورت تغییر نگرش نسبت به گردشگری را پیش آورد که در آن گذشته از دیدگاه اقتصادی ، تأثیرات فرهنگی و اجتماعی گردشگری نیز مطرح شد .

در دهه اول انقلاب ملاحظات فرهنگ  اسلامی – انقلابی ، محافظه کاری سیاسی و از همه مهمتر وقوع جنگ تحمیلی، فراهمی هرگونه فرصت را از کارشناسان و مسئولان اجرایی گرفت و صنعت گردشگری را با رکود مواجه ساخت و آن را به بخش غیر فعال در اقتصاد ایران مبدل نمود .

در دهه دوم انقلاب ، واقع بینی ها جای بدبینی ها را گرفت و گردشگری جایگاه خود را در اندیشه برنامه ریزان اقتصادی پیدا نمود ( زیرک باشی ، ۱۳۷۷ ، ۷۷ ) به طوری که در پایان برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران حدود ۹۰۰ هزار گردشگر با ۴۵۰ میلیون دلار درآمد ارزی پیش بینی شده بود که هر چند این پیش بینی به واقعیت تبدیل گردید ولی در مقابل این تعداد گردشگر و درآمد وارده حدود ۷/۴ میلیون ایرانی به خارج مسافرت و حدود ۵ میلیارد دلار ارز با خود خارج کرده اند که بدین ترتیب در پایان برنامه اول حدود ۵/۴ میلیارد دلار بیلان منفی داشته ایم ( رهنمایی ، ۱۳۷۶ ، ۴۲۵ ) شواهد امر نشان می دهد که بیلان گردشگری در برنامه های دوم و سوم توسعه نیز چندان بهتر از برنامه اول نبوده است ( بیک محمدی ، ۱۳۷۹ ، ۲۴۸ ) .

اگر بازار را مکانی بدانیم که در آن عده ای جهت رفع نیازهای خویش اقدام به پرداخت پول می کنند ، در بازار بین المللی گردشگری نیز گردشگران با حضور خود و پرداخت پول اقدام به رفع نیاز می نمایند لذا جذب گردشگران و امکانات مالی آنها را می توان مهم ترین پارامترهای حاصل از صنعت گردشگری دانست از این رو در این قسمت جایگاه ایران را در بازار بین المللی گردشگری از حیث این دو شاخص یعنی تعداد گردشگران ورودی و نیز میزان درآمد حاصله بررسی می نماییم .

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .