عنوان :

مقاله جغرافیای استان خراسان

تعداد صفحات : ۱۸۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله درباره جغرافیای استان خراسان و شهر فردوس ، مسجد جامع فردوس  ( مسجد تون ) و آسیب شناسی مسجد توضیح می دهد.

در فصل اول می خوانیم فردوس یکی از شهرستانهای استان خراسان است که با ۶/۲۱۹۵۶ کیلومتر مربع مساحت، در بخش مرکزی استان واقع شده و مرکز آن شهر فردوس است. علاوه بر فردوس شهرهای اسلامیه و سرایان نیز در محدوده این شهرستان واقع است. این شهرستان دارای سه بخش و مشتمل بر ۱۷ دهستان و مجمومعاً دارای ۱۰۰۸ آبادی است . در سال ۱۳۶۷ در تقسیمات دهستانهای شهرستان فردوس تغییراتی ایجاد گردید و اکنون از سه بخش و ۹ دهستان تشکیل شده است.

شهرستان فردوس از طرف شمال به شهرستان گناباد و کویر نمک از طرف خاور به دهستان نیمبلوک و دهستان پساکوه از شهرستان قاین از جنوب به بخش خوسف و دشت لوت، از باختر به شهرستان طبق و کویر نمک محدود است.

فردوس شهری که در حاشیه کویر قرار داشته دارای کوچه های خاکی و گاه سنگفرش و شنی بوده است تنها خیابان وسط شهر (که به خیابان پهلوی معروف بوده) آسفالت بوده است. دو فلکه در ابتدا و انتهای شهر قرار داشته است در قسمت شرقی خیبان سعد آباد موجب گسترش و اقتدار شهر به این منطقه شده بود و ساختمانهای نوبنیاد و آجری و آهن پوش آرام آرام فلکه کنار شهر را در بر می گرفتند. ساختمانهای قدیمی  هم از خشت و گل بوده و خانه های به صورت گنبدی مقاومت بسیاری در برابر گرمای سوزان تابستان کویر و سرمای گزنده زمستان داشتند.

کوچه های پیچ در پیچ و باریک و دراز و بن بست به همراه ساباطهای کوچک و بزرگ و زیبا و  درهای چوبی و امن خانه ها ریتم هماهنگ و همنوایی در شهر ایجاد کرده بودند محله های ۵ گانه شهر با همین کوچه های پی در پیچ به یکدیر راه پیدا می کردند این محله ها شامل : سادات، عنبری، میدان، تالار و سردشت بودند. توسط دولت وقت شهر توسط یک خیابان اصلی به قسمت تقسیم شده بود. ارگ قطعه شهر با آن همه عظمت که سالها مورد بی مهری و بی توجهی واقع شده بود رو به تباهی و ویرانی گذاشته بود و برج و بارویی برایش باقی نمانده بود.

بازار از در جنوبی مسجد جامع و جلوی مدرسه علیه آغاز می شد و با دو دسته دکان در دو طرف تامیدان بازار کشیده شده بود و از آنجا به صورت ال (L) ماند به دست چپ می پیچید حدوداً دویست متر با دو رسته دکان در دو طرف موازی خیابان پهولی امتداد پیدا می کرد. از وقتی که خیابان رونق پیدا کرده بود مغازه ها و دکان های امروزی با دکانها آجری و سنتی بازار رقابت می کردند.

مرازک مذهبی شهر به اضافه مساجد سرگذرها و کوچه ها شامل مسجد جامع و فرار (اما زاده) و همچنین تکایای چهارگانه شهر (سادات، تالار، عنبری میدان) می شد.

چند کاروانسرا از قدیم در شهر باقی مانده بودند که توجه خاص به آنها نمی شد. بعضی از آنها آرام آرام به تیمچه های سوداگری مبدل می شد. اما در قدیم زائران اما موسی الرضا(ع) در کاروانسراها اتراق می کردند. راه آمد و شد این کاروانها به شهر دروازه طبس بود در مغرب و دروازه قاین در جنوب شرق. در وازه های معروف دیگری هم در شهر وجود داشت که اغلب راه کشاورزان و روستاییان به سوی مزارع و روستاهایشان بود.دروازه ملک در شمال، در وازه میدانن در شرق، دروازه سرخ کوه در غرب و دروازه سوق در شمال غرب.

اما کاریز این شهر شهر کویری بدون کاریز معنایی ندارد. آب کاریزها در دشتها و مزارع حواشی شهر روزی مردم را تامین  می کرد و خانه ها را سیراب  می کرد همچنین حمام های شهر نیز از آن بهره مند می شدند.

حمامهای شهر تون از آب قناتها و کاریزهای شهر بهره مند می شدند. مهم ترین حمام های شهر شامل : حمام جیار، حما کرخرمن، حمام زال، حمام قلعه، حمام کوشک و حمام سردشت.

حمام ها اغلب روزها مخصوص زنان و شبها به مردان اختصاص داشت.تنها حمام ها نبودند که از آب قناتها و کاریزها بهره مند می شدند برخی حوضها هم بودند که چون آبش مصرف غیر آشامدینی دشات و مثلاً برای چهار پایان یا آبیاری باغچه ها و امور ساختمان سازی به کار می رفت از آب این کاریزها در مدار معین خود لبریز می شد.

در شهر ۷ آب انبار بزرگ وجود داشته است که هر کدام با حدود ۳۶ تا ۴۰ پلکان آجری که با گنبدهای بزرگ آجری  خود به گونه ای طراحی شده اند تا گرمای تابستان کویر در آن نفوذ نکند.

این بود شهر کویری (تون – فردوس) قبل از زلزله مرگبار و ویرانگر سال ۱۳۴۷ شمسی که شهر را به سمت ویرانی سوق داد.

در فصل دوم پس از بررسی موقعیت استان خراسان و شهر فردوس و توجه به جغرافیای طبیعی و انسانی منطقه و همچنین بررسی بافت و فرهنگ مردم و منطقه و مطالعه و جمع آوری گذشته تاریخی و اتفاقات و وقایع تاریخی شهر فردوس ( تون ) و مردم آن به مهمترین بحث مورد نظر می رسیم که همانا مسجد جامع فردوس است .

برای مطالعه و شناخت مسجد جامع و جمع آوری اطلاعات جامع ابتدا باید از معماری ایران و سپس معماری مساجد ایران آغاز کرد تا ریشه و قدمت بنا به خوبی درک شود. در این نوشته سعی می شود تا شیوه های معماری ایران که برگرفته از مطالعات و بررسی های استاد محمد کریم پیرنیا است بیان شود.

معماری ایران در شش شیوه بررسی می شود تا پیوستگی شگفت آور آن جلوه گر شود . این شش سبک بر اساس خاستگاهشان نام گذاری شده است که شامل : پارسی و پارتی پیش از اسلام ، خراسانی ، رازی ، آذری و اصفهانی بعد از اسلام .

در فصل سوم مسجد جامع فردوسی یادگار زخم دیده شهر تاریخی تون ، پس از زلزله ، هجوم باد وباران و بی مهری روزگار میان امروز و دیروز بین ویرانه های شهر تاریخی تون و فردوس امروزی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

شناختی جهت نجات برای پاسداری از این اثر شاخص در شهر ابتدا عواملی که تعادل بنا را به هم زده مورد مطالعه  قرار می گیرد عواملی که باعث آسیب و تخریب تدریجی و آنی سازه خواهد شد.

واژه های کلیدی: استان خراسان، فردوس، مسجد جامع فردوس،معماری،  آسیب شناسی،

فهرست مطالب

جغرافیای استان خراسان    ۱
مطالعات زمین شناختی    ۱
مطالعات خاک    ۶
خاکهای نواحی گرم و خشک    ۶
خاکهای نواحی معتدل    ۷
خاک های نواحی استپی    ۸
مشکلات خاکها    ۸
جایگاه جغرافیایی    ۹
آب و هوا    ۱۰
نام خراسان    ۱۱
الف – پیش از اسلام    ۱۶
ب – دوره اسلامی    ۱۷
تیموریان تا افشاریان    ۲۰
افشاریان تا پهلوی    ۲۲
فردوس (تون)    ۲۳
۳- جغرافیای طبیعی    ۲۳
ژئومورفولوژی و زمین شناسی    ۲۴
زمین شناسی    ۲۸
الف ) زمین شناسی دشت فردوس    ۲۹
ب) زمین شناسی دشت بشرویه    ۳۰
ج) زمین شناسی دشت سرایان    ۳۱
آب و هوا    ۳۲
۱- عناصر آب و هوایی    ۳۴
۲- فشار و بادها    ۳۸
۳- نم نسبی    ۴۰
۴- تبخیر و تعرق    ۴۱
۵- بارندگی    ۴۱
۶- ضریب خشکی    ۴۴
۷- منحنی آمبروترمیک    ۴۵
۸- اقلیم فردوس بر اساس طبقه بندی کوپن    ۴۵
آبها (منابع و مسائل آب)    ۴۶
دشت فردوس    ۴۷
۱- منابع آب سطحی    ۴۷
۲- منابع آب زیر زمینی    ۴۸
۱- منابع آب سطحی    ۵۱
خاکها    ۵۴
پوشش نباتی    ۵۶
شهر فردوس (تون)    ۵۹
نامگذاری – نام شناسی    ۵۹
تاریخ بنای شهر    ۶۲
شهر در دوره اسلامی    ۶۸
جغرافیای شهر در طول تاریخ    ۷۲
۶- رشد شهر    ۹۵
۷- جغرافیای انسانی    ۱۰۱
جغرافیای شهری    ۱۰۱
دوره های رشد و افول شهر    ۱۰۶
عناصر شهری قدیمی    ۱۰۶
عناصر شهری جدید    ۱۱۰
عناصر فرهنگی و مذهبی    ۱۱۲
۸- تاریخ مردم تون    ۱۱۶
فصل دوم    ۱۴۳
مسجد جامع فردوس  ( مسجد تون )    ۱۴۳
مقدمه :    ۱۴۳
۱ ـ شناخت شیوه های معماری ایران    ۱۴۴
دولت پارس    ۱۴۵
۲ ـ معماری پارتی    ۱۴۶
۳ ـ معماری خراسانی    ۱۴۸
۴ ـ معماری رازی    ۱۴۹
۵ ـ معماری آذری    ۱۵۲
۶ ـ معماری اصفهانی    ۱۵۳
۲ ـ معماری مساجد ایران    ۱۵۵
۳ـ مسجد جامع قدیم فردوس ( تون )    ۱۶۲
سلجوقیان    ۱۶۴
۴ـ مسجد جامع گناباد (  نمونه ای برای مقایسه )    ۱۶۸
فصل سوم    ۱۷۲
” آسیب شناسی ”    ۱۷۲
مقدمه :    ۱۷۲
۱ـ نحوه شناخت :    ۱۷۴
۲ ـ عوامل مخل :    ۱۷۴
۳ـ تشخیص عارضه :    ۱۷۶
۴ـ عدم تعادل ها و عوامل مخل :    ۱۷۶
۵ـ درمان :    ۱۷۷
۶ـ عوامل مخل در بنا :    ۱۷۸
طبقه بندی عوامل مخل :    ۱۷۸
عوامل مخل داخلی :    ۱۷۹
عوامل مخل خارجی بیرونی (طبیعی):    ۱۸۰

جغرافیای استان خراسان

مطالعات زمین شناختی

استان خراسان، در گذر دوران های زمین شناختی، دستخوش دگرگونی های بسیار بوده است. از سنگهای بسیار کهن تا جدید ترین آنها، در تشکیل این سرزمین شرکت دارند. حرکت های کوه زا و زمین زا و عوارض ناشی از آنها، بارها خشکی ها، از جمله خراسان را تغییر شکل داده، آنها را از زیر آب در آورده یا در زیر دریاها مدفون ساخته اند. همزمان با این دگرگونی ها، عوامل فرسایش به نوبه خود، خشکی ها را مورد حمله قرار داده و دگرگونی های زیادی در آنها ایجاد کرده اند.

در دوران چهارم زمین شناختی، بیشتر نواحی ایران از آب خارج شد. از دریاهای گذشته، حوضه های بسته و دریاچه هایی بر جای ماند، که بخش زیادی از آنها در اثر شدت تبخیر و کمی بارندگی، خشک شده اند.

دشت کویر و کویرلوت که بخشی از آنها در استان خراسان قرار دارد، یادگاری از آن دریاچه هاست. عامل اصلی تغییر چهره زمین در دوران چهارم، فرسایش است.

در دوران چهارم با شکل گرفتن نامهمواری ها و بیرون آمدن بخش هایی از زمین، فرسایش، دست اندرکار سایش بلندی ها و تراکم فرآورده های خود، در نواحی پست شده است.

عمل فرسایش در دوره های یخچالی، به گونه فرسایش همچووار یخچالی ، و در دوره های بین یخچالی ، به گونه فرسایش آب های روان و باد، شکل امروزی را به نامهمواری های خراسان داده است و جز کوهزایی آلپی، فعالیت کوه زایی دیگری دیده نشده است تنها حرکت های زمین زا، به گونه گسل و زلزله وجود داشته است. فلات ایران، از لحاظ فعالیت تکتونیکی، جوان و به شدت فعال است، کشور ایران روی کمربند زلزله هیمالیا – آلپ قرار گرفته و کمتر نقطه ای می توان یافت که در معرض زلزله های شدید نباشد و همین فعالیت تکتونیکی سبب شده است تا سرزمین ایران به گونه یکی از نا امن ترین مناطق جهان در آید.

در ۱۳ کیلومتری جنوب خاوری طبق و ۹ کیلومتری خاور گسله لرزه زای طبس، پهنه ای به نام «شکسته هزار» در پای باختری تپه های نئوژن با گسلش زمین لرزه ای وجود دارد. پهنه شکسته هزار در زمین لرزه ۱۳۵۷ ه ش، طبق، به شدت شکسته شده و گسله های بسیاری در آن جنبش دوباره یافت.

از آن جا که ایران در نیمه زلزله خیز مدیترانه قرار گرفته و استان خراسان یکی از مناطق زلزله خیز است گهگاه زلزله های شدید در آن روی می دهد. چنان که در اثر زلزله های اخیر خراسان، شهرستان فردوس و روستاهای دشت بیاض و کاخک ویران شده اند، تپه های ماسه ای پیرامون طبق، قاین، سبزوار، بجستان و بشرویه، که در حال حرکت هستند آبادی ها و کاریزها را در معرض ویرانی قرار می دهند از ویژگی های دوران چهارم می باشند.

در روزهای ۱۶ و ۱۱ بهمن ۱۳۷۵ ه ش ، سه زمین لرزه بزرگ، شما خراسان و جنوب جمهوری ترکمنستان را لرزاند. زمان رویداد این زمین لرزه ها به وقت بین المللی (زمان گرینویچ) به شرح زیر است.

زمین لرزه اول، که در واقع پیش لرزه زمین لرزه دوم بود در چهارم فوریه سال ۱۹۹۷ م، ساعت ۹ و ۵۳ دقیقه و ۵۸ ثانیه GMT (ساعت ۱۴و۱۷ دقیقه و ۴۹ ثانیه به وقت محلی).

زمین لرزه دوم، که لرزه اصلی و سبب ویرانی ها بوده است، در روز چهارم فوریه ۱۹۹۷ م ، در ساعت ۱۰و۳۷ دقیقه و ۲۹ ثانیه GMT (ساعت ۱۴و۷ دقیقه و ۴۹ ثانیه به وقت محلی ).

زمین لرزه سوم (در جنوب ترکمنستان) ر روز پنجم فوریه ۱۹۹۷ م، ساعت ۷ و ۵۴ دقیقه GMT.

رو مرکز پیش لرزه توسط موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، در محدوده جاجرم به مختصات ۹/۳۶ درجه پهنای شمالی و ۵/۵۶ درجه درازای خاوری و بزرگی آن ۴/۵ = m _b تعیین شده است. رو مرکز زمین لرزه اصلی نیز توسط موسسه بالا در محدوده بجنورد به مختصات ۳/۳۷ درجه پهنای شمالی و ۴/۵۷ درجه درازای خاوری تعیین شده و بزرگی آن ۱/۶ = M گزارش شده است.

رو مرکز زمین لرزه سوم در جنوب ترکمنستان بوده و به شدت در شمال خراسان احساس شده است.

بررسی های مهلرزه ای نشان می دهد که مرکز دو زمین لرزه شمال خراسان به یکدگیر نزدیک بوده و نمی تواند یکی در جاجرم و دیگری در بجنورد روی داده باشد. در واقع ناحیه بیشترین شدت زمین لرزه در فاصله حدود ۲۰ تا ۲۵ کیلومتری شمال بجنورد، یعنی بخش گرمخان بوده و مرکز مهلرزه ای آن به مختصات ۶۳/۳۷ درجه پهنای شمالی و ۴۶/۵۷ درجه درازای خاوری در جنوب خاوری قزل قان مکان یابی می شود. پیش لرزه شدید سبب گردیده است که مردم از خانه های خود بیرون رفته و در هنگام رویداد زمین لرزه اصلی در فضای آزاد باشند. همین مساله باعث شده است که خوشبختانه شمار کشته ها و زخمی ها از حد انتظار کمتر باشد. آمار رسمی کشته ها کمتر از ۱۰۰ نفر است. در ساعت ۷و۵۷ دقیقه و ۲۹ ثانیه به وقت گرینویچ برابر با ساعت ۱۲ و ۲۷ دقیقه و ۲۹ ثانیه به وقت محلی روز شنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ ه ش ، زلززله ای به بزرگی ۱/۷ در مقیاس ریشتر بنا به گزارش موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران و به بزرگی ۳/۷ بنا به گزارش پایگاه لرزه نگاری سازمان زمین شناسی آمریکا USGS ، منطقه پهناوری از شهرستانهای قاینات و بیرجند را در جنوب خراسان به شدت به لرزه در آورد. این زلزله در بیشتر شهرستانهای استان خراسان، از جمله مشهد به خوبی احساس شده است.

بنا به بررسی های موسسه ژئوفیزیک، مرکز مهلرزه ای زلزله در حد فاصل روستاهای اردکولو و حاجی آباد، نزدیک به اردکول، در بخش زیرکوه شهرستان قاینات بوده و شدت این زلزله در نزدیکترین آبادی به مرکز مهلرزه ای زلزله (اردکول) ۱۰ درجه مرکالی اصلاح شده تعیین شده است در اثر زلزله مذکور حدود ۱۰۰ روستا به کلی تخریب شده و بیش از ۵۰ روستا دچار آسیب و خساراتی شده اند.

بنا به گزارش ستاد حوادث غیر مترقبه استان خراسان، این زلزله حدود ۱۵۶۰ نفر کشته و حدود ۴۰۰۰ نفر مصدوم به جای نهاده است. مهمترین روستاهای آسیب دیده در بخش زیرکوه قاینات که بر اثر زلزله بالا دچار آسیب و خسارات عمده ای شده اند عبارتند از :

اردکول، حاجی آباد، بیدخت، گزخت، زهان، بهمن آباد، اسفاد، پیش بر، اسفدن، آبیز، فندخت، عمرود، همت آباد، آهنگران، ساوند، سورند، دزک، دارج و …

مهمترین روستاهای آسیب دیده شهرستان بیرجند در این زلزله، عبارتند از :

درخش، سراب، اسد آباد،(بخش)، تخته جان، گزیک، طبق، در میان، فورگ، محمد آباد، زیدان، …

مطالعات خاک

خاکهای خراسان از تخریب مکانیکی و تجزیه شیمیایی رسوب های چین خورده دوران های گوناگون به وجود آمده اند، به دلیل پهنه زیاد و گوناگون بودن جنس نامهواری ها و سرزمین گونه های خاک خراسان بر پایه طبقه بندی جدید، که در حال حاضر بیشتر در کار پژوهش ها کار برد دارد، به سه بخش کلی تقسیم می شوود که در زیر بر اساس بیشترین درصد پراکندگی در استان خراسان، به ترتیب شرح داده می شود:

خاکهای نواحی گرم و خشک

این خاکها به دلیل تبخیر بیش از اندازه بارندگی، دارای افق های مشخصه زیراند:

افق کلسیک، افق ژیپسیک، افق سالیک(شوری). در نواحی گرم و خشک خراسان، خاکها به دلیل شست و شوی کم (آبشوی اندک) بیش از ۹۰ روز پشت سر هم در ژرفای ۵۰ سانتی متری خشک هستند. روی دشت، بیشتر سیلاب ها و آبرفتها قرار گرفته اند، خاکهای روی تپه ها همراه با سنگریزه بوده و بیشتر کم ژرفا هستند. این خاک ها بیش از ۵ درصد و به شکل لایه محدود کننده یا سخت کفه در افق های زیرین هستند. خاک هایی که دارای افق سالیک یا شوری هستند، دراای شوری بیش از اندازه معمول بوده و در بعضی از نوواحی Best اراضی می باشند، یعنی اراضی در سطح پایین داررای شوری بیش از ۱۰۰ میلی بار است.

بعضی از خاک های نواحی گرم و خشک، دارای افق های ارجلیک یا رس و دارای بیش از ۴۰ درصد کراس هستند. خاک های نواحی گرم و خشک، خاک های حاصلخیزی هستند، ولی به دلیل کمبود آب که دارای آبهای زیر زمینی نزدیک به سطح خاک تا حدود ۷۵ تا ۱۰۰ سانتیمرتری از نمک و بدون پوشش گیاهی هستند.

خاکهای نواحی معتدل

این خاک ها به دلیل اندازه بارندگی بیش از ۲۵۰ میلیمتر دارای شست و شوی بیش از نواحی گرم و خشک هستند و افق های مشخصه ژرف تر از خاک های آنتی سویل(بیابانی) هستند. خاک های این نواحی دارای افق کلسیک، ژیپسیک، آرجلیک و کامبیک با افق سطحی و چریک یا آنتروبیک و گاه دارای افق سطحی از گونه مالیک هستند. بیشتر این خاکها از گونه آسپتلی سویل ها، یعنی خاک های تازه تکامل یافته می باشند. گنجایش تبادلی کاتیونی این خاک ها کمتر از نواحی  گرم و خشک است، زیرا اندازه بارندگی بیشتر است و به دلیل پوشش گیاهی خوب افق سطحی آن، دراای مواد آلی بیش از ۶/۰ درصد می باشند. خاکهای آنتی سویل در این نواوحی کم ژرفا بوده همراه با سنگریزه و مواد آهکی هستند و بیشتر روی بلندی ها و آبرفتهای تازه قرار گرفته اند. خاک های ژرف تکامیل یافته به افق کلسیک روی نواحی فلات ها یا تراسهای بالایی قرار گرفته اند.

خاک های نواحی استپی

این خاکها به دلیل باران زیاد، بیش از ۴۰ میلیمتر همراه با پوشش گیاهی از گونه علف های استپی یا جنگل هستند. دارای افق سطحی مالیک و مواد آلی بیشتر بوده که گاه به بیش از ۴ درصد می رسد و در افق های زیرین دارای افق کلسیک تکامل یافته یا افق کامبیک هستند و شوری و قلیایی نداشته  و گنجایش تبادلی کاتیونی آنها کمتر است. این خاک ها از حاصلخیزترین خاک های استان خراسان به شمار می روند و بشتر زیر پوشش جنگلی و دست نخورده هستند. شمال شیروان، بجنورد، مراوه تپه و نواحی مرزی شمال خراسان را در بر می گیرند.

مشکلات خاکها

مشکل بزرگ کشاورزی ایران در مورد خاک ها، کمبود رطوبت و شور و قلیایی بودن آنهاست. این مشکل به همراه چند مشکل دیگر در استان خراسان، سبب ایجاد محدودیت هایی برای خاک های این منطقه شده است، که عبارتند از : فرسایش خاک ها، شوری خاکها، لایه های محدود کننده در سطح و ژرفای خاک کها، بالا بودن سطح آب های زیر زمینی در نواحی کویری و کناره کویر، بافت سنگین خاکها.

جایگاه جغرافیایی

استان خراسان با پهنه ای حدود ۳۰۲۷۶۶ کیلومتر مربع، در شمال و خاور ایران، در ۳۰  درجه و ۳۱ دقیقه تا ۳۸ درجه و ۱۷ دقیقه پهنای شمالی و ۵۵ درجه و ۲۳ دقیقه تا ۶۱ درجه و ۱۷ دقیقه درازای خاوری نسبت به نیمروز گرینویچ قرار دارد.

این استان از سوی شمال و شمال خاوری به جمهوری ترکمنستان، از خاور به جمهوری اسلامی افغانستان، از جنوب به استان های سیستان و بلوچستان و کرمان، از باختر به استان های یزد، اصفهان، سمنان و مازندران محدود است.

بلندی مرکز خراسان (شهر مشهد) از سطح دریا ۹۷۰ متر فاصله هوایی آن تا تهران ۷۵۰ کیلومتر است.

میانگین درازی استان خراسان به خط مستقیم، در جهت شمالی جنوبی حدود ۷۵۰ کیلومتر و میانگین پهنای آن در جهت خاوری -= باختری حدود ۴۲۰ کیلومتر است.

درازای مرزهای خراسن با جمهوری ترکمنستان ۱۲۰۶ کیلومتر است، که ۷۹۸ کیلومتر آن خشکی و ۴۰۸ کیلومتر آبی (رودخانه ای) است. درازای مرزهای خراسان با افغانستان حدود ۶۶۳ کیلومتر است، که ۱۵۷ کیلومتر آن آبی (هری رود) و ۵۰۶ کیلومتر خشکی است.

 آب و هوا

سرزمین خراسان به دلیل پهناور بودن و وجود نواحی پست و بلند  دارای آب و هوا و نواحی گوناگون اقلیمی است. اندازه دما در سراسر خراسان نابرابر است. در نقاط کوهستانی کوه های بلند، درجه حرارت را کاهش می دهند ولی در نواحی جنوب و جنوب باختری که به کویر نزدیک می شوند. درجه حرارت  افزایش می یابد. در مشهد میانگین بیشترین درجه حرارت سالانه ۵/۲۱ و کمترین آن ۴/۸ درجه سانتیگراد، و در سبزوار بیشترین آن ۹/۲۴ و کمترین آن ۴/۱۱ درجه و در بیرجند بیشترین ۷/۲۴ و کمترین آن ۶/۷ درجه سانتیگراد است.

خراسان در زمستان دزیر تاثیرجریان هوای سرد سیری و جریان هوای گرم اقیانوس اطلس قرار می گیرد. شاخه ای از جریان هوای سیبری به نام باد سورتوک از سوی خاور و افغانستان به سوی خراسان می وزد. این باد در مشهد به قیس، در گناباد به هرات و در شهرهای فردوس و طبس به زور باد سرشناس است.

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .