عنوان :

مقاله جنگ شناسی یا پولمولوژی با جامعه شناسی جنگ

تعداد صفحات : ۲۰۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

جنگ، بی تردید، شگفت انگیزترین پدیده اجتماعی است. مهاجرت پدیده پیچیده ای است که با زمان، فرهنگ و شرایط اقتصادی در ارتباط است و اگرچه جنگ در ابعاد  مختلف تغییر و تحولاتی اساسی را در جامعه ایجاد می کند، مهاجرت و آثار و عوارض آن در جامعه و خود مهاجران جنگ‌زده از مهم‌ترین مقوله هایی هستند که توجه و دقت ویژه ای را می طلبند. جنگ از تمامی شکل های تحول حیات اجتماعی مهم تر است؛ جنگ نوعی تحول شتابان است  و مهاجرت ناشی از جنگ یکی از اساسی ترین عواملی است که این تحولات را برجسته می سازد.

هدف این مطالعه بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر سازگاری مهاجران جنگی خوزستانی مقیم شهر های شیراز، فسا و کازورن در استان فارس بوده است.

. در زمینۀ توصیف و تبیین فرآیند سازگاری مهاجران در مقصد نظریه های گوناگونی از سوی نظریه پردازان مختلف ارائه شده است. هر کدام از این نظریه ها از منظری خاص به تبیین فرآیند سازگاری مهاجران در مقصد و عوامل مؤثر بر آن پرداخته اند. مهم ترین این نظریه های عبارت اند از: کارکردگرایی، حاشیه نشینی، سازگاری بین فرهنگی و وابستگی.

بر اساس نظریۀ کارکردگرایی، مهاجر در ابتدا وارد یک ساخت اجتماعیِ از قبل شکل گرفته می شود. این ساخت در بسیاری از موارد،  از لحاظ اندازه و تراکم از مبدأ بزرگ تر، و از تقسیم کار پیچیده  تری برخوردار است. ابتدا ساخت مقصد مهاجر را در خود جذب و سپس با خود همانند می کند. مهاجر پس از همانند گردی با محیط به یگانگی با آن نایل می شود.

بدین ترتیب نظریه پردازان کارکردگرایی اعتقاد دارند نظام مقصد در نهایت مهاجر و نسلهای پاگرفته از او را به عنوان عضای دائمی خود با ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی همانند سایر اعضای خود می پذیرد.

نظریۀ حاشیه نشینی، بیشتر به پدیدۀ انزوای اجتماعی مهاجران در مقصد یعنی حاشیه نشینی می پردازد، فرد مهاجر را انسان حاشیه نشین یا بیگانه ای می داند که هیچ گاه به طور کامل جذب محیط مقصد نمی شود.

نظریه ی سازگاری بین فرهنگی، بر اهمیت ارتباطات، ایجاد اعتماد و اطمینان متقابل بین مهاجران و میزبانان، تقویت نگرش و درک متقابل بین آنها و … تأکید می کنند. در حالی که، نظریۀ وابستگی، بر عدم سازگاری مهاجران با نظام مقصد و تقویتو توسعۀ ناموزون و افزایش تنش وتضاد میان مهاجران واهالی جامعۀ مقصد و تحرک نزولی و استثمار مهاجران  در کشورهای جهان سوم اشاره  می کند.

در نهایت در تدوین چهار چوب نظری تحقیق از جنبه های متناسب با موضوع مورد بحث مطالعه نظریه های یاد شده استفاده شده است و در جاهایی که کاستی هایی وجود داشته، سعی شده با مطالب مناسب این کمبود ها مرتفع شود.

واژه های کلیدی: جنگ، انطباق، همسازی، سازگاری، همانندگردی، فرهنگ پذیری و انسجام، نظریه کارکردگرایی، نظریه حاشیه نشینی، نظریه سازگاری بین فرهنگی و نظریه وابستگی

فهرست مطالب

مقدمه و کلیات    ۴
کلیات و مقررات    ۸
جنگ ایران و عراق    ۸
نقاط مورد تهاجم عراق    ۱۰
طرح مسئله    ۱۳
اهمیت و ضرورت مطالعه    ۲۳
مروری بر مطالعات انجام شده در داخل و خارج از کشور    ۲۶
چهار چوب نظری تحقیق    ۸۴
فرضیات تحقیق    ۱۰۶
روش تحقیق    ۱۱۰
نمونه مورد مطالعه    ۱۱۱
نحوه جمع آوری اطلاعات    ۱۱۲
واحد مطالعه    ۱۱۳
سطح تحلیل    ۱۱۴
آزمونهای آماری    ۱۱۴
تعریف متغیر ها و مفاهیم بنیادی( عملیاتی)    ۱۱۸
روش تعیین اعتبار و پایایی    ۱۲۱
استخراج و تجریه و تجلیل آماری    ۱۲۲
تجزیه و تحلیل داده ها    ۱۲۴
محاسبه نمرات سازگاری    ۱۲۵
تحلیل رگرسیون    ۱۵۰
محاسبۀ تکنیک تحلیل رگرسیون چند متغیری    ۱۵۴
متغیر های موجود در معادله    ۱۵۵
تحلیل رگرسیون به روش پس رونده    ۱۵۸
متغیر های موجود در معادله    ۱۶۲
تحلیل رگرسیون به روش پس رونده    ۱۶۴
خلاصه و نتیجه گیری    ۱۶۵
جداول تقاطعی    ۱۶۸
جمع بندی و نتیجه گیری نهایی    ۱۹۱
کتابنامه    ۱۹۴

کتابنامه

آزاد ارمکی، تقی؛ مهدی بهار. ۱۳۷۷٫ بررسی مسایل اجتماعی. تهران: مؤسسه نشر جهاد.

آقاجانیان، اکبر؛ مجید پایدار، ۱۳۶۳، پژوهشی در مشکل اجتماعی حاشیه نشینی، شیراز: بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی شهری دانشگاه شیراز.

ا. گ برون، و. اف؛ ام. اف. نیم کوف،۱۳۵۳٫ زمینۀ جامعه شناسی، ترجمه و اقتباس: امیر حسین آریان پور. چلپ هفتم، تهران: انتشارات جیبی و دهخدا.

امین صارمی، نوذر.تابستان ۱۳۷۷٫ جنگ، مهاجرت تحمیلی و سامان فرهنگی، فصلنامۀ نامۀ پژوهش، شمارۀ ۹، مرکز پژوهشهای بنیادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. تهران.

انصاری، عبد المعبود، ۱۳۶۹، ایرانیان مهاجر در ایلات متحده، ترجمۀ ابوالقاسم، سری تهران، آگاه.

ایمان، محمد تقی ۱۳۶۷٫ بررسی درجۀ انطباق و سازگاری مهاجران افغانی در سطح شهرستان زاهدان. پایان نامه مارشناسی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه شیراز.

بیتس، دانیل؛ فرد پلاگ. ۱۳۷۵، انسان شناسی فرهنگی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

بیرو، آلن؛ ۱۳۶۶٫ فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ باقر ساروخانی، تهران، سازمان انتشارات موسسه کیهان.

بیکر، ترزا. ال. نحوه انجام تحقیقات اجتماعی. ترجمۀ هوشنگ نایبی. تهران: انتشارات روش.

بوتول، گاستون؛ ۱۳۶۸٫جامعه شناسی جنگ. ترجمۀ هوشنگ فرخجسته. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

پور نجف، جیران؛ ۱۳۷۷٫ بررسی میزان سازگاری فرهنگی مهاجرین( معاودین) زن عراقی در شهرستان ایلام. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان.

جگر گوشه شیرین، شهرزاد. ۱۳۷۰٫ حاشیه نشینی د راردبیل: بررسی تفاوت روستاییان و عشایر منطقه سلمان آباد از نظر شهری شدن. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس تهران.

چلبی، مسعود؛ ۱۳۵۷٫ جامعه شناسی نظم. تهران.

چیتامبار، جی. بی؛ ۱۳۷۳٫ مقدمه ای بر جامعه شناسی. ترجمۀ تحمد حجاران و مصطفی ازکیا، تهران.

فصل اول:مقدمه و کلیات

جنگ شناسی یا پولمولوژی با جامعه شناسی جنگ – یعنی شناخت تأثیر جنگ بر جامعه و متقابلاً تأثیر جامعه بر جنگ – متفاوت است. همچنین باید آن را از علم جنگ به مفهومی که در مراکز نظامی تعلیم می دهند و متخصصان نظامی، فرماندهان و افسران را تربیت می کنند. (ادیبی سده، ۱۳۷۹:۸)

پولمولوژی، ترکیبی از واژه های یونانی polemos به معنای «جنگ» و logos به معنای «بررسی و شناسایی» است و در شکل کلی می توان ان را «علم جنگ» نامید. پولمولوژی به مطالعه شکل ها، علت ها، نتیجه ها و عملکردهای جنگ به عنوان یک پدیده اجتماعی می پردازد. (بوتول، ۱:۱۳۶۸)

جنگ، بی تردید، شگفت انگیزترین پدیده اجتماعی است. اگر بنا به گفته دورکیم جامعه شناسی بیان تاریخ به صورتی دیگر باشد، می توان گفت که جنگ آفریننده تاریخ است. در واقع، تاریخ صرفاً با توصیف کردن کشمکش های مسلحانه آغاز شده است و بعید می نماید زمانی برسد که این پدیده کاملاً از بین برود، زیرا جنگ ها مشخص ترین مبادی تاریخ، و در عین حال، مرزهایی هستند که مراحل مهم حوادث را از یکدیگر متمایز می کنند. تقریباً نمامی تمدن های معروف بر اثر جنگ از بین رفته اند. همه تمدن های جدید نیز با رخ دادن جنگ پا به عرصه وجود نهاده اند. سیادت هایی که هر از چندگاه، نوعی جامعه خاص را در صدر جوامع بشری می نشانند، زاده جنگ هستند و مشروعیت خود را از آن ئیم گیرند.

به علاوه، جنگ یکی از عوامل اصلی تقلید جمعی است که در تغییرات اجتماعی نقش بسیار مهمی ایفا می کنند. جنگ بسته ترین جوامع را وا می دارد تا دیر یا زود دروازه های خود را بگشایند؛ مانند چین، ژاپن یا مراکش در طول قرن اخیر. جنگ احتمالاً نیرومندترین شکل تماس تمدن ها با یکدیگر است. جنگ انزوای روانی را به زور از بین می برد و حتی در نوع پوشش نیز تأثیر می گذارد. از روی برش لباس نظامیان می توان فاتح حقیقی جنگی را که سال ها پیش درگرفته است تشخیص داد؛ بعد از حکومت ناپلئون، از لباس های نظامی فرانسوی تقلید می کردند، پس از سال ۱۹۱۸ از لباس های نظامی انگلیسی، و امروز از لباس های نظامی امریکایی و روسی تقلید می کنند.

مختصر اینکه جنگ از تمامی شکل های تحولات حیات اجتماعی مهم تر است. جنگ نوعی «تحول شتابان» است. بنابراین، شاید تعجب آور باشد که چرا تا کنون علمی واقعی به نام «جنگشناسی» یا «پولمولوژی» به وجود نیامده است. به راستی، چرا کمتر محققی به مطالعه عینی ویژگی ها و جنبه های عملکردی جنگ، که مهم ترین پدیده اجتماعی است، رغبت نیافته است؟ از نیم قرن پیش تا کنون شاهد افزایش آزمایشگاه هایی هستیم که به مطالعه تخصصی برروی بیماری های مهلک مانند سرطان، سل، طاعون و تب زرد می پردازد.

تعداد این آزمایشگاه ها مدام در حال افزایش است و باید چنین باشد. اما چرا برای مطالعه جنگ که به تنهایی بیش از همه بلایا و آفات قربانی گرفته و مصیبت وبه بار آورده است، جتی یک مؤسسه تحقیقاتی تأسیس نشده است؟

ارسطو می گوید که علم، زاده حیرت است. می توان گفت نخستین چیزی که مانع مطالعه علمی موقله جنگ می شود این است که این پدیده در عین حیرت انگیز بودن، برای ما به قدری عادی است که به سختی می توانیم از آن شگفت زده شویم. پرودن[۱]، نظریه پرداز سوسیالیست فرانسوی می گوید: (هیچ خواننده ای نیاز ندارد به او بگویند که جنگ از لحاظ فیزیکی یا تجربی چگونه چیزی است. هر کس تصویری از جنگ دارد؛ بعضی به سبب آنکه خود شاهد جنگ بوده اند، جمعی به علت ارتباطات عدیده ای که با جنگ داشته اند و بسیاری به علت آنکه خود مستقیماً جنگیده اند. بنابراین، ابتدا باید با اسن بداهت کاذب جنگ مبارزه کرد. در این مورد، بداهت ناشی از عادتی روانی است دکه از بچگی در ما به جا مانده است. تمام پسربچه ها دوست دارند از سربازان تقلید و جنگ بازی کنند.»

دومین مانع بر سر راه مطالعه علمی جنگ، این است که جنگ ظاهراً به طور کامل به اراده ما بستگی دارد. جنگ آغاز و پایانی دارد و در لحظه ای مشخص با همه تشریفات سیاسی و مذهبی خاص خود شروع می شود. برای جنگ دلایلی برمی شمارند که از مدت ها پیش از طریق بحث و مشورت تدارک دیده شده اند. به نظر ما، اگر هر جنگی مستقلاً در نظر گرفته شود، ارادی، قابل اجتناب و صرفاً معلول تصمیمی که از دیرباز سنجیده و پخته شده است، به نظر خواهد رسید.

بی شک این اعتقاد که جنگها کاملاً ارادی و آگاهانه اند، از مانعی اصلی سرچشمه می گیرد که بر سر راه مطالعه علمی جنگها قرار دارد. در اینجا سخن از یک «مغالطه حقوقی» به میان می اید. با وجود تکذیب مکرر تاریخ، حقوقدانان هنوز جنگ را از مقوله نزاع میان افراد، مشاجره، دوئل یا کشمکش توأم با فحاشی می دانند. گاهی با نیز به تقلید از قراردادهای حقوقی خصوصی یا قانون جزا، برای پیمان ها، دادگاه ها یا قوانین بین المللی طرح هایی تهیه می کنند. عده ای می خواهند با نوعی آئین، مطابق الگوی قواعد جنگ تن به تن یا مقررات بوکس و فوتبال، برای جنگ مقرراتی تدوین کنند. طرح های حاکمیت نیز تا کنون حاصلی جز بازنویسی حقوق خصوصی، یا حداکثر حقوق خانخانی با تعبیر خاص آن از حکمیت تیولداران در منازعات، مانند دادگاه بارون ها، حاصلی نداشته است.

اگرچه این همه، مسکن هایی آنی هستند و راه حل های موقت اند، هرچه قدر مشروع و قابل درک باشند، مانع اصلی بر سر راه مطالعه علمی جنگ ها به حساب خواهند آمد (بوتول، ۱۳۶۸: ۴-۲). بدین ترتیب، می توان گفت و صاحبنظران علوم اجتماعی، توجه نسبتاً ناچیزی به مطالعه در باره جنگ نشان داده اند. (باتومور، ۱۳۵۷: ۲۴۹)

کلیات و مقررات جنگ ایران و عراق

پس از یک رشته تنش های سیاسی و برخوردهای مرزی که چند صباحی بعد از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ بین دو کشور ایران و عراق پدیدار شد، سرانجام در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، دولت عراق یک جنگ خانمانسوز را علیه ایران آغاز کرد که هشت سال ادامه داشت.

فصلنامه فرهنگی – اجتماعی گفتگو در شماره ۲۳ خود در این باره می نویسد: «اشاره به زمینه تاریخی این رویارویی گذشته از اختلافات مرزی دیرینه ایران و عراق که از سابقه ای چند صد ساله[۲] برخوردار بود، یکی از ریشه های اصلی این تنش را در شکل گیری نوعی ناسیونالیسم رادیکال در جهان عرب باید جستجو کرد که در سال ۱۹۵۸ با پیروزی کودتای عبدالکریم قاسم، تحولات عراق را نیز تحت الشعاع خود قرار داد. از این مرحله به بعد بود که جهان بینی حاکم بر بغداد به نحوی روزافزون با فزون طلبی های عربی توأم شد. سیاستی که مطامع ارضی نسبت به ایران یکی از ارکان اصلی آن را تشکیل می داد.

با پیروزی انقلاب و تبدیل ایران به کشوری که تحولات آن می توانست جنبش های اسلامی جاری در کشورهای منطقه و به ویژه حرکت های اسلامی شیعیان عراق را نیز تحت الشعاع قرار دهد. ابعاد جدیدی بر تنش های پیشین افزوده شد. انقلاب سال ۱۳۵۷ در عین افزودن این بعد جدید به مناسبات منطقه ای. با آشفتگی های اجتناب ناپذیری که بالاخص در عرصه آمادگی های دفاعی کشور به دنبال آورد، عراق را بر آن داشت که خط مشی ای تهاجمی اتخاذ کند. عراق در این رویکرد جدید، از حمایت و پشتیبانی بسیاری از کشورهای عرب منطقه. و همراهی قدرت هایی چون ایالات متحده و اتحاد شوروی – هر یک به دلایل خاص خویش – نیز برخوردار بود… پس از دوره ای از برخوردهای حاد مرزی که بعدها روشن شد که هدف عراق از طرح آن ها برآورد توان دفاعی ایران بوده است. با بمباران تعدادی از فرودگاه های عمده کشور توسط نیروی هوایی عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ جنگ آغاز شد. نقشه زیر نقاطی که حملات عراق از آنجا آغاز شده است را نشان می دهد. (مجله گفتگو، ۱۳۷۸: ۹-۷)

شکل ۱-۱: نقاط مورد تهاجم عراق

هجوم گسترده و وسیع ارتش عراق از زمین و هوا علاوه بر وارد کردن خسارتهای بزرگ مادی و انسانی، منجر به آوارگی و مهاجرت عظیم و توده وار هزاران نفر از ساکنان درگیر جنگ به نقاط مختلف کشور، از جمله استان فارس شد. بر اساس آمار شهریور ماه سال ۱۳۶۴، تعداد کل مهاجران در سطح شهرهای مختلف ۱۰۱۳۰۵۹ نفر برآورد شده است. این در حالی است که بر طبق آمار منتشره از سوی بنیاد امور مهاجرین جنگ تحمیلی مرکز استان فارس در سال ۱۳۶۵، وضعیت آماری مهاجران جنگی در این استان به شر ح زیر بوده است. (نوذری و میلدن، ۱۳۶۷: ۲۶۶)

جدول ۱-۱: وضعیت مهاجران جنگی مقیم استان فارس در سال ۱۳۶۵

قابل توجه است که در حدود ۵۸/۷۵ درصد از این افراد از شهر آبادان، ۵۴/۲۳ درصد از شهر خرمشهر و ۸۸ درصد از سایر شهرستانهای استان خوزستان به استان فارس مهاجرت کرده اند، ضمن اینکه، درصد پراکندگی مهاجران جنگی خوزستان، در شهرستانهای استان فارس به ترتیب زیر بوده است. (همان، ۲۲۷-۲۲۶):

جدول ۱-۲ آمار پراکندگی مهاجران جنگی در شهرهای استان فارس در سال ۱۳۶۵

پس از پایان جنگ و پذیرش قطعنامه شماره ۵۹۸ شورای امنیت سازمان ملل از طرف ایران و عراق و در پی آن متارکه جنگ در تیرماه ۱۳۶۷، بازسازی مناطق آسیب دیده به سرعت پا گرفت. به تدریج با آماده شدن شرایط، بازگشت مهاجران نیز آغاز شد. بر اساس اظهارات مدیرکل اداره «بازگشت و اشتغال ستاد مرکزی بازسازی مناطق جنگی» با بازسازی بخش بزرگی از واحدهای آسیب دیده در مناطق جنگ زده از آغاز ۱۳۶۹ تا سال ۱۳۷۵، بیش از یک میلیون نفر از مهاجران جنگ تحمیلی به شهرها و روستاهای خود بازگشتند و. در ۱۶ شهر و بیش از ۲۰۰۰ روستا ساکن شدند (روزنامه اطلاعات، ۱۳۷۵: ۱۳۱)

طرح مسئله

با وجود بازگشت تعداد زیادی از مهاجران جنگی به محل سکونت قبل از جنگ خود، هنوز تعداد قابل توجهی از مهاجران جنگی در شهرهای محل مهاجرت خود باقی مانده اند و احتمالاً قصد دارند برای همیشه در آن شهرها سکونت کنند. چنانچه بر اساس مدارک موجود در استانداری فارس و بر اساس گفته مسئول و کارشناس امور مهاجران جنگی مستقر در استانداری فارس، در حدود ۲۰۰۰ خانواده جنگ زده خوزستانی به صورت مستقل یا تحت پوشش اداره بهزیستی استان فارس در شهرستان های این استان باقی مانده اند.[۱]با اینکه با پایان یافتن جنگ و بازگشت بخش عمده ای از مهاجران جنگی به محل سکونت قبلی شان بخشی از مشکلات حل می شود، مسائل ناشی از این پدیده طوری است که آثار آن در مقصد تا مدت های مدیدی همچنان باقی می ماند.

اگرچه مهاجران جنگی، خود پدیده یا ناشی از جنگ هستند و تحت تأثیر آثار اقتصادی و اجتماعی و تبعات دیگر جنگ قرار می گیرند، از سوی دیگر به عنوان پدیده ای جدید بر محیط های شهری و روستایی مناطق غیر جنگی، اثر می گذارند و روال عادی و معمول زندگی آن را دچار تغییر و تحول می کنند. معمولاً مهاجرت ها در سطح کلان، موجد تغییراتی در سلسله مراتب ارزشها یا فرهنگ عمومی جامعه مهاجرپذیر می شوند و در سطح خرد، مشکلاتی را در زمینه نبود تفاهم اجتماعی و تقابل فرهنگی مهاجران با جامعه میزبان پدید می آورند.

[۱] -این آمار از مهاجران جنگی خوزستان، در مراجعه حضوری به استانداری و اداره کل بهزیستی استان فارس، این آمار از مهاجران در گفت و گو با مسئولان مربوطه ارائه شد.

[۱] -Pieere Joseph Prodhon

[۲] -قبل از شکل گیری کشور امروزی عراق، از زمان صفویه بین دو کشور ایران و عثمانی اختلافات ریشه داری بوجود آمد که منجر به جنگهای خانمانسوزی شد. این اختلافات هرگز به طور ریشه ای حل نشد و پس از فروپاشی دولت مقتدر عثمانی و تشکیل کشور عراق نیز ادامه پیدا کرد.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .