عنوان :

مقاله روستای گراخک از توابع شهرستان مشهد

تعداد صفحات : ۳۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله درباره روستای گراخک از توابع شهرستان مشهد، موقعیت سیاسی، جغرافیایی روستا و چگونگی استقرار آن، بررسی راههای ارتباطی، سابقه سکونت و تاریخچه رشد و تحول،  عناصر شاخص طبیعی در اطراف روستا، پوشش گیاهی روستا، منابع آب روستا، آداب و رسوم وآیین ها مراسم های محلی، معیشت روستاییان و تولیدات و محصولات آنها و مسائل و مشکلات اقتصادی واجتماعی و جمعیتی بحث می شود.

روستای گراخک در ارتفاع ۱۴۰۰متری از سطح دریای آزاد و در دامنه های شمالی بینالود واقع است. این روستا در گروه روستاهای طولی قرار دارد که خود نشان از رشد آن در مسیر جاده است و موجب گردیده تا به کشیدگی آن افزوده شود. و این تا حدی است که ساخت و سازهای جدید که در حاشیه معبر اصلی ساخته می شوند به صورت خانه های تک واحدی در دو سوی معبر اصلی می باشد و نه به صورت متراکم. اما شبکه معابر و بافت داخلی روستا تا حدودی آشفته است و انشعاب معابراز معبر اصلی به دو سو تا حدی آن را تعدیل ساخته است.

از نظر موقعیت قرارگیری  روستا در دامنه کوه قرار گرفته و کوهپایه ای است. این روستا در امتداد شیب دره و رودخانه واقع شده و قسمتی از زمینهای زراعی و کشاورزی در اطراف رودخانه شکل گرفته اند. فضای سبز و درختکاری در پیرامون روستا بسیار زیاد است اما در داخل بافت و خانه ها خیلی کم به چشم می خورد. بیشتر درختان کنار رودخانه از نوع سپیدار می باشد و در قسمت کوهپایه، غالب درختان از نوع سپیدار ، گیلاس،  آلبالو و گردو می باشد. همچنین درختان قسمت دشت، شامل درختانی چون توت، زبان گنجشک، گیلاس و آلبالو می باشد.

به طور کلی آب در روستاها سه مصرف عمده دارد: ۱- آب آشامیدنی.  ۲- آب جهت مصارف بهداشتی.  ۳- آب کشاورزی و دامداری. نیاز انسان به آب آشامیدنی، روشن است و درخصوص مصارف بهداشتی عمدتاً استحمام، شستن البسه، ظروف و… می باشد. کشاورزی به طور کلی وابسته به آب است و دامداری نیز از نظر نیاز دام به آب، وابسته به آب می باشد.

روستای گراخک به دلیل ویژگی های توپوگرافی دارای منابع آبی فراوانی نمی باشد و این در حالی است که روستاهای اطراف همچون زشک و کاهو و ابرده دارای آب فراوان  می باشند. به همین دلیل بخش قابل توجهی از اراضی زراعی، دیمه زار می باشند.

 واژه های کلیدی: روستای گراخک، قدمت تاریخی، اقلیم، بناهای تاریخی، آداب و رسوم، معیشت، مالکیت اراضی، کاربری زمین

فهرست مطالب

تعریف روستا:    ۱
تعاریف ده:    ۱
تعریفی دیگر:    ۱
تعریف ده در قانون:    ۱
– موقعیت سیاسی، جغرافیایی روستا و چگونگی استقرار آن    ۲
– بررسی راههای ارتباطی    ۲
– معرفی شهرها و روستاهای مجاور    ۳
– بستر استقرار روستا    ۳
– قدمت و وجه تسمیه روستا    ۶
– بناهای تاریخی    ۷
سابقه سکونت و تاریخچه رشد و تحول    ۸
– عناصر شاخص طیبعی در اطراف روستا    ۹
– اقلیم    ۱۰
– جهت و شدت وزش باد    ۱۰
– درجه حرارت (دمــــا)    ۱۱
– بارش    ۱۲
– سوانح و حوادث طبیعی    ۱۴
– توپوگرافی روستا    ۱۴
– پوشش گیاهی روستا    ۱۵
– منابع آب روستا    ۱۵
– کشت، خاک و زمین    ۱۸
– دین و مذهب    ۱۹
– آداب و رسوم وآیین ها مراسم های محلی    ۱۹
زبان و گویش محلی    ۲۰
پوشش والبسه سنتی    ۲۰
ابزار وآلات بومی    ۲۱
– بازیها و فعالیت کودکان    ۲۱
– سرگرمی های اهالی روستا در اوقات فراغت    ۲۲
– فعالیت های خاص زنان و مردان    ۲۲
– معیشت روستاییان و تولیدات و محصولات آنها    ۲۳
مالکیت اراضی کشاورزی و مسکن    ۲۴
– مسائل و مشکلات اقتصادی واجتماعی و جمعیتی    ۲۵
– وضعیت تأسیسات زیر بنایی    ۲۶
کاربری زمین در بافت شناسی    ۲۷
مسکن روستایی    ۲۸

تعریف روستا:

در مورد روستا و ده تعاریف متعدد و زیادی گفته شده ، ده یا قریه که در کتاب‌های نشر قدیم به صورت دیر هم دیده می‌شود، در زبان پهلوی ده (Deh) در پارسی باستان (Dahya) به معنی سرزمین و در اوستا به شکل دفیو (Daxya) آمده است.

تعاریف ده:

در ایران ده از قدیمی‌ترین زمان یک واحد اجتماعی و تشکیلاتی و جایی بوده است که در آن گروههایی از مردم روستایی برای همکاری در زمینه‌های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی گرد هم تجمع یافته‌اند. ده اساس زندگی اجتماعی ایران را تشکیل می‌دهد و اهمیت آن به اعتبار اینکه یک واحد تشکیلاتی در زندگی روستایی است، در سراسر قرون وسطی و از آن پس تا به امروز برقرار بوده است.

تعریفی دیگر:

در عرف “ده” عبارت از محدوده‌ای از فضای جغرافیایی است که واحد اجتماعی کوچکی مرکب از تعدادی خانواده که نسبت به هم دارای نوعی احساس دلبستگی ، عواطف و علائق مشترک هستند، در آن تجمع می‌یابند و بیشتر فعالیت‌هایی که برای تامین نیازمندی‌های زندگی خود انجام می‌دهند، از طریق استفاده و بهره گیری از زمین و در درون محیط مسکونی‌شان صورت می‌گیرد، این واحد اجتماعی که اکثریت افراد آن به کار کشاورزی اشتغال دارند در عرف محل ده نامیده می‌شود.

تعریف ده در قانون:

درقانون اصلاحات ارضی در ایران ده چنین تعریف می‌شده است. ده یا قریه عبارت از یک مرکز جمعیت

و محل سکونت و کار تعدادی خانواده که در اراضی آن ده به کار کشاورزی اشتغال دارند و درآمد

 اکثریت آنان از طریق کشاورزی حاصل می‌شود.

 – موقعیت سیاسی، جغرافیایی روستا و چگونگی استقرار آن

روستای گراخک از توابع شهرستان مشهد، بخش طرقبه و دهستان شاندیز می باشد که در ۲۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان مشهد و در عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۲۶دقیقه و طول شرقی ۵۶ درجه و ۱۵دقیقه در ارتفاع ۱۴۰۰متری در دامنه های شمال ارتفاعات بینالود واقع شده است. این روستا در فاصله ۸کیلومتری شاندیز قرار دارد.

به دلیل موقعیت خاص خود و نیز عدم مرکزیت، مراجعین چندانی از سایر نقاط دهستان نداشته و شهرهای مشهد و شاندیز تاثیر زیادی بر آن دارند. البته در حال حاضر با توجه به بالا رفتن قیمت زمینها و از طرفی استقبال مردم شهر و روستاییان مقیم مشهد به زندگی در ییلاقات شاندیز تردد در روستا را بالاخص در روزهای جمعه افزایش داده است.

– بررسی راههای ارتباطی

روستای گراخک از طریق یک جاده اصلی آسفالته که تا مرکز روستا ادامه پیدا می کند با خارج از روستا (مسیر کلاته ابراهیم و سپس شاندیز) ارتباط دارد که این محور ارتباطی در انتهای روستا به دو شاخه تقسیم می شود که یکی در جهت جنوب غربی منتهی شده و دیگری به سمت غرب ادامه می یابد که در خارج روستا به صورت خاکی بوده و به عنوان راه فرعی، ارتباط روستا را با روستای کاهو برقرار می کند. که به دلیل عدم نیاز به ارتباط با چنین نقاطی و جریان عمده رفت و آمد با نقاط شهری

 تردد اندکی در آن وجود داشته و محور ارتباطی اصلی روستا همان جاده آسفاته است.

 – معرفی شهرها و روستاهای مجاور

روستای کلاته ابراهیم در شرق، ابرده در جنوب شرق، محله زشک در جنوب غرب و کاهو در شمال غرب روستا قرار داشته که شعاع عملکرد روستای گراخک به طرف روستاهای کاهو و ابرده پایین کم بوده و شامل اراضی زراعی است ولی در جهت محله زشک و کلاته ابراهیم خان به دلیل اینکه ارتفاعات، بخش قابل توجهی را به خود اختصاص داده و فاصله نیز زیاد است دارای شعاع بیشتری می باشد. این روستا به روستاهای ساقشک، کلاته معاون، گلوبند و کلاته ابراهیم خان خدماتی را نظیر دبستان و راهنمایی، مهد کودک، نانوایی، قصابی، فروشگاه مواد غذایی و تلفن ارائه میدهد و خود روستا برای امکاناتی چون دبیرستان، پاسگاه انتظامی و کارهای اداری (بانک، پست و … ) به شاندیز و مشهد مراجعه می نماید.

– بستر استقرار روستا

روستای گراخک در ارتفاع ۱۴۰۰متری از سطح دریای آزاد و در دامنه های شمالی بینالود واقع است. این روستا در گروه روستاهای طولی قرار دارد که خود نشان از رشد آن در مسیر جاده است و موجب گردیده تا به کشیدگی آن افزوده شود. و این تا حدی است که ساخت و سازهای جدید که در حاشیه معبر اصلی ساخته می شوند به صورت خانه های تک واحدی در دو سوی معبر اصلی می باشد و نه به صورت متراکم. اما شبکه معابر و بافت داخلی روستا تا حدودی آشفته است و انشعاب معابر

از معبر اصلی به دو سو تا حدی آن را تعدیل ساخته است.

– قدمت و وجه تسمیه روستا

نام قدیم گراخک به گفته اهالی روستا در ابتدا گبراخک بوده است(گویا زرتشتیانی در آنجا زندگی می کرده اند که با ورود اسلام به آن نقطه، چون دینی غیر از اسلام داشته اند اصطلاح” گبر” به آنها داده اند) اگر این گفته روستاییان درست باشد قدمت روستا حتی به ۱۰۰۰تا ۱۵۰۰

 سال پیش بر می گردد . بعد از گبراخک روستا به گلراخک یا گلرخ (محلی پر از گل)تغییر نام داده است و در نهایت به ” گراخک” تبدیل شده است.

برای واژه گبر معانی گوناگونی آورده اند که درست ترین آنها به معنی  مرد است . این واژه در پهلوی به این معنی آمده است . ولی مهمترین مطلب این است که این لقب را پس از ساسانیان قوم غالب جهت استخفاف به ایرانیان زرتشتی داده وهمچنان در اذهان و ادبیات مانده است  ودر زبانهای بلوچی و کردی نیز این واژه دیده می شود .

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .