عنوان :
تعداد صفحات :۲۵
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
سویا یکی از مهمترین گیاهان روغنی پروتئینی به شمار میرود و دانه سویا در مجموع دارای۶۰ درصد پروتئین و روغن بوده که نشاندهنده ارزش غذایی بالای سویا میباشد. میزان پروتئین دانه سویا از ۳۵ تا ۵۰ درصد تغییر میکند که مقدار متوسط آن ۴۰درصد میباشد. سویا همچنین دارای کلسیم، آهن و ویتامینهای مختلف میباشد که در تغذیه انسان و دام اهمیت دارند. کنجاله حاصل از دانه روغنکشی شده هم حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد پروتئین دارد که در تغذیه دام مورد اهمیت است.
سویا اساساً گیاه خاص مناطق گرم میباشد. ظرفیت عملکرد سویا در نواحی گرمسیری، شبیه مناطق معتدل میباشد. تاثیر عوامل زراعی و محیطی بر محصول بسیار بیشتر از اثری است که عوامل ژنتیکی دارند.
سویا بسیار حساس به طول روز بوده و گیاهی روز کوتاه محسوب میشود، ولی امروزه ارقامی به دست آمدهاند که حساسیت کمتری نسبت به طول روز دارند.
واژه های کلیدی: سویا، مورفولوژی رویشی، کاشت، آفات
سویا ۱
تاریخچه ۲
گیاهشناسی ۲
مورفولوژی سویا : ۳
مورفولوژی رویشی : ۳
مورفولوژی زایشی سویا : ۴
مزایای کشت سویا ۶
ترکیبات دانه ۶
تیپ رشد ۶
شرایط اقلیمی ۷
زراعت ۸
تاریخ کاشت ۸
آمادهسازی زمین و روش کاشت ۱۰
کاشت ۱۱
خاک مناسب و نیاز غذایی ۱۳
آبیاری ۱۳
تنک کردن : ۱۴
واکاری : ۱۴
تناوب : ۱۴
کنترل علفهای هرز و سلهشکنی ۱۴
داشت ۱۵
آفات و بیماریها ۱۶
پوسیدگی زغالی ۱۷
برداشت ۱۸
وضعیت ژنتیکی ۱۹
اهداف اصلاحی ۱۹
افزایش عملکرد دانه ۲۰
زمان رسیدن به موقع گیاه ۲۰
مقاومت به ورس و ریزش دانه ۲۰
مقاومت به بیماریها ۲۰
اصلاح واریتههای خوراکی و علوفهای ۲۱
کیفیت محصول ۲۱
روشهای اصلاحی ۲۲
سویا گیاهی است با نام علمی clycin max و نام انگلیسی soybean و از خانواده papilionaceae یکساله و خودگشن که مقام نخست در تامین روغن گیاهی در جهان را داراست. این گیاه بومی آسیا به خصوص منطقه منچوری چین و ژاپن است.
سویا یکی از مهمترین گیاهان روغنی پروتئینی به شمار میرود و بذر سویا بر مبنای وزن خشک به طور متوسط دارای ۴۰درصد پروتئین و ۲۰درصد روغن میباشد. از کنجاله آن به طور گستردهای برای تعذیه دام و طیور استفاده میشود. استان گلستان با سطح کشت حدود ۶۰ هزار هکتار سویا، مهمترین منطقه کشت این گیاه در ایران میباشد. لذا تولید ارقام جدید که از میزان عملکرد بالایی برخوردار است، احساس میشود. یکی از راههای اصلاح عملکرد گونههای خودگشن مانند سویا، استفاده از روش دورگگیری و انتخاب در نسلهای در حال تفکیک و تولید لاینهای خالص میباشد.
در بسیاری از مراکز تحقیقاتی جهان با این روش توانستهاند ارقام جدیدی که همچون کلارک ۶۳، آمسوی، هاراسوی و غیره را بدست آوردند و لاینهای خالص این آزمایشات حاصل برنامه دو رگگیری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان است.
سویا یکی از گیاهان مهم روغنی میباشد که سابقاً به منظور تامین علوفه کشت میشده است، اما بعدها با شناختی که از بذر و ترکیبات آن بدست آمده، به صورت یکی از گیاهان روغنی درآمده است. این گیاه حدود ۱۱۰۰ سال قبل از میلاد، اهلی شده که بوسیله اصلاح طبیعی و مصنوعی به شکل امروزه درآمده است. مبداء اولیه آن، شمال شرقی کشور چین میباشد. در حال حاضر عمدتاً در کشورهای آمریکا، چین و برزیل کشت میشود.
سویا برای اولین بار در سالهای ۱۳۱۰٫۱۳۱۶ از چین توسط مهندس مهدوی، رییس وقت دانشکده کشاورزی کرج، به ایران آورده شد. همچنین در سالهای ۱۳۱۸٫۱۳۱۹ هم انواع مختلفی از سویا از آلمان وارد کشور شد و مورد آزمایش قرار گرفت. بعدها در سال ۱۳۴۶ بوسیله شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانههای روغنی رواج پیدا کرد و امروزه به صورت کشت شناخته شده در کشورمان ایران رایج است.
سویا گیاهی است از خانواده Papilionaceae و از تیره لگومینوز و با نام علمی Glycin max میباشد. گیاهی است یکساله با ریشههای راست و عمیق و انشعابات جانبی زیاد که روی آنها غدهها یا گرههای تثبیت کننده ازت قرار دارد. ساقه سویا معمولاً راست و انشعابات آن به نوع تیپ رشدی آن بستگی دارد. ارتفاع ساقهها بین ۴۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر میباشد و اصولاً پوشیده از کرک میباشد. کرکها به رنگ قهوهای، خاکستری و کوتاه هستند. برگها در روی ساقه بطور متناوب قرار گرفته و هر برگ مرکب معمولاً از سه برگچه نسبتاً بزرگ تشکیل شده است. برگ مرکب سویا در روی یک دمبرگ بلند قرار دارد. گل در سویا به صورت خوشه کوچکی میباشد که از محل محور برگ بوجود میآید. هر خوشه از ۳ تا ۵ گل تشکیل شده است و تعداد زیادی از این گلها، قبل از میوهدهی ریزش میکنند. گلها به رنگ سفید یا ارغوانی هستند که رنگ ارغوانی از نظر ژنتیکی غالب به رنگ سفید میباشد. همچنین هر گل سویا ۶ تا ۷ میلیمتر طول دارد. هر گل از ۵ کاسبرگ، ۵ گلبرگ، ۱۰ پرچم و ۱ مادگی تشکیل شده است. میوه به صورت غلاف میباشد که معمولاً دارای ۲ تا ۳ بذر میباشند که بعضی از ارقام تا ۵ بذر هم ممکن است داشته باشند.
سویا در نوشته های چین آمده است که از حدود ۲۸۰۰سال قبل از میلاد مسیح در چین جزء ۵ گیاه عمده بوده است . ( برنج ، گندم ، ارزن ، جو ، سویا )
سویا از خانواده لگومینوز است ۴۲=x2=n2 کرومزوم دارد ، یکساله است و به صورت اهلی یافت شده است . اهلی شدن آن را به امپراتور شین هوا در سال ۱۷۰۰ سال قبل از میلاد مسیح نسبت داده اند و جد مشترک آنها Glycin Soya بوده است . که نام سویا یا سوژا از آن مشتق شده است . تابع آب و هوای گرم است به نور و آب فراوان نیاز دارد . طول ساقه به ۱۸۰ سانتی متر می رسد و دو بخش رویشی و زایشی آن بدین شرح است :
گیاهی است با ارتفاع متوسط تا بلند ۷۵تا۱۸۰ سانتی متر شاخه بندی به صورت انشعابات زیاد و پراکنده و یا احتمالا به صورت تکشاخه در برخی ارقام مشاهده می شود انشعابات از ساقه اصلی منشاء می گیرد میزان انشعاب بستگی به عوامل محیطی و ژنتیکی از قبیل : طول روز ، فاصله بوته ها از هم ، حاصلخیزی و تراکم دارد .
برگهای سویا به سه نوع دیده می شوند : Cotyle done
اولین جفت بر لپه ای یا کوتیل دونی است
برگهای بعدی ساده می باشند
برگهای بعدی سه برچه ای یا شبدری ظاهر می شوند که تا انتها برگها بدین صورت مشاهده می شوند .
روی برگها کرک و موی زیادی مشاهده می شود . طول کرکها ۱ میلی متر فاصله آنها از هم ۱ میلی متر و تقریبا ۱۰درصد سطح برگ را شامل می شوند . سطح زیرین برگ دارای روزنه بیشتری از سطح برگ است .
گلدهی و شروع آن در سویا به دو صورت مشاهده می شود که شروع مرحله زایش بر حسب رقم و شرایط محیطی مانند طول روز و دما فرق می کند ولی به طور کلی دو نوع طبیعت رشد در سویا وجود دارد.
طبیعت محدود الرشد یا Determminat که گلدهی از بالا به پائین صورت ادامه می یابد .
با شروع گلدهی رشد رویشی متوقف می شود . سویا رقم گرگان ۳یانخ رقمی دیر رس و دترمینیت است و رنگ گل آن صورتی است .
در این وضعیت گلدهی از گره های پائین شروع شده به گره های بالا ادامه می یابد بعضی همزمان با رشد رویشی گلدهی ادامه می یابد . رقمی مثل ویلیامز با گل های سفید که زود رس است جزء این مورد است هر چه به طرف بالاتر رویم از تعداد گلها کاسته می شود .
بطور کلی گلها در سویا کوچک به رنگهای سفید یا صورتی و به صورت خوشه ای ظاهر می شود محل ظهور گلها محل اتصال برگ به ساقه است ودر خوشه ممکن است گلها به تعداد ۸تا۳۵ عدد وجود داشته باشد . دوره گلدهی تحت تاثیر عوامل محیطی مثل دما و طول روز بین ۳تا۵ هفته طول می کشد و گلها به صورت خود گشتی بوده، دگر گشتی در سویا بسیار کم است بطور معمول در طول دوره گلدهی تعدا برگهایی که تشکیل می شوند ۳تا۴برابر گلهایی است که به غلاف تبدیل می شوند یعنی ۲۰تا۸۰% گلها ریزش می کنند . معمولا زودترین گل و دیرترین گل تشکیل شده تمایل به ریزش دارد تعداد غلافهایی که تشکیل می شود بستگی به توان و قدرت گیاه در زمان گلدهی دارد تعدا غلافها متغیر است و ممکن است به ۴۰۰ عدد برسد غلافها کرکدار مستقیم و کمی خمیده اند به رنگ سیاه ، خاکستری و روشن می باشند .
معمولا در هر غلاف ۲تا۳بذر و به ندرت ۴ بذر دارد . میوه به صورت نیام یا دو شکاف باز می شوند و در یک گل آذین ممکن است ۲تا۲۰غلاف تشکیل شود وزن هزار دانه آن ۲۰-۵۰گرم و متوسط آن ۱۵۰گرم است بطور متوسط دانه های سویا ۱۴تا۲۰% روغن و ۳۰تا۴۰% پروتئین دارد .
از نظر دوره رشد ۹۰تا۱۶۰روز بسته به نوع رقم طول دوره رشد دارد طریقه هایی که برای تولید روغن کشت می شوند دارای دانه هایی به رنگ زرد روشن ، واریته مصرف علوفه دانه های سیاه تا قرمز و دانه هایی که مصرف خوراکی دارند سبز زیتونی هستند .
کشت سویا مزایای زیر را دارد :
ریشه های سویا ازت هوا را تثبیت می کند . مقداری از این ازت هوا در خاک باقی می ماند و زراعت بعدی به ازت کمتری نیاز خواهد داشت .
کشت سویا در تناوب زراعی ، بیماریها و آفات را کاهش می دهد .
کشت سویا پس از برداشت زراعت اول می تواند ایجاد اشتغال نموده و درآمد زا باشد .
به دلیل وجود پروتئین قابل توجه در دانه سویا امکان تهیه انواع غذاهای سالم و مقوی از این دانه روغنی وجود دارد .
کشت و برداشت آن به ماشین آلات مخصوص نیاز ندارد .
دانه سویا در مجموع دارای۶۰ درصد پروتئین و روغن بوده که نشاندهنده ارزش غذایی بالای سویا میباشد. میزان پروتئین دانه سویا از ۳۵ تا ۵۰ درصد تغییر میکند که مقدار متوسط آن ۴۰درصد میباشد. سویا همچنین دارای کلسیم، آهن و ویتامینهای مختلف میباشد که در تغذیه انسان و دام اهمیت دارند. کنجاله حاصل از دانه روغنکشی شده هم حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد پروتئین دارد که در تغذیه دام مورد اهمیت است.
سویا از نظر تیپ رشدی به سه نوع رشد نامحدود (indeterminate)، رشد محدود (determinate) و رشد نیمه محدود (semideterminate) تقسیم میشود. تیپهای رشد نامحدود، هنگامی شروع به گل دادن میکنند که هنوز نیمی از گرههای ساقه اصلی تشکیل نشدهاند، به همین سبب تکامل اندامهای رویشی و زایشی گیاه در بخش قابل ملاحظهای از دوره زندگی آن با هم انجام میگیرد. در این تیپ تشکیل غلاف و دانه از قسمت پایین بوته آغاز میشود و همزمان با تشکیل گرههای جدید در راس ساقه به طرف بالا ادامه مییابد، ولی در این تیپها همانند دیگر تیپها کلیه دامنهها همزمان میرسند، در نوع رشد محدود گلدهی هنگامی آغاز میشود که گره انتهایی ساقه اصلی تشکیل شده و یا در آستانه تشکیل شدن باشد. تکامل غلاف و دانه در سراسر طول یک بوته به طور همزمان صورت میگیرد. در تیپ نیمه محدود گلدهی هنگامی شروع میشود که همانند تیپ رشد نامحدود، نیمی از گرههای ساقه اصلی تشکیل شده باشد، ولی رشد اصلی در این تیپ زودتر از تیپ رشد نامحدود پایان مییابد.
سویا اساساً گیاه خاص مناطق گرم میباشد. ظرفیت عملکرد سویا در نواحی گرمسیری، شبیه مناطق معتدل میباشد. تاثیر عوامل زراعی و محیطی بر محصول بسیار بیشتر از اثری است که عوامل ژنتیکی دارند.
سویا بسیار حساس به طول روز بوده و گیاهی روز کوتاه محسوب میشود، ولی امروزه ارقامی به دست آمدهاند که حساسیت کمتری نسبت به طول روز دارند. از نظر زمان رسیدگی، ۱۲ گروه در سویا وجود دارد که به ترتیب از زودرسی به دیررسی عبارتند از: ۱۰٫۹٫۸٫۷٫۶٫۵٫۴٫۳٫۲٫۱۰٫۰۰٫ واریتههای گروه ۱٫۰٫۰۰ را در نواحی شمالی آمریکا و کانادا که طول روز بلندتری دارند، کشت میکنند و گروههای دیررستر، در مناطق نزدیک به استوا زراعت میشوند. در ایران، واریتههای موجود در گروههای ۶٫۵٫۴٫۳ بسته به نواحی مختلف دارای تطابقپذیری بیشتری هستند. دما از عوامل مهم دیگر در سویا میباشد. میزان مطلوب آن برای بیشتر ارقام دمای ۳۲-۳۰ درجه سانتیگراد بر اساس دمای متوسط روزانه است.
برای تولید عملکرد بالا، ۷۵۰-۵۰۰ میلیمتر بارندگی لازم است. هرچند که سویا میتواند قبل از گلدهی شرایط خشک را تحمل کند، اما هنگامی که جوانهها تشکیل شده باشند تا زمان پرشدن غلافها، رطوبت کافی ضروری است.
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .