عنوان :

مقاله علت و عدم توسعه بخش کشاورزی در ایران

تعداد صفحات : ۶۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

با عنایت به اهمیت تولید کشاورزی در امنیت غذایی جامعه و نیز ضرورت توجه به ابعاد اقتصادی تولید، اقتصاد کشاورزی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم کشاورزی از حدود یک قرن پیش در کنار سایر رشته‌های کشاورزی به تدریج مطرح شد و با سیر تکاملی‌اش امروزه به شکل یک دانش منسجم و مدرن در مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی در اختیار مشتاقان علم و جامعه کشاورزی قرار گرفته است.

سرمایه گذاری یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی هر کشوری می‌باشد. از میان سرمایه‌گذاری در بخشهای مختلف اقتصادی، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی از اهمیت و جایگاه خاصی برخورداراست. زیرا سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی، به دلیل افزایش پیوسته تقاضا برای مواد غذایی و دیگر محصولات کشاورزی، می‌‌تواند موجب رشد تولید و اشتغال در این بخش شود. اما با توجه به مطالعات انجام شده، بخش کشاورزی با توجه به منابع فیزیکی، استعداد و نیروی انسانی و فرصت‌‌های توسعه، جاذبه‌های لازم را جهت سرمایه‌گذاری ندارد. از جمله دلایل عدم سرمایه گذاری کافی در بخش کشاورزی می‌توان به ریسک بالای تولید محصولات کشاورزی، هزینه بالای نگهداری محصولات، کمبود اعتبارات ریالی و ارزی، عدم گسترش صنایع تبدیلی، فقدان نظام تشویقی و سودآوری بیشتر دیگر بخشها به‌ویژه خدمات اشاره نمود. با توجه به تأکید مسوولان امر در‌خصوص اولویت‌دار بودن موضوع سرمایه‌گذاری، پیدا کردن راهکارهایی برای حل مشکل سرمایه‌گذاری که بخش کشاورزی از آن رنج می‌برد، ضروری بنظر می‌رسد.

اقتصاد کشاورزی، در جهان امروز یکی از مشکلات اساسی بشر تأمین نیازهای غذایی است، به گونه‌ای که امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف مهم سرلوحه برنامه‌های دولتها قرار گرفته است. بدون شک به منظور نیل به امنیت غذایی علاوه بر اتخاذ سیاستهای مطلوب و برخورداری از منابع کافی باید تولید کشاورزی به گونه‌ای باشد که تمامی نیازهای جامعه را برآورده کند.

 واژه های کلیدی: کشاورزی، اقتصاد کشاورزی، امنیت غذایی، سرمایه گذاری، چالش ها، توسعه کشاورزی، سیاستهای حمایتی کشاورزی، وضعیت بازار مالی

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
مهندسی اقتصاد کشاورزی    ۳
تعریف و هدف    ۳
اهمیت و جایگاه  بخش کشاورزی در جامعه    ۴
ویژگی های بخش کشاورزی:    ۴
اهداف مهم بخش کشاورزی    ۶
عدم توازن سیاستگذاریها و مدیریت تولید در بخش کشاورزی:    ۷
تعدد دستگاههای سیاستگذاری در بخش کشاورزی:    ۱۰
چالشهای فراروی توسعه بخش کشاورزی    ۱۱
ظرفیتهای بخش کشاورزی    ۱۲
سرمایه گذاری و چالش های مالی در بخش کشاورزی    ۱۴
چالش ها و تنگناهای بازارهای مالی کشاورزی ایران:    ۱۶
الف- سیاست های نامناسب و مداخلات ناکارآمد دولت    ۱۶
ب- تنگناهای بازارهای مالی و موانع واسطه گری مالی    ۱۷
وضعیت بازار مالی کشاورزی    ۱۸
موانع موجود بر سر راه توسعه مکانیزاسیون کشاورزی در ایران با توجه به ویژگی های بهره برداران کشاورزی    ۱۹
توسعه بخش کشاورزی در ایران:    ۲۲
سیاستهای حمایتی کشاورزی در دنیا:    ۲۷
سیاستهای حمایتی کشاورزی درایران:    ۲۸
راهبردهای توسعه پایدار در بخش کشاورزی    ۳۰
کشاورزی محور توسعه یا استقلال؟    ۳۶
نقش‌ فن‌آوری‌ اطلاعات‌ و ارتباطات‌ توسعه‌ کشاورزی    ۴۴
پیشنهادات    ۵۹
منابع و مراجع    ۶۳

منابع و مراجع

–    توانایی ها و تنگناهای کشاورزی،(۱۳۸۸)،روزنامه اطلاعات، شماره ۲۴۶۰۶ صفحه۱۷٫

–  موسوی،ع و قائدی ،م،(۱۳۸۵)،بررسی سرمایه گذاری  مستقیم خارجی درایران، ماهنامه تدبیر شماره ۱۷۳٫

–  لطفی،حسین،چشم انداز سرمایه گذاری خارجی در جهان

–  اولویت های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و چالش های فرارو

–   ورمرزیاری،ح و صالح،الف ومسلم زاده ، ح ،تحلیل پتانسیل سرمایه گذاری در بخش کشاورزی (با تاکید بر برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی)

–   نتایج نشست مشترک بانک کشاورزی و وزارت جهادکشاورزی

–  اکبری،هادی،(۱۳۸۵)سرمایه گذاری در بخش کشاورزی،روزنامه ایران شماره ۳۵۱۰٫

–  سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در افق سال۲۰۵۰،

– ذوالانواری،مرتضی،(۱۳۸۸)،صندوق های توسعه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی و اصل۴۴، روزنامه دنیای اقتصاد،شماره ۱۸۹۶٫

–   سرمایه گذاری در بخش کشاورزی ۴/۸ درصد کاهش یافت،روزنامه سرمایه شماره ۱۱۰۵٫

–   توانایی ها و تنگناهای کشاورزی ، (۱۳۸۸)،روزنامه اطلاعات شماره ۲۴۶۰۶٫

–   مصاحبه خبرگزاری فارس با آقای مهدی کاظم نژاد،معاون موسسه پژوهشهای برنامه‌ریزی کشاورزی(۱۹آبان ۱۳۸۸).

مقدمه

. بخش کشاورزی به عنوان بخش پایه و استراتژیک  اقتصاد، تامین کننده غذا و مواد اولیه برای سایر بخش ها است.در صورت فعالیت مفید این بخش است که زمینه فعالیت و پیشرفت سایر بخش ها تهیه شده و کشور به سوی توسعه سوق می یابد. آنچه مهم است این است که توسعه و رونق صنایع با یک ابزار میسر نمی شود بخصوص بخش کشاورزی که به دلیل بهره وری پایین و داشتن ریسک های خارج از کنترل همواره به چندین ابزار حمایتی در کنار اعطای تسهیلات ارزان قیمت احتیاج دارد. در کشورهای پیشرفته بیش از ۱۰ نوع ابزار حمایتی متناسب با محصول تولیدی برای توسعه وپیشرفت بخش کشاورزی در اختیار می گیرند. بنابراین موتور محرک سرمایه گذاری بخش خصوصی در کشاورزی همان پشتیبانی سرمایه گذاری های زیربنایی دولت است. همچنین افزایش هدفمند میزان تسهیلات سرمایه ای بانک ها بویژه از نوع  ارزان قیمت می تواند موجب بهبود سرمایه گذاری در بخش کشاورزی باشد. به دلیل توسعه نیافتگی اقتصاد کشاورزی بازار محصولات کشاورزی همواره با محدودیتهای ساختاری روبرو بوده است. بورس کالای کشاورزی بازاری است که در چارچوب ساختار پیشبینی شده خود میتواند بخش قابل توجهی از مشکلات بازار سنتی را برطرف کرده و از این راه به حفظ، پایداری و توسعه بخش کشاورزی کمک نماید. دراین بازار همه بازیگران عرصه تولید و تجارت محصولات کشاوزری به درستی و به موقع تصمیمگیری کرده و کسی نمیتواند از رانت اطلاعات به نفع خود ودیگران استفاده کند.

کشاورزی در کل سه مرحله دارد به نام‌های کاشت، داشت و برداشت.

کشاورزی فرایند تولید غذا، علوفه، الیاف و دیگر محصولات بوسیله ازدیاد اصولی گیاهان بومی و حیوانات اهلی است. امروزه واژه کشاورزی تمام فعالیت های لازم جهت تولید غذا، علوفه و الیاف را تحت پوشش قرار میدهد، که شامل همه روش های ازدیاد و فراوری دام نیز می شود.

اقتصاد کشاورزی، در جهان امروز یکی از مشکلات اساسی بشر تأمین نیازهای غذایی است، به گونه‌ای که امنیت غذایی به عنوان یکی از اهداف مهم سرلوحه برنامه‌های دولتها قرار گرفته است. بدون شک به منظور نیل به امنیت غذایی علاوه بر اتخاذ سیاستهای مطلوب و برخورداری از منابع کافی باید تولید کشاورزی به گونه‌ای باشد که تمامی نیازهای جامعه را برآورده کند. از سوی دیگر تولید کشاورزی خود نیازمند دو گروه عوامل تولیدی می‌باشد. گروه اول، عوامل فیزیکی تولید از قبیل: زمین، بذر، آب، نیروی کار و غیره که وجود آنها از نظر کمی و کیفی شرط لازم تولید است و گروه دوم عوامل غیرفیزیکی تولید که ریشه در مدیریت و اقتصاد کشاورزی دارند. با توجه به اهمیت و ضرورت مدیریت و اقتصاد کشاورزی، این عامل به عنوان شرط کافی تولید تلقی می‌گردد. بنابراین به منظور تولید کشاورزی مطلوب و بهینه، وجود عوامل فیزیکی و غیرفیزیکی تولید در کنار یکدیگر لازم و ملزوم هم می‌باشند

 مهندسی اقتصاد کشاورزی

تعریف و هدف

اقتصاد کشاورزی به مجموعه‌ای از علوم و روشها اطلاق می‌شود که عوامل اقتصادی موثر در امور کشاورزی، روابط اقتصادی موجود بین عوامل تولید کشاورزی و کاربرد اصول اقتصادی را در تولید و توسعه کشاورزی مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. به بیان دیگر اقتصاد کشاورزی عبارت از کاربرد اصول و نظریه‌های اقتصاد عمومی در فرآیند تولید، مبادله، توزیع و مصرف مواد غذایی و مواد خام اولیه مورد نیاز سایر بخش هاست. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که اقتصاد کشاورزی، روش‌های چگونگی استفاده مطلوب و بهینه از منابع طبیعی در بخش کشاورزی را از طریق شیوه‌ها و ابزار کارآمد خود مورد مطالعه قرار می‌دهد. هدف از ایجاد این رشته، تربیت نیروهای متخصص و کارآمدی است که بتوانند با تکیه بر دانش و اندوخته‌های علمی و تجارب عملی خود به عنوان کارشناس اقتصاد کشاورزی به تهیه و تدوین طرح‌های توسعه کشاورزی و ارزیابی اقتصادی آنها در سطوح مختلف منطقه‌ای و یا ملی بپردازند و همچنین از طریق بکارگیری روش‌های تجزیه و تحلیل کمی و ارائه مدل‌های ریاضی در حل مسائل و مشکلات تولید، توزیع و یا مصرف مواد غذایی و مواد خام، راهکارهای مناسبی را ارائه می‌نمایند. متخصصان اقتصاد کشاورزی در فعالیت‌های آموزشی و تحقیقاتی مرتبط با مسائل اقتصادی بخش کشاورزی نیز می‌توانند همکاری نمایند.

 اهمیت و جایگاه  بخش کشاورزی در جامعه

با عنایت به اهمیت تولید کشاورزی در امنیت غذایی جامعه و نیز ضرورت توجه به ابعاد اقتصادی تولید، اقتصاد کشاورزی به عنوان یکی از شاخه‌های علوم کشاورزی از حدود یک قرن پیش در کنار سایر رشته‌های کشاورزی به تدریج مطرح شد و با سیر تکاملی‌اش امروزه به شکل یک دانش منسجم و مدرن در مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی در اختیار مشتاقان علم و جامعه کشاورزی قرار گرفته است. در عرصه فعالیت‌های زراعی، حضور متخصصانی که علاوه بر دانش کشاورزی، اصول علم اقتصاد را نیز فراگرفته باشند و بتوانند با استفاده از تجربیات و دانش خود، در زمینه برنامه‌ریزی و تهیه طرح‌های تولیدی محصولات کشاورزی بطور اقتصادی فعالیت کنند، از ضروریات تحول کشاورزی کشور است و این امر، جایگاه و اهمیت رشته مهندسی اقتصاد کشاورزی را به خوبی مشخص می‌کند

ویژگی های بخش کشاورزی:

۱-    درتولید محصولات زراعی و باغی زیستی لازم است از موادطبیعی نظیر کودهای آلی، کمپوست برای تقویت خاک و گیاه استفاده شود ودرمورد گوشت و محصولات لبنی می بایستی تغذیه حیوانات با محصولات کاملاً طبیعی صورت گیرد.

۲-    برای کاهش خسارت آفات و بیماریها از دشمنان طبیعی آنها و روشهای غیرشیمیایی استفاده شود.

۳-    برای مبارزه با علفهای هرز از مبارزه مکانیکی و سایر روش های غیرشیمیایی استفاده شود.

۴-    محصولات کشاورزی تولیدشده از طریق کشاورزی زیستی گرانتر از تولیدات سایر روشها می باشد.

۵-    مزرعه باید به نحوی مدیریت شود که حداکثر استفاده از موادغذایی به عمل آمده و کمترین ضایعات به جابماند.

 نام ایران به عنوان  کشور چهار فصل وجود اقلیم های مختلف با شرایط مختلف را در ذهن تداعی می سازد. برخورداری از ۲۹ میلیون هکتار اراضی مزروعی (Arable)،۱۲میلیون هکتار جنگل،قریب به۹۵ میلیون هکتار مرتع،دسترسی به منابع آبی به میزان ۱۲۰ میلیارد مترمکعب از پتانسیل های این بخش است،امادر مقابل ثلث میانگین بارندگی جهانی در برابر ۳ برابر تبخیر و تعرق استاندارد به دلیل قرار گرفتن بر روی کمربند خشکی و خشکسالی شرایط سرمایه گذاری در این بخش را خاص می کند. بنا به گزارش مرکز پژوهش های مجلس بیش از ۹۰ درصد آب  کشوردر بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیردکه اگر تنها راندمان کاربردی آب در این بخش به میزان ۵ درصد افزایش یابد، مقدار آب صرفه‌جویی شده معادل با کل نیاز بخش‌های دیگر خواهد بود

با وجود اینکه سهم بخش کشاورزی در اقتصاد ملی و امنیت غذایی کشور بالاست اما فقط ۵ درصد از کل سرمایه گذاری های کشور به این بخش اختصاص پیدا کرده است، یکی دیگر از مشکلات در بخش کشاورزی پایین بودن سطح تکنولوژی در این بخش است، فناوری های نوین کمتر در بخش کشاورزی  مورد استفاده قرار گرفته و همین باعث شده که در زمینه بهره وری عوامل تولید از منابع موجود در کشور به خوبی استفاده نشودبه عنوان مثال در مورد  مکانیزاسیون،  ایران هم از نظر ضریب مکانیزاسیون و هم از نظر درجه مکانیزاسیون در سطح بالایی قرار ندارد، از نظر آبیاری های نوین سطح کمی از اراضی تحت پوشش قرار دارد، کمتر از ده درصد بخش کشاورزی با سامانه های نوین آبیاری ، آبیاری می شود و مابقی به صورت سنتی است در نتیجه بهره وری آب دراین بخش پایین است. از آنجائیکه با افزایش درآمد کشاورزان ضمن بهبود سطح زندگی ,میل ورغبت این قشر زحمت کش به تداوم کار در این عرصه افزایش می یابد ولی باتوجه به عدم ساماندهی مناسب در عرصه بازاریابی وفروش محصولات کشاورزی ,کمترین سود حاصل از تولید ات این بخش عاید تولید کننده میگردد واین موضوع تمایل سرمایه گذاران به فعالیت در اینبخش را کمرنگ ساخته است.

حال با افزایش  جمعیت و نیاز این جمعیت به تامین غذا،کاهش سرانه زمین برای هر شاغل کشاورزی و گسترش خرده مالکی در کشور،وضعیت روبه گزار از اقتصاد معیشتی ، سهم بالای مصرف آب در بخش کشاورزی و افزایش نرخ بیکاری در میان شاغلین بخش و افزایش مهاجرت ازروستاها به شهرها شکاف وسیع مطالعه رفع چالش های موجود را روشن می سازد.

اهداف مهم بخش کشاورزی

۱-    تولید غذا با کیفیت و کمیت کافی ومناسب

۲-    حفظ وافزایش حاصلخیزی خاک در درازمدت

۳-    ایجاد توازن هماهنگ بین تولید محصولات کشاورزی

۴-    کاهش انواع آلودگیها در آب وخاک و هوا

۵-    حفظ سلامتی کشاورزان و تولیدکنندگان ازطریق ایجاد اکوسیستم سالم

۶-    تولید غذای سالم و متنوع

۷-    تولید منسوجات با دوام و کیفیت

۸-    حفظ تنوع ژنتیکی سیستم های تولید

۹-    حفاظت از منابع آب وگونه های زیستی و بهره برداری صحیح ازآنها و درنهایت حفظ محیط زیست

۱۰-افزایش درآمدکشاورزان وتولیدکنندگان وکاهش هزینه های تولید در مناطق کم بازده

عدم توازن سیاستگذاریها و مدیریت تولید در بخش کشاورزی:

بر اساس تکالیف برنامه چهارم توسعه کشور، رشد تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده بخش کشاورزی در سال ۱۳۸۸ به طور متوسط ۵/۶ درصد بوده و رقم تولید ناخالص بخش کشاورزی معادل ۶/۱۶۳ هزار میلیارد ریال خواهد بود. میزان رشد این شاخص نسبت به رقم ۱/۳ درصد متوسط سالیانه طی دوره ۸۰ – ۱۳۷۰ حدود ۴/۳ درصد افزایش دارد که البته بر اساس فاکتورهای موثر در این شاخص از جمله سرمایه گذاری، بهره وری تولید، رشد دانش و فناوری، افزایش راندمان عملکرد در واحد سطح و منابع تزریق شده به بخش، رقم معقولی است. پیش بینی رشد ۵/۶ درصدی ارزش افزوده بخش کشاورزی از مجموع رشد ۴/۱ درصدی این شاخص از محل منابع تولید و همچنین رشد ۴/۵ درصدی این شاخص از محل ارتقای بهره وری عوامل حاصل شده است که البته در سال جاری گزارش ارزیابی کمی منتشر شده ای از عملکرد این شاخص و اجرای آن وجود ندارد. قوانین و مقررات فعلی بر اساس احکام سند چشم انداز ۲۰ ساله و برنامه چهارم توسعه به وضوح رشد پایدار بخش کشاورزی را با مدنظر قرار دادن ظرفیتهای بالقوه کشور هدف گذاری کرده اند.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .