عنوان :

مقاله مطالعات نیمه تفضیلی حوزه آبخیز کوهرنگ

تعداد صفحات : ۵۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

استان چهار محال و بختیاری از سال ۱۳۵۲ به عنوان یک استان مستقل فعالیت خود را آغاز کرد. یکی از شهرستانهای استان کوهرنگ می باشد که شامل ۲ بخش مرکزی وبازفت که دارای دهستان های بازفت و دو آب وسمسام می باشد. حوزه آبخیز مورد مطالعه یکی از زیر حوزه های حوزه آبخیز کوهرنگ می باشد حوزه ضراب آباد از لحاظ اقلیمی جزء مناطق مرطوب تا نیم مرطوب بوده و بارش سالیانه بیشتر به صورت برف است به طوری که در بیشتر ماههای سال ما شاهد یخبندان در منطقه هستیم .

از آنجا که حیات انسان وابسته به تامین هر چه بیشتر آب است حفظ پوشش گیاهی و احیاء حوزه های آبخیز به منظور نفوذ بیشتر نزولات آسمانی و تبدیل آب و هوا و ایجاد فضای سبز و مهمتر ازهمه تامین علوفه مورد نیاز برای دامهای عشایر  منطقه به منظور تولید هر چه بیشتر گوشت،  فرآورده های دامی، بررسی علل تخریب مراتع اهمیت خاصی به خود می گیرد.

استفاده بی رویه بدون اعمال مدیریت موجب کاهش و گاهی نیز ویرانی و نابودی جوامع نباتی حتی با پتانسیل بالا تولید گردیده است. بهره برداران از منابع طبیعی به این نکته توجه نداشته اند که استفاده بی رویه و نابهنگام از مراتع مانع تکثیر طبیعی آنها گردیده و بازگشت و ترمیم مراتع چرا شده و تخریب یافته که در آن گونه های مهاجم و غیر خوشخوراک و سمی ظاهر شده اند به زمانی طولانی نیاز دارد به همین دلیل متأسفانه سطح وسیعی از مراتع بسیار خوب کشور دچار نابسامانی گردیده و در معرض تخریب ونابودی مسلم قرار گرفته است این موضوع حتی در منطقه مورد مطالعه که از بارندگی خوبی برخوردار است نیز مزید بر علت شده و لزوم توجه و اعمال روشهای مدیریت و کنترل حساب شده و دقیق را می طلبد در این رهگذر نوع روشهای مدیریت با توجه به وضعیت اکولوژیکی و اوضاع اقلیمی و نوع ترکیت جامعه گیاهی متفاوت می باشد و مناسبترین روش با توجه به بررسی عوامل فوق در هرمنطقه انتخاب و اعمال می گردد از مطالعه پوشش گیاهی به این نتییجه می رسیم کم در سطح حوزه گونه غالب را گیاهان با درجه خوشخوراکی II و عمدتاً گیاهان کلاس III تشکیل داده اند گر چه این موضوع در فرسایشهای خاک جلوگیری می کند ولی وجود این گیاهان از تولیدات مرتع می کاهد لذا با بررسی عوامل فوق در منطقه مورد مطالعه هرگونه کار اصلاحی می توانیم انجام دهیم البته اگر کار اصولی انجام دهیم.و هدف اصلی احیاء و توسعه منطقه با اولویت دادن به وضع زندگی عشایر منطقه و افزایش درآمد آنها از طریق افزایش تولید علوفه مرتع و تولید فراوده های دامی به منظور تأمین نیازهای اقتصادی انسانها و مردم منطقه می باشد.

واژه های کلیدی: حوزه آبخیز کوهرنگ، حوزه ضراب آباد، پوشش گیاهی ، آب، مرتع، چرای زود رس، روشهای اصلاح و احیاء،

فهرست مطالب

پیشگفتار    ۱
فصل اول: کلیات    ۳
۱- کلیات راجع به منطقه    ۳
۱-۱مطالعات فیزیوگرافی    ۴
۲-۱مطالعات هوا و اقلیم شناسی    ۴
۳-۱ مطالعات فرسایش و رسوب    ۵
۴-۱مطالعات پوشش گیاهی    ۵
۱-۴-۱-اهمیت پوشش گیاهی:    ۶
۱-۱-۴-۱-ارزش اقتصادی و پوشش گیاهی:    ۶
۲-۱-۴-۱-پوشش گیاهی و حفاظت محیط زیست:    ۷
۳-۱-۴-۱-فراوره های فرعی مرتع:    ۷
۴-۱-۴-۱- اهمیت پوشش گیاهی در حفاظت آب و خاک:    ۷
۵-۱ بررسی کلی فلور منطقه:    ۸
فصل دوم:    ۹
۱-۲ -بررسیهای جانبی    ۹
۱-۱-۲ عوامل عمده تخریب مراتع در حوزه ضراب آباد    ۹
۱-۱-۱-۲ چرای زود رس    ۹
۲-۱-۱-۲-عدم پراکنش یکنواخت دام در مرتع    ۱۰
۳-۱-۱-۲- تبدیل مراتع به دیمزارها    ۱۱
۴-۱-۱-۲- عدم واگذاری و ممیزی مراتع و کنترل دام در پلاکهای ممیزی شده:    ۱۱
۵-۱-۱-۲- بوته کنی    ۱۲
۲-۲ طبقه بندی تیپ های مرتعی از نظر حفاظت خاک:    ۱۲
فصل اول:    ۱۴
۱-۱ مسائل روشهای اصلاح و احیاء مراتع    ۱۴
۱-۱-۱- احیاء مراتع قابلیت ها و امکانات    ۱۴
۲-۱-۱ اهداف و سیاستها:    ۱۵
۳-۱-۱-برنامه های مدیریت و احیاء مراتع:    ۱۵
۲-۱سیستم چرای آزاد (Free urazing)    ۱۶
۳-۱-چرای بسته    ۱۷
۴-۱-شیوه مرتعداری تعادلی    ۱۷
۱-۴-۱-سیستم چرای تناوبی Rotation Crazing system    ۱۷
۵-۱ – مرتعداری طبیعی    ۱۸
۱-۵-۱ سیستم های چرائی اعمال شده برای شیوه مرتعداری طبیعی    ۱۹
۱-۱-۵-۱ سیستم چرایی تأخیری Derfreed Grazing System    ۱۹
۲-۱-۵-۱- سیستم چرای تأخیری- تناوبی Defreed Rotation Grozing System    ۲۰
۳-۱-۵-۱- سیستم استراحتی- شادابی Rest Ratation Grazing System    ۲۲
۶-۱: جلوگیری از چرای زودرس    ۲۳
۷-۱: فصل چرا    ۲۳
۸-۱:تکرار چرا:    ۲۴
۹-۱: زمان خروج دام از مرتع    ۲۴
۱۰-۱: تعادل دام و مرتع    ۲۵
۱۱-۱ : کشتار به موقع دام    ۲۶
۱۲-۱: تأمین منابع آب دام    ۲۷
۱۳-۱-مبارزه با گیاهان سمی و غیرخوشخوراک    ۲۸
۱-۱۳-۱: اهداف آتش سوزی    ۲۹
۱۴-۱: مرتعداری مصنوعی:    ۲۹
۱-۱۴-۱: مرتع کاری:    ۳۰
۱-۱-۱۴-۱: بذرپاشی:    ۳۰
۲-۱-۱۴-۱:آماده کردن بستر کشت    ۳۱
۳-۱-۱۴-۱: حفاطت پس از کشت:    ۳۱
۵-۱-۱۴-۱:گونه های مناسب جهت عملیات بذرپاشی    ۳۲
۶-۱-۱۴-۱: کودپاشی:    ۳۲
۷-۱-۱۴-۱: میزان کوددهی:    ۳۴
۸-۱-۱۴-۱: قرق    ۳۴
۱-۸-۱-۱۴-۱:قرق دائم:    ۳۵
۲-۸-۱-۱۴-۱: قرق موقت:    ۳۵
۱۵-۱: عملیات اصلاح مکانیکی    ۳۶
۱-۱۵-۱: ایجاد شیار روی خطوط میزان(Contorfaro):    ۳۶
۱۶-۱ : آموزش و ترویج    ۳۸
۱۷-۱: مراحل اصلاح مراتع ضراب آباد    ۳۹
۱۸-۱: نکاتی در مورد نقشه اصلاح و توسعه مراتع حوزه آبخیز ضراب آباد.    ۳۹
فصل دوم:    ۴۱
۱-۲-نتایج و پیشنهادات    ۴۱
۱-۱-۲-الف- مشکلات مسائل و محدودیتها    ۴۱
۲-۱-۲-ب-پیشنهادها برای حل مسائل و محدودیتها    ۴۱
منابع و ماخذ:    ۴۵
عنوان:    ۴۸
مطالعات نیمه تفضیلی حوزه آبخیز کوهرنگ    ۴۸
زیر حوزه ضراب آباد    ۴۸

منابع و ماخذ:

۱-   باغستانی ناصر، قاسمی اصغر –۱۳۸۱- جزوه / مرتعداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه آزاد میبد

۲-   حکیمی محمد جواد- ۱۳۸۰ جزوه شناسایی گیاهان مرتعی ۱ و ۲

۳-   زارع احمد- ۱۳۸۲ جزوه اصلاح و توسعه مراتع، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

۴-   مصداقی-م- ۱۳۷۷، مرتعداری در ایران، چاپ سوم، انتشارات آستان قدس

۵-   مقدم- محمد رضا، ۱۳۷۷، مرتع و مرتعداری ، چاپ دوم، موسسه انتشارات دانشگاه تهران

۶-    قاسمی اصغر، جزوه شناسایی گیاهان مرتعی ۱ و ۲، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

۷-  نادعلی سبزی رژیان، پایان نامه کار شناسی، مطالعات نیمه تفضیلی حوزه آبخیز ده بالا (بخش توسعه و اصلاح مراتع) سال۱۳۸۰

پیشگفتار

منابع طبیعی بستر حیات بوده و حفظ و احیا‌ء این منابع می تواند علاوه بر  فواید عدیده ای که در بر خواهد داشت باعث رونق کشاورزی و افزایش تولیدات آ‌ن باشد منابع طبیعی اگر چه سرمایه امنیت ملی وتعلق به مردمان سرزمینی که در آن زندگی می کنند می باشد، ولی منطقی تر این است که بهتر و آبادتر به ‌آیندگان تحویل  گردد. اما در کشور ما مثل بسیاری از نقاط جهان به این منابع به عنوان سرمایه، بلکه به چشم سود بار ‌آورده و منفعت بی زحمت نگریسته و همیشه وجه المصالی دیگر طرحها و برنامه ها قرار گرفته است به عبارت دیگر اداره منابع طبیعی چون هیزمی است که هم در عزا و هم در شادی سوزانده میشود و بدین ترتیب پیکره این منابع درطی اعصار و قرون از یکسو در اثر بهره وری بی رویه و اعمال روشهای تخریبی آماج ویرانگری و از سوی دیگر ساختار فرهنگی جامعه نیز کم و بیش با چنین روندی از بهره برداری و تخریب هماهنگ شده است. اگر در کار کشاورزی هر برداشتی مستلزم فعالیتهایی در زمینه کاشت و داشت است درکار منابع طبیعی به خصوص مراتع فقط وفقط برداشت است که به طور دائم مطرح بوده است تا انجا که بسیاری از بهره برداران وحتی برنامه ریزان حد ومرزی را برای توان این منابع منظور نکرده و یکطرفه برای تحقق اهدافی چون تامین مواد غذایی، خود کفایی در زمینه تولید مواد گوشتی و لبنی و تامین آب لازم برای کشاورزی و منفعت روی این منابع حساب باز کرده اند.

این امر درنهایت سبب گردیده که از یک سو حفظ و احیاء و توسعه منابع طبیعی کمتر مورد توجه قرار گرفته و از سویی دیگربه علت توان محدود و عدم امکانات کافی سایر طرحها و برنامه های که روی این منابع بی رویه حساب باز کرده اند عملاً و دراجرا با شکست روبرو شده اند بدون تردید هیچ برنامه ای درزمینه عمران وآبادی موفق نخواهد بود مگر با انجام برنامه های حفظ و احیاء و توسعه منابع طبیعی .

فصل اول: کلیات

۱- کلیات راجع به منطقه

استان چهار محال و بختیاری از سال ۱۳۵۲ به عنوان یک استان مستقل فعالیت خود را آغاز کرد. اکنون این استان دارای ۶ شهرستان (شهرکرد، بروجن، فارسان، لردگان، اردل و کوهرنگ) و ۲۶ شهر و۱۶ دهستان و۵۰۹ روستا و ۹۱۹ نقطه جغرافیایی می باشد استان چهار محال وبختیاری در جنوب غربی ایران قرار گرفته همجوار استانهای خوزستان و لرستان و کهکلیویه و بویر احمد و اصفهان می باشد این استان جزء مناطق کوهستانی جنوب غربی ایران محسوب می گردد و بین  تا  عرض شمالی و تا   طول شرقی گرینویچ قرار دارد.

مرکز استان با ۲۱۵۰ متر ارتفاع درمیان مراکز  استانها بلندترین است کوههای بلند زاگرس به صورت نواری در تمام استان از شمال غرب تا جنوب شرق امتداد دارد. به طوری که ۷۶% مساحت را کوهها و تپه ها تشکیل می دهد و معروفترین ارتفاعات استان زردکوه می باشدو مرتفع ترین آن کلونجی نام دارد ارتفاعات زرد کوه به دلیل یخچالها و شکل خاص مورد توجه کوهنوردان است. یکی از شهرستانهای استان کوهرنگ می باشد که شامل ۲ بخش مرکزی وبازفت که دارای دهستان های بازفت و دو آب وسمسام می باشد حوزه آبخیز مورد مطالعه یکی از زیر حوزه های حوزه آبخیز کوهرنگ می باشد حوزه ضراب آباد از لحاظ اقلیمی جزء مناطق مرطوب تا نیم مرطوب بوده و بارش سالیانه بیشتر به صورت برف است به طوری که در بیشتر ماههای سال ما شاهد یخبندان در منطقه هستیم

۱-۱مطالعات فیزیوگرافی

حوزه آبخیز ضراب آباد یکی از زیر حوزه های حوزه آبخیز  کوهرنگ به شمار می آید که در ۸۰ کیلومتری شمال غرب شهر کرد می باشد این حوزه از شمال به شهرک عشایر نشین ضراب آباد از شرق به کوه ضراب و از غرب به کوه مراالاس و چشمه گل گوشکک محدود می گردد این زیر حوزه بین دو عرض جغرافیاییو  و طول جغرافیایی  و  قرار دارد مساحت این حوزه ۱/۱۰ کیلومتر مربع معادل ۱۰۱۰ هکتار و محیط آن معادل ۱۷ کیلومتر و طول آن که برابر با طول آبراهه اصلی است حدود۴/۷ کیلومتر می باشد بلندترین نقطه کوه ضراب با ارتفاع ۳۴۲۰ متر و پایین ترین نقطه درشمال غرب یعنی خروجی حوزه با ارتفاع ۲۳۶۵ متر می باشد که ابتدا و انتهای حوزه با هم ۱۰۵۵ متر اختلاف ارتفاع دارند کل آبراهه موجود ۱۶ کیلومتر و بلندترین طول آبراهه آن نیز ۸ کیلومتر میباشد.

۲-۱مطالعات هوا و اقلیم شناسی

باد غالب این حوزه به شمال غرب (NW) میباشد و جهات بعدی آن به ترتیب عبارتند از ۱(W)  ۲(SW   ۳(S)  ۴(SE)  ۵(N)  ۶(NW)  ۷(E) رطوبت نسبی این منطقه ۶۳۹/۴۴ درصد و تبخیر تعرق واقعی ۴۳/۵۱۷ میلیمتر میباشد طول دوره یخبندان به متوسط در طول سال ۱۲۰ روز و گرمترین ماه سال مرداد ماه با ۲۲ درجه سانتی گراد بالای صفر و سردترین ماه سال دی ماه با حداقل دمای ماهیانه ۴/۱۴ می باشد میانگین سالانه دما ۹/۴ درجه سانتی گراد و میانگین حداکثر بارندگی ۲۴ ساعته طبق آمار ۱۷ ساله ۴/۱۳۴ میلیمتر میباشد بارش متوسط سالیانه منطقه بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیمتر می باشد.

۳-۱ مطالعات فرسایش و رسوب

در حوزه مورد مطالعه به دلیل درصد بالای پوشش گیاهی وهمچنین وجود قلوه سنگها در سطح منطقه و نیز وجود رخنمون های سنگی از جنس آهک و بارش به صورت برف  آثار فرسایش کمتر دیده می شود  و بیشتر فرسایش، فرسایش سطحی می باشد.

۴-۱مطالعات پوشش گیاهی

درحوزه مورد مطالعه رویشگاهها بر روی سنگهای آهکی مارنی قرار دارند که اغلب گون ها و دامنه می باشد. انواع دیگر گونه ها به صورت پراکنده در بین این گیاهان دیده می شود هر چه به سطح ارتفاعات یعنی تا ارتفاع ۲۹۰۰ متر به بالا گیاهان حالت بالشتکی به خود گرفته و ترکیب گیاهان عوض می شود البته تغییر این اکوتون به صورت که باعث تغییر تیپ شود وجود ندارد در دامنه هایی که به دو طرف آبراهه ها قرار داشتند یا به صورت رو به شمال و شرق و یا به صورت جنوب و غرب وجود داشتند پوشش گیاهی از لحاظ تراکم فرق میکند در دامنه های رو به شمال و شرق یعنی دامنه ها جنوبی وغربی به دلیل تابش بیشتر نور خورشید رطوبت کمتری در سطح خاک وجود دارد و در نتیجه پوشش کمتر است در دامنه های رو به جنوب وغرب یعنی دامنه های شمالی وشرقی به دلیل وجود رطوبت کافی، به علت عدم تابش بیش از حد  خورشید  تراکم بیشتر می باشد شروع دوره رشد گیاهی نیمه دوم فروردین می باشد که البته در ارتفاعات پایین اوایل فروردین در دامنه ها نیز به همین صورت می باشد در دامنه های جنوبی وغربی طول دوره رویشی بیشتر است البته نوع گونه گیاهی نیز موثر می باشد. طول دوره رشد به طور متوسط ۱۵۰ روز می باشد در منطقه کمتر گیاه علفی و گراسها وجود دارد و گیاهان بیشتر کلاس II و یا کلاسIII می باشد پوشش گیاهی از شیب ۵% شروع شده و تا شیب ۴۰% و گاهی تا شیب های ۶۰% ادامه می یابد پوشش های گیاهی همان طور که مشهود است عوامل مختلفی از قبیل اقلیم، خاک، پتوگرافی، به طور مجزا و یا دسته جمعی در توسعه و تکامل جوامع گیاهی مختلف موثر است که جدای از این مسائل انسان و دام نیز در این دگرگونی ها نقش به سزایی دارند در نقطه مورد مطالعه دو تیپ گیاهی مشاهده شد که در نقشه اصلاح مشخص شده است این تیپها در دامنه های جنوبی و شمالی وجود دارند که پوشش غالب آنها گون و دافنه می باشد وضعیت مرتع متوسط و از لحاظ گرایش مرتع گرایشی ثابت دارد علوفه تولیدی در کل سطح مراتع که معادل ۷۰۰ هکتار است ظرفیت چرای دامی را به میزان ۱۶۰۰ واحد دامی در بر می گیرد که با توجه به تعداد دام موجود درمنطقه که ۲۰۰۰ تا ۲۲۰۰ واحد دامی اهم از گوسفند وبز می باشد حدوداً ۴۰۰ تا ۶۰۰ واحد دامی ازظرفیت مرتع مازاد می باشد

 ۱-۴-۱-اهمیت پوشش گیاهی:

پوشش گیاهی برای انسان و محیط زیست از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است که می توان موارد زیر اشاره کرد.

۱-۱-۴-۱-ارزش اقتصادی و پوشش گیاهی:

طبق برآورد انجام شده مراتع ایران با مساحتی حدود ۹۰ میلیون هکتار سالیانه ۱۰ میلیون تن علوفه تولید می کنند و اگر هر کیلوگرم علوفه مراتع به طور متوسط ۷۰۰ ریال قیمت داشته باشد در مراتع ایران ارزش علوفه تولیدی برابر با سالیانه ۷۰۰۰ میلیارد ریال خواهد بود ولی ارزش و اهمیت مراتع به تولید علوفه و گوشت قرمز محدود نمی شود و حفاظت خاک و تغذیه سفره های آبهای زیر زمینی تولید فرآورده های فرعی مرتع حیات وحش و ارزش تفرجگاهی و بالاخره حفاظت محیط زیست از ارزش فوق العاده ای برخوردار است.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .