عنوان :

مقاله معماری مسجد احمد بن طولون

تعداد صفحات : ۲۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

ابن طولون ، جامع سومین مسجد ساخته مسلمانان در مصر و یکی از بزرگترین مساجد کهن جهان اسلام که به فرمان احمد بن طولن در ناحیه القطایع در حومه فسطاط بر روی جبل یشکر برپا گردید .در این مقاله ویژگی های معماری از جمله تزئینات بنا ، سقف، فواره، زیاده، مناره و سرگذشت مسجد در دوره های بعد را توضیح می دهد. مسجد دارای مناره سنگی کوچکی است که پلکان آن در خارج دارد. داستان ساختن یک نمونه کاغذی به وسیله احمد بن طولون و دستور او برای ساختن مناره ای مشابه آن به وسیله معمار مسجد که ابن دقماق و مقریزی نقل کرده اند، توجیهی است برای کاربرد مناره حلزونی شکل که نخستین بار در مصر ساخته می شد.

واژه های کلیدی: مسجد ابن طولون، تزئینات بنا ، سقف، فواره، زیاده، مناره،

فهرست مطالب

مسجد احمد ابن طولون    ۴
ویژگی های معماری     ۵
تزئینات بنا    ۷
سقف     ۹
فواره     ۹
زیاده     ۱۰
مناره     ۱۲
سرگذشت مسجد در دوره های بعد    ۱۲
۱ . ساختمان گنبد دار وسط صحن     ۱۵
۲ . محراب     ۱۶
۳ . گشودن دهانه مدوری در سقف    ۱۸
۴ . منبر     ۱۸
۵ . مناره     ۱۸
مناره مسجد ابن طولون    ۲۲

مسجد احمد ابن طولون

ابن طولون ، جامع سومین مسجد ساخته مسلمانان در مصر و یکی از بزرگترین مساجد کهن جهان اسلام که به فرمان احمد بن طولن در ناحیه القطایع در حومه فسطاط بر روی جبل یشکر برپا گردید . کندی گوید : احمد ابن طولن در ۲۵۹ ق دستور داد تا مسجد جامعی بسازند و نیز می گوید در ۲۶۴ ق ساختمان آن آغاز و در ۲۶۶ ق پایان گرفت ، اما به گفته کرسول ساختمان ان در ۲۶۵ ق پایان یافته است و وجود کتیبه ای  بر یکی از جرز های سمت قبله مسجد تاریخ برپایی بنا در رمضان ۲۶۵ است و وجود کتیبه ای بر یکی از جرز های سمت قبله مسجد که حاوی تاریخ بر پایی بنا در رمضان ۲۶۵ است ، این مطلب را تاکید  می کند )

ویژگی های معماری :

مسجد از نظر معماری طرحی بسیار ساده دارد . بنا شامل یک صحن مربع به ابعاد تقریبی ۹۲ متر است که از ۳ سو رواقی با ۱۳ چشمه طاق در ۲ ردیف ، و از سوی قبله(جنوب شرقی )رواقی با ۱۷ چشمه طاق در ۵ ردیف را در بر می گیرد . با احتساب عرض رواق ها مجموع بنا و صحن مستطیلی است که به ابعاد ۲۶/۱۲۲ و ۳۳/۱۴۰ متر . در بنای مسجد به جای ستون از جرز بهره گرفته اند .کلیه دیوار ها ، جرز ها و چشمه ها ی شبستان ها یکسره از آجر سرخ رنگ به اندازها های ۵/۴ در  ۵/۸ تا ۸ در ۱۸ تا ۱۹ سانتی متر در ملاطی ضخیم  چیده شده و یک قشر گچ سخت آنها راپوشانیده است .

طاق ها از نوع نوک تیز (شکسته) است و پایه های حمال آن را جرز های مکعب مستطیل ستبر به ابعاد ۴۶/۲ در ۲۷/۱ متر تشکیل می دهد که به فاصله ۶۰/۴ متر از یکدیگر قرار دارند . نمونه پیشین این گونه جرز ها در مساجد المتوکل و ابودلف در سامره نیز دیده میشود

( شاید بتوان به روایت بلوی را در مورد نیاز به ۳۰۰ ستون برای ساختن مساجد مورد نظر احمد بن طولون و پیشنهاد معمار مصرانی سازنده مسجد برلی ساختن بنایی مه به جز ۲ ستون سمت قبله (محراب ) به ستون دیگری نیاز نداشته باشد توجیهی برای این روش جدیدو ناشناخته در معماری مساجد مصر دانست . نیم ستون های کاذب ۴ نبش جرز ها را با آجر تراشیده ساخته اند و طاق های روی آن کمی از پایه خود پیش تر آمده و در بالای هر جرز به منظور تقویت ، روکوبی چوبی با اتصال دم چلچله ای نصب شده است .

هر چند  طاق های مساجد در سرزمین های غربی اسلامی به طور کلی از نوع هلالی است ، ولی در مسجد ابن طولون از طاق های شکسته نوک تیز استفاده شده است . یکی از امتیازات فنی این طاق ها کاستن از وزن پشت بغل های بین قوس ها ست . در بالای هر جرز و فاصله میان دو طاق یک روزنه نور گیر ایجاد شده  که افزون بر کاربرد روشنایی ، سبب ظرافت و سبک تر  کردن بنا شده است ، بی آنکه از استحکام آن بکاهد . این روزنه ها نیز دارای طاق های نوک تیز واقع بر ستون های کوچک است .

تزئینات بنا

در معماری اسلامی تزئینات مساجد از دو دیدگاه متفاوت به کار گرفته شده است  . در بیشترین آنها برای نشان دادن اهمیت و جلب توجه نماز گزاران به محل مشخصی چون محراب ، عوامل تزئینی چشم گیری در آن به کار گرفته اند و در شماری کمتر معماران کوشیده اند تا به یاری نقش های یکسان و هماهنگ بنا را از وحدت کامل برخودردار کنند که در مسجد ابن طولون چنین است گچ بری تنها عامل تزئینی  این بنا به بخش های اصلی ساختمان چون سر ستوان ها ، سطح زیرین طاق ها ، روزنه های نور گیر و پنجره ها غنایی ویژه بخشیده و در سر ستون ها که به سبک کرنتی است ، نقوش برگ کنگری متداول این سبک ،به برگ مو سبک سامره تغییر یافته است.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .