عنوان :
مقاله ملی شدن صنعت نفت
تعداد صفحات : ۲۰
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، همجواری نام ایران و آمریکا را بسیاری از حوادث سیاسی به چشم دیده است. نوشتار حاضر پیرامون یکی از نقاط عطف تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران صنعت ملی شدن نفت می باشد؛ به گونه ای که نوع همجواری مزبور را نشان دهد.
در بین دولت های استعمارگر آمریکا آخرین کشوری است که ایران را به عنوان محلی برای استعمارگری برگزید. قبل از آمریکا روسیه و انگلیس در دراز مدت درصدد به مستعمره گرفتن ایران بودند. آمریکا با اینکه نسبت به سایر استعماگران دولتی جوان محسوب می شد، ولی ضررهایی که از این کشور به ایران و ملت ایران رسید بیش از سایر استعمارگران بود.
مهمترین نهضت مردمی در بین دو اتفاق مهم انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی ایران، نهضت ملی شدن صنعت نفت بود که درباره ی این رویداد مهم تاریخ معاصر ایران هنوز مسائل گوناگون مکتوم یا پنهان مانده است که باید درباره ی آنها به بررسی پرداخت. این کودتا، اولین کودتایی بود که با مداخله مستقیم و علنی دو دولت خارجی، (انگلیس، آمریکا) بویژه آمریکا، برای سرنگون کردن یک دولت ملّی، با همکاری محمدرضا پهلوی و به دست چند مزدور داخلی انجام گرفت. اصل مطلب، سرکوب کردن نهضت ملی ایران و جلوگیری از ملی شدن نفت بود؛ و سرانجام معامله بدین نحو ختم شد، که جای شرکت نفت انگلیس و ایران را یک کنسرسیوم بین المللی، که شرکت های نفت آمریکایی نیز در آن سهیم باشند بگیرد و انگلیسی ها که پس از خلع ید و اخراج از ایران، موقعیت انحصاری خود را در خاورمیانه از دست داده بودند، دوباره به ایران بازگردند و چهل درصد از سهام کنسرسیوم را مالک شوند.
کودتای ۲۸ مرداد و نتایج ناشی از آن به حدّی در زندگی اجتماعی و سیاسی مردم ایران مهم است که باید درباره آن از جنبه های گوناگون بررسی و تحقیق بعمل آید. بی گمان مداخله آمریکا در براندازی دولت دکتر مصدق، نقطه عطفی در روابط روزافزون ایران و آمریکا و آغازی بر نفرت ایرانیان از این دولت استعمارگر محسوب می شود. هر چند که رژیم شاه این نقطه عطف را مثبت ارزیابی کرد و به همین دلیل نیز روابط ایران و آمریکا در بیست و پنج سال بعد از کودتا و تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بسیار گسترش یافت، امّا این اقدام آمریکا همواره موجب بدبینی و یأس و نفرت مردم ایران از آمریکایی ها شد و سرانجام پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به دشمنی آشکار با آمریکا و قطع کامل روابط ایران با این کشور استعمارگر انجامید
واژگان کلیدی: صنعت، نفت، مصدق،آمریکا، مردم
فهرست مطالب
چکیده ۴
مقدمه ۵
ملی شدن صنعت ۶
مصدق پس از ملی شدن ۷
آمریکا و ملی شدن صنعت نفت ۱۱
حضور آمریکایی ها در ایران ۱۲
آمریکا و نفت ایران ۱۴
آمریکا و دولت مصدق ۱۵
آمریکا و ملی شدن نفت ایران ۱۶
نتیجه گیری ۱۸
منابع ۱۹
منابع
۱. ر.ک: مکی، حسین، استیضاح حسین مکی، بقایی، حائری‌زاده از دولت ساعد، تهران، امیرکبیر، چ ۳، ۱۳۵۷ش، ص ۸.
۲. دهنوی، م، مجموعه‌ای از مکتوبات، سخنرانیها و پیامهای آیت‌الله کاشانی، تهران، چاپخش، ج، ۱۳۶۱ش، ص ۵۷.
۳. حسینیان، روح‌الله، بیست سال تکاپوی اسلام شیعی در ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۱ش، صص ۱۰۴ـ۱۰۰، به نقل از مطبوعات سال ۱۳۲۹ و روحانیت و اسرار فاش نشده از نهضت ملی شدن صنعت نفت; ترکمان، محمد، نقدی بر مصدق و نبرد قدرت، تهران، رسا، ۱۳۷۱ش، صص ۲۸ و ۳۲ و ۶۵ـ۴۵.
۴ . ترکمان، محمد، نقدی بر مصدق و نبرد قدرت، ، تهران، رسا، ۱۳۷۱ش، ص ۲۸.
۵ ایرانی، ناصر، بحران دمکراسی در ایران، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۱ش، صص ۸۳ـ۸۲.
۶ همو، ایران کوه آتشفشان، ترجمه سیدمحمد اصفیای، تهران، بی‌نا، ۱۳۵۸ش، ضمائم، ص ۱۸۴.
۷ خوش‌نیت، سیدحسین، سیدمجتبی نواب صفوی، اندیشه‌ها و مبارزات و شهادت او، تهران، منشور برادری، ۱۳۶۰ش، ص ۵۱.
۸ ر.ک: همان، صص ۷۵ـ۷۲.
۹ ر.ک: همان. صص ۷۷ـ۷۵.
۱۰ ر.ک: سفری، محمدعلی، قلم و سیاست، ج ۱، تهران، نامک، ۱۳۷۱ش، ص ۴۲۲.
۱۱ . نجاتی، غلامرضا، جنبش ملی شدن صنعت نفت و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تهران، شرکت انتشار، ۱۳۶۶ش، ص ۱۲۶.
۱۲ . ر.ک: سفری، محمد علی، پیشین، ص ۴۴۵.
مقدمه
مجلس شانزدهم از ویژگی خاصی درتاریخ تحولات برخوردار است. دراین مجلس فراکسیون اقلیت به رهبری مصدق شکل گرفت و فرصت مناسبی یافت برای اینکه خواسته دیرین خود را از سیستم حاکم استعماری مطالبه کند.
آیت الله کاشانی در سال ۱۳۲۷ در اطلاعیه شدید الحنی خواستار لغو امتیاز شده بود که بدین سبب، در سن هفتاد سالگی پس از ضرب و شتم فراوان به قلعه فلک الافلاک خرم آباد و سپس به لبنان تبعید شده بود.
آیت الله کاشانی در مجلس شانزدهم به عنوان نماینده مردم تهران انتخاب و به همراه دکتر مصدق که رهبری جبهه ملی را به عهده داشت به پشتیبانی اجتماعات مردمی و مطبوعات به همراه گروه کثیری از آیات عظام و علمای برجسته ای نظیر خوانساری (از مراجع ثلاث قم )، بهاالدین محلاتی ، عباسعلی شاهرودی ، سیدحسن چهارسوقی ، شیخ باقر رسولی ، سیدمحمود روحانی قمی ، شیخ محمدرضا کلباسی ، حاج شیخ مهدی نجفی ، فقیه سبزواری و گروه کثیری از روحانیون فعال و مبارز مانند حاج سیدحسین خادمی و حاج شیخ مرتضی مدرسی اردکانی ، حاج سیدمصطفی سیدالعراقین و… از این حرکت حمایت می کردند. آیت الله العظمی بروجردی نیز از نهضت نفت «ضمنی ولی آشکارا» حمایت می کرد و به علمای تهران نامه نوشت که نباید با این حرکت مخالفت کنند.( روبین، باری؛ جنگ قدرتها در ایران، ترجمه محمود مشرقی، تهران، آشتیانی، ۱۳۶۳، ص۸۵.)
ملی شدن صنعت
مقابله با فشارهای سیاسی و نظامی؛ توجیه جامعه بین الملل؛ اقناع،چانه زنی و نهایتا از میان برداشتن مخالفین این جریان و… از هزینه هایی است که در راه ملی شدن صنعت نفت پرداخته شد. رزم آرا، نخست وزیر ، با تاکید فراوان بر غیر عملی خواندن این کار و ترساندن مردم از عواقب این کار، با توجه به موقعیت ویژه اش به بزرگترین و مهمترین مانع داخلی خواست ملی مبدل گشت. وی پس از آنکه در کمیسیون نفت مجلس بر غیر عملی بودن این این کار تاکید داشت، پس از سه روزدر مسجد شاه ، به ضرب گلوله خلیل طهماسبی عضو «فداییان اسلام » به قتل رسید.
این حرکت مورد تایید دیگر حامیان ملی شدن صنعت نفت نیز قرار گرفت. آیت الله کاشانی در مصاحبه ای نظرش را چنین ابراز داشت : « این گلوله و ضربه عالی ترین و مفیدترین ضربه ای بود که به پیکر استعمار و دشمنان ملت ایران وارد آمد. قاتل رزم آرا باید آزاد شود; زیرا این اقدام او در راه خدمت به ملت ایران و برادران مسلمانش بوده است .»
جبهه ملی نیز بنا به خاطرات سیدمحمد واحدی و حاج مهدی عراقی که از اعضای برجسته فدائیان اسلام بودند، از فدائیان اسلام درخواست کردند که رزم آرا را از سر راه ملی شدن نفت بردارند. گروه فدائیان اسلام نیز لبیک به پیشنهاد جبهه ملی را مشروط به اجرای احکام اسلامی در صورت به قدرت رسیدن جبهه ملی اعلام کردند.( مدرس گیلانی، مرتضی؛ تتمه تاریخ نگارستان، تهران، تهران، حافظ، ۱۴۰۴ق، ص۵۳۰ و مخبرالسلطنه هدایت، مهدی قلی خان؛ خاطرات و خطرات؛ تهران، نشر زوار، چ۲، ۱۳۴۴، ص ۲۵۷.)
نواب صفوی در این مورد با آیت الله کاشانی نیز ملاقات و گفتگو کرد و آیت الله کاشانی هم قول داد که «بگذار مرحله اول رزم آرأ برود، بقیه کارها درست می شود.» پس از این حرکت، ترور علاء در دستور کار قرار گرفت که به انجام نرسید و به همین علت گروهی از نمایندگان مجلس شانزدهم مورد پیگیری قرار گرفتند که نام آیت الله کاشانی نیز در میان آنها بود. با دستگیری و اعدام نواب صفوی ، خلیل طهماسبی و چند تن از فداییان اسلام این پرونده بسته شد و در مورد دیگران هم موضوع پی گیری نشد.( ر.ک: نجاتی، غلامرضا، جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ هفتم، ۱۳۷۳، ص ۳۳.)
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
