عنوان :
مقاله موسیقی تعزیه تعریف تعزیه
تعداد صفحات : ۱۱
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
در این مقاله با تاریخچه مختصر تعزیه، تاریخچه مختصر تعزیه در اردکان، موسیقی آوازی تعزیه اردکان، موسیقی سازی تعزیه اردکان و معرفی چندین تن از نوازند گان معروف موسیقی تعزیه اردکان آشنا می شویم.
موسیقی ، متن ، نمایش ، سه عنصر تعزیه را تشکیل می دهد . که تفکیک آنها در تعزیه و هر نمایش موزیکال دیگری ممکن نیست ، موسیقی تعزیه را میتوان در دو عصر کاملاً مشخص موسیقی آوازی و موسیقی ساز مورد بررسی قرار داد . این دو جنبه ارتباط تنگاتنگ با متن و جنبه های نمایش دارند . جنبه اصلی موسیقی تعزیه موسیقی آوازی است که مبنی بر آوازها و مقام های ردیف دستگاهی و موسیقی نواحی مختلف ایران است و از طرفی در بسیار ی از موارد حفظ کننده و تداوم دهنده همین آوازها و مقام های کهن در طول سده ها به نسل امروز بوده است . در موسیقی آوازی تعزیه اردکان با کشیدگی ، شکل آرام ، حالت حزن ، انگیزه منفرد و محاوره ای و مانند آن ، حالت موسیقی کلمات را به وجود می آورد .
بخش دیگر از موسیقی تعزیه موسیقی سازی است . موسیقی سازی در تعزیه یک بخش جدای ناپذیر بشمار میرود و تعداد نوازدگان بین دو تا ۷ نفر متغیر است سازهای مورد استفاده طبل ، دهل ، شیپور و شوتک است آنچه نوازندگان می نوازند ایجاد و صدا های در هم و در عین حال موزون به نسبت احتیاج حس هر صحنه از تعزیه می باشد بنابراین موسیقی سازی تعزیه تابع موقعیت های نمایش است آنچه در موسیقی سازی تعزیه اردکان اهمیت دارد این است که سازها هیچ گاه آواز را همراهی نمی کنند مگر در موارد نادر که نی و شوتک به همراه آواز می آیند
واژه های کلیدی: تعزیه، اردکان، موسیقی آوازی، موسیقی سازی، طبل ، دهل ، شیپور، شوتک ، نقاره
فهرست مطالب
-تاریخچه مختصر تعزیه
-تاریخچه اجرای تعزیه اردکان
-موسیقی آوازی تعزیه اردکان
-موسیقی سازی تعزیه اردکان
-ساز شناس سازهای مورد استفاده در موسیقی تعزیه اردکان
-معرفی چندین تن از نوازنده گان معروف موسیقی تعزیه اردکان
منابع
– جامعه شناسی موسیقی – حسن زند باف
– اطلاعات جامع موسیقی
– فرهنگ معین -دکتر معین
– سرگذشت موسیقی ایران- روح ا… خاتمی
– فرهنگ عامه اردکان – دکتر طباطبای اردکانی
-فرهنگ دهخدا – دهخدا
– تاریخ شعر و هنرهای زیبا در ایران- محمد عباد زلده
تعزیه : Taziye
از نظر لغوی به معنای شکیبایی دادن بر مصیبت و اندوه سوگواری و عزاداری ، به معنای متعارف نمایش در اما تیک مذهبی است که درآن اتفاقات کربلا توسط افرادی که هر یک نقشی از شخصیتهای اصلی آن را به عهده دارند نشان داده می شود . مانند تعزیه حر ، امام ، عباس ، ….
تاریخچه مختصر تعزیه ایران
پیشینه تعزیه به صورت یک نمایش تاریخ دقیق را مشخص نمی کند بعضی شبیه خوانی و ابداع آنرا جهت تماشا عینی واقعه کربلا به یزید نسبت می دهند ( گویا از عاملین واقعه کربلا خواسته بود تا اعمال زشتی را مرتکب شده اند نمایش دهند . ) و بعضی به صفویه ، دیالمه و قاجاریه ، ناصر الدین شاه قاجار در امر شبیه خوانی نقش بسزایی ایفا نمود ، زیرا به دستور او میرزا … نصرا… اصفهانی ( تاج الشعرا) به جمع آوری اشعار تعزیه پرداخت و آنها با شعرهای متناسب با موازین موسیقی آماده نمود .
در مورد چگونگی تکامل تعزیه بر خلاف آنچه اغلب فکر می کنند(تعزیه پدیده فرهنگی ساده یا مشخص نیست که۹ در مقطع تاریخی خاصی به ظهور رسیده باشد . بلکه تدریجاً پس از چند سده به واسطه عوامل مختلف اجتماعی ، مذهبی ، فرهنگی ، هنری ، فلسفی ، پدید آمد .)
دو نکته مهم در مورد تکامل تعزیه مسلم است اول آنکه ((تعزیه محصول تکاملی طولانی است تا نتیجه تکامل سایر مراسم سوگواری ابا عبدالله الحسین مثل نوحه سرایی ، روضه خوانی ، شبیه سازی ، شمایل گردانی ، دسته گردانی ، نقال و غیر است .)) دسته گردانی و شبیه سازی ها و روضه خوانی ها به تدریج پیچیده تر و پیراسته شد و کم کم به صورت نمایش و تئاتری در آمد و سر انجام تا نیمه سده هیجدهم میلادی به هم پیوست و نمایش دراماتیک جدیدی به نام تعزیه بوجود آمد .
به هر حال آنچه از مدارک و نوشته ها بر می آید که (( معزالدوله احمدبن بویه)) سوگواری و شبیه گردانی را متداول کرد .
نمایش تعزیه همراه با موسیقی خاص اجرا می شود ( بحث اصلی مورد نظر ما ) که خود شامل موسیقی سازی و اوازی است که مهم تری اینکه ردیف موسیقی دستگاهی ایران است که ساختار اصلی موسیقی آوازی تعزیه را شامل می شود مثلاً شبیه حضرت عباس در چهارگاه و حر در عراق و ….
موسیقی نواحی مختلف ایران نیز در تعزیه از جایگاه خاص بر خوردار است . بجز تعزیه هایی که در نواحی مرکزی به خصوص تهران اجرا شده و می شود. اجرای تعزیه در مناطق دیگر مانند فارس ، گیلان ، مازندران ،آذربایجان ،کوسش (سمنان ، دامغان ، شاهرود ) لرستان ، کرمانشاهان – همراه با حضور آوازهای محلی آن ناحیه در کنار ردیف دستگاهی موسیقی ایران بوده و هست . که در قالب موسیقی آوازی تعزیه و موسیقی سازی تعزیه بوسیله سرنا ، دهل ، طبل ، شیپور ، نقاره ، کرنا ، نی و … اجرا می شود .
تاریخچه اجرای تعزیه در اردکان
تاریخ دقیق باب شدن اجرای تعزیه در اردکان دقیقاً مشخص نیست ولی نقل از تنی چند از سالخوردگان و پیش کسوتان دست اندر کار تعزیه در حدود ۶۰ تا ۷۰ سال پیش تعزیه های با شکوهی در حسینیه های بازارنو و کوشکنو برگزار می شده است که رقابت شدیدی هم بین این تعزیه خوانها و طرفداران آنها بوده است .
تعزیه خوانها به کار خود عشق می وزند حتی مخالف خوانها (شمر ، ابن سعید، …) که در بسیاری از شب های محرم (اردکان ) به نقل از شاهدان دیده شده که مخالف خوان آنچنان در نقش خود فرو رفته که وقتی به خود می آید و پی ببرد که او مجری این همه ستم بوده ، با شمشیر خود را هدف می گیرد و اگر دیگران مانع نشوند چه بسا که بسیار ممکن بود که خود را زخمی کند .
ازجمله ( اکبر شهر) در میدان کوشکنو هنگام سربریدن امام دچار چنین حالتی می شد که چندین نفر قادر به کنترل وی نبودند .
و موافق خوان های ( شبیه امام – عباس ،علی اکبر و غیر… ) معروف جواد تعزیه خوان میدان بازارنو و غلامحسین در میدان کوشکنو بودند سایر نسخه خوان های که شهرت خوبی داشتند عبارتند از سید گلاب و پسرانش ، سید یحیی شورکی که این عده در حسینیه بازارنو نفر می خواندند حاجی آخوند فرزند ملا هاشم ده آبادی ، اسد ، اسماعیل و غلامحسین سالیان دراز در حسینیه کوشکنو با لحن گرم و گیرای خود ، خاطراتی فراموش نشدنی در ذهن بینندگان و تماشاگران به جا گذاشتند .
سالیانی چند است که به دلایل تعزیه خوانی در اردکان از رونق افتاد و تنها چیزی باقی مانند آن طبل و شوتک آن بود که گاهی در مراسم های ایام عاشورا استفاده می شود ( بجز حسینیه توت که هر ساله در ایام آخر ماه صفر به اجرای تعزیه می پرداختند .)
بجز اینکه روز عاشورا شبیه های کوچکی از واقعه عاشورا را به نمایش می گذارند ولی در یکی دو سال اخیر دوباره تعزیه خوانی در اردکان کم و بیش انجام می شود البته نه بصورت قدیم آن که هنوز بسیاری از سالخوردگان و پیش کوستان به یاد دارند .
موسیقی آوازی تعزیه در اردکان :
موسیقی ، متن ، نمایش ، سه عنصر تعزیه را تشکیل می دهد . که تفکیک آنها در تعزیه و هر نمایش موزیکال دیگری ممکن نیست ، موسیقی تعزیه را میتوان در دو عصر کاملاً مشخص موسیقی آوازی و موسیقی ساز مورد بررسی قرار داد . این دو جنبه ارتباط تنگاتنگ با متن و جنبه های نمایش دارند . جنبه اصلی موسیقی تعزیه موسیقی آوازی است که مبنی بر آوازها و مقام های ردیف دستگاهی و موسیقی نواحی مختلف ایران است و از طرفی در بسیار ی از موارد حفظ کننده و تداوم دهنده همین آوازها و مقام های کهن در طول سده ها به نسل امروز بوده است . در موسیقی آوازی تعزیه اردکان با کشیدگی ، شکل آرام ، حالت حزن ، انگیزه منفرد و محاوره ای و مانند آن ، حالت موسیقی کلمات را به وجود می آورد .
معمولاً کسانی که موافق خوان بودند از صدای گرم و ظاهری زیبا و متین بر خور دار بودند ( و مردم نیز احترام ویژه ای برای آنها بخصوص شهادت خوان قائل بودند و در شب های تعزیه خلصت فراوانی دریافت می داشتند .)
چون موافق خوان قصد القای مصیبت را دارد لذا لحن او حزن انگیز و گیر است و گفتار خود را به صورت فریاد و بریده بریده و توأم با ژست های سلحشورانه و تند و خشن ادا می کند . و موجی از خشم نسبت به خشونت و بی رحمی در جمعیت بر می انگیزد به طوری که گاهی در شب عاشورا از سوی جمعیت مورد لحن و نفرین واقع می شود .
اشقیا خوان آواز نمی خواند و کلمات را به صورت دِکلَمه بیان می کند و بیشتر بلند و فریاد کشان حرف می زند . و بیان غلو آمیز و پر تحرک می باشند این جو صحبت کردن در اصطلاح تعزیه ( صدای اشتلم )معروف است ، صدای بدون تحریر و بلند و گفتار گونه .
در آوازهای که موافق خوان ها می خوانند در اغلب تعزیه های شهرهای دیگر مثل قم ، تهران ، اراک و غیر دیده شده که از دستگاه ای موسیقی ایرانی به خوبی استفاده می شود در تعزیه های اردکان هم احتمالاً اینجور بوده .( چون هنوز باقیمانده الحان آن به صورت نا آگاهانه اجرا می شود .) اما بر اثر مرور زمان چون کسی نبوده که اینها را سر پرسش کند و اینها جمع آوری کند و بدون کم و کاستی به نسل های بعدی منتقل نماید این اطلاعات آوازی و لحن های اجرای به صورت ناقص منتقل شده و هر کس برای خودش چیزهای را می خواند و بعضی چیزها را کم و بعضی دیگر را به سلیقه شخص اضافه کرده است ولی دیده شد که بعضی تعزیه خوانهای امروز خیلی از گوشه ها و آوازها خیلی خوب اجرا می کنند ولی وقتی از آنها پرسیده شود چه خوانده ای نمی داند که در چه مایه ای خوانده است . تنها چیزی که دارد این است که می گوید این لحن را از گذشتگان آموخته ام دیده شده که گوشه های بختیاری ، گوشه شوشتری ، همایون و بخصوص آواز شور و گاهی ابو عطا را به خوبی اجرا می کنند که نتیجه آموزش سینه به سینه اما بطور ناقص است که خوانده خود نسبت به آنچه می خواند آگاهی عملی از لحاظ فن موسیقی ندارد .ولی با این حال خوب اجرا می کند و می تواند با آن آواز اثر خود را در دل بینندگان و مستمعان تعزیه بگذارد .
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
