عنوان :

مقاله هدایت و رهبری در قرآن و نهج البلاغه

تعداد صفحات : ۲۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

این تحقیق با عنوان هدایت و رهبری در قرآن و نهج البلاغه انجام گردیده است. ابتدا با معنی لغوی هدایت از دیدگاههای مختلف طرح و آنگاه معنای هدایت در قرآن مورد بررسی قرار گرفت. برای آگاهی از وجوه هدایت در نهج البلاغه با مراجعه به کتاب مزبور ۱۰ خطبه و ۲ حکمت و ۱ نامه در زمینه هدایت مورد بررسی قرار گرفت.

ملاصدرا در مقام بیان معنی هدایت گوید:

«فالخلق هو اعطاء الکمال الاول والهدایه هی افاده کمال الثانی».

آفرینش موجودات، اعطای کمال اول است و هدایت، عبارت از اعطای کمال دوم به موجودات است، زیرا خداوند ابتدا بندگان را آفرید و سپس آنها را به راه راست و طریق سعادت، هدایت نمود. چنانکه می فرماید:

“ربنا الذی اعطی کل شیء خلقه ثم هدی”.

و با لجمله، هدایت عبارت از سوق دادن اشیاء است بطرف کمال دوم آنها و کمال دوم، کمالی است که موجودات در اصل وجود، نیازی بدان ندارند و در بقاء نیز احتیاجی بدان
ندارند.

خطبه  ۱۶۷

همانا خداوند بزرگ کتابی هدایت گر فرستاد، نیکی و بدی، خیر و شر را آشکارا در آن بیان فرمود. پس راه نیکی در پیش گیرید، که هدایت شوید و از شر و بدی پرهیز کنید تا در راه راست قرار گیرید.

واژه های کلیدی: هدایت، قرآن، نهج البلاغه،

فهرست مطالب

مقدمه:    ۱
۱-۱- معانی لغوی هدایت:    ۲
۱-۱-۱- معنای اصطلاحی هدایت:    ۲
۱-۲- وجوه هدایت در قرآن:    ۴
خطبه های نهج البلاغه در مورد هدایت    ۱۶
حکمت های نهج البلاغه در باب هدایت    ۱۹
راههای هدایت    ۱۹
حکمت ۱۶۹ : روشن بودن راه هدایت    ۱۹
هدایت و ضلالت در نامه ۶۵ بند ۳ و ۴    ۱۹
منابع    ۲۰

منابع

۱)     قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج ۷، ص ۱۴۵، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۵۲ هـ . ش

۲)     الطریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج ۴، ص ۴۱۴، چاپ هشتم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، سال ۱۳۶۷ هـ .ش

۳)     راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن فی غریب القرآن، ص ۵۳۸، چاپ دوم، انتشارات مرتضوی، پائیز ۱۳۶۲

۴)  معجم الوسیط، ج ۲، ص ۹۸۸، ناشر مجمع اللغه العربیه، ابی الحسین احمد بن زکریا، معجم مقاییس اللغه، ج ۶، ص ۴۲، ناشر: مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ هـ .ق

۵)  جر، خلیل، معجم العربی الحدیث (فرهنگ لاروس)، ترجمه: سید حمید طبیبیان، ج ۲، ص ۲۱۱۵، انتشارات امیرکبیر، سال ۳۶۵ هـ .ش

۶)     الطوسی، محمد بن حسن، التبیان، فی تفسیر القرآن، ج ۱، ص ۴۱، داراحیاء التراث العربی

۷)  دکتر محقق، تفسیر المحقق، لمولفه المحقق، ج ۱، ص ۳۷۴، در کشف الاسرار، ج ۱، ص ۱۷ و در کشاف، ج ۱، ص ۳۵ نیز همین تعریف آمده

۸)     الطریحی، مجمع البحرین، ج ۴، ص ۴۱۵

۹)  الزمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، ج ۲، ص ۱۵۴۰، دارالکتب العربی

۱۰) شیرازی، صدرالدین، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، ج ۳، ص ۸۲، انتشارات بیدار، قم،‌ ۱۳۶۱ هـ .ش

۱۱) التفلیسی، وجوه القرآن، ص ۲۹۶، چاپ چهارم، بنیاد قرآن، ۱۳۶۰ هـ .ش

– الطوسی، التبیان، ج ۱۰، ص ۳۵۲، الطبری جامع البیان، ج ۲۹، ص ۶۱

۱۲) زمخشری الکشاف، ج ۱، ص ۱۸۳

۱۳) البقصوی، معالم التنزیل، ج ۳، ص ۱۳۳

۱۴) التفلیسی، وجوه القرآن، ص ۲۹۷

۱۵) مجیدی، ابوالفضل رشید الدین کشف الاسرار و عده الابرار، ج ۳، ص ۴۱۸، انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۷ هـ .ش

۱۶) رازی، ابوالفتوح، روح الجنان و روح الجنان، ج ۱، ص ۷۴، انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشی، الرازی الفخر، مفاتیح الغیب، ج ۲۸، ص ۱۴۴، داراحیاء التراث العربی

– فقیه دامغانی، عزیزی نقش، قاموس قرآن در وجوه و لغات مشترک، ج ۲، ص ۳۳۲، چاپ اول، انتشارات بنیاد علوم اسلامی، تابستان ۱۳۶۱

مقدمه:

این تحقیق با عنوان هدایت و رهبری در قرآن و نهج البلاغه انجام گردیده است. ابتدا با مراجعه به منابع مختلف که فهرست آنها در این تحقیق آمده است معنی لغوی هدایت از دیدگاههای مختلف طرح و آنگاه معنای هدایت در قرآن مورد بررسی قرار گرفت. لازم به ذکر است در قرآن هدایت با سی و یک تعبیر خاص بکار رفته است که در این تحقیق به این معانی پرداخته شده است. برای آگاهی از وجوه هدایت در نهج البلاغه با مراجعه به کتاب مزبور ۱۰ خطبه و ۲ حکمت و ۱ نامه در زمینه هدایت مورد بررسی قرار گرفت. همچنین فهرست آیاتی از قرآن که در آنها وجوه مختلف هدایت بیان شده است ضمیمه گردیده است.

 ۱-۱- معانی لغوی هدایت:

هدایت در لغت به معنی ارشاد و راهنمایی از روی لطف و خیرخواهی است. (۱) صاحب مجمع البحرین می گوید: «هدایت در لغت به معنی ارشاد و دلالت بر شیء است.». (۲)

راغب اصفهانی درباره معنی هدی می گوید: «هدی در لغت به معنی دلالت و راهنمایی از روی لطف است». (۳)

درباره معنی هدایت در معجم مقاییس اللغه و در معجم الوسیط آمده:

“هدایت، عبارت از راهنمایی از روی لطف است، بگونه ای که رساننده به مطلوب و مقصود باشد”. (۴)

همچنین درباره معنی لغوی هدایت، گفته شد: «هدایت، یعنی به نرمی کسی را به خواسته‌اش راهنمایی کردن». (۵)

صاحب تبیان نیز، هدایت را به معنی راهنمایی به راه رشد می داند. (۶)

در تفسیر المحقق درباره معنای لغوی هدایت چنین آمده:

«هدایت در لغت به معنی راهنمایی کردن است و هَذی، هُدی و هدیه، مصدر هدی یهدی است که به معنی ارشاد و ضد گمراهی است و به معنی دلالت، دعوت، بیان و تعریف نیز
می‌آید». (۷)

۱-۱-۱- معنای اصطلاحی هدایت:

معنای اصطلاحی هدایت، عبارت است از دلالت بسوی حق و ارائه طریق و ارشاد بسوی حقیقت چنانکه قرآن کریم، در آیات زیر، همین معنا را بیان می فرماید:

“ ان علینا للهدی ”.

“ و انک لتهدی الی صراط مستقیم ”.

“ ان هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم ”.

“ قل الله یهدی للحق ”. (۸)

صاحب کشاف نیز درباره معنای اصطلاحی هدایت می گوید:

«هدایت عبارت است از ارائه طریق و افاقه قوایی که شخص بتواند بوسیله آن، مصالح خود را دریابد، و یا عبارت است از نصب ادله‌ای که بوسیله آن حق را از ناحق جدا کند، و یا ارسال رسل و انزال کتب باشد، چنانکه خداوند می فرماید “وجعلنا منهم ائمه یهدون بامرنا” و یا کشف سرائر از دلها باشد که مخصوص انبیاء و اولیاء است. چنانکه می فرماید: “لنهدینهم سبلنا”. (۹)

ملاصدرا در مقام بیان معنی هدایت گوید:

«فالخلق هو اعطاء الکمال الاول والهدایه هی افاده کمال الثانی».

آفرینش موجودات، اعطای کمال اول است و هدایت، عبارت از اعطای کمال دوم به موجودات است، زیرا خداوند ابتدا بندگان را آفرید و سپس آنها را به راه راست و طریق سعادت، هدایت نمود. چنانکه می فرماید:

“ربنا الذی اعطی کل شیء خلقه ثم هدی”.

و با لجمله، هدایت عبارت از سوق دادن اشیاء است بطرف کمال دوم آنها و کمال دوم، کمالی است که موجودات در اصل وجود، نیازی بدان ندارند و در بقاء نیز احتیاجی بدان
ندارند. (۱۰)

 ۱-۲- وجوه هدایت در قرآن:

برای هدایت و مشتقات آن در قرآن، وجوه و معانی مختلف بیان گردیده، که برای پی بردن به معانی مزبور، به ذکر آن می پردازیم:

۱- هدی به معنی قرآن ، چنانکه در سوره اسراء آیه ۹ فرماید:

“و مامنع الناس ان یومنوا اذجاء هم الهدی”

در سوره کهف آیه ۵۵ نیز فرماید:

“و ما منع الناس ان یومنوا اذجاء هم الهدی”

و در آیه ۲۳ سوره نجم نیز فرماید:

“و لقد جاءهم من ربهم الهدی”

و در آیه ۱۳ سوره جن نیز فرماید:

“و انا سمعنا الهدی آمنابه” (۱۱)

۲- هدی به معنی دین (بمعنای اخص):

مانند آیه ۱۲۰ سوره بقره که می فرماید:

“قل ان هدی الله هوالهدی”

ترجمه: بگو همانا دین، همان دین خدا، یعنی اسلام است.

و در سوره حج آیه ۶۷ نیز می فرماید: « فلاینا زعنک فی الامر وادع الی ربک انک لعلی هدی مستقیم » یعنی لعلی دین مستقیم.

هدایت بدین معنی، در قرآن بسیار است (۱۲)

25,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .