عنوان :
مقاله کاشت و تکثیر گیاهان زینتی
تعداد صفحات : ۷۰
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
مقاله حاضر ابتدا در زمینه گلگاری و گل های زینتی و اهمیت آن، و جایگاه گلکاری در ایران و انواع گلخانه ها بحث می کند.سپس به بحث درباره یاهان دارویی می پردازد. سابقه استفاده از گیاهان دارویی به زمان‌های بسیار دور برمی‌گردد؛ به‌طوری‌که حتی در کتب قدیمی مانند انجیل و کتاب مقدس باستانی هند (ودا)، استفاده از برخی گیاهان در درمان بیماریها توصیه شده است. اما قدمت استفاده از گیاهان دارویی، به‌معنی روند رو به کاهش آن در دنیای مدرن امروزی نیست. امروزه در جوامع صنعتی و در بسیاری از کشورهای پیشرفته و درحال توسعه، استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی برای حفظ سلامتی، به‌دلیل افزایش اعتماد مردم به استفاده از این گیاهان، بسیار چشمگیر است.
گیاهان دارویی به دلیل توأم بودن ماهیت طبیعی و وجود ترکیبات همولوگ دارویی در آنها، با بدن سازگاری بهتری دارند و معمولاً فاقد عوارض ناخواسته داروهای شیمیایی هستند، به‌خصوص در موارد مصرف طولانی و در بیماری‌های مزمن، بسیار مناسب‌تر می‌باشند. به عنوان مثال، گیاهان دارویی در بسیاری از اختلالات اعصاب و روان که تجویز طولانی مدت دارو برای رفع عوارض بیماری، مورد نیاز است، به‌عنوان بهترین گزینه خواهند بود.
همچنین در این مقاله با توجه به افزایش سالانه بیش از ۸۰ میلیون نفر به جمعیت جهان، یکی از مهمترین چالشهای پیش روی جوامع بشری تأمین غذا برای ساکنان این کره خاکی می باشد. در این میان کشت گونه های گیاهی پر بازده و بویژه سیب زمینی به دلیل قابلیت سازگاری گسترده آن با شرایط اقلیمی مختلف جهان، توجه بسیاری را به خود جلب کرده .
این محصول در جهان از نظر اهمیت غذایی، بعد از گندم، برنج و ذرت مقام چهارم را داراست. و مهمترین منبع دولپه ای در تغذیه انسان می باشد. وجود اسید آمینه های مهم، ویتامین ها و مواد معدنی در حد مطلوب این محصول را پس از تخم مرغ به دومین منبع غذایی ساده در سطح جهان تبدیل کرده است.
متأسفانه سیب زمینی در معرض بیش از صد بیماری باکتریایی، قارچی، میکروپلاسمی و ویروسی قرار دارد و وجود این عوامل باعث افت شدید عملکرد در مناطق آلوده به این عوامل در واحد سطح شده است. از آنجایی که این گیاه معمولآً بوسیله غده های بذری تکثیر می یابد، این بذور مهمترین عامل گسترش و انتقال بیماری به شمار می رود. کیفیت غده بذری نه تنها بطور مستقیم بر محصول رشد یافته از غده بذری تأثیر دارد بلکه هر گونه بیماری که در روی غده یا داخل غده وجود داشته باشد ممکن است به مزارع مجاور سرایت کند یا به خاک وارد شود.
حمله ویروس ها به گیاه سیب زمینی در بعضی اوقات می تواند باعث نابودی ۸۰ درصد محصول گردد و از آنجایی که از یک سو مبارزه با بیماری های ویروسی بوسیله سموم شیمیایی امکان پذیر نیست و از سویی دیگر استفاده از بذور حقیقی سیب زمینی با محدودیت هایی روبروست، بنابراین مؤثرترین راه برای مبارزه با عوامل ویروسی استفاده از غده های بذری گواهی شده می باشد.
برآورد ها نشان می دهد که استفاده از بذور سالم می تواند باعث افزایش ۳۰ درصدی عملکرد در تولید سیب زمینی گردد.
در کشور ما با وجود صادرات سالانه بیش از ۳۰ هزار تن سیب زمینی به خارج، هر ساله سه میلیون عدد غده بذری از استرالیا وارد می شود که این مقدار نیز پاسخگوی تأمین بذر زمین های زراعی کشاورزان نیست.
با پیشرفت های حاصل در کشت In vitro گیاهچه های سیب زمینی در سالهای اخیر و نیز توسعه روشهای شناخت بیماریها، تولید گیاهچه های عاری از ویروس بوسیله تکنیک های کشت بافت میسر شده است .
با توجه به جدید بودن ورود روشهای کشت بافت به کشور و نیز بازدهی بسیار بالا و کاهش چشمگیر هزینه های تولید با استفاده از این تکنیک ها توجه و مطالعه هرچه بیشتر در این امر ضروری به نظر می رسد.
واژه های کلیدی: گیاهان دارویی، گلگاری، گلخانه، محیط‌های پرورشی، نور، رشد و نمو، کشت بافت، مهندسی ژنتیک، نشانگرهای مولکولی، سیب زمینی
فهرست مطالب
گلکاری، آشنایی با مفاهیم ۱
جایگاه گلکاری در ایران ۱
جایگاه ایران از نظر جغرافیایی ۲
انواع گلکاری یا Flowery culture ۴
تاسیسات گلکاری ۴
انواع گلخانه های ثابت ۵
نیاز نوری گیاهان ۷
نور در گلخانه ها ۷
کنترل رطوبت در گلخانه ها ۸
عوامل مؤثر در میزان مصرف Co2 ۹
محیط‌های پرورشی گیاهان – کشت خاکی ۱۱
رشد و نمو ۱۳
عوامل موثر بر رشد و نمو ۱۴
مقدمه ۱۵
۱- کاربردهای ” کشت بافت ” در زمینه گیاهان دارویی ۱۶
۱-۱- باززایی در شرایط آزمایشگاهی ( In-Vitro Regeneration): ۱۷
۱-۲- باززایی از طریق جنین‌‌زایی سوماتیک (غیرجنسی): ۱۸
۱-۳- حفاظت گونه‌های گیاهان دارویی از طریق نگهداری در سرما: ۱۸
۱-۴- تولید متابولیت‌های ثانویه از گیاهان دارویی: ۱۹
۱-۴-۱-راهکارهای افزایش متابولیت‌های ثانویه گیاهی از طریق کشت بافت ۲۰
۱-۴-۲- مثال‌ها ۲۱
۱-۴-۳- استفاده از بیورآکتورها در تولید صنعتی متابولیت‌های ثانویه ۲۲
۲- مهندسی ژنتیک ۲۴
۳- نشانگرهای مولکولی ۲۶
۳-۱- دلایل استفاده از نشانگرهای مولکولی در زمینه گیاهان دارویی: ۲۶
۳-۲- برخی موارد کاربرد نشانگرهای DNA در زمینه گیاهان دارویی: ۳۰
۳-۲-۱- ارزیابی تنوع ژنتیکی و تعیین ژنوتیپ ( Genotyping ): ۳۰
۳-۲-۲- شناسایی دقیق گیاهان دارویی ۳۱
۳-۲-۳- انتخاب کیموتایپ‌های ( Chemotypes ) مناسب به‌کمک نشانگر ۳۲
۳-۲-۴- اصلاح گیاهان دارویی ۳۳
۳-۲-۵- استفاده از نشانگرها در زمینه غذاداروها( Nutraceutical ): ۳۴
۴- پتانسیل اقتصادی گیاهان دارویی ۳۵
۴-۱- مناطق کشت سیب زمینی در ایران ۳۹
۴-۲- تولید و سطح زیر کشت سیب زمینی در ایران و جهان ۳۹
طبقه بندی ۴۱
۴-۳- تاریخچه و توسعه کشت سیب زمینی ۴۲
کشت بافت ۴۵
مواد آلی ۴۷
۵-۱- گیاهشناسی ۵۱
۱-۵-۱- ریشه ۵۱
۲-۵-۱- غده(۱) ۵۱
۳-۵-۱- گل ۵۴
۴-۵-۱- میوه ۵۴
۵-۵-۱- ساقه ۵۵
۶-۵-۱- برگ ۵۵
۶-۱- ترکیب مواد و کیفیت غذایی سیب زمینی ۵۶
۱-۶-۱- قند ها (۱) ۵۷
۲-۶-۱- اسید های آمینه(۲) ۵۷
۳-۶-۱- ویتامین ها (۳) ۵۸
۴-۶-۱- چربی ها ۵۸
۷-۱- تأثیر عوامل محیطی بر رشد گیاه سیب زمینی ۵۹
۱-۷-۱- رطوبت ۵۹
نتیجه‌گیری ۶۳
گلکاری، آشنایی با مفاهیم
جایگاه گلکاری در ایران
اهمیت تاریخی: قدمت کشت و کار و نگهداری گل‌ها در ایران شاید همزمان با شروع کشاورزی بوده است. با نگاهی به تاریخ و فرهنگ ایران بنظر می‌آید که همواره ایرانیان در زمینه موضوعات مرتبط با گل‌ها جایگاه خوب و ارزنده‌ای داشته‌اند. اهمیت اقتصادی: شاید قدیمی‌ترین گلخانههای موجود در ایران که در حال حاضر هم فعال هستند قدمتی در حدود ۷۵ – ۷۰ سال دارند. در حقیقت اهمیت اقتصادی این رشته، سابقه طولانی در ایران دارد. زمانی که بسیاری از کشورها نامی در زمینه پرورش گل و گیاه نداشته اند کشور ما با داشتن گلخانههای خوب و قابل قبول در زمان خود وضعیتی مناسب داشته است. کشت و کار پرورش گل‌های زینتی در ایران بعنوان یک رشته اقتصادی سابقه‌ای به قدمت احداث گلخانهها ندارد اما از زمان‌های گذشته، گلخانه‌دارها کار تکثیر و پرورش گیاهان را برای سرگرمی، و گذران اوقات فراغت انجام می‌دادند. در سالهای اخیر بدلیل نیاز روز افزون بازار و خواست افراد جامعه و بدلیل محدود شدن فضای زندگی مردم این وضعیت کاملاً تغییر کرده است. بطوری که در سالهای اخیر احداث گلخانههای نسبتاً مجهز و کارآمد بمنظور کشت و پرورش و تکثیر گیاهان زینتی و نیز توسعه اقتصادی پیشرفت زیادی داشته است. ایران یکی از خواستگاه‌ها و زادگاه‌های طبیعی گیاهان زینتی از جمله لاله، سنبل، زنبق، سیکلمه و برخی از درختچه‌ها و تعداد زیادی از درختان میوه بشمار می‌آید، و در منابع علمی دنیا اسناد و مدارک مربوط به این موضوع موجود است. ولی از نظر اقتصادی و صادرات گل و گیاه هنوز موقعیت مناسبی در سطح دنیا ندارد.
جایگاه ایران از نظر جغرافیایی
موقعیت جغرافیایی ایران از دو نظر قابل ارزش است :
– از نظر آب و هوایی
– موقعیت نسبت به کشورهای همسایه.
۱- ایران در یک منطقه پر رود با طول روز بلند و روشنایی کامل آفتاب قراردارد و از این نظر می‌تواند در بسیاری از هزینه‌های مربوط به گرم کردن و روشن نگه داشتن گلخانهها که برای کاشت و تکثیر گیاهان زینتی اهمیت زیادی دارد، صرفه جویی کند.
۲- موقعیت ایران بدلیل قرار داشتن در کنار کشورهای پر مصرف گل و گیاه از نظر اقتصادی حائز اهمیت است. همسایه‌های شمالی و جنوبی ایران از خریداران بسیار خوب گیاهان زینتی هستند. ایران با داشتن یک بازار متعادل و نسبتاً ثابت و دائمی قادر است جایگاه واقعی خود را در این عرصه پیدا کند.
کشورهای مهم تولید کننده و مصرف کننده گل و گیاه
۱- هلند ۲- ایتالیا ۳- آلمان ۴- سوئیس ۵- دانمارک ۶- بلژیک ۷ – سوئد ۸- ژاپن ۹ – انگلستان ۱۰- استرالیا ۱۱- فرانسه ۱۲- اسپانیا ۱۳- آمریکا
همانطور که مشاهده می‌کنید هلند مقام اول در بین همه کشورها را دارد و بقیه کشورها در رتبه بعدی قرار گرفته‌اند. از لحاظ موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی و همچنین وضعیت نیروی کار، ایران در مقایسه با هلند از موقعیت مناسب‌تر و ارزان‌تری برخوردار است. ارز آوری گل و گیاه برای ایران یک موقعیت انحصاری است. در کشور ما گاهی ارز آوری گل‌های شاخه بریده با ارز آوری نفت مقایسه میشود. بطوری که فروش ۲ تا ۳ شاخه گل (از بعضی انواع گل‌ها) می‌تواند ارز‌آوری معادل یک بشکه نفت را داشته باشد و صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی می‌تواند جانشین صادرات نفت شود. اما پارامترهای لازم و شاخص‌های قابل قبول بازار جهانی برای پرورش گل و گیاه را باید مهیا کرد.
رشته‌ها و زیر شاخه‌های متعددی در رابطه با گلکاری یا Flowery culture وجود دارد. یکی از این موارد استفاده از اندام‌های گیاهان زینتی می‌باشد. از لحاظ موقعیت مصرفی گیاهان زینتی را به سه دسته تقسیم میکنند :
گیاهان یک ساله یاAnnual Plants ؛ گیاهان زینتی که بعنوان گل‌های فضای سبز استفاده میشوند. این گیاهان معمولاً مقاوم به سرما نیستند و دوره زندگی نسبتاً کوتاهی دارند. مانند گل اطلسی و آحار.
گل‌های دائمی یا Perennial Plants؛ گیاهانی که بیش از یک سال در فضای آزاد قابلیت رشد و نمو دارند. مانند گل تاج‌الملوک، داودی و زنبق‌های دائمی.
گیاهان آپارتمانی یا Indoor Plants؛ گیاهانی که فقط در فضای محدود آپارتمان‌ها و گلخانهها قابل نگهداری هستند. مانند برگ انجیلی و فوتوس.
انجام تحقیقات برای صادرات گل‌ها و گیاهان زینتی یک امر مسلم و ضروری است. همچنین مجموعه عواملی که در این راستا باید مد نظر قرار گیرند عبارتند از :
نوع خاک و بستر مورد پرورش گیاهان؛
نوع محصول ارائه شده؛
تداوم تولید در طی یک زمان معین.
انواع گلکاری یا Flowery culture
گیاهان گلدار گلدانی یا Pot Plant؛ گیاهانی که در فضای مستور آپارتمان رشد و نمو میکنند و بخش زینتی آنها همان گل است. مانند گل حنا، سیکلامن ایرانی، آزالیا و …
گل‌های شاخه بریده یا Cut Flowers؛ گروه بسیار بزرگی از گیاهان زینتی در این رده هستند. تعداد زیادی از گیاهان زینتی بعنوان بخش‌های بریده شده و جدا از پایه مادری قابل عرضه به بازار هستند. نظیر انواع میخک، ژربرا، رز و ارکیده.
بسته به نوع بازار و سلیقه خریداران تقریباً همه گیاهان Cut Flowers شبیه بهم عرضه میشوند. اینطور که برآورد نشان می‌دهد معمولاً میخک، رز و ژربرا سه محصول رده اول تا سوم گل‌ها شناخته شده‌اند.
درختان، درختچه‌ها و پیچ‌های زینتی یا Trees, Shrubs and Climbers؛ این مجموعه در کشت و کار گیاهان زینتی جایگاه ارزنده‌ای دارد و ایران می‌تواند در این قسمت موقعیت خوبی کسب کند.
تاسیسات گلکاری
تعریف گلخانه: گلخانه یاGreen house به فضای محدودی اطلاق میشود که قابلیت کنترل شرایط محیطی مناسب را برای رشد گیاهان از نواحی مختلف در طی فصول مختلف یک سال داشته باشد. طبق این تعریف از جمله عملکرد گلخانه، فراهم کردن شرایط محیطی لازم و مورد نیاز محصولی معین است.
گلخانه ها بر حسب اینکه چه نوع مصالح ساختمانی در آنها بکار برده شده است به نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی میشوند. گلخانههای ثابت و متحرک بنا بر نیاز در موقعیت معین، در جایی که مدنظر ما است احداث میشوند.
گلخانههای ثابت، به گلخانههایی گفته میشود که مصالح ساختمانی بکار رفته در آنها از جنس پایدار و با دوام باشد. پس باید سالیان سال از آنها استفاده کرد. بنابراین نکاتی در ساخت گلخانههای ثابت باید در نظر گرفته شود.
نکات مهم در احداث گلخانههای ثابت
فاصله گلخانه تا بازار مصرف؛
کیفیت آب از نظر سختی؛
وجود بازارهای فروش محلی؛
دسترسی به کارگران متخصص.
انواع گلخانه های ثابت
گلخانه یکطرفه: از یک جهت از نور کامل آفتاب بر خوردار است و از جهت دیگر از مصالح ساختمانی پوشیده شده است. این نحوه ساخت و ساز گلخانه برای مناطقی با شرایط محیطی نسبتاً دشوار بسیار مطلوب است. در مناطقی که سرمای شدید یا یخبندان‌های طولانی وجود دارد، ساخت این گلخانهها به صرفه می‌باشد.
گلخانه دو طرفه: از دو جهت بطور کامل از نور آفتاب بهرهمند است. این گلخانه برای کشت و پرورش بسیاری از محصولات، ایدهآل و مناسب است. زیرا از جهت نور و درجه‌ی حرارت بطور کامل از نور خورشید بهره می‌برد.
گلخانه نیمه دو طرفه: از یک جهت بطور کامل از نور آفتاب برخوردار است و از جهت مقابل تا نیمه از مصالح ساختمانی پر شده و نیمه دیگر از جنس شفاف (شیشه) است.
گلخانه های سه گانه هر کدام برای یک اقلیم معین مناسب می‌باشند. اما بطور کلی برای مناطق مختلف ایران گلخانههای دو طرفه بسیار مناسب و مطلوب هستند. چرا که در کشور ما، به علت برخورداری از نور فراوان مخصوصاً در زمستان می‌توان در مصرف سوخت صرفه جویی بسیار خوب و با ارزشی داشت.
عوامل قابل کنترل در گلخانه ها
۱٫درجه حرارت؛
۲٫نور؛
۳٫رطوبت؛
۴-مقدار گاز کربنیک(Co2).
هر کدام از عوامل قابل کنترل در گلخانهها جداگانه توضیح داده میشوند.
درجه حرارت در گل خانه ها
تنظیم درجه حرارت در گلخانهها شرط اولیه برای رشد و نمو بسیاری از گیاهان است. نیاز گیاهان به درجه حرارت دامنههای مختلفی دارد. بعضی از گیاهان درجه حرارتهای بالاتری نیاز دارند مثل گیاهان مناطق گرمسیری. بعضی دیگر در درجه حرارتهای کمتر از ۲۰ درجه سانتیگراد هم بخوبی رشد و نمو میکنند، مانند گیاهانی که از مناطق سردسیری منقل شده‌اند نظیر پامچال که در جنگل‌های شمال دیده میشود.
اما چگونگی تنظیم درجه حرارت در گلخانهها بستگی به سیستم گرمایی دارد. انواع بخاری‌ها یا سیستم‌های گازی و … می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. اما دو شرط اولیه موجود در عامل گرم کننده عبارتند از:
۱- توان توزیع یکنواخت دما در سطح گلخانه را دارا باشد؛
۲- فاقد اثرات مخرب زیست محیطی باشد.
نیاز نوری گیاهان
همه گیاهان به یک اندازه به نور نیازمند نیستند. بعضی از گیاهان نیاز به نور فراوانی دارند و بعضی دیگر به نور کمتری نیاز دارند. بنابراین گیاهان را از نظر نیاز نوری به سه گروه بزرگ تقسیم میکنیم:
گیاهان روز بلندLDP : Long Day Plants برای به گل رفتن بین ۱۰ تا ۱۴ ساعت به نور نیاز دارند، مانند گیاهان فصلی تابستانه نظیر آحار، اطلسی، ناز و میمون.
گیاهان روز کوتاه SDP: Short Day Plants برای به گل رفتن نیاز نوری کمتر از ۱۲ ساعت دارند. که در نقطه مقابل گیاهان روز بلند قرار می‌گیرند، مثل گل داودی.
گیاهان بی تفاوت به طول روز NDP: Neutral Day Plants برای نگهداری در منزل بسیار مناسب و مطلوب هستند. مثل گل حنا یا بگونیا که حساسیتی نسبت به طول روز ندارند و در تمام طول سال گل دارند.
به گل بردن گیاهان روز کوتاه در طی ساعات روشنایی، طولانی به موضوع کنترل نور بر میگردد. در کشور ما با توجه به اینکه روزهای آفتابی خیلی زیاد است باید نیاز نوری گیاه شناخته شود تا گیاه در طی روزهای بلند بخوبی از رشد رویشی برخوردار باشد. لذا گیاهان روز کوتاه را به وسیله‌ی پایین آوردن ساعات روشنایی، بوسیله یک پرده تیره رنگ، و اصطلاحاً ایجاد شبهای طولانی به گل میبریم.
نور در گلخانه ها
در گلخانه ها مقدار نور را به وسیله‌ی پوشاندن شیشهها با حصیر، پاشیدن گِل و یا رنگ‌های قابل شست و شو و یا با استفاده از چادرهای الکترونیکی، کنترل میکنیم.
کنترل رطوبت در گلخانه ها
تأمین رطوبت یکی از پارامترهای مهم در گلخانه ها است. برای رشد و نمو گیاهان، البته باید نیازهای رطوبتی گیاهان را بشناسیم. بعضی از گیاهان به رطوبت‌های خیلی بالا نیاز دارند و بعضی دیگر به رطوبت کمتری نیاز دارند، مثل گل کاغذی. بعد از شناخت نیاز رطوبتی گیاهان، آنها را در گلخانههای خاص خود جایگزین میکنیم یعنی همه گیاهان در یک نوع گلخانه نگهداری نمی‌شوند. در سطوح تخصصی و بزرگ، هر گلخانه برای یک محصول و یا تعدادی محصول مشابه با نیازهای یکسان در نظر گرفته میشود.
راه‌ها و روشهای مختلفی برای تأمین رطوبت گلخانهها وجود دارد که عبارتست از:
آبیاری؛
پاشیدن آب به سقف و کف و جدار گلخانه؛
۳٫کاربرد دستگاه‌های بخار ساز.
گاز کربنیک در گلخانهها
کاربرد Co2 تقریباً معادل استفاده از مواد غذایی، کاربرد پیدا کرده است. در کشور ما که گیاهان از لحاظ نوری در وضعیت مناسبی قرار دارند می‌توان با بالا بردن مصرف Co2 راندمان محصول را نیز بالاتر برد.
وجود Co2برای انجام عمل فتوسنتز ضروری است. این واکنش شیمیایی منجر به تولید محصول سبز یا عملکرد گیاه میشود . در این واکنشCo2 عامل بسیار مهمی تلقی میشود.
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
