عنوان :

مقاله کشاورزی پایدار

تعداد صفحات :۲۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

امروزه حفاظت از منابع زیست محیطی بر همگان روشن می‌باشد و انسان کنونی دریافته که در سایه اطلاعات جدید و آگاهی‌های روزافزون در مورد محدودیت‌های منابع و همچنین آثار زیست محیطی نظام‌های متداول نه تنها می‌تواند به فکر چاره‌اندیشی باشد، بلکه قادر است سمت و سوی کشاورزی آینده را تعیین نماید. ترویج به عنوان یک نهاد آموزشی و ارشادی در آگاه‌سازی جامعه کشاورزان برای جلوگیری از کاربرد فن‌آوری‌های نامناسب، رسالت مهمی را بر عهده دارد و باید آن را به عنوان یکی از وظایف اصلی و اساسی خود در حال و آینده تلقی کند.

نظام کشاورزی پایدار یک نظام سودمند، مستمر و متکی بر حفظ منابع طبیعی است. این شیوه کشاورزی، اقتصادی‌ترین و در عین حال، سودمندترین نوع استفاده از انرژی خورشید و تبدیل آن به محصولات کشاورزی را بدون تخریب و حاصلخیزی خاک و کیفیت محیط زیست توصیه می‌کند. این روش کشاورزی، دیدگاهی بالاتر از اقتصادی تولیدی صرف دارد، به طوری که در آن به همبستگی بین اقتصاد تولید، ثبات اکولوژیکی و کیفیت محیط زیست به صورتی جامع نگریسته می‌شود. در کشاورزی پایدار، افزایش جریان انرژی در نظام کشاورزی و نجات کشاورز مبتدی از زراعت معیشتی و نیز صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش تلفات آن در کشاورزی متمرکز در راستای حفاظت از پایداری کشاورزی و کیفیت محیط زیست دنبال می‌شود.

واژه های کلیدی: کشاورزی پایدار، بیولوژیکی ازت، کمپوست مواد آلی، کود سبز

فهرست مطالب

مفاهیم و اهمیت کشاورزی پایدار   ۱
تثبیت بیولوژیکی ازت، راهبردی در کشاورزی پایدار   ۶
مفاهیمی از کشاورزی پایدار   ۷
استفاده از کمپوست مواد آلی در کشاورزی پایدار   ۸
کودهای حیوانی   ۱۲
تناوب لگومینوزها با محصولات زراعی   ۱۵
کود سبز   ۱۵
نتیجه‌گیری   ۱۷
منابع   ۱۹

منابع و ماخذ

آرنون، آی. (۱۳۷۷)، اصول عملیات کشاورزی در مناطق خشک، مترجم: عوض کوچکی و افشین سلطانی، تهران، نشر آموزش کشاورزی.

زمانی‌پور، اسداله. (۱۳۷۳)، ترویج کشاورزی در فرآیند توسعه، بیرجند، مولف.

فاطمی، حسن. (۱۳۶۲)، گرسنگی ارمغان استثمار، تهران، شرکت سهامی انتشار.

فرانسیس، چ. بانکو فلورا، ک. کینگ، ل. (۱۳۷۷)، کشاورزی پایدار در مناطق معتدل، مرتجم: عوض کوچکی و جواد خلقانی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی.

وام‌پی، برتون، تی یانگ. (۱۳۷۸)، پایداری کشاورزی، مترجم: محسن تشکری، تهران، موسسه پژوهش‌ها و برنامه‌ریزی اقتصاد کشاورزی.

ادواردز، س. آ، آر. مادن، پی، مایلر، آر. اچ و هاوس، ج. (۱۳۷۵)، کشاورزی پایدار، ترجمه عوض کوچکی، محمد حسینی و ابوالحسن هاشمی دزفولی، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی.

مفاهیم و اهمیت کشاورزی پایدار

در سال‌های اخیر، کشاورزی پایدار از جمله موضوعاتی است که در علوم کشاورزی مطرح شده است و با گذشت زمان توجه دانشمندان علوم کشاورزی بیش از پیش به آن معطوف می‌شود و می‌رود که در سال‌های آتی از مهمترین مباحث علوم کشاورزی دنیا شود. در ارتباط با کاهش سریع و جدی منابع ضروری کشاورزی از طریق فرسایش، شور شدن زمین‌ها، بیابان‌زایی، انقراض گونه‌ها و آلودگی‌های محیطی از نگرانی‌های عمده موجود در گزارش‌های جهانی است.

با‌ آغاز کشاورزی صنعتی، فشار بر اکوسیستم شروع شد. در سال‌های قبل در صورت تخریب زمین، انسان به منظور رفع مایحتاج خویش می‌توانست به مناطق دیگر نقل مکان نماید، اما امروزه با افزایش جمعیت، این امر امکان‌پذیر نیست. بدین‌ترتیب، کشاورزی پایدار غیرقابل اجتناب است و به نظر می‌رسد در پایان این قرن و اوایل قرن آینده، به پایداری در توسعه کشاورزی ضروری باشد.

معمولاً تعاریفی که توسط متخصصان برای یک موضوع و مبحث خاص مطرح می‌شود تا حدود زیادی بیانگر ویژگی‌های آن مبحث بوده و می‌توان ویژگی‌های آن را تا حد قابل قبولی مطرح نماید. به همین منظور به بیان تعریف و مفاهیمی پرداخته می‌شود که توسط کارشناسان این فن ارائه شده است.

برنامه توسعه سازمان ملل متحد به نقل از موسسه منابع جهانی برای کشاورزی پایدار یک تعریف کوتاه و مفید ارائه داده است. بنابراین تعریف، «نظام کشاورزی پایدار، نظامی است که در شیوه پایا و یا دوام بهره‌وری اساس منابع و الگوهای زراعی را بهبود بخشد، به طوری که کشاورزان بتوانند عرضه محصولات را هماهنگ با رشد جمعیت، رشد اقتصادی و با توجه به محیط زیست افزایش دهند».

هارگراو، کشاورزی پایدار را چنین تعریف می‌کند: «کشاورزی پایدار به مدیریت صحیح منابع کشاورزی اطلاق می شود که در عین حال نیازهای در حال تغییر بشری رفع شوند، کیفیت محیط زیست و همچنین منابع طبیعی حفظ شده و یا حتی بهبود می‌یابند».

سنایاک، بیان می‌کند که: «واژه کشاورزی پایدار به یک سیستم کشاورزی اطلاق می‌شود که می‌تواند به روند تولید خود در آینده طولانی ادامه دهد».

در سال ۱۹۸۹، انجمن علوم زراعی آمریکا در گردهمایی سالانه خود، کشاورزی پایدار را چنین توصیف می‌نماید: «کشاورزی پایدار نظامی است که ضمن برخورداری از پویایی اقتصادی، می‌توان به بهبود وضعیت محیط زیست و استفاده بهینه از منابع موجود منجر شده و همچنین در تامین نیازهای غذایی انسان و ارتقای کیفیت زندگی جوامع بشری نقش مبهمی داشته باشد».

به نظر گروهی از کشاورزان، کشاورزی پایدار چنین تعریف شده است: «کشاورزی پایدار از نظر مفهوم، سیستمی است که ضمن مدیریت موفق در استفاده از منابع برای تامین نیازهای غذایی بشر، کیفیت محیط را حفظ و ذخایر منابع طبیعی را افزایش می‌دهد؛ از نظر اقتصادی پویا بوده و نیازهای غذایی را تامین کرده و مواد غذایی آن، اثر سوئی بر سلامت بشر نداشته و علاوه بر آن، ذخایر منابع طبیعی را حفظ کرده و کیفیت آنها را برای نسل‌های آینده افزایش می‌دهد».

در واقع، نظام کشاورزی پایدار یک نظام سودمند، مستمر و متکی بر حفظ منابع طبیعی است. این شیوه کشاورزی، اقتصادی‌ترین و در عین حال، سودمندترین نوع استفاده از انرژی خورشید و تبدیل آن به محصولات کشاورزی را بدون تخریب و حاصلخیزی خاک و کیفیت محیط زیست توصیه می‌کند. این روش کشاورزی، دیدگاهی بالاتر از اقتصادی تولیدی صرف دارد، به طوری که در آن به همبستگی بین اقتصاد تولید، ثبات اکولوژیکی و کیفیت محیط زیست به صورتی جامع نگریسته می‌شود. در کشاورزی پایدار، افزایش جریان انرژی در نظام کشاورزی و نجات کشاورز مبتدی از زراعت معیشتی و نیز صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کاهش تلفات آن در کشاورزی متمرکز در راستای حفاظت از پایداری کشاورزی و کیفیت محیط زیست دنبال می‌شود.

در تعریفی دیگر، نظام کشاورزی پایدار: «نظامی است که از مواد شیمیایی به گونه‌ای استفاده گردد که در نهایت به گونه‌ای استفاده گردد که در نهایت نه موجب متلاشی شدن و زوال خودش شود و نه با انتقال آن به محیط زیست، اکوسیستم را دچار مخاطره نماید».

به اعتقاد آلتیری، در تعاریف کشاورزی پایدار، سه وجه مشترک وجود دارد که عبارتند از: بهره‌برداری حیوانی و گیاهی، کیفیت و سلامت محیط زیست و پویایی اقتصادی و اجتماعی. وی این سه عامل را به عنوان عوامل تحقق نظام کشاورزی پایدار به حساب می‌آورد.

در یک مفهوم کلی، کشاورزی پایدار عبارت است از بینشی که اهداف انسان و شناخت او از آثار فعالیت‌های کشاورزی متکی بر محیط زیست است. بکارگیری چنین بینشی می‌توان ارائه طریقی باشد برای تلفیق تجربه‌های پیشینیان و تازه‌ترین پیشرفت‌های علمی به منظور ایجاد نوعی نظام زراعی که ضمن حفاظت از منابع از نظر اکولوژیکی نیز سازگاری داشته باشد. چنین نظام‌هایی علاوه بر آنکه موجب کاهش آثار سوء بر محیط زیست می‌شوند، می‌توانند باروری کشاورزی را در حدی مطلوب حفظ نموده و ضمن ایجاد پویایی اقتصادی در بلندمدت و کوتاه مدت، زمینه‌ای مناسب برای ثبات جوامع روستایی نیز فراهم سازند.

پژوهشگران کشاورزی به ندرت به نقش و تاثیر نظام‌های تولید کشاورزی در اکوسیستم توجه کرده‌اند. هدف اساسی بیشتر پژوهشگران و متخصصان توسعه کشاورزی، حرکت به سوی دستیابی به راهکارهایی بوده که در زمان کوتاه مدت به تولید کشاورزی مطلوبی دست پیدا کند.

استراتژی بهره‌گیری از نظام کشاورزی و تولیدی که به افزایش تعادل و بالانس مورفولوژیکی زمین، هیدرولوژی و چرخه مواد غذایی در طبیعت منجر شود، عموماً مورد غفلت واقع شده است و اکثر مطالعات و پژوهش‌ها صرفاً به جنبه تولید تاکید داشته‌اند و کمتر به عوارض و آثار جانبی توجه شده است. پیامدهای این موضوع، سبب ایجاد شکست‌هایی در جوامع کشاورزی و کاهش روزافزون کیفیت زمین‌های کشاورزی و مشکل عدم تکافوی تولیدات کشاورزی برای جمعیت رو به ازدیاد بوده است. متخصصان و کارشناسان کشاورزی باید بیش از پیش بر روی این موضوع تامل کنند که چگونه فعالیت‌های کشاورزی می‌تواند به صورت شایسته در اکوسیستم ادغام شود.

تثبیت بیولوژیکی ازت، راهبردی در کشاورزی پایدار

گرچه استفاده از کودهای بیولوژیک در کشاورزی از قدمت زیادی برخوردار است و در گذشته نه چندان دور تمام مواد غذایی مورد مصرف انسان با استفاده از چنین منابع ارزشمندی تولید می‌شد، ولی بهره‌برداری علمی از این گونه منابع سابقه چندانی ندارد. اگرچه کاربرد کودهای بیولوژیک به علل مختلف در طی چند دهه گذشته کاهش یافته، ولی امروزه با توجه به مشکلاتی که مصرف بی‌رویه کودهای شیمیایی به وجود آورده، استفاده از آنها در کشاورزی مجدداً مطرح شده است.

بدون تردید کارکرد کودهای بیولوژیک علاوه بر اثر مثبتی که بر کلیه خصوصیات خاک دارد، از جنبه‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی نیز مثمرثمر واقع خواهد شد و می‌تواند جایگزینی مناسب و مطلوب برای کودهای شیمیایی باشد. در حال حاضر، نگرش‌های جدیدی که در ارتباط با کشاورزی پایدار، ارگانیک و بیولوژیک مطرح می‌باشد، به بهره‌برداری از چنین منابعی استوار است.

کودهای بیولوژیک منحصر به مواد آلی حاصل از کودهای دامی، اضافات گیاهی و غیره اطلاق نمی‌شود، بلکه تولیدات حاصل از فعالیت میکروارگانیسم‌هایی که در ارتباط با تثبیت ازت و یا فسفر و سایر عناصر غذایی در خاک فعالیت می‌کنند را نیز شامل می‌شود و می‌تواند به عنوان جایگزینی مناسب برای کودهای ازته مطرح باشد. زیان‌های زیست محیطی و بهداشتی برگرفته از کاربرد کودهای ازته بسیار بیشتر از منابع اقتصادی آن است. وجود نیترات در آب‌های زیرزمینی مناطق ذرت‌خیز ایالات متحده و دیگر مناطق دارای کشت فشرده به عنوان یک نگرانی عمده مطرح است، به نحوی که نیتروژن در رواناب و آب‌های سطحی منجر به آلودگی زیاد رودخانه‌ها و دریاچه‌ها می‌شود. اکسیدهای گازی شکل نیتروژن که از کودهای ازته متصاد می‌شوند، واکنش شدیدی داشته و به عنوان یک خطر عمده برای دوام لایه اوزن قلمداد می‌شوند. نظام‌های پایدار زراعی باید تا سرحد امکان، بر پایه استفاده و مدیریت موثر از منابع داخلی باشند.

مفاهیمی از کشاورزی پایدار

توسعه فن‌آوری‌های مختلف در فعالیت‌های کشاورزی از دیرباز تا کنون مشکلات زیست محیطی و اجتماعی مختلفی را بوجود آورده که حرکت به سوی فعالیت‌های پایدار در یک نظام زراعی را غیرقابل اجتناب نموده است.

با توجه به مفاهیم بیان شده در زمینه کشاورزی پایدار، روی آوردن به روش‌هایی که بر بهره‌گیری از منابع داخلی مزرعه توجه دارد، تاکید می‌شود. استفاده از شیوه‌های مدیریتی مناسب در تامین نیاز غذایی گیاه نقش موثری در پایداری نظام زراعی دارد. افزایش کاربرد منابع درون مزرعه نظیر کودهای دامی، محصولات لگومینوز و کود سبز منجر به کاهش هزینه تولید و افزایش سودمندی می‌شود. کاربرد کودهای دامی و تثبیت ازت در فعالیت‌های زراعی از جمله موارد مهمی است که نقش موثری در مدیریت مواد غذایی دارد. در فرآیند تثبیت ازت یک رابطه همزیستی بین گیاه میزبان و باکتری ریزوبیوم که در گرهک‌های ریشه گیاهان لگومینوز وجود دارد، برقرار است. وارد کردن بقولات در نظام کشت، معمولاً باعث کاهش نسبت C/N بقایایی می‌شوند که به خاک اضافه می‌گردد. این امر به نوبه خود می‌تواند فعالیت میکروبیولوژی خاک، تبدیل ازت اتمسفری، قابلیت دسترسی به عناصر غذایی و رشد گیاهان را به میزان زیادی تغییر دهد. همچنین تغییراتی که در فعالیت میکروبیولوژیک خاک ایجاد می‌شود، به نوبه خود می‌تواند بر دانه‌بندی خاک موثر واقع شده و از این‌رو میزان آب و هوای خاک و در پی آن فعالیت بیولوژیک را تحت تاثیر قرار دهد.

استفاده از کمپوست مواد آلی در کشاورزی پایدار

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .