عنوان :

مقاله کشت گندم

تعداد صفحات : ۱۰۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

گندم مهمترین گیاه زراعی روی زمین است. معروف است که در هر روز در نقطه ای از کره زمین کاشت و در همان روز در نقطه ای دیگر برداشت می شود. این امر حاکی از توانایی سازش بسیار زیاد این گیاه با اقلیم های گوناگون است.

گندم در مرحله ظهور گیاهچه و مراحل اولیه ی رشد بیشتر از مراحل بعدی رشد به شوری حساس است. همچنین مراحل اولیه ی زایشی، مراحل بسیار حساسی بوده در حالیکه دوره گل دهی و مرحله پرشدن دانه به ترتیب کمترین حساسیت را دارند. گاهی شوری در مورد بعضی از گونه های گندم باعث زودتر اتفاق افتادن جوانه زنی، ظهور خوشه، گل دهی و رسیدگی دانه می شود. گندم مانند بعضی دیگر از گیاهان زارعی دانه ای در مرحله گل دهی یا فقط در قبل از گل دهی به غلظت های نسبتاً بالای آب شور حساس نیست. این چنین تحملی امکان آبیاری گیاه را به وسیله آب شور در مراحل آخری رشد گیاه فراهم می کند. در گندم، شوری بر رشد رویشی بیشتر از تولید بذر تأثیر می گذارد.

آزمایش طی دو مرحله ای آزمایشگاهی و گلخانه ای انجام شد. در آزمایشگاه طی آزمون جوانه زنی تحت شرایط تنش شوری، روند جوانه زنی ریشه چه و ساقه چه تعیین گردد و در گلخانه سایر خصوصیات از جمله میزان پرولین مشخص شد.

آزمایش فوق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کرتهای کاملاً تصادفی در ۳ تکرار انجام گرفت. در مرحله جوانه‌زنی تیمارهای شوری شامل پنج سطح S₀ ، S₁ ، S₂ ، S₃ ، S₄ به ترتیب شاهد، ۵۰، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی مول بر لیتر و در مرحله گلخانه‌ای سطوح شوری به ترتیب شاهد ۷۵- ۱۵۰- ۲۲۵- ۳۰۰ میلی مول بر لیتر با نسبت ۲:۱ برای Ca:Na از نمک‌های CaCl₂ – NaCl در زمینه‌ای از محلول  هوگلند بود. تعداد کرتها که در مرحله آزمایش جوانه زنی، کرت ها، همان پتری دیش های به قطر (_cm10) بود. برای هر سطح تیمار شوری ۷۲ عدد (بیست و چهار ژنو‌تیپ در ۳ تکرار بود).

واژه های کلیدی: گندم، مرحله جوانه زدن، تنش شوری خاک، محلول هوگلند، آزمایش جوانه زنی،

فهرست مطالب

۱-۱-مقدمه:    ۱
گندم از چندین لحاظ یک گیاه ویژه است:    ۲
۲-۱- هدف:    ۳
۳-۱- سابقه کاشت گندم: (T aestivum L.)    ۳
۴-۱- کشورهای مهم تولید کننده گندم در جهان    ۴
۵-۱- میزان سطح زیر کشت گندم در جهان    ۵
۶-۱- ویژگیهای گیاه شناسی گندم:    ۷
۷-۱- تقسیم بندی انواع گندم بر حسب نیاز به سرما:    ۸
۸-۱- عومل رشد و نمو گندم:    ۹
۹-۱- دانه گندم    ۱۰
۱۰-۱- ساقه ( سوفار):    ۱۲
۱۱-۱- مراحل رشدی گندم    ۱۲
۱۲-۱- اکولوژی گندم:    ۱۴
۱۳-۱- املاح یا نمک ها:    ۱۴
۱-۱۳-۱- شوری خاک:    ۱۵
۲-۱۳-۱- خاک شور:    ۱۷
۱۴-۱- معیارهای تشیخص خطرات آبیاری با آب شور :    ۱۷
۱۵-۱- یونهای شور کننده آب و خاک :    ۱۸
۱۸-۱- عوامل مؤثر بر رسانایی الکتریکی(EC) :    ۲۰
۱۹-۱- منابع و علل شور شدن خاک :    ۲۰
۲۰-۱- وسعت و توزیع اراضی شور در سطح دنیا :    ۲۱
۲۱-۱- اثر سوء سدیم تبادلی:    ۲۲
۲۲-۱- مکانیسم اثر نمک :    ۲۲
۲۳-۱- آب آبیاری با کمی شوری :    ۲۳
۱-۲۳-۱- آب لب شور:    ۲۳
۲-۲۳-۱- آب شور  :    ۲۳
۳-۲۳-۱- آب نمک یا شور :    ۲۳
۲۴-۱- تعریف تنش یا استرس:    ۲۴
۲۵-۱- مراحل متوالی تنش گیاه:    ۲۵
۲۶-۱- ارزیابی میزان تنش:    ۲۶
۲۷-۱- مواجهه گیاه با تنش شوری خاک :    ۲۶
۲۸-۱- اثرات سوء شوری بر گیاهان:    ۲۸
۲۹-۱- اثر شوری روی جوانه زنی گندم:    ۲۸
۳۰-۱- راههای کاهش اثرات شوری در زراعت گندم :    ۲۹
پیش تیمار کردن آشنایی گیاه با مقداری نمک    ۳۰
۳۱-۱- خاک سدیمی:    ۳۰
۳۲-۱- اندازه گیری شوری :    ۳۱
۱-۳۲-۱- روش های  اندازه گیری شوری:    ۳۱
۳۳-۱- رابطه شوری با سنتز پروتئین:    ۳۲
۳۴-۱- تحمل گیاهان به هدایت الکتریکی:    ۳۲
۲-۱- بررسی منابع    ۳۶
۱-۳- مواد و روش‌ها    ۴۲
۵-۳- محلول هوگلند به عنوان ماده زمینه آزمایش    ۴۳
۶-۳- آزمایش جوانه زنی:    ۴۴
۲-۶-۳- صفات مورد بررسی در تحقیق آزمایشگاهی :    ۴۶
۴-۶-۳- تهیه تیمارها از غلظت شاهد (S0) تا (S4) در مرحله ‌آزمایشگاهی :    ۴۷
۵-۶-۳- نتایج به دست آمده از آزمایش اولیه :    ۴۸
۶-۶-۳- منحنی های درصد جوانه زنی در زمانهای متوالی نمونه برداری    ۴۹
مرحله دوم : تحقیق گلخانه‌ای :    ۵۷
۸-۳- آزمایش مرحله رشد اولیه ( در گلخانه)    ۵۹
۹-۳- مرحله نهایی آزمایش:    ۶۱
۲-۴- تفسیر آماری تنش شوری در مرحله اول آزمایش:    ۶۷
۶-۴- اثر تیمارهای شوری بر ظهور ساقه چه ژنوتیپ های گندم:    ۷۱
۱۴-۴- مرحله رویش اولیه    ۷۹
۱۷-۴- اثر تیمارهای شوری بر عملکرد ماده خشک ریشه:    ۸۳
۱۹-۴- اثر تیمار های شوری بر عملکرد ماده خشک اندام های هوایی ژنوتیپ های گندم    ۸۶
۲۱-۴- تأثیر تیمارهای شوری بر طول ساقه:    ۹۰
مقایسه میانگین تأثیر تیمارهای شوری بر سطح برگ:    ۹۳
نتیجه گیری و پیشنهادات۱-۵- نتیجه گیری :    ۹۷
نتایح تحقیقات موجود نشان داد :    ۹۸
۲-۵- پیشنهادات    ۹۹

۱-۱-مقدمه:

جمعیت کره زمین پیوسته در حال افزایش است این جمعیت که در سال ۱۹۳۰ میلادی تنها ۲ میلیارد نفر بود در سال ۱۹۹۰ به ۳/۵ میلیارد نفر رسید و در سال ۲۰۰۰ میلادی از ۶ میلیارد نفر تجاوز کرد و پیش بینی می شود که در سال ۲۰۲۵ میلادی به ۵/۸ میلیارد نفر برسد. بیش از    جمعیت جهان در کشورهای در حال توسعه بسر می برند و متاسفانه سهم عمدای افزایش جمعیت مربوط به این کشورها می باشد، که امروزه با مشکل گرسنگی و سوء تغذیه دست به گریبان هستند به گونه ای که ۲۰ درصد جمعیت این کشورها هم اکنون با سوء تغذیه دست و پنجه نرم می کنند.

گندم مهمترین گیاه زراعی روی زمین است. معروف است که در هر روز در نقطه ای از کره زمین کاشت و در همان روز در نقطه ای دیگر برداشت می شود. این امر حاکی از توانایی سازش بسیار زیاد این گیاه با اقلیم های گوناگون است. به گونه ای که گندم را از فنلاند در نیم کره شمالی تا آرژانتین در نیم کره جنوبی کشت می کنند. در سطح جهانی نزدیک به ۵۲ در صد زمین های قابل کشت دنیا(معادل ۷۰۷ میلیون هکتار) به کشت غلات اختصاص دارد که    این مقدار( نزدیک به ۲۳۲ میلیون هکتار) زیر کشت گندم است. تولید جهانی غلات دانه ای درسالهای نخستین هزاره سوم میلادی درحدود ۲۰۰۰ میلیون تُن بوده که حدود ۶۰۰ میلیون تُن آن گندم بوده است.

  اهمیت غلات حتی در تکامل و شهرنشینی انسان هم، مهم است گندم به عنوان محصول استراتژیک می تواند کشورهای بسیاری را مستعمره کند. اهمیت گندم تا به آنجاست که بسیاری از کشورهای سلطه گر آن را به عنوان حربه ای در دست گرفته اند و علاوه بر اینکه تقدس و ارزش معنوی زیادی دارد و به عنوان یک محصول استراتژیک به حساب می آید. خود کفایی در تولید گندم برای هر کشوری از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است کمتر کسی در جهان است که ادعا کند یکی از فرآورده های گندم در سبد غذایی روزانه وی جایی ندارد. گندم به صور گوناگون در تغذیه انسانها نقش دارد. پخت انواع نانها، انواع کیک ها و شیرینی جات، انواع غذاها، به عنوان تعلیف دام، مصارف صنعتی و صدها شاید هم بیشتر مورد استفاده دارد. مبدأ گندم را آسیای غربی (سوریه، فلسطین، ایران و هند) می دانند. احتمالاً ۶۷۰۰ سال قبل از میلاد شناخته شد. از نظر ژنتیکی هگزا پلوئید (۶لای) است و تعداد کروموزم های آن  ۴۲ =n 2 است. بیشتر گندم های زراعی از نوع  هگزا پلوئید و تترا پلوئید هستند.

گندم از چندین لحاظ یک گیاه ویژه است:

۱-    احتمالاً اولین گیاه است که ۱۵ تا ۲۰ هزار سال قبل اهلی شده است.

۲-   سطح کشت آن حدود ۲۴۰ میلیون هکتار است که از سطح زیر کشت سایر گیاهان به مراتب بیشتر است. گندم تقریباً ۲۲ درصد سطح زیر کشت غلات به خود اختصاص داده است.

۳-   گندم در مقایسه با سایر گیاهان زراعی بیشترین کالری و پروتئین را برای تغذیه انسان دارد

۴-   تجارت جهانی گندم بیش از تجارت مجموع سایر غلات است.

۵-   نان گندم به خاطر وجود پروتئین الاستیکی به نام گلوتن حجم زیادی پیدا می کند.

۶-   گندم به دلیل امکان کشت در فصول مختلف سال و نیز قدرت تطابق با شرایط اقلیمی متفاوت در سرتاسر کره زمین، سطح وسیعی از زراعت های آبی و دیم را به خود اختصاص داده است.

 ۲-۱- هدف:

ارقام گندم نسبت به دیگر غلات از تعداد بالایی برخوردار است و روز به روز پژوهشگران علم اصلاح ارقام جدید با خصوصیاتی عمومی و بعضی خصوصیات خاص منطقه مورد کشت به کشاورزان عرضه می کنند. این خصوصیات ممکن است عمومی شامل مقاومت به ورس، مقاومت در مقابل امراض و بیماریها به خصوص انواع زنگها و زودرَسی باشد و یا اختصاصی مانند آب و هوای خاص منطقه مورد کشت باشد. لازم به توضیح است ارقام جدیدتر با هدف افزایش عملکرد و رسیدن به میزان مطلوب محصول است. تعدادی از این ارقام عبارتند از :

  ۱- هامون  ۲- کارچیا یا کارشیا  ۳- زرّین  ۴- الوند ۵- بک کراس روشن بهاره  ۶- توس          ۷- بک کراس روشن زمستانه  ۸ – شاه پسند  ۹ – آذر ۲   ۱۰- کاسپارد   ۱۱- C-75-5   ۱۲- پیشتاز  ۱۳- شعله  ۱۴ – روشن  ۱۵- سرخ تخم  ۱۶- کاسکوژن  ۱۷- سرداری   ۱۸- شوری۹    ۱۹- مارون  ۲۰-کویر ۲۱- هیرمند ۲۲- شهریار ۲۳- شوری۴  ۲۴- فرونتانا ۲۵- N-78-14   ۲۶- سومای۳    ۲۷- نیک نژاد  ۲۸- مهدوی  ۲۹- شوری۶  ۳۰- شیرو دی    ۳۱- M-79-7   ۳۲- M-74-6

۳-۱- سابقه کاشت گندم: (T aestivum L.)

   سابقه کاشت گندم به ۱۰ تا ۱۵ هزار سال پیش از میلاد می رسد اجداد وحشی گندم در منطقۀ خاورمیانه ، غرب ایران، شرق ترکیه و شمال عراق پیدا شده و هم اکنون هم در این مناطق وجود دارند. بسیاری از پژوهشگران منشأ گندم را منطقه هلال حاصلخیز دانستند.

گندم های کنونی ازگندم وحشی تک بذری(منو کوکوم) منشأ گرفته اند. برای تبدیل گندم از حالت وحشی به صورت کنونی راه تکاملی طولانی پیموده شده و تلاقی های زیادی صورت گرفته است. گرچه گندم دارای گونه های متعددی است، ولی بیشترین سطح زیر کشت (۹۰درصد) وبیشترین میزان تولید (۹۴درصدتولیدجهانی)مربوط به گونه aestivum یا گندم نان می باشد. دوگونه (durum,compactum) نیز دارای ارزش تجاری هستند. در جریان اهلی شدن گندم، مساحت برگها افزایش یافته، اندازۀ دانه ها درشت تر شده و شمار دانه در سنبله زیادتر گردیده است. گرچه بیشینه ی سرعت فتوسنتز در برگها کاهش یافته و این موضوع در ارتباط با افزایش سطح برگ می باشد. شاخص برداشت ( درصد ماده خشک تولیدی اختصاص یافته به دانه) در گندم های اهلی ( نزدیک به۵۰ درصد) در مقایسه با اجداد وحشی آنها ( نزدیک ۳۰ درصد) بسیار زیادتر است. شاخص برداشت گندم های کنونی ممکن است بیش از ۶۵ درصد افزایش یابد.

۴-۱- کشورهای مهم تولید کننده گندم در جهان

بنا بر آمار سازمان خواربار و کشاورزی جهان  (FAO)عمده ترین شورهای تولید کننده گندم، چین، هندوستان و آمریکا بوده اند. تولید جهانی گندم در سال ۱۹۹۵ معادل ۵۴۵ میلیون تُن و در سال ۲۰۰۳ معادل ۳/۵۵۶ میلیون تُن بوده است البته نزدیک به ۷ درصد گندم تولیدی در سطح جهان به مصرف بذر در سال بعد می رسد. براین اساس سالانه به بیش از ۴۰ میلیون تُن گندم بذری برای کاش در سطح جهان نیاز است سه کشور آمریکا، هندوستان و کانادا بر روی هم ۲۵ درصد گندم دنیا را تولید می کنند و شوروی سابق و چین بر روی هم ۳۰ درصد واردات جهانی گندم را به خود اختصاص داده اند. در دهه ی گذشته عمده ترین صادرکنندگان گندم را کشورهای آمریکا، اتحادیه اروپا، استرالیا و آرژانتین تشکیل داده اند.

۵-۱- میزان سطح زیر کشت گندم در جهان

بنا بر آمار FAO سازمان خواربار جهانی در سال ۲۰۰۳ میلادی، سطح زیر کشت گندم ۷/۲۰۸ میلیون هکتار و میزان تولید جهانی ۳/۵۵۶ میلیون تُن بوده است در آغاز سده بیستم میلادی (سال۱۹۰۰) سطح زیر کشت جهانی گندم تنها ۹۰ میلیون هکتارو تولید جهانی نزدیک به ۹۰ میلیون تن بوده است. بخش عمده ی این افزایش تولید در  ۵۰ سال نخست قرن بیستم (سالهای ۱۹۵۰-۱۹۰۰) به دلیل افزایش سطح زیر کشت گندم بوده است، ولی از سال ۱۹۵۰ به بعد بخش عمده ی افزایش تولید به دلیل افزایش عملکرد در واحد سطح بوده است. در خلال ۵۰ سال دوم سده گذشته  میلادی (۱۹۵۰تا۲۰۰۰) آهنگ جهانی افزایش سطح زیر کشت نزدیک به ۳/۱ میلیون هکتار در سال بوده که بیشترین سهم (۶۹ درصد) مربوط به قاره آسیا بوده است، که این آهنگ جهانی در واحد سطح نزدیک به ۳۸ کیلوگرم در هکتار در سال بوده است. رویهم رفته تولید جهانی گندم از سال ۱۹۶۰ به بعد تقریباً هر ۱۰ سال حدود ۱۰۰ میلیون تُن افزایش داشته است.

جدول۱-۵-۱- میزان تولید، سطح زیر کشت و عملکرد در هکتار بیست کشور اول تولید کننده گندم جهان در سال ۲۰۰۳ میلادی:

 ۶-۱- ویژگیهای گیاه شناسی گندم:

گندم از تیره گند میان ( Gramineae )، از زیر تیرهPooideae، از طایفه Triticeae، از زیر طایفه Triticeae و از جنس Triticum می باشد. گندم گیاهی یکساله، روز بلند و سه کربنه(C₃ ) است و مراحل رشد و نمو آن عبارتند از:

الف-  مرحله جوانه زدن: در این مرحله دانه چند روز پس از کاشت در اثر جذب آب متورم گشته و فعل و انفعالاتی در داخل بذر صورت می گیرد در نتیجه غلاف ریشه چه طویل گشته وبه صورت میله سفید رنگی از شکاف پوسته ها خارج می گردد و ریشه های اولیه که تعداد آنها در گندم ۳ الی ۸ عدد می باشند از آن خارج می گردند. مدتی بعد غلاف جوانه اولیه (coleoptile ) که درون آن جوانه اولیه ژمول قرار گرفته است پوسته میوه را پاره می کند و سر از خاک بیرون می آورد.

مرحله جوانه زدن گندم بستگی زیادی به آب ، دما و تازگی بذر دارد. چون دانه بدون آب قادر به جوانه زدن نمی باشد و دانه باید برای جوانه زدن دمای دلخواه خود را داشته باشد که حداقل این درجه دما برای گندم ۱تا ۲ درجه سانتی گراد می باشد.

ب- مرحله پنجه زدن: این مرحله به پیدایش ساقه های جانبی معروف است چون در طوقه ساقه برگدار که ساقه اولیه نیز نامیده می شود در عمق ۱الی ۲ سانتی متری زیرزمین ۴ الی ۷ گره کوچک وجود دارد که از گره آخر به سمت زمین ساقه های جانبی (دومی) و ریشه های تاجی منشعب می گردند به همین ترتیب در طوقه ساقه های دومی خارج شده نیز گره هایی وجود دارد و از این گره ها ساقه های سومی بیرون می آید. پس از مدتی ریشه های اولیه از بین می روند و ریشه های تاجی عهده دار تأمین آب ومواد غذایی گیاه می شوند. بنابراین گندم دارای ریشه اصلی نمی باشد و ریشه افشان دارد. ریشه های تاجی معمولاً در عمق ۲۰ سانتی متری زمین قرار دارند ولی گاهی اینگونه ریشه ها در زمینهای پست (سبک و دارای عمق زیاد) تا عمق ۲ متری نیز دیده می شود.

پ) مرحله ساقه رفتن: ازدیاد فاصله های گره های طوقهِ ساقه را که منجر به طویل شدن ساقه می گردد به اصطلاح عملی ساقه رفتن گیاه می نامند. برای اجرای این مرحله آب وارد سلولهای گیاه می گردد و سلولها متورم می شوند و حباب های آنها بزرگ می گردند و تقسیمات سلولی انجام می گیرد.

ت) مرحله سنبله رفتن: هر ساقه از یک سنبله تشکیل شده است مرحله سنبله رفتن گندم بستگی زیادی به حرارت دارد و سرمای ناگهانی در این مرحله سبب عقب افتادن تکامل سنبله ها می گردد.

ث) مرحله گل دادن: گندم گیاهی یکپایه است یعنی گلهای نر و ماده در روی یک بوته قرار دارند و هر سنبل چه شامل ۳ الی ۵ گل می باشد که پس از عمل لقاح معمولاً ۲ گل در هر سنبلچه بارور و تبدیل به دانه می شوند. هر گل گندم از سه پرچم و یک تخمدان با دو کلاله پرمانند تشکیل شده است که بساک هر پرچم به شکل X می باشد.

ج) مرحله رسیدن دانه: این مرحله شامل پنج مرحله زیر می باشد:

۱- حالت شیری و یا سبز شدن دانه  ۲- حالت خمیری یا زردی دانه۳- حالت نیمه سخت                   ۴- حالت سخت ۵ –  حالت رسیدن اجباری

۷-۱- تقسیم بندی انواع گندم بر حسب نیاز به سرما:

۱- گندم های پاییزه: این گونه گندم ها درفصل پاییز کاشته می شوند و برای ساقه رفتن احتیاج به سرمای زیر ۴ درجه سانتی گراد برای مدت معینی دارند تا در فصل بهار به ساقه بروند. مانند رقم امید

۲- گندم های بهاره: اینگونه گندم ها برای ساقه رفتن احتیاج کمی به سرما دارند معمولاً این گندم ها در فصل بهار کاشته می شوند. مانند رقم طبسی.

۳- گندم های دو فصله( نیمه بهاره و نیمه پاییزه) : اینگونه گندم ها حساسیت کمتری به سرما دارند تا به ساقه بروند مانند رقم آذر که معمولاً به صوت دیم کاشته می شود.

در هر صورت عامل سرما برای ساقه رفتن گندم های پاییزه بسیار مهم است که نزدیک به صفر تا دو درجه سانتی گراد می باشد. آزمایشها نشان داده که اگر گندم پاییزه در فصل بهار کاشته شود، مدتی طول می کشد تا بذر جوانه و پنجه بزند، در نتیجه دیرتر به ساقه و به گل می رود و محصول خوبی نمی دهد.

۸-۱- عومل رشد و نمو گندم:

الف) حرارت: دما یکی از مهمترین عوامل رشد و نمو گندم است و گندم از موقع جوانه زدن تا رشد کامل احتیاج به دماهای گوناگونی دارد.  میزان حرارت موثر برای پنجه زنی گندم پاییزه حدود   GDD 500 می باشد. از پنجه زنی تا گل دهی GDD 850 (درجه روز) و از گل دهی تا رسیدن به GDD 800 حرارت نیاز است. نیاز حرارتی ارقام بهاره کمتر از زمستان است.

ب) نور: نور خورشید بزرگترین منبع انرژی برای تولید محصول می باشد نور زیاد باعث بهتر پنجه زدن ( پیدایش ساقه های جانبی)، گل دادن، دانه دادن، بهتر شدن رنگ برگ و دانه، ازدیاد قند و نشاسته و افزایش وزن هزار دانه، استحکام شدن گیاه و افزایش محصول می شود.

گندم گیاهی روز بلند است لذا برای گل دادن احتیاج زیادی به نور دارد بنابراین اگر گندم در منطقه ای کاشته شود، که طول روز آن منطقه در موقع گل دادن کمتر از ۱۲ الی ۱۴ ساعت باشد، رشد رویش گندم  زیادتر می شود و رشد زایش آن کم می شود در نتیجه گیاه محصول کمتری می دهد.

پ) آب: آب در همه اندامهای گندم یافت می شود مقدار آب از زمان کاشت تا برداشت گندم در حدود ۴ تا ۸ هزار متر مکعب در هر هکتار است و گندم به ویژه نوع پاییزه، برای ساختن یک واحد خشک نیاز به ۵۱۳ واحد آب دارد و در نقاطی که میزان بارندگی سالیانه کمتر از ۴۰۰ میلی متر باشد آبیاری انجام می گیرد.

ت) زمین: گندم در زمینهایی  محصول خوبی می دهد که نفوذ پذیری آب آن زمینها کم و مواد غذایی کافی باشد. کاشت گندم در زمینهای سبک (شنی) که دارای مقدار کمی مواد غذایی و آب باشند باعث اُفت محصول می شود.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .