عنوان :

مقاله کنترل کیفیت و گواهی بذر

تعداد صفحات :۲۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

 

چکیده

بذر مهمترین نهاده کشاورزی است و دربردارنده پتانسیل ژنتیکی رقم برای تولید محصول بوده و در افزایش تولید و باروری محصولات کشاورزی نقش مهمی را برعهده دارد. لذا بذور برای بروز نقش خود بایددر سطح کیفی بالایی به کشاورز تحویل گردد.

مجموعه‌ای از مراحل طراحی شده برای نگهداری و ایجاد بذر با کیفیت بالای ارقام جدید محصولات است، به گونه‌ای که استانداردهای مناسب خلوص ژنتیکی و مشخصه رقم و خواص کیفی دیگر تضمین گردد. سیستم کنترل کیفی بذر باید نشان دهنده کلیه عملیات از تولید تا عرضه بذر را دربر گرفته و کیفیت فروخته شده به کشاورز را تضمین نماید.

واژه های کلیدی: بذر، کنترل کیفی بذر، نمو نه برداری، آزمایش

فهرست مطالب

مقدمه   ۱
کنترل کیفیت و گواهی بذر   ۲
کنترل کیفی بذر   ۲
مراحل کنترل کیفی   ۲
کنترل کیفیت بذر   ۲
بازرسی مزارع   ۳
تعداد و زمان بازرسی مزارع   ۳
تست بذر در آزمایشگاه   ۴
نمونه‌برداری (sample survey):   ۶
آزمایش خلوص   ۷
روش تعیین خلوص بذر   ۷
آزمایش تعیین قوه نامیه:   ۷
هدف از تعیین قوۀ نامیه:   ۸
بستر بذر:   ۸
رطوبت:   ۸
حرارت:   ۸
نور:   ۹
زمان لازم جهت آزمایش:   ۹
طرز تعیین قوه نامیه در آزمایشگاه تجزیه بذر:   ۹
روش معمول در آزمایشگاه برای تعیین رطوبت:   ۱۱
تعیین میزان رطوبت   ۱۱
اتو ۱۳۰ درجه سانتیگراد   ۱۱
انبار بسته‌بندی   ۱۲
دستگاه‌های موجود در آزمایشگاه بذر   ۱۳
ترازو:   ۱۴
ترازوهای ساعتی:   ۱۴
ترازوهای یک صدمی:   ۱۵
رطوبت‌سنج:   ۱۵
رطوبت‌سنج و رنیه‌ای:   ۱۵
بذرشمار (Seed counter):   ۱۵
دستگاه بوجاری   ۱۶
آون:   ۱۶
دستگاه مقسم:   ۱۶
منابع   ۱۷

منابع:

فیزیولوژی گیاهان زراعی، فرانکلین پی، کاردنر، ترجمه دکتر عوض کوچکی، دکتر غلامحسین سرمدنیا.

بذر، شناخت، گواهی و کنترل آن، دکتر مهدی تاجبخش.

تکنولوژی بذر، رونالد، ترجمه دکتر غلامحسین سرمدنیا.

 

مقدمه

 

هزاران سال است که بشر برای زنده ماندن و ادامۀ حیات خود به امر جمع آوری و نگهداری بذر مشغول بوده است. بذر ها همیشه برای زندگی و زیست انسان اهمیت حیاتی داشته اند. انسان های ماقبل تاریخ بذر ها را برای تغذیه و تکثیر جمع آوری و نگهداری می کردند و با استفاده مستمر از این امر همیشه به عنوان یک اصل مهم ادامه خواهد یافت و همچنین علت ظهور تمدنهای کهن را می توان مربوط به تولید غلات دانست.

هم اکنون نیز بذرها منبع اصلی غذا، نوشیدنی ها وداروهای متعدد هستند و بدیهی است که سهم بذر در تأمین احتیاجات بشری در مقایسه با سایر اعضای گیاهی از اهمیت خاصی برخوردار است.

بذر یک رابطۀ زنده بین والدین و نتاج و نیز عامل اصلی انتشار می باشد. همچنین بذر شامل یک گیاه زنده و در حال رکود و استراحت است و به طور کلی بذر متشکل از جنین، بافت های مواد ذخیره ای و پوششی های بذر است.

تاریخچۀ تجزیۀ بذر :

تقریباَ صد سال پیش اولین آزمایشگاه تجزیۀ بذر در شهر تاراند آلمان تأسیس شد در این آزمایشگاه ها خواص بذر مورد قبول خریداران و تهیه کنندگان بذر را تعیین می کردند. در سال ۱۹۲۴ اتحادیۀ بین المللی تجزیۀ بذر در انگلستان با نام ISTA(international seed testing assosiation) تشکیل شد. با آغاز فعالیت این مؤسسه در سال ۱۳۳۹،اقدام به تأسیس دو واحد مجزا به نام های تکثیر و کنترل بذر گردید و با توجه به نیاز به بذر گواهی شده جهت کشت و تولید محصولات زراعی و به علت عدم تکافوی اراضی ایستگاه های تابعه این مؤسسه اقدام به عقد قرارداد ازدیاد بذر با پیمانکاران تولید بذر نمود.

 

از سال ۶۲این دو واحد در هم ادغام گردیدند و بخش تحقیقات و کنترل و گواهی بذر جایگزین آن گردید و در حال حاضر این بخش شامل ۲۹ واحد در زمینۀ تولید کنترل، گواهی و توزیع و خرید بذور تولیدی محصولات مختلف می باشد ونیز در کنترل بذور وارداتی و صادراتی فعالیت دارد.

طبقات بذر :

بذر تولید شده در اصلاح نباتات به شرح زیر طبقه بندی می گردد :

۱) بذر پروردۀ یک (Breeder 1) یا نوکلئوس : انتخاب هزار خوشه از روی مشخصات ظاهری.درجۀ خلوص بذور حاصله %۱۰۰می باشد.

۲) بذر پروردۀ دو (Breeder 2) یا بذر مادر : محصول هزار خوشه.

۳) بذر پروردۀ سه (Breeder 3) یا سوپرالیت : محصول حاصل از پرورش دوم و درجۀ خلوص %۹۹ می باشد.

۴) بذر الیت (Elite) : محصول حاصل از سوپرالیت.

۵) بذر مادری یا اصیل (Registered seed) :محصول حاصل از بذر الیت و درجۀ خلوص آن کمتر از الیت است.

۶) بذر گواهی شده (Certified seed) :محصول حاصل از بذر مادری.

۷) بذر مرغوب یا بذر تجاری (Commercial seed) :محصول حاصل از بذر گواهی شده.

کنترل کیفیت و گواهی بذر

بذر مهمترین نهاده کشاورزی است و دربردارنده پتانسیل ژنتیکی رقم برای تولید محصول بوده و در افزایش تولید و باروری محصولات کشاورزی نقش مهمی را برعهده دارد. لذا بذور برای بروز نقش خود بایددر سطح کیفی بالایی به کشاورز تحویل گردد.

کنترل کیفی بذر

مجموعه‌ای از مراحل طراحی شده برای نگهداری و ایجاد بذر با کیفیت بالای ارقام جدید محصولات است، به گونه‌ای که استانداردهای مناسب خلوص ژنتیکی و مشخصه رقم و خواص کیفی دیگر تضمین گردد. سیستم کنترل کیفی بذر باید نشان دهنده کلیه عملیات از تولید تا عرضه بذر را دربر گرفته و کیفیت فروخته شده به کشاورز را تضمین نماید.

مراحل کنترل کیفی

مراحل کنترل کیفی از طریق مراحل تکنیک اجرایی و قانونی بدست می‌آید. این مراحل شامل فعالیت‌های چندی از آزاد کردن رقم تا تولید و عرضه بذر می‌شود. گواهی بذر، کنترل مزرعه و آزمون بذر به عنوان تنها ابزارهای کنترل کیفی مورد توجه قرار دارند و از اجزاء ضروری مراحل تولید بذر بوده و نقش مهمی در حفظ کیفیت و ترویج استفاده از بذور اصلاح شده دارند. اگرچه گواهی بذر می‌تواند به صورت اجباری و اختیاری باشد و توسط شرکت‌های گواهی کننده دولتی، تعاونی‌ها یا تولید کنندگان بذر بکار گرفته شود، اما در ایران به دلیل آنکه اکثر محصولات اصلی توسط نهادهای دولتی تقسیم می‌شوند، گواهی بذر به صورت اجباری با مراحل مشخص پیگیری می‌شود. در ایران طبق min که شامل ۹۸%=p و ۸۵%=i و ۱%=m است، بذر گواهی می‌شود.

کنترل کیفیت بذر

شامل موارد ذیل است:

کنترل مجری؛

بازرسی مزارع تولید بذر؛

تجزیه بذر در آزمایشگاه؛

حمایت قانونی از کنترل کیفیت.

بازرسی مزارع

بازرسی مزارع در کنترل کیفیت بذر حائز اهمیت است. مهمترین فرصت جهت مشاهده و اندازه‌گیری کیفیت گیاهان تولید کننده بذر است. مزارع بذری جهت تعیین خلوص فیزیکی ـ ژنتیکی و عاری بودن از آلودگی به بیماری‌ها و علف‌های هرز مورد بازرسی قرار می‌گیند. در بازرسی مزارع بذری کیفیت مزارع با استانداردهای مورد نیاز که توسط قانون مشخص شده است، مقایسه می‌شود. از جمله آلودگی‌های مزارع بذری می‌توان به این موارد اشاره کرد:

گیاهان خارج از تیپ و سایر واریته‌ها؛

سایر محصولات؛

علف‌های هرز غیرمجاز؛

گیاهان بیمار.

تعداد و زمان بازرسی مزارع

تعداد دفعات بازدید با توجه به طبقه بذر انجام می‌شود و هرچه به طبقه بذر بالاتر نزدیکتر می‌شویم، باید تهداد بازدیدها بیشتر شود. به طور کلی مهمترین مراحل بازدید به قرار زیر است:

الف) قبل از دوره گلدهی                       ب) دوره گلدهی

ج) قبل از برداشت                               د) زمان برداشت

 

روش بازرسی مزارع به ۲ صورت زیر انجام می‌گیرد:

نمای کلی مزارع: برای مشخص کردن نمای کلی مزارع در تمام مزرعه قدم می‌زنیم و کل مزرعه را مشاهده می‌کنیم.

نمونه‌گیری: برای تعیین اینکه مزرعه بذری استاندارد را شامل می‌شود یا خیر (برررسی جزئیات را بازرسی مزرعه با استفاده از نمونه می‌گویند)، جزئیات آلودگی در اینجا شمارش شده و ثبت می‌شود، سپس استانداردهای مزرعه مقایسه می‌کنند.

تست بذر در آزمایشگاه

پس از کنترل نهایی و صدور گواهی برای مزرعه و بذر، بذور در انبارها نمونه‌گیری شده و جهت تعیین کیفیت به آزمایشگاه هدایت می‌شوند تا اینکه آزمایشات خلوص فیزیکی، رطوبت، قوه نامیه و سلامت آن ها مشخص شود. از ابزارهای لازم جهت تست‌های آزمایشگاهی ژرمیناتور، ترازوی حساس، باد دهنده، مقسم‌، آون و بوجاری می‌باشد.

به طور کلی هدف از کنترل و گواهی بذر را می‌توان به این صورت بیان کرد:

حفظ خصوصیات و صفات ژنتیکی و خلوص ارقام اصلاح شده بذور محصولاتی است که مشخصات بهتری نسبت به محصولات مشابه خود دارا می‌باشد و استفاده از این بذور توسط کشاورزان باعث افزایش محصول و بالا رفتن درآمد زارعین می‌گردد.

برای تهیه و توزیع بذور تکثیری اجرای نکات زیر الزامی است:

انتخاب زمین: انتخاب زمین هم دارای خصوصیاتی است که از جمله آن می‌توان به این موارد اشاره کرد: در انتخاب زمین، زمین موردنظر باید نزدیک آسفالت باشد و آب و هکتار مورد نیاز برای کشاورزی را داشته باشد.

انتخاب پیمانکار: توسط کارشناس کنترل بذر تعیین می‌شود و باید امکانات و تجهیزات مورد نیاز برای کشاورزی را داشته باشد تا به عنوان پیمانکار به اداره کشاورزی معرفی گردند.

انعقاد قرارداد: پس از تایید عقد قرارداد بین پیمانکار و اداره کشاورزی منعقد می‌شود که عقد این قرارداد در سه نسخه منعقد می‌گردد که یک نسخه به پیمانکار، نسخه دوم به اداره کشاورزی و نسخه سوم به موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر فرستاده می‌شود و پیمانکار در قبال انعقاد این قرارداد باید مقررات درج شده در متن را رعایت کرده و در صورت عمل کردن قرارداد به طور کامل می‌تواند پیمانکاران بذور را از طریق اداره کشاورزی خریداری کند.

توزیع بذر: قبل از انعقاد فصل، بذر مناسب به پیمانکار تحویل می‌گردد و به منظور جلوگیری از اختلاط ارقام، سعی می‌شود و به هر زارع بیش از یک رقم بذر داده نشود.

تجزیه بذر: هدف اصلی از تجزیه بذر، تعیین خواص و کیفیت بذر و آزمایشگاه می‌باشد. بدین منظور تعیین درصد بذر خالص، قوه نامیه و بذر سایر محصولات و بذر علف‌های هرز و درصد رطوبت موجود در بذور تعیین می‌شود. نحوه آزمایش و تجزیه بذر بدین صورت است که نمونه‌هایی که وارد آزمایشگاه می‌شوند، ابتدا در دفتر ثبت آزمایشگاه شماره‌گذاری و ثبت می‌گردد و این شماره نیز بر روی نمونه مو رد عمل نیز نوشته می‌شود و برای آزمایش از این نمونه برای هر نوع بذر عموماً ۲۵۰۰ عدد بذر گرفته می‌شود.

هدف اصلی از این آزمایش، تعیین خواص ظاهری و ترکیب مواد موجود در نمونه مورد عمل می‌باشد. قوه نامیه و قدرت رویش، رطوبت، میزان وزن هزار دانه و بذر سایر محصولات و …. تعیین می‌شود.

 

 

نمونه‌برداری (sample survey):

 

15,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .