عنوان :

مقاله کوکسیدیوز

تعداد صفحات : ۵۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

کوکسیدیوز مهمترین و متداولترین بیماری انگلی طیور است که می‌تواند موجب ایجاد خسارات اقتصادی عمده‌ای در مرغداریهای صنعتی گردد.

زیان ناشی از تلفات، کاهش میزان تولید- اشکالات ایجاد شده در میزان ضریب تبدیل غذائی، رشد و عملکرد گله در اشکال بالینی و تحت بالینی کوکسیدیوز از جمله این موارد بشمار می‌آیند.

خانواده آیمریاها نسبت به هرگروه از حیوانات، اختصاصی می باشند و کوکسیدیاهای ماکیان فقط ماکیان را آلوده می‌کنند. ۹ گونه آیمریا در ماکیان شناخته شده ولی فقط ۵ گونه‌ آن بیماریزا تشخیص داده شده که عبارتند از:آیمریا نکاتریکس، آیمریا برونتی، آیمریا آسرولینا، آیمریاماگزیما و آیمریاتنلا همانند بسیاری از بیماریهای انگلی، کوکسیدیوز عمدتاً در پرندگان جوان بروز می‌نماید. زیرا پس از آلودگی پرنده با عامل بیماری‌، ایمنی در برابر بیماری به سرعت ایجاد شده و توسعه می‌یابد و ایمنی حاصله پرنده را در برابر آلودگی مجدد در برابر همان گونه محافظت می‌نماید.

پیشرفتهای اخیر درایمنی شناسی و بیولوژی ملکولی این امر را ممکن ساخته است که بتوان مستقیماً با تداخل در سیستم ایمنی حیوان، مقاومت دربرابر عوامل بیماریزا، تومورها وبیماریها، سیستم ایمنی را افزایش داد.

راههای مختلف تداخل درسیستم ایمنی شامل واکسیناسیون، معالجه با لفنوکاین و همچنین انتقال ژنها می باشند. درک صحیح بیماریزایی و ایمنی شناسی و مکانیسم عمل ایمنی درپی آلودگی با کوکسیدیا باعث می گردد که بتوان استراتژی بهتری جهت مقابله با آن درنظر گرفت.

برخلاف سایر انگلها، کوکسیدیاها مرحله آلوده سازی وتولید مثل خود را در روره طی می‌کنند و دراین رابطه ضروری بنظر می رسد که اجراء مختلف سیستم ایمنی روده ای را شناخت. واکنش پرنده درمقابل انگل کوکسیدیا، درگیر اشکال مختلف واکنش ایمنی است که شامل ایمنی غیر اختصاصی و ایمنی اختصاصی می باشد. تولید آنتی بادیها وایمنی با رابطه سلولی دو نکته مشخصه کوکسیدیوز می باشد.

برخلاف بیماریهای باکتریایی و ویروسی که آنتی بادیهای اختصاصی نقش بسیار مهمی درتولید ایمنی علیه آنها دارند، در اثر عفونتهای انگلی لنفوسیهای   T دارای نقش اصلی درمحافظت سلولهای علیه انگلها می باشند.

سیستم ایمنی روده ای طوری تکامل یافته که دارای خصوصیت ویژه ای است و بازتاب آن بعنوان اولین خط دفاعی درسطح مخاطی روده مطرح می باشد. این خصوصیات عبارتند از سولهای عرضه کننده آنتی ژن سلولهای تنظیم کننده ایمنی و سلولهای عمل کننده، که بطور مشخصی ازسلولهایی که درسیستم عمومی ایمنی وجود دارند متمایز می باشند. بعد از اینکه سلولهای روده به کوکسیدیا آلوده شدند فعالیت آنتی ژنتیکی وابسته به ماکروفاژ سلولهای B,T شروع به یک سری واکنشهای اختصاصی و غیر اختصاصی آنتی ژنتیکی می نماید که شامل ترشح ایمونوگلوبین ها ، سلوهای محیطی و سیتوکیناز تولید شده در همان محلی می باشد.

واکنش ایمنی سلولی که بوسیله آلودگی کوکسیدیایی ایجاد می شود شامل ایمنی طبیعی و ایمنی اکتسابی است. درحالیکه ایمنی اکتسابی دربرابر آیمریاها معمولاً درآلودگیهای بعدی موثر خواهد بود.

دریک پرنده مقاوم، اسپورزوایت بلافاصله بعد از آلودگی وارده روده حیوان شده اما از توسعه ورشد آن جلوگیری می شود بنابراین درایمنی اکتسابی علیه کوکسیدیوز تعداد اسپوروزایت های داخل سلولی کاهش می یابد و یا از سیر تکاملی و رشد انگل ممانعت به عمل می آید.

آنتی بادیهایی که درگردش خون وجود دارند و یا آنتی بادیهای موضعی در روده ممکن است نقشهایی را درمرحله اول آلودگی داشته باشند اما شواهد معتبری درمورد نقش قابل توجه آنها برای ایمنی ضد کوکسیدیوز وجود ندارد.

 واژه های کلیدی: کوکسیدیوز، آیمریا، تشخیص، پیشگیری و کنترل، واکسیناسیون،

فهرست مطالب

پیشگفتار    ۶
مقدمه    ۱۰
سیر تکاملی کوکسیدیاها    ۱۲
سبب شناسی    ۱۶
آیمریا آسرولینا ۱۹۲۹ Tyzzer    ۱۸
آیمریا برونتی ۱۹۴۲ LEVINE    ۱۹
آیمریا هاگانی ۱۹۳۸     LEVINE    ۲۰
آیمریا ماگزیما ۱۹۲۹ TYZZER    ۲۰
آیمریا مایتیس ۱۹۲۹    TYZZER    ۲۱
آیمریا میواتی ۱۹۶۴ EDGAR and SLEBOLO    ۲۱
آیمریا نکاتریکس   ۱۹۳۰ JOHNSON    ۲۲
آیمریا پریکاکس ۱۹۳۰    ۲۳
ژنتیک، سن بیماریها دیگر    ۲۶
اپیدمیولوژی    ۲۷
تشخیص:    ۲۹
۱٫ آزمایش میکروسکوپی    ۳۰
۲٫ طبقه بندی ضایعات    ۳۱
۳٫ طبقه بندی مدفوع    ۳۲
۴٫ روشهای مورد استفاده در تشخیص گونه‌ها    ۳۲
پیشگیری و کنترل    ۳۲
خصوصیات مربوط به داروهای ضدکوکسیدیایی مصرفی    ۳۳
طیف فعالیت    ۳۳
مکانیسم عمل    ۳۴
اثرات متفاوت داروها بر روی پرندگان    ۳۵
روش استفاده دائم از یک دارو    ۳۷
اسفتاده از برنامه shuttle یا Dual    ۳۷
استفاده از برنامه Rotation    ۳۸
استفاده از برخی واکسنها    ۴۰
۳٫مقاومت دربرابر کوکسیداستات ها    ۴۰
ب استفاده از مواد ضد عفونی کننده درکنترل بیماری    ۴۳
ج.ایمنی شناسی بیماری کوکسیدیوز    ۴۴
۱-واکسیناسیون    ۴۸
ا. واکنس های  زنده    ۴۸
۲٫واکسنهای کشته    ۴۹
منابع    ۵۱

منابع

حسامی احمد، بررسی کوکسیدیوز طیور و ارزیابی شیمی درمانی آن    پایان نامه شماره ۲۲۳۵، سال تحصیلی ۷۳-۱۳۷۲

۲٫Calnek B.W, barner J.H. Beard C.W,Reid W.M, yoder H.W(1991)

۳٫Britton W.M,Hill CH.Barber c.w (1964) Amechanism of interaction between dietary protein levels and coccidiosis in chichs.J.Nutr. 82:306-310

۹٫ Johnson Jand Reid M.W (1970). Anticoccidial drugs lesion Scoring techniques and floorepen experiments with chichens.

Exp. Parasitol 28:30-36

۱۲٫Levine pp,Norman D(1985) veteri nary protozoogy. 5 th Edition chapter 7 pp:

پیشگفتار

کوکسیدیوز مهمترین و متداولترین بیماری انگلی طیور است که می‌تواند موجب ایجاد خسارات اقتصادی عمده‌ای در مرغداریهای صنعتی گردد.

زیان ناشی از تلفات، کاهش میزان تولید- اشکالات ایجاد شده در میزان ضریب تبدیل غذائی، رشد و عملکرد گله در اشکال بالینی و تحت بالینی کوکسیدیوز از جمله این موارد بشمار می‌آیند.

در سالهای نخست پرورش تجاری طیور، وقوع فراوان کوکسیدیوز اغلب منجر به بروز مسائل حادی می‌گردید پس از آن تفکیک تمایز شکل بالینی کوکسیدیوز از موارد تحت بالینی آغاز شد بطور کلی این مسئله مورد قبول قرار گرفته که در مرغداریها اغلب اشکال تحت بالینی و یا سطح پائین آلودگی با کوکسیدیوز دیده می‌شود که فاقد اهمیت اقتصادی قابل توجه می‌باشند. با این حال پس از گذشت چند سال، به دنبال افزایش شواهد بدست آمده این نتایح مورد بازنگری قرار گرفته است. مطالعات دقیقی که توسط B raunius  (۱۹۸۰) و Voeten و همکاران (۱۹۸۸) در سطح فارم بعمل آمد حاکی از آن است که سطوح پایین آلودگی با کوکسیدیوز قادر است بر روی عوامل مؤثر بر تولید تأثیر زیانباری داشته باشد. (۲۲) وسعت آسیب‌ها و ضایعات ناشی از این بیماری بستگی به زمان وقوع در دوره پرورش دارد، در صورتیکه جوجه‌ها در دروه بحرانی[۱] یعنی هفته سوم، چهارم و پنجم مبتلا به بیماری شوند، در دروه پس از بیماری تا زمان کشتار در جوجه‌های گوشتی و زمان تولید در مرغان تخمگذار خسارت وارده به تولید دیگر قابل جبران نخواهد بود.

این بیماری از لحاظ اقتصادی ضررهای هنگفتی را در بردارد که در نوع خود بی‌‌نظیر است زیرا در جهان این بیماری سالیانه حدود ۶۰ تا ۱۲۰ میلیون دلار خسارت‌ مالی ایجاد می‌کند که این امر بخوبی گویای عمق فاجعه است علاوه بر این هزینه‌‌هایی که به طور سالانه در دنیا صرف خرید دارو، درمان و یا پیش‌گیری کوکسیدیوز می‌گردد، رقم اعجاب‌آور ۱۵۰ میلیون دلاری می باشد (۷)

در آمریکا به تنهائی سالانه ۶۰ میلیون دلار صرف هزینه‌های داروئی مربوط به کوکسیدیوز می‌شود برای اینکه بتوانیم تصویر درستی از کل سرمایه‌ای که سالانه بواسطه  کوکسیدیوز بطور جبران ناپذیری در سطح جهان زایل می‌شود ارائه دهیم، در اینجا سود خالص چند شرکت چند ملیتی را که بر طبق گزارش مجله معتبر اقتصادی فورچون[۲]در سال ۱۹۸۶ مقامهای اول تا ششم را از حیث درآمد سالانه از بین ۵۰۰ شرکت چند ملیتی کسب کرده‌اند ذکر می‌کنیم

۱٫ آی، بی، ام                               ۰۰۰/۵۵۵/۶ دلار در سال

۲٫ اکسون                                   ۰۰۰/۸۷۰/۴ دلار در سال

۳٫ جنرال متورز                            ۰۰۰/۹۹۹/۳ دلار در سال

۴٫ فورد متور                               ۴۰۰/۵۱۵/۲ دلار در سال

۵٫ جنرال الکتریک                          ۰۰۰/۳۳۶/۲ دلار در سال

۶٫ آموکو                                    ۰۰۰/۹۵۳/۱ دلار در سال

این مقایسه ساده نشان می‌دهد که سرمایه‌ای که بوسیله کوکسیدیوز در سال زایل می‌شود از مجموع درآمد خالص چند شرکت چند ملیتی بزرگ بسیار بیشتر است.
(۷ و ۸)

متخصصین حدود ۱۰-۵% کل مرگ‌ومیر را در سطور جهان بواسطه کوکسیدیوز می‌دانند (۵۶) البته خساراتی که در سطح بالا ذکر گردید، شامل خساراتی فراوان ناشی از کوکسیدیوز تحت  بالینی نمی‌شود. خسارت منسوب به کوکسیدیوز تحت بالینی عبارت از افزایش ضریب تبدیل غذایی و کاهش اضافه وزن می‌باشد. محاسبه انجام شده نشان می‌دهد که این شکل بیماری ضریب تبدیل غذائی را ۴ تا ۱۰ درصد افزایش می‌دهد. همچنین باعث کمبود وزن بدن بمیزان ۵۰ تا ۱۰۰ گرم در پایان دوره پرورش جوجه‌های گوشتی می‌شود. پیش‌بینی شده است که به ازای هر پرنده خساراتی معادل ۵ تا ۱۰ سنت آمریکا وارد می‌شود.

سرمایه‌ای که اکنون در صنعت پرورش طیور گوشتی در ‎آمریکا در جریان است به چندین میلیارد دلار بالغ می‌شود و بنابراین کاربرد گسترده داروهای ضد کوکسیدیوز بخصوص در طیور گوشتی از اهمیت فراوانی برخوردار می‌باشد. و از ضررهای اقتصادی بسیار هنگفتی جلوگیری بعمل می‌آورد.

کاربرد داروهای ضدکوکسیدیایی در هر کشور یک ضرورت تلقی می‌شود ولی دقت در  انتخاب و نوع داروهای ضدکوکسیدیایی نیز نبایستی نادیده گرفته شود. عمده‌ترین مسئله در مورد کوکسیدیوز انتخاب دارویی مناسب می‌باشد. (۱)

مقدمه

بیماری کوکسیدیوز دارای اهمیت جهانی در صنعت طیور می‌باشد این بیماری بوسیله  پروتوزآها که انگلهای تک سلولی می باشند. ایجاد می‌گردد. این پروتوزآها[۳] متعلق به شاخه آپی کمپلکسها[۴] و جنس آیمریاها[۵]‌ می‌باشد. (۲ و ۱۰)

آیمریاها در اپیتلیوم روده تکثیر نموده  و سبب تخریب بافتها می‌گردند و متعاقب آن فرآیندهای هضم و جذب مختل گردیده، پرنده از دریافت مواد غذائی و آب محروم شده و در نتیجه دچار دهیدراتاسیون، کم خونی و حساسیت در برابر سایر عوامل بیماریزا می‌گردد.

خانواده آیمریاها نسبت به هرگروه از حیوانات، اختصاصی می باشند و کوکسیدیاهای ماکیان فقط ماکیان را آلوده می‌کنند. ۹ گونه آیمریا در ماکیان شناخته شده ولی فقط ۵ گونه‌ آن بیماریزا تشخیص داده شده که عبارتند از:

آیمریا نکاتریکس[۶]، آیمریا برونتی[۷]، آیمریا آسرولینا[۸]، آیمریاماگزیما[۹] و آیمریاتنلا[۱۰] همانند بسیاری از بیماریهای انگلی، کوکسیدیوز عمدتاً در پرندگان جوان بروز می‌نماید. زیرا پس از آلودگی پرنده با عامل بیماری‌، ایمنی در برابر بیماری به سرعت ایجاد شده و توسعه می‌یابد و ایمنی حاصله پرنده را در برابر آلودگی مجدد در برابر همان گونه محافظت می‌نماید.

شیوع بیماری کوکسیدیوز شکلهای مختلفی داشته که می‌تواند بسیار حاد یا خیلی ملایم بوده بدون اینکه هیچگونه علائم بالینی و یا تحت بالینی را با اندازه‌گیری وزن بدن، یافته‌های آسیب شناسی، مقدار غذایی مصرفی، و یا اندازه‌گیری پارامترهای خونی مشاهده نمود.

بیماری بسیار حاد در نتیجه بلع میلیونها اووسیست و نوع خیلی ملایم در نتیجه بلع تعداد بسیار کمی اووسیست ایجاد می‌گردد. اکثر عفونتهای ایجاد شده نسبتاً خفیف می‌باشند. و لیکن بدلیل امکان شیوع نوع خطرناک بیماری و خسارت اقتصادی ناشی از آن تقریباً تمام طیور جوان بطور دائم مقادیر کمی از داروهای ضدکوکسیدیایی را دریافت می‌کنند.

بدین صورت از بروز عفونت جلوگیری شده و یا حدت آن کاهش یافته و متعاقب آن ایمنی ناچیزی ایجاد می‌گردد وجود ایمنی در جوجه‌های گوشتی مهم نمی‌باشد، زیرا آنها معمولاً فقط برای مدت ۶ تا ۸ هفته نگهداری می‌شوند.