عنوان :

مقاله گیاه شناسی برنج

تعداد صفحات :۴۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

امنیت غذایی در گذشته تنها در سطح جهانی و ملی مورد توجه قرار می گرفت ؛ بر این اساس ، فقط محور عرضه اقلام خوراکی برای تامین امنیت غذایی مد نظر بود ؛ اما بعد از تعریف بانک جهانی از امنیت غذایی در سال ۱۹۸۶ که در کنفرانس بین المللی تغذیه مورد توافق کشور های عضو قرار گرفت ، امنیت غذایی بر پایه سه رکن عرضه پایدار غذا دسترسی و موجود بودن غذا استوار گردید با توجه به مفاهیم فوق ، این مقاله به ارزیابی نقش تولید و واردات برنج در امنیت غذایی خانوارهای ایرانی می پردازد . به این منظور ابتدا روند تولید و تجارت برنج بررسی می گردد سپس عملکرد تغذیه ای برنج محاسبه و تحلیل می شود تا مشخص گردد که آیا عرضه مناسب برنج به همراه دسترسی کافی و با کیفیت خانوار به برنج وجود دارد یا خیر ؟

مهمترین نتایج حاصل دلالت بر آن دارد که روند تولید برنج تقریبا ثابت بوده است ( در حالی که جمعیت کشور افزایش داشته است ) . از طرف دیگر ، روند واردات قانونی نیز همراه با نوسان بوده است در خصوص دسترسی خانوار ها به برنج نیز قابل ذکر است که نقش برنج ایرانی در تامین امنیت غذایی کاهش و نقش برنج خارجی افزایش یافته است با این حال هنوز ۵۰ درصد جامعه شهری و ۷۰ در صد جامعه روستایی کمتر از مقدار توصیه شده برنج مصرف می کنند

واژه های کلیدی: برنج، امنیت غذایی، گونه های برنج، جوامع روستایی، جوامع شهری

فهرست مطالب

مقدمه   ۱
ویژگیهای گیاه شناسی برنج   ۲
پیشینه برنج در ایران   ۳
کشت برنج در ایران   ۳
ترکیب و خواص غذایی برنج   ۴
گونه های برنج   ۶
صفات کیفی تعدادی از ارقام صادراتی ایران   ۸
انواع برنج اکرانی   ۱۰
تجارت جهانی برنج   ۱۳
قیمت های جهانی   ۱۴
چکیده :   ۱۵
مقدمه   ۱۶
۲-۱-۳٫ دهک اول ودهم شهری   ۲۴
۲-۳ تحلیل عملکرد تغذیه ای برنج در جوامع روستایی   ۲۶
۱-۲-۳- فرد شاخص روستایی   ۲۷
۲-۲-۳ دهک اول و دهم روستایی   ۲۹
بررسی شکاف مصرف برنج و مقادیر توصیه شده در جوامع شهری و روستایی   ۳۱
جمع بندی و ملاحظات   ۳۲
نتیجه‌گیری   ۳۴
فهرست  منابع   ۳۷

فهرست  منابع

– خواجه پور ، محمد ر ضا ، ۱۳۸۰ ، اصول و مبانی زر اعت ، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان .

– محلاتی ، مرعشی ، خیر آبادی ، ۱۳۷۶، اصلاح گیاهان زراعی ،انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد .

– خدابنده ، ناصر ، ۱۳۷۴، زراعت گیاهان صعتی ، انتشارات سپهر .

– کریمی ، هادی ، ۱۳۶۹، زراعت و اصلاح گیاهان علوفه ای ، انتشارات دانشگاه تهران.

– کوچکی عوض خلقانی ، جواد ، ۱۳۷۴، شناخت مبانی تولید محصولات زراعی ، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد .

– کوچکی عوض ، نصیری محلاتی ، مهدی ، ۱۳۷۳، اکولوژیکی گیاهان زراعی جلد اول ، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .

– مهندس سلطنت خویی، ۱۳۷۱ ، اصول تغذیه مرکبات ، انتشارات سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی .

–ترجمه، رضایی، عبد المجید ، سلطنتی ، افشین ، ۱۳۷۵، زراعت سیب زمینی ، اتشارات جهاد دانشگاهی مشهد .

– خدابنده ، ناصر ، ۱۳۶۸ ، زراعت غلات ، انتشارات نشر سپهر تهران.

مقدمه

واژه شلتوک از کلمه هندی چلتو (chalto ) گرفته شده و در زبان انگلیسی به شلتوک ( دانه برنج همراه با پوست ان ) Rice Paddy   گفته می شود . نام برنج از زبان هندی گرفته شده که به آن Ariai   می گویند .

در زبان انگلیسی به برنج Rice  گفته می شود که همان نام عمومی برنج است . در زبان فرانسه  Riz  ، در زبان ایتالیایی Rizo  ، روسی Ris  و در زبان المانی Ries  می گویند . نام علمی آن Oryza  Satival  می باشد . در استان گیلان به برنج « بج» ( Bej ) به خوشه ان « ورزه » ( Vorze  ) و به شلتوک آن « جو» گفته می شود .         (۱)

ویژگیهای گیاه شناسی برنج

برنج گیاهی یک ساله علمی با ساقه تو خالی و دارای ۸ تا ۱۲ گره در طول ساقه می باشد این گیاه از تیره گندمبان ( Gramineae ) از جنس Oryza  دراسیا و Glabrima در افریقا است . برنج دارای دو جنس یاد شده و چندین رقم (واریته ) می باشد که در بیش از ۱۴۰ میلیون هکتار از اراضی قاره آسیا و دیگر مناطق جهان کشت می شود .

گلهای برنج دارای ۶ پرچم است ، دانه های صفید رنگش را زبانچه گل ، کاملاُ فراگرفته که « شلتوک»

نامیده می شود . ساقه این گیاه مانند ساقه های گندم بند بند است و ارتفاع آن تا حدود ۵/۱ متر       می رسد .     (۲)

پیشینه کشت برنج در ایران :

موطن اصلی برنج اسیای جنوب شرقی است به عقیده ب . م ژوکوفسکی ، هند وچین و اندونزی موطن اصلی برنج است .

شلتوک از هند و برمه ( میانمار ) به تدریج به سایر نقاط جهان راه یافته است کشت برنج که امروزه جزء لاینفک حیات میلیونها مردم در سراسر جهان است ، در چین وهند سابقه ای هفت هزار ساله دارد و پس ازان کشورهای تایلند ، فیلیپین ، ژاپن ، ویتنام ، کره شمالی و جنوبی ، مالزی و تایوان نیز در اسیای جنوب شرقی به این مجموعه اضافه شده اند در حال حاضر ۹۰% برنج دنیا در چین ، هندوستان ، ژاپن ، کره ، جنوب شرقی اسیا و جزایر مجاوراقیانوس ارام ( قاره آسیا ) و ۱۰% بقیه در دیگر قاره ها کشت      می شود کشت برنج در آسیای مرکزی در حدود قرن هفتم پیش از میلاد رواج داشته است . برنج کاری از کشورهای جنوبی تر آسیا که در آنها زراعت غلات رواج داشته از حدود هزاره ششم تا پنجم قبل از میلاد شروع و سپس به آسیای مرکزی آمد .

در نیمه دوم هزاره سوم و ابتدای هزاره دوم سطح زیر کشت برنج افزایشی چشم گیر یافت . باستان شناسان معتقدند که در این دوره در اثر ادغام دو فرهنگ تمدنی شهر نشین در جنوب آسیای مرکزی بوجود آمد این دو فرهنگ شامل سومر و ایلام ( عیلام ) در غرب و تمدنهای باستانی دشت رود سند در جنوب بودند  بدون شک پیوند با هند به زراعت برنج ابی در آسیای مرکزی کمک کرد برای تعیین تاریخ دقیق این دوره هنوز شواهد باستان شناختی کافی بدست نیامده است با ایجاد کانالها در دوره سلسله هخامنشی ( قرن ششم تا چهارم قبل از میلاد ) که بر بخش وسیعی از آسیای مرکزی تسلط داشت . توسعه کشاورزی تسریع شد و گندم و جو ارزن و محصولات متعدد دیگری از جمله انگور و احتمالا‎‏ برنج تولید می شده است و در زمان پیشروی اسکندر به سوی هند ( ۳۲۷ ق . م ) برنجکاری در باکتریا ( بلخ ) رواج داشت کشت برنج در خاورمیانه بابل و سوریه در قرن سوم تا دوم پیش از میلاد و در مصر و اسپانیا در قرن هشتم میلادی صورت گرفته است اگر چه آقای نقی بهرامی عقیده دارد که « شلتوک برای اولین بار در د.ره پادشاهی خسرو انوشیروان ( ۵۳۱ تا ۵۷۹ میلادی ) ازهندوستان به ایران آورده شده است » لیکن ای،پ ، پتروشفسکی مورخ شهیر روسی در بحث از تاریخ برنج معتقد است که « تاریخ کشت و گسترش برنج در ایران به طور کامل معین نشده است اما کشت برنج در مقیاس محدود در پایان دوره ساسانیان ( ۲۳۶ تا ۶۵۱ میلادی ) و گسترش وسیع آن از قرن ده میلادی به بعد صورت گرفته است ) (۳)

پیشینه برنج در ایران

بر اساس نظر لائوفر کشت برنج در ایران پس از تسلط اعراب به ایران رونق گرفته است به نظر وی در دوره ساسانیان برنجکاری وجود نداشته است م . و . پیگولیوسکایا با توجه به اسناد مکتوب کشت برنج در ایران را به دوره ساسانیان منتصب می داند پورفسور ام- جی میسون نیز در بحث از تاریخ گسترش شلتوک در کشورهای خاورمیانه می نویسد که کشت برنج در ایران از اوایل قرن اول میلادی شروع شده است اگر چه شلتوک در ایران اوایل قرن اول میلادی کشت می شد لیکن کشت وگسترش اندر سطح وسیع به احتمال زیاد از قرن شش تا هفت میلادی آغاز شده است .          (۳)

کشت برنج در ایران

بیشترین کشت برنج در ایران در سه استان شمالی کشور ، گیلان ، مازندران و گلستان که اطراف دریای خزر قرار دارند با ۷۱% سطح زیر کشت از کل کشور انجام می گیرد ، و از مراکز عمده کشت و تولید برنج به حساب می آیند تنوع ارقام محلی و اصلاح شده آنها در این استانها بسیار زیاد است و کلیه ارقام در شش گروه تقسیم شده اند برنج دانه بلند مرغوب ، دانه بلند پر محصول ، دانه متوسط مرغوب ، دانه متوسط پر محصول ، دانه کوتاه مرغوب و دانه کوتاه پر محصول

به جز نواحی نیمه بیابانی کوهپایه ای جنوب البرز،نواحی شرقی یرمان ،حوزه اصفهان،سیرجان ونواحی بیابانی داخلی وکناره جنوب،درسایرنواحی کشورنیز کشت برنج انجام می گیرد.بنابراین علاوه براستانهای

گیلان.مازندران وگلستان درسه استان خوزستان . فارس واصفهان نیز برنج کشت می شود که کثرت ارقام محلی واصلاح شده نیزدراین سه استان زیاداست.پساز این شش استان،یازده استان دیگر کشورنیز به کشت برنج اشتغال دارند.که جمعا ۷/۶ درصد از سطح زیر کشت کل کشور را به خود اختصاص داده اند ولی تنوع ارقام در این استانها قابل توجه نیست و بیشتر از یک یا دو رقم در آنجا کشت نمی شود در ایران حدود ۳۰ تا ۴۰ سال قبل ، برنج در بین خانوارهای متوسطو کم در آمد ، به عنوان غذایی گرانقیمت محسوب و بیشتر در میهمانیها و عید ها مصرف می شد اما امزوزه با تغییر فرهنگ غذایی برنج نقش اساسی در تامین غذای مردم کشور داشته و به عذایی همگانی و ملی تبدیل شده است تهیه انواع پلوها همراه با خورشت . پلوهای مخلوط ، شیرینی های برنجی ،فرنی ، نان برنجی ، رشته خوشکار ، آرد برنج ، شیر برنج ، نوعی آش کدو ، حلوای برنجی ، کوفته برنجی ، شله زرد و غیره بیان از مصرف متنوع برنج در کشور دارد .   (۳)

ترکیب و خواص غذایی برنج

در برنج ۷۰ تا ۷۳ % نشاسته ، ۲ تا ۳ درصد قند ، ۱ تا ۲ درصد مواد ازته ، ۱ تا ۳ درصد چربی ، ۴ تا ۵ درصد سلولز و همی سلولز ، ۷ تا ۸ درصد پروتئین و انواع ویتامینهایB1 ، B2، B3  و مواد معدنی شامل ، پتاس ، منیزیم ، آهن و اسید فسفریک وجود دارد .

در ترکیب برنج چربی ،کربوهیدراتها ، فیبر ولزاتی همچون آهن و موادی مانند کلسیم موجود است ، جدول زیر بیانگر عناصر موجود در انواع برنج است که با استفاده از نتایج آزمایشگاهی بدست آمده است .

عناصر موجود در ۱۰۰ گرم از انواع برنج

ماخذ: بررسی آماری برنج ،وزارت کشاورزی ، معاونت برنامه ریزی و پشتیبانی ، اداره کل آمار و اطلاعات ، سال ۱۳۷۳

مهمترین خاصیت فیزیکی برنج نسبت دو جزءنشاسته به نام (آمیلوز و آمیلوپکتین ) است . نرمی یا سفتی برنج پس از پخت مزبوط به میزان آمیلوز ان است. اگر مقدار آمیلوز برنج بین ۱۵ تا ۲۵ درصد باشد نرم و خوش خوراک می شود .

آمیلوز کمتر از ۱۵ درصد باعث نرمی زیاد و چسبندگی برنج می شود و اگر آمیلوز بیش از ۲۵ درصد باشد برنج پس از پخت سفت می شود ،عامل دیگر کیفیت پخت برنج ، درجه قوام و درجه حرارت ژلاتینی شدن ان است .                                               برخی ویژگی های برنج ایرانی                          (۴)

گونه های برنج

تنوع ژنتیکی و توان سازگاری زیادی است .گونه زراعی مهم برنج    است که دارای ۲۴=     n2 کروموزوم می باشد .یک گونه زراعی Oryza glaberrma st       وجود دارد . که در جنوب آفریقا کشت می شود .        نسبت به گونه قبلی دارای قدمت و تنوع ژنتیکی کمتری است .

زیادی از جنس Oryza در جهان مشاهده شده که تتراپلوئید و کروموزوم می باشند . ارقام و گونه های O. nivara O.rufipogon .shrm   ازخویشاوندان نزدیک برنج زراعی می باشند. O.rufipogon .shrm برنج وحشی دائمی و O. nivara برنج      می باشد.

های مهم برنج است که درقاره های اسیا،اروپا،امریکا،کاشته       زراعی ایران از این نوع اند.این گونه دارای انواع مختلف به      شد:

Indica

برنج است که درمقابل خشکی،بیماری و افت مقاوم بوده      از نظر زمان رویش است.این نوع، شامل برنج های    بلند می باشند که در برابر ریزش دانه حساس هستندودوستان،سری لانکا،تایلندومالزی کشت می شوند.

Japonica

بوده و در مقابل سرما مقاوم است . این نوع شامل برنجهای        و دانه گرد بوده و در کشورهای چین ، کره ، ژاپن ، کالیفرنیا و     کشت می شود

Javanica

واسط برنج است.این نوع برنج در کشور های چین،کره،ژاپن،کالیفرنیاو      کشت می شود .

برنج

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .