عنوان :

مقاله گیاه علف لیمو

تعداد صفحات : ۴۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله در مورد گیاه علف لیمو که خواص و کاربردهای زیادی در صنایع غذاسازی، صنایع مقوا و کاغذسازی، صنایع آرایشی و بهداشتی، داروسازی و… دارد  مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت. گونه های مختلف علف لیمو گیاهانی هستند چند ساله (۵ تا ۶ سال عمر می کنند) که در مناطق گرمسیر در سطوح وسیعی می رویند.

مهمترین گونه های این گیاه از نظر مواد مؤثره عبارتند از ناردوس، یاوارنکوسا دیستنز، سیتراتوس، استراکیک، مارتینی، وینتریانوس، پندولوس، فلاکسوسوس و کیسیانوس.

ریشه این گیاه کوتاه و کم و بیش افشان است و دارای انشعابهای فراوانی می باشد. لذا در طول رویش به آب کافی، درجه حرارت زیاد و نور فراوران نیاز دارند. از کاشت این گیاهان در سایه باید اجتناب نمود زیرا نه تنها اسانس پیکر رویشی آنها کاهش می یابد بلکه این امر سبب سخت و چوبی شدن ساقه این گیاهان شده و از کمیت و کیفیت اسانس آنها کاسته می شود.

واژه های کلیدی: گیاه علف لیمو، نیازهای اکولوژیکی، کاشت، برداشت

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
چکیده    ۳
مشخصات محل کار آموزی    ۵
بررسی گیاه علف لیمو    ۷
مشخصات گیاه شناسی علف لیمو    ۹
نیازهای اکولوژیکی    ۱۲
تناوب کاشت    ۱۳
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز    ۱۴
آماده سازی خاک    ۱۵
تاریخ و فواصل کاشت    ۱۵
روش کاشت    ۱۶
مراقبت و نگهداری    ۱۷
برداشت محصول    ۱۸
ضمائم    ۲۱
عکس های گیاه علف لیمو:    ۲۹
نتیجه گیری :    ۳۵
پیشنهادات :    ۳۶
منابع :    ۳۷

منابع :

۱- امید بیگی، رضا.۱۳۷۶٫ رهیافتهای تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد دوم. ناشر طراحان نشر. ۴۲۴ صفحه.

مقدمه

در قرن حاضر تحقیقات گسترده ای بر روی گیاهان دارویی انجام پذیرفته و داروهایی با ماده مؤثر طبیعی افقهای جدیدی را برای جامعه پزشکان و داروسازان پژوهشگر گشوده است. به طوری که در حال حاضر حدود یک سوم داروهای مورد استفاده در جوامع انسانی را داروهایی با منشأ طبیعی و گیاهی تشکیل می دهد و مساعی جهانی صنایع داروسازی بر این متمرکز است که ساخت شیمیایی اقلام مربوطه به دو سوم بقیه داروها نیز تدریجاً منسوخ و به منابع گیاهی متکی گردد. از این رو، صنایع داروسازی و گروههای تحقیقاتی بسیاری از کشورها توجه خود را به کشت و تولید گیاهان دارویی معطوف داشته اند. در این راستا، هر ساله صدها هکتار از زمینهای زراعی کشورهای غربی و آمریکا برای کشت گیاهان دارویی اختصاص می یابد.

با نظری اجمالی به فرهنگ مصرف داروهای گیاهی در ایران، متوجه میراث گرانقدر شناسایی و مصرف این گیاهان در طب غنی سنتی ایران می شویم. از طرفی فلات وسیع ایران در قسمت های مختلف از اقالیم و محیطهای گوناگون برخوردار است و به همین دلیل فراوانی و تفرق گونه های این گیاهان در پهنه دشتها و کوهساران ایران به پیش از ۷۵۰۰ گونه گیاهی (حدود دو برابر تعداد گونه های هر یک از کشورهای اروپای غربی) می رسد که بخش قابل ملاحظه ای از آنها حاوی ذخایر متابولیتی با ارزشی می باشند. از این رو، به حق می بایست فلور ایران را یکی از منابع داروخیز جهان دانست. ایرانیان باید قدر این گنج بزرگ را دانسته و ارزش آن را بدانند و در راستای تحلیل در رشته های گیاهی و دارویی بهترین و بیشتر استفاده را از این منابع خدادی ببرند و بکوشند تا سرآمد کشورهای پیشرفته در این علم شوند و به تولید و بهره برداری از گیاهان دارویی پرداخته و کشور را از این نظر اغنا کرده و حتی به صادرات گسترده در این زمینه دست بزنند. به حمد و قوه الهی جهاد کشاورزی راه را برای علاقه مندان و جوانان این سرزمین گشوده باشد که بیشترین بهره و استفاده برده شود. با تحصیل در دانشگاه و کار عملی در مراکز کارآموزی که تکمیل کننده تحصیلات دانشگاهی می باشد کشور آینده روشن تر خواهد داشت.

 بررسی گیاه علف لیمو

ترکیبات اسانس گیاه با در نجبویه و اسانس گیاه علف لیمو شباهت زیادی با یکدیگر دارند. از آنجایی که مقدار اسانس در پیکر رویشی گیاه با درنجبوبه بسیار کم است و استخراج آن هزینه زیادی را تحمیل می کند لذا گونه های مختلف گیاهی علف لیمو مورد توجه قرار گرفته و کشت می شوند.

کشت این گیاهان از ۴۵ سال پیش آغاز شده و هم اکنون نیز کشت می شوند.

اسانس این گیاهان حاوی ترکیبات فلنی ترپنی و غیرترپنی است و در صنایع بهداشتی و آرایشی، صنایع غذایی، کنسروسازی و همچنین صنایع داروسازی مورد استفاده قرار می گیرد.

از «سیترالها» به مقدار فراوان در ساخت ویتامینها استفاده می شود. اسانس اکثر  گونه های این گیاهان مانع رشد و تکثیر باکتریها شده و به عنوان عاملی ضدعفونی کننده و همچنین به عنوان مواد دفع حشرات استفاده می شود.

تولید سالانه اسانس این گیاهان بیش از ۶۰۰۰ تن است که مهمترین کشورهای مصرف کننده آن آمریکا، انگلیس ، آلمان، ژاپن و هند می باشند.

گونه های مختلف علف لیمو در کشورهای هند، جاوه، فرمز و چین در سطوح وسیعی کشت می شوند.

 مشخصات گیاه شناسی علف لیمو

گونه های مختلف علف لیمو گیاهانی هستند چند ساله (۵ تا ۶ سال عمر می کنند) که در مناطق گرمسیر در سطوح وسیعی می رویند.

مهمترین گونه های این گیاه از نظر مواد مؤثره عبارتند از ناردوس، یاوارنکوسا دیستنز، سیتراتوس، استراکیک، مارتینی، وینتریانوس، پندولوس، فلاکسوسوس و کیسیانوس.

ریشه این گیاه کوتاه و کم و بیش افشان است و دارای انشعابهای فراوانی می باشد.

ارتفاع گونه های مختلف علف لیمو متفاوت است و بسته به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بین ۹۰ تا ۲۴۰ سانتی متر می باشد.

برگها به رنگ سبز روشن معمولاً تسمه ای شکل و طویل می باشند. طول برگها در گونه سیتراپوس بین ۲۰ تا ۶۵ سانتی متر و عرض آن ۱ تا ۳ سانتی متر می باشد. بعضی از گونه ها برگهای کوتاهتر و باریکتری دارند. مثلاً طول برگها در گونه وینتریانوس بین ۱۰ تا ۲۰ سانتی متر و عرض آن ۵/۰ تا ۱ سانتی متر می باشد. پیکر رویشی (برگها و ساقه های جوان) اکثر این گیاهان دارای اسانس است که این اسانس بویی شبیه به بوی لیمو دارد. مقدار اسانس و نیز ترکیبات تشکیل دهنده آن بستگی به گونه گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش مانند بافت خاک ، حاصلخیزی خاک، زمان و روش برداشت گیاه دارد و بین ۱ تا ۳ درصد است (جدول ۱).

پس از استخراج اسانس، کنجاله آن محتوی ۴/۷ درصد پروتئین، ۱۷/۰ درصد کلسیم و ۹/۰ درصد فسفر است که غذای مناسبی برای دام و طیور می باشد. از این کنجاله همچنین در تهیه مقوا و برخی از انواع کاغذ استفاده می شود.

نیازهای اکولوژیکی

 منشأ رویش گونه های مختلف گیاه علیف لیمو مناطق گرمسیری (حاره) می باشد لذا در طول رویش به آب کافی، درجه حرارت زیاد و نور فراوران نیاز دارند. از کاشت این گیاهان در سایه باید اجتناب نمود زیرا نه تنها اسانس پیکر رویشی آنها کاهش می یابد بلکه این امر سبب سخت و چوبی شدن ساقه این گیاهان شده و از کمیت و کیفیت اسانس آنها کاسته می شود.

گونه های مختلف علف لیمو قادر به رویش در هر نوع خاکی هستند ولی خاکهای سنگین و متراکم برای کشت آنها مناسب نمی باشد. بهترین خاک برای کشت گونه­های مختلف علف لیمو خاکهایی با بافت لوم شنی گزارش شده است. آبیاری گیاهان با مقدار اسانس آنها رابطه مستقیم دارد. از این رو، گیاهان باید در فصول خشک سال تحت آبیاری منظم و مناسب قرار گیرند.

مقدار بارندگی مورد نیاز، سالانه ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ میلی متر ذکر شده است، آب ایستایی برای گونه های مختلف علف لیمو مناسب نیست و سبب خشک شدن آنها می شود.

«پی اچ» خاک برای گونه وینتریانوس بین ۵ تا ۵/۶ ، برای گونه ناردوس بین ۳/۴ تا ۸، برای گونه سیتراتوس بین ۲/۴ تا ۴/۸ و برای گونه مارتینی بین ۶ تا ۷ مناسب است.

درجه حرارت مطلوب برای رویش گونه ناردوس ۹/۲۹ درجه سانتی گراد و برای گونه سیتراتوس ۶/۲۰ تا ۵/۲۷ درجه سانتی گراد گزارش شده است.

تناوب کاشت

گیاهانی را باید برای تناوب کشت انتخاب نمود که نه تنها مانع گسترش علفهای هرز شوند، بلکه مواد و عناصر غذایی خاک را نیز افزایش دهند. تحقیقات نشان می دهد که گیاهانی نظیر گندم، ذرت، گوجه فرنگی و نیز اکثر گیاها تیره پروانه­آسا گیاهان مناسبی برای تناوب کشت با گونه های مختلف علف لیمو هستند.