عنوان :

پایان نامه بررسی جاذبه های استان کهگیلویه و بویراحمد

تعداد صفحات : ۹۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی جاذبه های قبیله قشقایی  ها می پردازد.

قشقایی ها کلیه مایحتاج زندگی خود را از پوشاک و غذا و فرش و مسکن گرفته تا ظروف مورد لزوم و ساده زندگی را از مواد اولیه ای که در محل ، تهیه می کنند ،  می سازند و مهم تر اینکه ساخته های آنان در نوع خود بی نظیر است .

زباترین لباسها ، مطلوب ترین غذاها ، سبک ترین و مناسبترین نوع مسکن ، پردوام ترین ظروف و گرانبهاترین فرشها ، با دست توانای این مسافران خسته از راه ساخته می شود . یک خانواده ایلی از نظر اقتصادی جز در موارد استثنایی ، نیازی به جامعه شهری نداشته و خود را تقریباً بی نیاز از خارج می داند . اگر مردم کشور ما امروز در راه خود کفایی قدم برداشته اند ، قشقایی ها قرنهاست که هنرمندانه در کار تولید پیش رفته و در این راستا موفق هم بوده اند .

فرش قشقایی از همان فرش هایی است که رقیب و نظیر نداشته است . زیبایی نقشها ، خوش آیندی طرح ها ، ظرافت گره ها ، چشم گیری و پایداری رنگها و بیش از همه حالت خیال انگیز و مرموز بافته ها ، این ایل را صدرنشین هنرهای سنتی کرده است .

دستباف های قشقایی یک رویداد مهم فرهنگی و رویدادی است که هنر و صنعت این ایل سترک را نمایش می دهد و از هنرهای دستی زنان ایل علاوه بر قالی و گبه ، میتوان صنعت گلیم بافی که شهرت جهانی کسب کرده نام برد . گلیم از بافته های اصیل ایل است که از زمانهای گذشته ، در طرح ها و رنگهای جالب و در اندازه های مختلف بافته شده و برای روانداز یا تزئین چادر ، مورد استفاده قرار می گیرد . وقتی کاروان بزرگ کوچ ایل براه می افتد گلیمهای رنگارنگ و زیبا بر پشت اشتران جلوه و منظر جالبی دارد .

نقش گلیمهای قشقائی ، سابقه و اصالت طولانی داشته و امروز برای گلیمهای یکصد سال قبل ، نمی توان قیمتی تعیین نمود . طرحهای آقاجری ، لَنگَج ، دُینه بیگی ، خراسانی ، تهرانی ، هر کدام به شیوه ای خاص با دقت و ظرافت زیاد بافته می شود . گلهای رنگارنگ درون این فرشهای تماشائی ، همانند وصله های منظمی است که گوشه ها و اضلاع مساوی آن نشانگر کار یک مهندس حرفه ای است . وقتی سال ها از عمر این بافته ها می گذرد ، هر بیننده را در بهت فرو می برد . که چرا رنگ با گذشت زمان طولانی ، تغیر نکرده ، کنگره هایی که دورادور گل ها را به زمینه وصل میکند ، اختلاف چندانی ندارند ، مثل اینست که با دستگاه اندازه گیری شده باشد .

در میان طوایف قشقائی ، دره شوریها در بافتن گلیمهای ظریف ، مهارت بیشتری دارند . ضخامت بعضی بافته ها ، به دو میلیمتر هم می رسد و نقش های درون آن را به قدری ریزه کاری نموده اند که استادان کاشی کار اصفهان را در عهد صفویه به یاد می آورد .

واژه های کلیدی: قشقایی ها، نقشمایه ها، آثار گرافیکی، نقش فرش، رنگ آمیزی، سیاه چادر ها، دستبافها، گلیم  و جاجیم، لباس قشقایی ها

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
پیش گفتار    ۳
قابلیت های بکارگیری نقشمایه ها در آثار گرافیکی    ۱۱
رنگهای گرم و سرد    ۱۴
نقوش مورد استفاده در فرش    ۱۵
– قالی بافی    ۱۹
نگاهی به ایل قشقایی    ۲۴
قشقاییها از کجا به فارس آمده اند ؟    ۲۵
تاریخچه رنگرزی :    ۲۶
۱- مواد رنگرزی مصنوعی :    ۲۷
۲- مواد رنگرزی طبیعی :    ۲۷
طرز تهیه سیاه چادرها    ۳۱
دستبافهای مردم ایل قشقایی    ۳۵
گلیم و جاجیم بافی    ۳۹
جاجیم بافی    ۴۰
بافته های رِند « چرخ » شیشه درمه    ۴۰
نَمکدان یا توبره نمک :    ۴۱
جوال :    ۴۱
طناب بافی :    ۴۲
چپق بافی :    ۴۲
نقشه های گبه    ۴۳
انواع نقشهای گلیم قشقایی    ۴۶
۱- خراسانی :    ۴۷
۲- تهرانی :    ۴۷
۳- دونابیگی :    ۴۸
۴- لنگج :    ۴۸
۵- آلما گل ( گل سیب) :    ۴۹
۶- شانه (داراق گلیم) :    ۴۹
۷- شوشتری :    ۵۰
۸- عربی :    ۵۰
۹- درناق (ناخن) :    ۵۰
۱۰- سورمه دان :    ۵۱
۱۱- قزل قیچی ( قیچی طلایی)    ۵۱
۱۲- آقاجری :    ۵۲
۱۳- دوقاناق( دوبال) :    ۵۲
۱۴- نمکدان :    ۵۲
۱۵- یاقلق ( دستمال ) :    ۵۳
۱۶- چهار ماهی :    ۵۳
۱۷- خاک انداز :    ۵۳
نگاره های فرعی و حاشیه ای    ۵۴
خصوصیات لباس قشقایی ها    ۵۶
لباس زنان ایل قشقایی    ۵۹
چارقد :    ۵۹
دستمال سر :    ۶۱
کلاهچه    ۶۲
آرخالق زنانه :    ۶۴
زیر جامه یا دامن    ۶۶
پاپوش زنان ایل    ۶۸
لباس مردان ایل    ۶۹
کلاه دو گوشی :    ۷۰
آرخالق مردانه    ۷۲
شال    ۷۴
پیراهن مردانه    ۷۵
شلوار مردانه    ۷۶
پاپوش مردانه    ۷۷
پاپیچ    ۷۹
چقه و زنهاره    ۸۱
تزئینات مخصوص لباس زنان :    ۸۲
گردن بند مهلو    ۸۲
گردن بند میخک    ۸۳
عنبر دان    ۸۳
قاب قرآن    ۸۴
گردن بندهای مهره ای    ۸۵
النگو و دستبند    ۸۶
گیسو بند    ۸۷
بازو بند    ۸۸
آفتاب گردان    ۸۹
پولک دوزی    ۹۰
منابع و مآخذ    ۹۲

منابع و مآخذ

عناصر رنگ ، نویسنده یوهان اتین ، مترجم : بهروز ژاله دوست .

کاربرد رنگ و تکنیکهای نقاشی ، تألیف بادو . و . جکستیمر ، ترجمه : عربعلی شروه .

آشنایی با طراحی قالی ایران ، مؤلف : مریم عبدالهی .

سیه چادرها نوشته منوچهر کیانی

کوچ با عشق شقایق ، نویسنده عباس منوچهری .

هنرهای سنتی ایل قشقایی ، نویسنده : فرامرز طرابی .

آموزش جامع طراحی فرش ، مؤلف : محمد مبارکی .

مقدمه

حکایت …  کوچ با عشق شقایق

« ما آن شقایقیم که با داغ زاده ایم »

شقایق ، گل دلسوخته دشت و کوهستان همخوانیهای عجیبی با قشقایی دارد .

در کوچ شقایق چاووش خونین دل ، زیارت ضریح سبز صحرا و گنبد آبی آسمانهاست

رنگ چهره قشقایی چون شقایقی آفتاب سوخته است .

رنگ پیراهنان « سودابه و تهمینه ها » ی کوهستان رنگ شقایق است .

باغ گبه ها و گلیمهای قشقایی پر از شقایق است .

انس اسب و دام قشقایی با شقایق است . زخم جانش شقایق است .

شقایق قلب قشقائی است .

 عشق ها ، جنگها ، خشکسالیها ، حسرتها ، پیروزی ها و بالندگیهای ایل قشقایی « از سهند تا دنا » و توصیفهای زیبا و مستند را که در این کتاب از زبان یک قشقایی می خوانید شاید آن نقشهای مبهم را که در نگارخانه ذهن دارید به صورتهایی بیاراید تا شور زندگی را و نقش شقایق دلسوخته را در

   بافته ها ،  رختها ،  چادرها ،   شعرها ،  آوازها و دیگر هنرها بهتر دریابید .

پیش گفتار

کار نوعی حرکت است ، به منظور تولید اقتصادی یا گذران اوقات فراغت ، ولی در اصل نوعی توسعه و گسترش فرهنگ و علوم مختلف است که موجب تکامل جامعه و رفع نیازهای آن می شود .

کارِدستی با صنعت ماشینی تفاوت زیادی دارد . کسی که قالیچه ای می بافد ، با تمام وجود به آن معنا می دهد . زیرا قالیچه اش دارای صفا و لطف و محبت است . نقشهایش گویاست و با آدمی حرف می زند . کار او یک هنر است . هنری که در آن همه چیز انتخاب شده و دارای دنیایی از معناست . هر گره اش را انگشتانی بسته که قصد مزد ، پول ، نان ، گذران زندگی ، تجمل خواهی نداشته است .

در گذشته ، صنایع فقط به صورت هنرهای سنتی آنهم به منظور تولید و تأمین نیازهای مادی و معنوی جامعه صورت می گرفت . امروز هم در جوامع غیر صنعتی از جمله ایلات و عشایر ، بخش بزرگی از فعالیتهای رایج به منظور تأمین قسمتی از نیاز مادی خانواده هاست و و بخشی هم جزء اشتغالات روزمره آنهاست .

اشتغال مردم ایل ، کاری ذوقی و فکری است که هم فعالیت تولیدی بوده و هم بازده اقتصادی دارد و نیز دارای مایه فرهنگی و هنری است و می بینیم که امروز پس از نفت ، بزرگترین رقم صادرات کشور ، فرش و بخصوص فرش قشقایی است . زیرا که فکر ، ذوق ، تاریخ ، ارزش و اعتقادات آنان به گونه ای در این کار هنری منعکس است .

صنایع دستی ایل ما ، تبلور یادبودهای قوم ماست . معادل قصه هایمان ، مَثَل هایمان ، رقص های ملی و مذهبی مان که بازمانده آیین ها و حوادث از یاد رفته ماست .

صنایه دستی ، برای مردم ایل از آن جهت ارزشمند و گرامی است که احیای آن گامی است در بجای آوردنِ سنت های اصیل ایرانی . زیرا خلاقیت طرحها ، نقش ها و عملکردها ، نشان دید عمیق مردم به زیبایی و تزیین است . کارِ دستی مردم ایل ، در عین حال که اهمیت اقتصادی دارد از این راه می توان ، مروج خصوصیات اخلاقی و تفکرات هنرمندان فروتن و وفادار به سنت های ایل هم شد .

امروز وقتی تداوم و قدمت اشکال و نقوش پرندگان و جانوران را بر فرش قشقایی می بینیم ، متوجه می شویم که هنر و هنرمندی چیزی نیست که بتوان همچون متاعی از دست کسی بگیرند ، اینها یادگار کهنسالی است که دست به دست و سینه به سینه گشته و ارمغانی از اندیشه های دور و دراز آنان است .

طبیعی است زیرا ریشه در تاریخ ملت ما دارد و مسأله ای نیست که بتوان آن را انکار کرد . ابعاد هنری صنایع دستی به ویژه در ایل قشقایی ، بیگانه از جامعه نیست و جنبه خارجی ندارد . اگر به کار یک زن گلیم باف در عشایر قشقایی دقت کنید ، می بینید که کار این هنرمند ، انعکاسی از ارزشهای هنری محیطشان است . یعنی تمام شکل ها و نقوشی که به کار می برد ناشی از محیط خودِ هنرمند است و چیزی از خارج دریافت نکرده است . ذهن یک زن قالیباف قشقایی ، درست شبیه آینه است که نقش خطوط را از بیرون می گیرد و روی اثر هنری خود منعکس می سازد .

خوشبختانه درصد زیادی از درآمد ارزی ما با تولیدات صنایع دستی است که عمدتاً در ایلات ، رشد و توسعه بیشتری داشته و دارد و بدلیل ویژگیهای اقتصادی ، علمی و هنری به آن توجه زیاد می شود . در این میان ، با توجه به اهمیت این موضوع هنری تصمیم گرفتم در مورد صنایع دستی و هنرهای سنتی مردم ایل قشقایی که باید هنرمندانِ بنامِ این آب و خاک هستند ، تحقیقی را تهیه نمایم .

این تحقیق از آن جهت اهمیت دارد که فرهنگ این قبیله همیشه سیار ، در کشور استثنایی است و گنجینه بزرگ هنری ایران ، در فارس و در میان مردم این قوم است .

قشقایی ها کلیه مایحتاج زندگی خود را از پوشاک و غذا و فرش و مسکن گرفته تا ظروف مورد لزوم و ساده زندگی را از مواد اولیه ای که در محل ، تهیه می کنند ،  می سازند و مهم تر اینکه ساخته های آنان در نوع خود بی نظیر است .

زباترین لباسها ، مطلوب ترین غذاها ، سبک ترین و مناسبترین نوع مسکن ، پردوام ترین ظروف و گرانبهاترین فرشها ، با دست توانای این مسافران خسته از راه ساخته می شود . یک خانواده ایلی از نظر اقتصادی جز در موارد استثنایی ، نیازی به جامعه شهری نداشته و خود را تقریباً بی نیاز از خارج می داند . اگر مردم کشور ما امروز در راه خود کفایی قدم برداشته اند ، قشقایی ها قرنهاست که هنرمندانه در کار تولید پیش رفته و در این راستا موفق هم بوده اند .

سیاه چادری از موی بُز که با دست زمخت زن ایلی بر پایه های چوبینی استوار است و با آلاچیقی زیبا که با ابتکار مردان چادرنشین تزیین یافته ، مسکن یک خانواده است .

درون این خیمه کوچک را دستبافت ها مفروش ساخته که شاید بالاترین ارزش را داشته باشد اما بابت بهای آن ، چیزی پرداخت ننموده اند . لوازم زندگی ، از رختخواب و خورجین و توبره و نمکدان گرفته تا کیسه های پشمین مخصوص آذوقه همه و همه نمونه هایی از هنر این مردم است .

لباس و تزیینات آن ، ساخته و پرداخته ذوق و فکر خودشان بوده بابت مواد معطره و لوازم آرایش ، وجهی نمی پردازند و به طور کامل ، از طبیعت و زیبایی های آن بهره  می گیرند .

ظروف مورد نیازشان را از پوست حیواناتی که خود پرورش می دهند ، می سازند و غذای روزانه را از تولیدات و فراورده های دامی یا از محیط طبیعی خویش بدست می اورند .اگر چه مادر و منشأ  صنایع ماشینی و مدرن امروز ، در واقع همان صنایع دستی بوده و نمی توان منکر این مسئله شد اما عده ای تصور می کردند که صنایع دستی و ارزشهای ویژه آن ، به زمانی خاص تعلق داشته و لذا در حال حاضر ، دوران تاریخی آن سپری شده . از این رو بی اعتنایی به صنایع دستی تا جایی پیش رفته بود که هر نوع گرایش به حفظ آن را نوعی قهقهرا به حساب می آوردند . اما اکنون نه تنها کشورهایی که تولیدات دستی آنها کالای صادراتی بوده بلکه کشورهای صنعتی و پیشرفته نظیر آلمان هم به صنایع دستی ، به گونه تبلور روح فرهنگ و سنت های تاریخی یک ملت می نگرند .

هنوز هم بسیاری از تولیدات ماشینی نتوانسته از لحاظ زیبایی و استحکام ، جامشین مناسبی برای ساخته های دستی شوند و این واقعیت را در فرش ایران و بویژه دستبافت های قشقایی به وضوح می توان مشاهده کرد . صنعت فرش بافی که در ایل قشقایی بنحو جالب و با طرحها و نقش های مختلف ارائه می شود ، تبلوری از هنرهای مردم زحمت کشی است که سالهاست ، شهرت جهانی کسب کرده اند . نشان افتخاری که تاریخ . بابت هنرمندی به زنان و مردان ایل عطا نموده ثمره تلاش صدها سال تجربه آنان است .

امید است اساتید عالیقدر دانشگاهها ، جامعه شناسان ، مردم شناسان و دانشجویان رشته های هنر ، به تحقیق و پژوهش بیشتر در زندگی این مردم بپردازند . در این پژوهش کوتاه که حرف از هنر است ، هنرمند باید ؛ که از زاویه خاص سخن گوید .

حقیر چوبین پای نه با هنر ، بلکه با عشق و ایمان حرف می زنم . در سایه سیه چرده ها دنیایی از هنر را دیده ام و با دوربین کهنه و قدیمی خود در ساحل این دریای بیکران فقط به تماشا نشسته ام . از پردیس همیشه جاویدی که نقش پردازان گمنام ایلمان بوجود آورده اند شاخه ای چیده ام .

شایسته نبود به این مهم دست بزنم اما از عاشقان هنر نباید جز این انتظار داشت .

ردپای ایل پویای قشقایی ، فرهنگی پایا است . فرهنگی به درازای تاریخ بشریت . فرهنگی با زیر بنای قوی و ابدی قومی که مفهوم خودکفایی را به جهان صادر کرده .

ایلی که از لباس و غذا و مسکن گرفته تا مایحتاج زندگی را در سایه اندیشه و تدبیر دلاور مردان و هنرمند زنانی بدست آورده که مایه مباهات فرزندان خلف است . پس :

درود بر آنها که هنر آفریدند و هنرمند زیستند و سرافراز رفتند .

درود بر مادران فداکار قشقایی که هنرمندان جاوید ایل را در دامان خود پروراندند و فرهنگی را گسترش دادند که امروز مایه مباهات ما هستند .

ودرود و تشکر از عزیزانی که مرا در این راه یاری دادند و در رسم طرحها ، گرفتن عکسها و طراحی نقشها فراهم آوردن دستبافتها همراهم بودند .

قابلیت های بکارگیری نقشمایه ها در آثار گرافیکی

– رنگ وسیله بیان بافنده فرش است البته رنگ بعنوان سطح . بنابراین بافنده فرش با طراح که با خط کار می کند و رنگ در کار او ناچیز است تفاوت دارد .

– در فرشهای سنتی رنگهای گرم بیشتر از رنگهای سرد دیده می شود . اثرات روانشناختی رنگ به یک طریق عمل می کنند بنظر می رسد که رنگهای گرم به سمت بیننده می آیند ولی رنگهای سرد از او دور می شوند و فضا را وسیع تر نشان می دهند . قرمز از میزان فضا می کاهد و اثری از فشار دارد ، نارنجی  حالتی هیجان آمیز و تجاوزگر دارد و زرد آرامتر و شادتر است و سبز از این نقطه نظر خنثی ترین است و اما هیچ یک از این اثرها قابل توجه نیستند مگر در سطوحی بزرگ از فرش . البته رنگهای استفاده شده در فرش ترکیبی از رنگهای خالص و ناخالص هستند رنگهای خالص هر یک تنها از یا دو رنگ اصلی تشکیل شده اند . رنگهای خالص نقطه مقابل رنگهای ناخالص هستند در رنگهای ناخالص مقداری از هر سه رنگ اصلی حضور دارد .

– در فرشهای سنتی فقط کسانی که عاشق هز سنتی و فرش و رنگ هستند میتوانند زیبایی و کیفیت ذاتی آن را درک کنند . فرش مواهب خود را به همه تقدیم میکند ولی در رموز و اسرار پنهان خود را فقط برای علاقمندان واقعی آشکار می سازد . وقتیکه قرار است درجه روشنی یا تیرگی رنگ فرش مشخص شود بحث از کمیت درخشندگی می کنیم . این همان چیزی است ما اغلب از آن بعنوان درجه بندی زمینه فرش یاد کرد . درخشندگی به دو روش میتوان تغییر یابد . اول اختلاط یک رنگ است با رنگ سفید ، سیاه یا خاکستری و طریق دوم ترکیب رنگ مزبور با رنگی با درخشندگی متفاوت .

از بررسی رنگهای بکار برده شده در فرش درگرافیک به این نتیجه             می رسیم که مواد رنگی از نظر فیزیکی و شیمیایی قابل تشریح و رنگدانه هایی قابل تجزیه می باشد این مواد در فرش به وسیله حس بینایی و درک و دریافت مغزی معنی و مفهوم انسانی و بشری می گیرد . چشم و مغز از طریق مقایسه و سنجش موفق به تشخیص می شوند . تفاوت رنگهای ملون ( رنگی) در مقایسه با رنگی سیاه و سفید یا خاکستری و یا یک یا چند رنگ ملون ( رنگی) دیگر مشخص می شود . همانطور که گفتیم رنگهای استفاده شده در فرش رنگهای گرم می باشد شاید بنظر عجیب برسد که در حوزه حس بصری رنگ ، حرارت رنگ را می توان تشخیص داد . به هر حال ، تجربه نشان داده که بین دو آتلیه که یکی با رنگ آبی – سبز و دیگری با قرمز – نارنجی رنگ شده باشد ۵ تا ۷ درجه اختلاف حرارت یا برودت از طریق ذهنی احساس می شود . به عبارت دیگر کسانیکه در آتلیه سبز هستند در ۱۵ درجه سانتی گراد احساس سرما می کردند ؛ اما در اتاقی که با رنگ نارنجی رنگ شده بود تا ۱۳-۱۱ درجه سانتی گراد نیز احساس سرما نمی کردند . حقیقت این است که رنگ آبی – سبز جریان خون راو کند و رنگ قرمز – نارنجی همانند داروی محرکی است که باعث حالت هیجانی و تسریع جریان خون در بدن می گردد . در اینجا در مورد معنی دار بودن و قدرت گویایی رنگ ، کوشش خواهیم کرد تا توانائیهای مفهومی و بیانی رنگها راو تشریح کنیم .

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .