عنوان :
پایان نامه بررسی عوامل مؤثر در کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان
تعداد صفحات : ۱۱۸
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
جنبه ی اجتماعی رشد فرد، پایه و اساس زندگی انسانی او را تشکیل می دهد. ادامه ی زندگی انسان جز در جامعه جریان پیدا نمی کند. رشد اجتماعی کودک مانند سایر جنبه های رشدی او به تدریج گسترش پیدا می کند و تقریباً همه فعالیّت های او تحت تأثیر اطرافیانش قرار می گیرد. رشد و تکامل اجتماعی کودک با سایر مظاهر رشد و تکامل وی هماهنگ و کاملاً مرتبط است.
افراد وقتی از نظر اجتماعی « رشد یافته » محسوب می شوند که در این زمینه کاملاً به شکوفایی رسیده باشند. یعنی به سطحی از مهارت در روابط اجتماعی دست یافته باشند که بتوانند با مردم به راحتی زندگی کنند و سازگاری داشته باشند .
رشد اجتماعی مهم ترین جنبه ی وجود هر شخص می باشد . چرا که رشد اجتماعی نه تنها در سازگاری و انطباق با اطرافیان مؤثر است ، بلکه در آینده ، در میزان موفقیّت شغلی و پیشرفت اجتماعی فرد نیز تأثیر دارد.
معیار اندازه گیری رشد اجتماعی هرکس ، میزان سازگاری او با دیگران است. این دیگران شامل همه است، از دوستان، معلمان، افراد خانواده و بستگان گرفته تا همسایه ها و… حتی کسانی که برای اولین بار با آن ها برخورد می کنیم .
افراد هر چقدر که بیشتر یاد می گیرند و تجربه های بیشتری کسب می کنند؛ بیشتر به این واقعیّت پی می برند که از راه مبادله ی عواطف و احترام به دیگران و تعامل اجتماعی با آن ها است که به احساس رضایت دست می یابند و روز به روز بیشتر به یقین می رسند که احساس مفید بودن و خوشبختی آن ها به میزان رشد اجتماعی شان بستگی دارد. در رشد اجتماعی : خانواده شامل (والدین، خواهران و برادران )، خویشان ، همسالان و دوستان، معلّمان و مربیان و کلیه افراد جامعه که در اطراف او وجود دارند نقش به سزایی دارند. در این میان نقش خانواده به عنوان کوچک ترین واحد اجتماعی به صورت غیر رسمی و سپس مدرسه به عنوان دومین نهاد که به صورت رسمی از طریق انتقال ارزش ها و هنجارهای جامعه نقش حساسی را بر عهده دارند.
مهارت های اجتماعی به رفتارهای آموخته شده ومورد قبول جامعه اطلاق می شود که شخص می تواند با دیگران به نحوی ارتباط متقابل بر قرار کند که باعث بروز پاسخ های مثبت و هم چنین مانع بروز از پاسخ های منفی گردد. پس به طور کلی مهارت های اجتماعی به آن دسته از مهارت هایی گفته می شود که ما در تعاملات میان فردی خود به کار می بریم. لذا از طریق ارتباط با دیگران و ارتباط اجتماعی است که می توانیم با دیگران تعامل داشته و رفتارها، مهارت ها و توانایی های لازم برای زندگی را کسب کنیم.
هدف از این پژوهش بررسی عوامل مؤثر بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر اصفهان (با تأکید بر خانواده ، مدرسه ، گروه دوستان و تلویزیون) می باشد.
جامعه آماری، کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر اصفهان در نظر گرفته شده که تعداد آن ها بر اساس اعلام واحد آمار و بودجه اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان برابر با ۴۶۲۷۰ نفر می باشد . با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه ۳۸۴ نفر انتخاب گردید . دانش آموزان با روش نمونه‌گیری تصادفی و با توجّه به نواحی و مناطق شش گانه آموزش و پرورش شهر اصفهان ، انتخاب شدند. نتایج حاصل از تحقیق نشان دهنده این است که بر اساس آزمون تحلیل واریانس متغیرهای خانواده، مدرسه، گروه دوستان و مهارت های اجتماعی ؛ می توان نتیجه گرفت بین این متغیر ها و متغیر مهارت های اجتماعی رابطه ی معنی داری وجود دارد و هر سه متغیر بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد. اما بر اساس آزمون تحلیل واریانس متغیر تلویزیون و مهارت های اجتماعی به این نتیجه می رسیم که بین تماشای تلویزیون و مهارت های اجتماعی دختران رابطه ی معنی داری وجود ندارد و لذا تلویزیون بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر ندارد.
واژگان کلیدی : مهارت های اجتماعی، رشد اجتماعی، تربیت اجتماعی، خانواده، مدرسه، گروه دوستان، رسانه های جمعی، تلویزیون.
فهرست مطالب
فصل اول
کلیات تحقیق
۱-۲ اهمیت و ضرورت تحقیق : ۵
۱-۳سئوالات تحقیق : ۵
۴-۱ فرضیه های تحقیق : ۵
۱-۵ اهداف تحقیق : ۶
۱-۵-۱ اهداف کلی ۶
۱-۵-۲اهداف جزئی ۶
۱-۶ موانع و مشکلات تحقیق ۶
۱-۷ روش تحقیق: ۷
۱-۸تعاریف مفاهیم و اصطلاحات: ۷
۱-۹کاربرد تحقیق : ۸
فصل دوم :ادبیات تحقیق
گفتار اول
الف: مفاهیم تحقیق
۲-۱ -۱مفهوم رشد اجتماعی : ۱۰
۲-۱-۲ اهمیت و ضرورت رشد اجتماعی ۱۱
۲-۱-۳ویژگی افرادی که از لحاظ اجتماعی رشد نیافته اند: ۱۱
۲-۱-۴ تربیت اجتماعی ۱۲
۲-۱-۵ اهداف تربیت اجتماعی در جامعه اسلامی ۱۳
۲-۱-۶ رشد اجتماعی در دوره نوجوانی ۱۳
۲-۱-۷ خصوصیات رشد اجتماعی در دوره نوجوانی ۱۴
۲-۱-۸ نشانه های رشد اجتماعی در دوره نوجوانی ۱۴
الف) انس و الفت ۱۵
ب)نفرت: ۱۵
۲-۱-۹ تغییر رفتار اجتماعی در دختران نو جوان ۱۶
۲-۱-۱۰ نشانه های فرد رشد یافته اجتماعی ۱۶
۲-۱-۱۱جامعه پذیری ۱۷
۲-۱-۱۱-۱ مفهوم جامعه پذیری ۱۷
۲-۱-۱۱-۲هدف های جامعه پذیری ۱۸
۲-۱-۱۱-۳ عوامل مؤثر بر جامعه پذیری ۱۹
۲-۱-۱۱-۴رابطه اجتماعی شدن و مهارت اجتماعی ۱۹
۲-۱-۱۲ تعریف مهارت های اجتماعی ۲۰
۲-۱-۱۳ مهارت های اجتماعی از نگاه صاحب نظران۲۱
۲-۱-۱۴ انواع مهارت های اجتماعی ۲۴
۲-۱-۱۴-۱ مهارت ارتباط ۲۵
۲-۱-۱۴-۲ مهارت ارتباط میان فردی ۲۵
۲-۱-۱۴-۳ مهارت ارتباط غیر کلامی ۲۶
۲-۱-۱۴-۴ مهارت تقویت وپاداش ۲۷
۲-۱-۱۴-۵ مهارت پرسش ۲۷
۲-۱-۱۴-۶ مهارت آماده سازی ۲۸
۲-۱-۱۴-۷- مهارت خاتمه دادن: ۲۸
۲-۱-۱۴-۸ مهارت توضیح دادن ۲۹
۲-۱-۱۴-۹ مهارت گوش دادن ۳۰
۲-۱-۱۴-۱۰مهارت نفوذ ۳۱
۲-۱-۱۴-۱۱ مهارت ابراز وجود ۳۱
۲-۱-۱۴-۱۲ مهارت تعامل در گروه ها ورهبری: ۳۲
۲-۱-۱۴-۱۳ مهارت همکاری ۳۳
۲-۱-۱۴-۱۴ مهارت همدلی ۳۳
۲-۱-۱۴-۱۴-۱ اثرات همدلی ۳۳
۲-۱-۱۴-۱۴-۲ زمینه های بروز رفتار همدلانه ۳۴
۲-۱-۱۴-۱۵ مهارت تصمیم گیری ۳۵
۲-۱-۱۶ آموزش مهارت های اجتماعی ۳۵
۲-۱-۱۷ فواید وآثار آموزش مهارت های اجتماعی ۳۶
۲-۱-۱۸ روش های آموزش مهارت های اجتماعی ۳۹
۲-۱-۱۹ روش های ارزیابی مهارت های اجتماعی ۴۱
۲-۱-۲۰ عوامل مؤثر بر آموزش مهارت های اجتماعی ۴۱
۲-۱-۲۰-۱ خانواده ۴۱
۱- نوع رابطه ۴۱
۲- اهمیّت سالهای اولیه زندگش ۴۲
۳- تکوین شخصیت فرد ۴۲
۴- نقش تربیتی والدین ۴۲
۵- نقش پدر ۴۲
۶- نقش مادر ۴۲
۷- مادران شاغل ۴۲
۸- فرزندان ۴۲
۹- شکل و روش تربتی خانواده ۴۲
۱۰- میزان تحصیلا والدین و اجتماعی بودن آن ها ۴۲
۲-۱-۲۰-۲ مدرسه ۴۳
۲-۱-۲۰-۳ هم سالان ۴۵
۲-۱-۲۰-۴ تلویزیون ۴۷
ب- پیشینه تحقیق
۲-۱-۲۱- پژوهش های داخلی ۴۸
۲-۱-۲۲ پژوهش های خارجی ۴۹
۲-۱-۲۳ جمع بندی مطالعات پیشین ۵۱
گفتار دوم
مباحث نظری تحقیق
۲-۲-۱ مقدمه ۵۱
۲-۲-۲ نظریه خود آئینه ای چارلز هورتن کولی ۵۱
۲-۲-۳ نظریه دیگری تعمیم یافته مید ۵۲
۲-۲-۴نظریه نقش های اجتماعی جرج هربرت مید ۵۳
۲-۲-۵ نظریه یادگیری اجتماعی آلبرت بندورا ۵۴
۱- فرایندهای توجّه ۵۵
۲- فرایند به یادسپاری یا نگه داری ۵۵
۳- فرایند باز تولید حرکتی ۵۶
۴- فرایند انگیزشی و تقویتی ۵۶
۲-۲-۶ نظریه تاریخی- فرهنگی ویگوتسکی ۵۶
۲-۲-۷ رهیافت نظری تحقیق ۵۸
۲-۲-۸ مدل تحلیلی تحقیق ۵۹
فصل سوم
روش شناسی
۳-۱ مقدمه ۶۱
۳-۲ روش تحقیق: ۶۱
۳-۳گردآوری داده ها و ابزار اندازه گیری ۶۱
۳-۴ روایی و پایایی ابزارهای اندازه گیری ۶۲
۳-۵ روش نمونه گیری ، جامعه آماری ۶۲
۳-۶ روش تجزیه تحلیل اطلاعات: ۶۴
۳-۷متغییرهای تحقیق : ۶۴
۳-۸ شاخص سازی: ۶۵
۳-۹ محاسبه نمرات متغیرهای مستقل و وابسته ۶۹
فصل چهارم
تجزیه وتحلیل اطلاعات
۴-۱مقدمه ۷۱
۴-۲ (توصیف ویژگی های پاسخگویان) ۷۱
۴-۲-۱ بررسی و توصیف ویژگی های دموگرافیک نمونه آماری ۷۱
۴-۲-۲بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ سن ۷۱
۴-۲-۳ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ پایه تحصیلی ۷۲
۴-۲-۴ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ رشته تحصیلی ۷۲
۴-۲-۵ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ نوع آموزشگاه ۷۳
۴-۲-۶ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ محل و موقعیّت آموزشگاه ۷۴
۴-۲-۷ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ ناحیه محل آموزشگاه ۷۴
۴-۲-۸ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت فعالیّت و اشتغال پدر ۷۵
۴-۲-۹ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت تحصیلات پدر ۷۶
۴-۲-۱۰ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت فعلیّت و اشتغال مادر ۷۷
۴-۲-۱۱ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ وضعیت تحصیلا مادر ۷۸
۴-۲-۱۲ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ محل زندگی ۷۹
۴-۲-۱۳ بررسی وضعیت پاسخگویان مورد مطالعه از لحاظ درآمد ماهیانه خانوار ۸۰
۴-۳- متغیرهای مستقل و وابسته ی اصلی تحقیق ۸۱
۴-۳-۱ توصیف متغیرهای مستقل تحقیق ۸۱
۴-۳-۱-۱ توصیف متغیر مستقل خانواده ۸۱
۴-۳-۱-۲ توصیف متغیر مستقل گروه دوستان ۸۱
۴-۳-۱-۳ توصیف متغیر مستقل مدرسه ۸۲
۴-۳-۲توصیف متغیر وابسته تحقیق ۸۳
۴-۳-۲-۱ مؤلفه مهارت های ارتباطی ۸۳
۴-۳-۲-۲مهارت های احترام به دیگران ۸۴
۴-۳-۲-۴ مهارت های همکاری ۸۴
۴-۳-۲-۵ مهارت های مسئولیت پذیری ۸۵
۴-۳-۲-۶ مهارت های قانونمندی ۸۶
۴-۳-۲-۷ مهارت های اجتماعی ۸۶
۴-۴ آزمون فرضیات پژوهش ۸۷
۴-۴-۱آزمون فرضیه اول پژوهش(به نظر می رسد خانواده بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد) ۸۷
۴-۴-۲آزمون فرضیه دوم پژوهش(به نظر می رسد ، مدرسه بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد) ۸۷
۴-۴-۳آزمون فرضیه سوم پژوهش(به نظر می رسد گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد) ۸۸
۴-۴-۴آزمون فرضیه چهارم پژوهش(به نظر می رسد تلویزیون بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تاثیر دارد) ۸۸
۴-۴-۵آزمون فرضیه پنجم پژوهش(به نظر می رسد، میزان تأثیر گذاری هر کدام از عوامل خانواده، مدرسه، گروه دوستان۸۹ و تلویزیون در کسب مهارت های اجتماعی دختران متفاوت می باشد)۸۹
فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادات
۵-۱ مقدمه ۹۴
۵-۲ خلاصه بحث و نتیجه گیری ۹۴
۵-۳ پیشنهادات ۹۶
۵-۳-۱ پیشنهادات کلی ۹۶
۵-۳-۲ پیشنهادات موردی حاصل از تحقیق ۹۷
۵-۳-۳پیشنهاد موضوع های پژوهشی ۹۷
منابع و مآخد ۹۸
ضمائم ۱۰۳
منابع و مآخذ
۱-آگ برن و نیم کف، ۱۳۵۷، زمینه جامعه شناسی، ترجمه حسین آریان پور.تهران: انتشارات شرکت سهامی کتابهای جیبی.
۲- اتکینسون و هیلگارد، ۱۳۸۶، ترجمه حسن رفیعی و محسن ارجمند و حسن حمیدپور، زمینه روان شناسی ، تهران، انتشارات ارجمند ،ج۱
۳-ادیبی، حسین و عبدالمعبود انصاری ،۱۳۸۷، نظریه های جامعه شناسی ،تهران ، نشر دانژه، چاپ سوم
۴- ای.آر.لی جال،۱۳۷۵، به سوی سیاستهای ارتباطی واقع بینانه،ترجمه خسرو جهانداری، تهران ، انتشارات
سروش.
۵- انصاری راد ، پرویز و علی حسین کبیری و مریم نادری ،۱۳۸۳، آموزش مطالعات اجتماعی (۱)، قم، انتشارات صحفی
۶- بدار ،لوک و ژوزه دزیل و لوک لامارش ،۱۳۸۰، روانشناسی اجتماعی، ترجمه حسن گنجی ،تهران
۷- بست ، جان ، ۱۳۶۶، روش های تحقیق در علوم تربیتی و رفتاری، ترجمه طالقانی و بازرگان ،تهران
۸- بیرو ،آلن،۱۳۷۰ ، فرهنگ علوم اجتماعی ،ترجمه محمد باقر ساروخانی، تهران، انتشارات کیهان.
۹- بی ریا هنگامه، رهنما سید احمد و همکاران،۱۳۷۵ ، روان شناسی رشد (۲) با نگرش به منابع اسلام ، تهران ،انتشارات سمت
۱۰- توسلی، غلامعباس،۱۳۸۷، نظریههای جامعه شناسی ،تهران، انتشارات سمت.
۱۱-جهانبخش،اسماعیل،۱۳۸۲،راهنمای ساده کاربرد آزمونهای آماری در پژوهشهای علمی با استفاده ازspss ، اصفهان، انتشارات دانش‌پژوهان.
۱۲- حیدری، حسین،۱۳۸۷، روان شناسی رشد شناختی و اجتماعی کودکان و نوجوانان، تهران ، انتشارات رشد فرهنگ.
۱۳- خدایاری فرد، محمد، ۱۳۷۸، مسائل و نوجوانان و جوانان،تهران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران.
۱۴- دادگران ، محمد ،۱۳۷۹ ، مبانی ارتباطات جمعی ، تهران ، انتشارات فیروزه
۱۵- راگ ادوارد ،کنراد و جورج براول، ،۱۳۸۲ ، پرسش کردن در دبستان. ،ترجمه علیرضا کیامنش و کامران گنجی، تهران ، انتشارات رشد، چاپ دوم.
۱۶- راگ ادوارد ،کنراد و جورج براول،۱۳۸۲ ، توضیح دادن در دبستان ، ترجمه علیرضا کیامنش وکامران گنجی، تهران، انتشارات رشد، چاپ دوم.
۱۷- شریعتمداری ، ۱۳۸۰، جامعه و تعلیم و تربیت، تهران،انتشارات امیر کبیر
۱۸- شعاری نژاد ، علی اکبر ،۱۳۷۴ ، روان شناسی رشد، تهران، انتشارات اطلاعات ،چاپ دوازدهم
۱۹- شعاری نژاد ، علی اکبر،۱۳۶۴، فرهنگ علوم رفتای ،تهران ، انتشارات امیر کبیر
۲۰- علاقه بند، علی،۱۳۸۶، جامعه شناسی آموزش و پرورش، تهران، نشر روان
۲۱- فرگاس ، جوزف پی ،۱۳۷۹، روان شناسی تعامل اجتماعی (رفتار میان فردی) ،ترجمه خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت، تهران، انتشارات ابجد، چاپ دوم.
مقدمه:
اجتماعی کردن صحیح افراد و کسب مهارت های اجتماعی لازم ، برای زندگی همواره یکی از اهداف اساسی هرجامعه می باشد. چـرا که رشد اجتماعی درجریان اجتمــاعی شدن به وجود می آید، باعث سازگاری و برقــراری ارتباط صحیح افراد با دیگران می شود و آن ها را از این طریق قادر به شکوفایی استعدادهای بالقوه شان می سازد . جریان اجتماعی شدن که در آن مهارت ها، انگیزه ها ، ارزش ها ، هنجارها و رفتارهای فرد شکل می گیرد تا به شکل مطلوب در جامعه رفتار کند ؛ازکودکی آغاز و درطول عمر ادامه می یابد.
بروز برخی از مشکلات درجامعه ناشی از عدم رشد افراد در زمینه ی تربیت اجتماعی است. پرورش بعد اجتماعیِ افراد در توسعه و رشد سایر ابعاد زندگی فرد نیز مؤثر است. نوجوانان وجوانان جهت رسیدن به ارزش ها و به دنبال آن زندگی سالم و لذّت بخش ، سعی درکسب مهارت های اجتماعی دارند. برخی از افراد ، سازمان ها و نهادها در اجتماعی کردن افراد نقش اساسی دارند که خانواده ابتدا به شکل غیر رسمی به این امر می پردازد وسپس مدرسه، گروه دوستان و رسانه های جمعی می توانند در کسب مهارت های اجتماعی کودکان و نوجوانان نقش تعیین کننده ای داشته باشند.
بنابراین بدیهی است که هرگونه تلاشی در جهت پرورش مهارت های اجتماعی افراد بایستی از خانواده شروع و سپس در برنامه رسمی و غیر رسمی مدارس بر اساس رشد دانش آموزان ادامه یافته و در ارتباط با گروه دوستان (به ویژه در دوره ی نوجوانی و جوانی که گرایش به مستقل شدن دارند) ، وسپس رسانه های جمعی زمینه ی کسب مهارت های اجتماعی به شکل مطلوب فراهم آید.
با توجــّه به مطالب فوق این پژوهش ، سعی برآن دارد تا تأثیری که خانواده ، مدرسه ،گروه دوستان و رسانه های جمعی به ویژه تلویزیون درکسب مهارت های اجتماعی ایجاد می کنند را مورد بررسی قرار دهد.
فصل اوّل:کلیـات تحقیق
طرح مساله
رفتار اجتماعی بر تمامی جنبه های زندگی افراد سایه می افکند و بر سازگاری و شاد کامی بعدی آنها تاثیر می گذارد. توانایی فرد از نظر کنار آمدن با دیگران و انجام رفتارهای اجتماعی مطلوب، میزان محبوبیت او را در میان والدین ، معلّمان ، همسالان و دیگر افراد جامعه مشخص می کند. اجتماعی شدن فراگردی است که به واسطه آن هر فرد، دانش و مهارت های اجتماعی لازم را برای مشارکت مؤثر و فعّال در زندگی گروهی و اجتماعی کسب می کند( بروم و سلینک ،۱۳۸۶ ). این فراگرد به افراد این امکان را می دهد تا شخصیّت ویژه ای را برای خود کسب کنند و وارد اجتماع شوند. کسب مهارت های اجتماعی یکی از عناصر اصلی اجتماعی شدن در کلیه فرهنگ ها است که طی دو تا سه دهه اخیر مورد توجّه دانشمندان قرار گرفته است. شخصی که دارای مهارت های اجتماعی است می تواند به انتخاب و ارائه رفتارهای مناسب در زمان و موقعیّت معین دست بزند که جدا از فرهنگ و زمینه اجتماعی فرد نیست. مهارت های اجتماعی عبارتند از رفتارهای انطباقی فراگرفته شده که فرد را قادر می سازد با افراد دیگر روابط متقابل داشته باشد، واکنش های مثبت بروز دهد و از رفتارهایی که پیآمد منفی دارند اجتناب ورزد . مهارت های اجتماعی رفتارهایی نظیر همکاری، مسئولیت پذیری ، همدلی، خویشتن داری و خود اتکایی را شامل می شوند (کارتلج و میلبرن ،۱۳۷۲: ۹۴).
اجتماعی شدن مهم ترین فرایند کسب مهارت های اجتماعی در کودکان است که متأثر از سطوح مختلف بوم شناختی شامل خانواده، مدرسه و جامعه می باشد .مهارت های اجتماعی افراد می تواند تأثیر شگرفی در کارکردهای انطباقی، تحصیلی، کیفیت زندگی ، ارتباطات با دوستان و توان بالقوه ی آن ها برای زندگی و آموزش در محیط با حداقل محدودیت داشته باشد. ماسن و دیگران چهار عامل اساسی در اجتماعی شدن و کسب مهارت های اجتماعی را خانواده، مدرسه ، هم سالان و تلویزیون می دانند (ماسن ،۱۳۷۰ :۵۶).
لیبرمن و دیویس(۱۹۷۵) در پژوهش خود به این نتیجــه رسیـــدند که بــــرای درمان مراجعــــان خود باید تجربیات خوشایندی از طریق تقویت کننده های وابسته به رفتارهای اجتماعی مناسب فـراهم آورده و آمـــوزش مهـارت های اجتماعی را بیش از حد مورد توجّه قرار دهند.
بیکر و همکاران (۱۹۷۸) در پژوهش خود با نام مهارت های اجتماعی در کودکان سنین پیش دبستانی دارای تأخیر در رشد، نشان دادند که خانواده در کسب مهارت های اجتماعی مؤثر بوده است.
زاک و همکاران (۱۹۷۹) در پژوهش خود در یافتند که آموزش مهارت های اجتماعی و تحصیلی با یکدیگر مرتبط بوده، و وابستگی بالایی با هم دارند.همچنین مدرسه و خانواده به منزله ی یک موقعیّت مهم برای آموزش مهارت های اجتماعی قلمداد می شوند.
کارسورا (۱۹۸۵) نیز در یک مطالعه کاملاً وسیع با نمونه های قابل اطمینان عوامل مؤثر در مهارت های اجتماعی مانند خانواده، همسالان وهم بازی ها را مورد تائید قرار داده است.
فاتـحی زاده و فتـحی (۱۳۸۰) در پـژوهش خود با عنـوان بررسی عملکرد مدرسه در ایجاد و پرورش مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر دبیرستانی به این نتیجه رسیدند که مدرسه و برنامه درسی نقش مؤثری در ایجاد و پرورش مهارت های اجتماعی دارند.
یارعلی(۱۳۸۳ ) در پژوهش خود به نقش برنامه درسی و محتوای کتاب های درسی در کسب مهارت های ارتباطی و اجتماعی اشاره می کند.
۱-۲- اهمیت و ضـرورت تحقیق
رفتار اجتماعی بر تمامی جنبه های زندگی افراد به ویژه برسازگاری و شادکامی آنان تأثیرمی گذارد. نارسایی درمهارت های اجتماعی می تواند برسازگاری اجتماعی ، تعادل عاطفی ، پیشرفت تحصیلی و درآینده بر پیشرفت شغلی افراد تأثیر منفی به جای گذارد ( متسون، ۱۳۸۴: ۱۰).
تربیت اجتماعی به مجموع واکنش ها و نگرش ها ومهارت هایی اطلاق می شود که فرد باید در مورد خـود ، خانواده ، همسالان ، گروه های اجتماعی ، دوستان ، همسایگان ، نهادها ، جامعه ملی و بالاخره ، جوامع انسانی و بشریّت کسب کند. هدف نهایی تربیت اجتماعی : جامعه پذیری ،کسب مهارت های اجتماعی ، پرورش افراد متفکر و نقاد و تربیت شهروند مطلوب است.
اهمیّت مهارت های اجتماعی به عنوان مهم ترین عامـل اجتماعی شدن و سـازگاری اجتماعی را هیچ گاه نمی توان از نظردور داشت و بی شک توجه به هوش اجتماعی ، رشد اجتماعی و تربیت اجتماعی درکنار دیگر ابعاد رشد و حیطه های تعلیم و تربیت ازجایگاه ویژه ای برخوردار است. تاجایی که “ثوراندایک” هوش را به سه دسته هوش اجتماعی، هوش عینی و هوش انتزاعی قسمت کرده است (متسون ،۱۳۸۴ : ۹) .
لذا با در نظر گرفتن اهمیّت و نقش مهارت های اجتماعی درشکل گیری زندگی اجتماعی فرد، توجّه ویژه ای به این موضوع شده و این تحقیق دراین زمینه صورت می پذیرد . ضمناً بررسی میزان و نحوه ی کسب مهارت های اجتماعی و نقش آن در زندگی اجتماعی دختران توسط خانواده ، مدرسه و گروه دوستان برای آینده دختران ضروری به نظر می رسد.
۱-۳- سئوالات تحقیق :
– منظور از رشد اجتماعی، تربیت اجتماعی و جامعه پذیری چیست؟
– منظور از مهارت های اجتماعی چیست؟
– انواع مهارت های اجتماعی در دیدگاه های مختلف کدامند؟
– چه عواملی بر کسب مهارت های اجتماعی دختران نقش دارد؟
۱-۴- فرضـیه های تحقیق :
۱- خانواده بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد .
۲- مدرسه بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد .
۳-گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد.
۴- تلویزیون بر کسب مهارت های اجتماعی دختران تأثیر دارد.
۵- میزان تاثیر گذاری هر کدام از عوامل فوق در مقایسه با یکدیگر در کسب مهارت های اجتماعی دختران متفاوت می باشد.
۱-۵ اهــداف تحقیـق
۱-۵-۱- اهــداف کلـی
بررسی عوامل مؤثر بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه در شهر اصفهان (با تأکید بر خانواده ، مدرسه ، گروه دوستان و تلویزیون).
۱-۵-۲-اهـداف جزئی
الف- شنـاخت عوامـل مؤثر بر کسب مهــارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختــر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.
ب- شناســایی تأثیــر خــانواده بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.
پ- شناســایی تأثیــر مدرســه بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.
ت-شناسایی تأثیر گروه دوستان بر کسب مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختـر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.
ج- شناســایی تأثیــر تلویزیون بر کسب مهارت های اجتمــاعی دانش آموزان دختـر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.
چ- بررسـی میــزان تأثیر گذاری هر کــدام از عوامــل فوق در مقایسه با یکــدیگر در کسب مهارت های اجتماعی دختر در مقطع متوسطه شهر اصفهان.
۱-۶- موانع و مشکلات تحقیق
محدودیت های تحقیق به شرح زیر می باشد:
– عدم وجود تحقیقات مشابه داخلی و خارجی پیرامون موضوع پژوهش
– عدم وجود منابع کافی مرتبط با موضوع پژوهش به صورت فارسی و انگلیسی
– گسترده بودن دامنه‌ی تحقیق و دامنه ی فرضیه ها، که هر کدام می توانست موضوع یک پژوهش باشد.
– محدودیت های اجرایی ناشی از برنامه های اداری آموزش و پرورش
– عدم حمایت های لازم توسط سازمان ها و موسساتی مانند آموزش و پرورش و یا آموزش عالی و به ویژه حمایت های مالی
– عدم همکاری مدیران و کارکنان آموزشگاه ها در بعضی از نواحی و مناطق
– عدم تمایل پاسخگویان به بعضی از سئوالات پژوهش در زمینه ی مسایل مالی و یا شغلی و تحصیلی خانواده ها
۱-۷- روش تحـقیق
روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع توصیفی می باشد و با استفاده از روش پیمایشی صورت می پذیرد. ضمناً برای گرد آوری اطلاعات و برای تدوین چارچوب نظری تحقیق و پیشینه ی تحقیق از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شده است.
در این پژوهش از روش‌های مختلف میدانی، پیمایشی و اسنادی و کتابخانه ای استفاده می شود.
در تبیین نظری و تحلیل مهارت های اجتماعی، از روش اسنادی و کتابخانه‌ایی و منابع اینترنتی استفاده می گردد و جهت بررسی تآثیر عوامل مختلف بر مهارت های اجتماعی دختران از پژوهش پیمایشی استفاده می شود که اصلی ترین روش دراین پژوهش می باشد.
علّت انتخاب روش پیمایشی این بوده که، پژوهش حاضر در مورد عوامل مختلف (خانواده، گروه دوستان، مدرسه و تلویزیون) مؤثر بر مهارت های اجتماعی دختران بوده است و برای بررسی تآثیر این عوامل از ابزار پرسشنامه و تحلیل پیمایشی که قابل اعتماد ترین وسیله است و درعین حال بیشترین حجم اطلاعات را با کمترین هزینه انتقال می دهد، استفاده شده است.
در روش میدانی، جامعه آماری این پژوهش را دختران دوره ی متوسطه شهر اصفهان تشکیل می دهند. براساس اطلاعات و آمار اخذ شده از گروه آمار و برنامه ریزی اداره کل آموزش و پرورش استان اصفهان، تعداد دختران دانش آموز در دوره ی متوسطه سال تحصیلی ۱۳۸۹- ۱۳۹۰ برابر با ۴۶۲۷۰ نفر می باشد . در این تحقیق حجم نمونه از روش نمونه‌گیری تصادفی با توجه به نواحی و مناطق محل تحصیل دانش آموزان استفاده می شود . اطلاعات مورد نیاز را با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری نموده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی لازم و نرم افزار SPSS استفاده شده است.
۱-۸- تعاریف مفاهیم و اصطلاحات
مفاهیم و اصطلاحاتی که در این تحقیق مورد استفاده قرار می گیرند ، به شرح زیر می باشند :
– رشد اجتماعی : منظور از رشد اجتماعی عبارت است از ، زمانی که افراد به سطحــی از مهــــارت در روابط اجتماعـی دست یافته باشند که بتوانند با مردم به راحتــی زندگی کنند و سازگاری داشتـه باشند ( وایتــزمـن ، ۱۳۷۵ : ۶۰ ).
– تربیت اجتماعی : تربیت اجتماعی ساختن انسان در برابر امور و وقایع اجتماعی است تا عکس العمل های به جا نشان دهد و بتواند استعدادهای ذاتی خود را به نفع جامعه و فراخور نیازمندی های آن به ظهور برساند ( قرائی مقدم،۱۳۷۰: ۱۶).
– اجتماعی شدن : اجتماعی شدن فرا گردی است که به واسطه آن هر فرد ، دانش و مهارت های اجتماعی لازم برای مشارکت مؤثر و فعال در زندگـی گروهـــی و اجتماعی را کســـب می کند (بروم و سلزنیک ،۱۳۸۶ :۹۰).
– مهارت های اجتماعی : به رفتارهای آموخته شده و مقبول جامعه کـــه شخص می تواند با دیگران به نحـــوی ارتباط متقابــل بر قرار کند کــه به بــروز پاســـخ هـــای مثبت و پرهیــز از پاسخ های منفــی انجام گیرد ، مهــارت اجتماعی می گویند (کارتلج و میلبرن ، ۱۳۷۵: ۳۳) .
– مقطع متوسطه : دوره آموزشی در نظــام آموزش و پرورش ایران ، که دانش‌آموزان بعد از پایان دوره آمـوزش راهنمایی وارد آن شده و به مدت سه سال ادامه دارد و پس از پایان این مدت دیپلم متوسطه دریافت می‌کنند.
– هم سالان (دوستان) : گروه هم سالان ، گروهـی است که درآن اعضـاء ، از موقعیــت و وضعیتی نسبتاً مسـاوی و روابط نزدیک برخـوردارند وشامـــل گروه هایی چون هم بازی ، محــــافل دوستان و گروه های کاری کوچـک می شود (گابریل وآلموند،۱۹۷۴: ۸۴).
– خانواده : خانواده گروهی است اجتماعی و متشکل از افرادی که دارای روابط سببی (زن- شوهــر) ، و احیاناٌ نسبی (در صورت وجود فرزندان ) و گاه فرزند پذیری با یکدیگرند ( ساروخانی ، ۱۳۸۵، ۱۴۳) .
– مدرسه : دومین واحد اجتماعی است برای تعلیم و تربیت کودکان که وظیفه آن آماده سازی نـسل جوان از طریق آموزش رسمی برای ورود به جامعه می باشد ( انصاری راد و همکاران ،۱۳۸۰)
– تلویزیون : تلویزیون یکی از رسـانه های جمعی دیداری است که از لحاظ آموزش رسمــی ، جایـگاه ویژه ای داشته و به دلیل برد وسیعی که دارد ، یکی از بهتـرین وسایـل تفریحـــی ، خبری ، آموزشـــی و فرهنگی و تبلیغاتی می باشد ( معتمد نژاد ، ۱۳۷۹ :۲۰۱).
۱-۹- کاربرد تحقیق :
از این تحقیق سازمان ها و گروه های زیر می توانند از ابعاد نظری و کاربردی آن استفاده نمایند:
۱- خانواده ها ، که به بعد تربیت اجتماعی بیشتر توجه نمایند و از نتایج این پژوهش بهره برند.
۲- مدارس دوره ی متوسطه که با توجّه به ویژگی های رشدی دانش آموزان در این دوره، از نتایج آن استفاده نمایند.
۳- برنامه ریزان آموزشی که در هنگام هدف گذاری و برنامه ریزی به موضوع ترتبیت اجتماعی وکسب مهارت های اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد مهم تربیت توجّه نمایند.
۴-کارکنان و معلمّان مدارس که از مبانی تئوری و نظری و نتایج آن درهنگام کاراستفاده نمایند.
۵- دست اندرکاران رسانه های جمعی به ویژه بخش سیما ، که از مبانی نظری و بعد کاربردی‌‌آن در جهت تهیه و تدوین برنامه هایی که در اجتماعی کردن افراد وکسب مهارت های اجتماعی آنان مؤثر است، اقدام نمایند.
۶- دست اندرکاران سازمان های مربوط به نوجوانان و جوانان که با توجّه به مبانی نظری و ابعاد کاربردی این تحقیق در جهت تهیه و تدوین برنامه ها و محیط هایی باشند که تعامل میان آنان را بیشتر و باعث شکل گیری گروه هایی شوند.
فصل دوم : ادبیات تحقیق
گفتار اول-الف مفاهیم تحقیق
۲-۱-۱ مفهوم رشد اجتماعی
جنبه ی اجتماعی رشد فرد، پایه و اساس زندگی انسانی او را تشکیل می دهد. ادامه ی زندگی انسان جز در جامعه جریان پیدا نمی کند. رشد اجتماعی کودک مانند سایر جنبه های رشدی او به تدریج گسترش پیدا می کند و تقریباً همه فعالیّت های او تحت تأثیر اطرافیانش قرار می گیرد. رشد و تکامل اجتماعی کودک با سایر مظاهر رشد و تکامل وی هماهنگ و کاملاً مرتبط است.
افراد وقتی از نظر اجتماعی « رشد یافته » محسوب می شوند که در این زمینه کاملاً به شکوفایی رسیده باشند. یعنی به سطحی از مهارت در روابط اجتماعی دست یافته باشند که بتوانند با مردم به راحتی زندگی کنند و سازگاری داشته باشند (وایتزمن،۱۳۷۵: ۶۰)
رشد اجتمـاعی از آغاز ارتباط کودک با اطرافیـانش آرام آرام شروع می شود؛که ابتدا با والدین و نزدیکـان و بعد ها با اجتماع و دیگران نشان داده می شود.
منظور از رشد اجتماعی ، نضج فرد در روابط اجتماعی است به طوری که بتواند با افراد جامعه اش، هماهنگ و سازگار باشد. فرد را وقتی اجتماعی خوانند که نه تنها با دیگران باشد، بلکه با آنان همکاری کند.( شعاری نژاد، ۱۳۷۴: ۵۱۶ )
رشد اجتماعی مهم ترین جنبه ی وجود هر شخص می باشد . چرا که رشد اجتماعی نه تنها در سازگاری و انطباق با اطرافیان مؤثر است ، بلکه در آینده ، در میزان موفقیّت شغلی و پیشرفت اجتماعی فرد نیز تأثیر دارد.
معیار اندازه گیری رشد اجتماعی هرکس ، میزان سازگاری او با دیگران است. این دیگران شامل همه است، از دوستان، معلمان، افراد خانواده و بستگان گرفته تا همسایه ها و… حتی کسانی که برای اولین بار با آن ها برخورد می کنیم ( وایتزمن، ۱۳۷۵ :۶).
افراد هر چقدر که بیشتر یاد می گیرند و تجربه های بیشتری کسب می کنند؛ بیشتر به این واقعیّت پی می برند که از راه مبادله ی عواطف و احترام به دیگران و تعامل اجتماعی با آن ها است که به احساس رضایت دست می یابند و روز به روز بیشتر به یقین می رسند که احساس مفید بودن و خوشبختی آن ها به میزان رشد اجتماعی شان بستگی دارد.
رشد اجتماعی مانند رشد جسمانی و ذهنی یک کمیّت پیوسته است و به تدریج به کمال می رسد. برای بیشتر افراد، رشد اجتماعی به تدریج در طول زندگی به طور طبیعی و در برخورد با تجربه ها حاصل می شود و این همان کیفیتی است که به اصطلاح « کمال یا پختگی » نامیده می شود (وایتزمن، ۱۳۷۵ :۷) .
به طور کلی منظور از رشد و تکامل اجتماعی این است که فرد بتواند روابط اجتماعی برقرار کند یا رشد و نمو لازم برای برقراری در روابط اجتماعی را بدست آورده باشد. به عبارت دیگر وقتی فرد یاد گرفت که با معیارهای گروه ، خلقیات و سنت ها هم نوایی کند و به مرحله ای رسید که توانست با جامعه اش ارتباط و تعامل داشته باشد؛ می گوییم از لحاظ اجتماعی رشد و تکامل یافته است. بنابراین ، احساس وحدت اجتماع و برقراری روابط متقابل میان افراد یک جامعه و همکاری با دیگران از جمله خصایص رشد و تکامل اجتماعی است. رسیدن به این مرحله از رشد مستلزم آن است که کودک در علایق خود تغییر بدهد، شیوه های جدید رفتار را فرا گیرد، و دوستان جدیدی انتخاب کند. فرد اجتماعی علاوه بر آن که مایل است با دیگران به سر برد، خواهان تشریک مساعی با آنان نیز هست. وی می خواهد کاری برای آن ها انجام دهد. فرد گروه دوست[۱] یا گروه جو شدیداً مایل است با همنوعانش باشد و از تنهایی دل تنگ می شود و همین که خود را در میان گروه خود ببیند میلش ارضا می شود هرچند که با آنان تماس پیدا نکند.
همان طور که اشاره شد، در رشد اجتماعی : خانواده شامل (والدین، خواهران و برادران )، خویشان ، همسالان و دوستان، معلّمان و مربیان و کلیه افراد جامعه که در اطراف او وجود دارند نقش به سزایی دارند. در این میان نقش خانواده به عنوان کوچک ترین واحد اجتماعی به صورت غیر رسمی و سپس مدرسه به عنوان دومین نهاد که به صورت رسمی از طریق انتقال ارزش ها و هنجارهای جامعه نقش حساسی را بر عهده دارند.
۲-۱-۲ اهمیّت و ضرورت رشد اجتماعی
با توجّه به این که انسان موجود اجتماعی است و ادامه زندگی او به صورت انفرادی تقریباً غیر ممکن است؛ به محض تولّد و با دریافت اولّین احساس در رابطه با دیگران قرار می گیرد. ابتدا این افراد فقط شامل گروه خانواده می باشند ، امّا به تدریح با گروه های بزرگتر از جمله دوستان ، هم کلاسان ، معلّمان، هم محله ای ها، همشهری ها، هم میهنان می گردد، لذا برای ارتباط با دیگر گروه ها از طریق ایجاد رابطه، سخن گفتن، گوش کردن و روش های گوناگون بایستی مهارت کسب کرد، لذا رشد اجتماعی برای ایجاد ارتباط با دیگران و زندگی با آنان لازم و ضروری است.
اهمیّت رشد اجتماعی در این است که دیگران درباره ما چه می اندیشند. در بیشتر موارد فعالیّت ما با این هدف صورت می پذیرد که تصویب و تأیید دیگران را بدست آوریم و به قول( وایتزمن ،۱۳۷۵ :۹) به دست آوردن تصویب و تأیید دیگران در زندگی مهم است. چرا که سازگاری اجتماعی تا حد قابل توجهی بستگی به این دارد که دیگران فکر می کنند « ما چگونه آدمی هستیم ».
۲-۱-۳ ویژگی های افراد ی که از لحاظ اجتماعی رشد نیافته اند.
اگر افرادی را که از لحاظ اجتماعی رشد نیافته باشند بررسی کنیم، نخست در می یابیم که رفتار آنان هنوز ویژگی رفتار کودکان خردسال را داراست ، یعنی آن ها در همه چیز به پدر و مادر و افراد خانواده وابسته هستند. دوم کودکان اصولاً و عموماً خودخواه هستند و خواست دیگران برای آنها مهم نبوده و خواست خود مهم ترین اصل است.
سوم این که کودکان نمی توانند به فعالیّتی برای مدت طولانی سرگرم شوند و دارای ویژگی عدم تمرکزهستند و به هرچیز خاصی مشغول می شوند و ثبات ندارند.
چهارمین ویژگی کودکان؛ سر هم کردن داستان های دروغین است که والدین را نیز نگران می کند.
پنجمین ویژگی فردی؛ تخیل فوق العاده قوی و فعّالی است که دارند و ارتباط آن ها با واقعیّت کم است.
ویژگی ششم کودکان که قابل مشاهده نیز می باشد ؛ ابهامی است که در ذهن خود از مفهوم زمان دارند و نمی توانند جز برای چند دقیقه بعد پیش بینی و برنامه ریزی کنند.
همه ی این ویژگی ها یعنی، وابستگی به دیگران، خودخواهی، عدم تمرکز و ثبات در برنامه ها، ناتوانی در تشخیص و تمیز بین رویـاها، تخیــلات و واقعیــات، عــدم توانایی در پیش بینی و برنامه ریزی و… همگی علائم رشد نا یافتگی می باشد، لذا رفتار اجتماعی مناسب فقط از راه یادگیری آموخته می شود و با تمرین و تکرار عادت می شود و این روند بیشتر از همه به کوشش و خواست خود فرد بستگی دارد.
اما عواملی چون پدر و مادر ، خانواده ، معلم ، دوستان ، حتی مطالبی که می خوانیم و فیلم هایی که می بینیم در آن تأثیر دارند.
بیشتر کودکان نیز از طریق غیر مستقیم زندگی اجتماعی را می آموزند، برای مثال یاد می گیرند که اگر فلان رفتار را داشته باشند تحسین شده و از آن جا می فهمند که آن رفتار درست است و به عکس سرزنش و مجازات والدین برای کودک چنین معنی می دهد، که از او اشتباهی سرزده، البته فرصت یادگیری قوانین و مقررات اجتماعی برای همه کودکان یکسان نیست.
۲-۱-۴ تربیت اجتماعی
تربیت در معنای وسیع « شامل پرورش روح و جسم فرد و جامعه درعرصه های گوناگون است » ، یکی از ابعاد مهم تربیت که تأثیر زیادی برسایر ابعاد دارد ، تربیت اجتماعی است . زندگی در جامعه ی امروز نیازمند کسب سلسله ای از دانش ها ، مهارت ها و نگرش ها در زمینه های مختلف از جمله بعد اجتماعی است.
در مورد تربیت اجتماعی تعاریف گوناگونی ارائه شده است . جامعه شناسان ، روان شناسان و انسان شناسان از دیدگاه خود تعریفی از این مفهوم ارائه داده اند.
در فرهنگ علوم رفتاری(۱۳۶۴) در مورد تربیت اجتماعی آمده است: تجاربی معمولاً کنترل شده که توانایی و شایستگی فرد را برای شرکت در زندگی گروهی افزایش و گسترش می دهد.(شعاری نژاد،۱۳۶۴: ۴۱۲).
تربیت اجتماعی ساختن انسان در برابر امور و وقایع اجتماعی است تا عکس العمل های به جا نشان دهد و بتواند استعدادهای ذاتی خود را به نفع جامعه و فراخور نیازمندی های آن به ظهور برساند ( قرائی مقدم،۱۳۷۰: ۱۶). پس تربیت اجتماعی فرد را برای قبول مسئولیت درجامعه آماده می سازد. هر چند در جریان اجتماعی ساختن افراد، هر شخص دارای استعدادهای بالقوه جهت یادگیری بسیاری از رفتارها ست و آن حرکاتی را بیشتر انجام می دهد که با موازین گروهی اجتماعی اش سازگارتر است و این گونه رفتارهایش از مقبولیت برخوردار می باشد، فرد باید به گونه ای تربیت شود که به اجتماع خدمت کند و درهنگام ضرورت به تنهایی به اندیشه بپردازد و یا درموقع لزوم با آرای جمعی مخالفت نماید. پس اجتماعی شدن و اجتماعی بودن تنها مفهوم سازگاری را نمی رساند بلکه آن جا که گروه و جمع درمسیر خطایی می روند و یا براندیشه ای اصرار می ورزند که براساس بنیان محکمی استوار نیست فرد باید قدرت ابراز وجود داشته و توان مخالفت با آن اندیشه را داشته باشد. تربیت اجتماعی تأمین تمهیدات لازم جهت متجلی ساختن ارزش ها و ضوابط اجتماعی در فرد به منظور مؤثر بودن او در برخوردهای اجتماعی اعم از هدایت دیگران ، مخالفت با نظرات غیر منطقی ، توافق و سازگاری و اموری نظیرآن ها است (شعاری نژاد،۱۳۷۴ :۴۵).
درمورد تربیت می توان به این جمع بندی رسید که : تربیت اجتماعی فرآیندی است که به وسیله ی آن ، فرد راه ها، افکـار ، معتقدات ، ارزش ها، الگــوها و معیــارهای فرهنگ خــاص خود را یاد می گیــرد و آن ها را جـزء شخصیت خویش می نماید. مجموع قابلیت ها، صلاحیت ها و مهارت های اجتماعی است که فرد باید درباره خود، خانواده ، دوستان ، جامعه و عملکردهای اجتماعی، نهادهای اجتماعی ، ارتباطات اجتماعی و روش های آن بدست آورد. یعنی این که کسی را می توان دارای تربیت اجتماعی دانست که بتواند نقش ها و وظایف گوناگون اجتماعی خود را در زندگی اجتماعی با موفقیّت ایفا نماید.
تربیت اجتماعی جز از طریق خود آگاهی تک تک افراد جامعه و احساس همدلی و سازگاری بین افراد یک اجتماع محقق نمی شود و به فردی تربیت شده ی اجتماع اطلاق می گردد که همواره درصدد شناخت کامل تر از اجتماع خود و موفقیّت آن باشد،رفتارش با شرایط ، هنجارها و ارزش های جامعه سازش و انطباق داشته باشد، برای بهبود روند امور و گسترش کار و حل مشکلات موجود به تفکر و تدبیر بپردازد و قادر باشد در وضعیت های تازه ای که رخ می دهد در ارتباط با حلّ مسأله با استفاده از مهارت های اجتماعی تصمیم منطقی گرفته و اقدام نماید.
۲-۱-۵ اهداف تربیت اجتماعی در جامعه اسلامی
منظوراز هدف اجتماعی، رنگ اجتماعی دادن به فعّالیّت های فرد است. برای تربیت اجتماعی اهداف متفاوتی بیان شده است ، که مهم ترین آن ایجادآمادگی برای انطباق با محیط اجتماعی می باشد.
شریعتمداری برای تربیت اجتماعی در جامعۀ اسلامی اهداف زیر را مطرح می کند:
۱- رعایت حقوق همه ی انسان ها و مراعات انصاف در برخورد با آنان .
۲- ایجاد روابط مهرآمیز و همراه با گذشت و فداکاری و ایثار با دیگر مؤمنان و مسلمانان.
۳- تکریم مؤمنین و بالاخص دانشمندان؛ علما و فقهای اسلام .
۴- تقویت روحیه ی خدمت و اهتمام به امور مسلمان ها.
۵- تقویت روحیه ی تعاون درکارهای خیر و تقوی و تکامل اجتماعی.
۶- ایجاد روحیه ی تفاهم و برادری میان مؤمنان و مسلمانان و تحکیم روحیه ی مساوات خواهی .
۷- تقویت سعه ی صدر در معاشرت و ایجاد روحیه ی هم فکری و شور و تبادل.
۸- پرورش روحیه ی عدالت خواهی و داوری به حق و پذیرش آن، هرچند که به زیان فرد و بستگانش باشد.
۹- تقویت احساس تعهد، نسبت به هدایت و رشد و آگاهی دیگران.
۱۰- ایجاد روحیه ی ستیز در برخورد با ستم کاران در حد عدل اسلامی و بازگرداندن ظالم از ستم گری و حمایت از مظلوم و بازداشتن او از ستم کشی.
۱۱- تلاش برای اصلاح بین افراد و رفع اختلاف بین مسلمان ها و رفع تجاوز و تعدّی.
۱۲- ایجاد روحیه ی دعوت به خیر و توصیه ی به حق و توصیه ی به صبر.
۱۳- شناخت معروف و منکر و پذیرش مسئولیت « امر به معروف و نهی از منکر».
۱۴- تعظیم شعائر اسلامی و تحکیم موقعیت مساجد و جماعات و مراکز عبادی و دینی.
۱۵- ایجاد عادت به نظم و انضباط درهمه ی مناسبات فردی و اجتماعی (شزیعتمداری ،۱۳۸۰: ۱۸۷-۱۸۶).
[۱] -Gregarious
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
