عنوان :

پایان نامه تاثیر عوامل مدیریتی بر صفات اقتصادی گله های مرغ مادر

گوشتی

تعداد صفحات : ۱۴۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

برنامه های تغذیه ای گله های مرغ مادر گوشتی در هزاره جدید نیازمندیهای گله را از نظر مواد مغذی به نحو بهتری تأمین
می کند، در ضمن در مقابل تغییراتی که در آینده به واسطه اصلاح نژاد و بهبود ژنتیکی در نیازمندیهای گله های مرغ مادر گوشتی پدید می آید، انعطاف پذیری بیشتری دارد. از بسیاری جهات اساس برنامه های تغذیه خروس های گله های مادر گوشتی مشابه مرغ ها می باشد با این وجود به دلیل اختلاف ژنتیکی بین آنها، تفاوت هایی نیز وجود دارد. در چنین برنامه های تغذیه ای میزان مصرف هر ماده مغذی تحت تأثیر رشد و میزان تولید و ترکیب جثه مرغ و خروس گله های مادر گوشتی اصلاح نژاد شده است. محدوده عملکرد یک سویه مرغ مادر گوشتی متأثر از ساختار ژنتیکی خاص آن سویه می باشد. در کنار این ساختار تعریف شده ژنتیکی می توان با اعمال روش های مدیریتی عملکرد سویه را به منظور بهینه سازی صفات مورد توجه در بازار تغییر داد، دستیابی به این هدف در گرو طراحی برنامه های مدیریتی نوین توسط متخصصان علوم تغذیه و مدیران مزارع مرغ مادر گوشتی با استفاده از معیارهای جدید می باشد .

به منظور بررسی تأثیر عوامل مدیریتی اعم از تمهیدات تغذیه ای و مدیریتی و محیطی بر عملکرد گله های مرغ مادر گوشتی درخصوص تعداد سرانه جوجه گوشتی تولیدی براساس (موجودی مرغ در شروع تولید و موجودی مرغ روز) پژوهش حاضر بر روی یک سویه از مرغ های مادر گوشتی موجود در کشور صورت گرفت. در این پژوهش اطلاعات مربوط به دوره پرورش و تولید ۱۲ گله مرغ مادر گوشتی از سویه مورد پژوهش جمع آوری گردید، از این رو اطلاعات جمع آوری شده حاصل عملکرد ۰۰۰/۳۳۰ قطعه مرغ و ۰۰۰/۵۰ قطعه خروس گله مادر گوشتی بود.

رابطه انرژی قابل سوخت و ساز مصرفی سرانه (کیلوکالری/ پرنده) از جیره غذایی آغازین و رابطه میزان یکنواختی وزن بدن در سن ۲۰ هفتگی در دوره پرورش گله های مرغ مادر گوشتی با جوجه گوشتی تولیدی مثبت و معنی دار بود (۰۵/۰ p<). همچنین رابطه پروتئین خام مصرفی سرانه (گرم/ پرنده) در کل دوره پرورش و رابطه میزان یکنواختی وزن بدن در زمان تحریک نوری در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی با جوجه گوشتی تولیدی مثبت و معنی دار بود (۰۵/۰ p<)، رابطه میزان تراکم در واحد سطح آشیانه (مترمربع) خروس گله های مادر گوشتی در دوره پرورش با جوجه گوشتی تولیدی منفی و معنی دار بود (۰۵/۰ p<).

رابطه انرژی قابل سوخت و ساز مصرفی سرانه (کیلوکالری/ پرنده) در کل دوره تولید و در زمان اوج تولید تخم مرغ
گله های مرغ مادر گوشتی در دوره تولید با جوجه گوشتی تولیدی مثبت و معنی دار بود (۰۵/۰ p<). همچنین رابطه پروتئین خام مصرفی سرانه (گرم/ پرنده) در کل دوره تولید و رابطه پروتئین خام مصرفی سرانه (گرم/ پرنده/ روز) خروس گله های مادرگوشتی در دوره تولید با جوجه گوشتی تولیدی منفی و معنی دار بود (۰۵/۰ p<)، رابطه سن خروس گله های مادر گوشتی در زمان رسیدن به حداکثر مدت روشنایی در دوره تولید با جوجه گوشتی تولیدی مثبت و معنی دار بود (۰۵/۰ p<).

معادلات بدست آمده از تجزیه رگرسیون براساس تعداد جوجه گوشتی تولیدی، بیانگر بزرگتر بودن ضرایب معادلات رگرسیون آمینواسیدهای قابل هضم نسبت به آمینواسیدهای کل (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) در دوره پرورش و تولید مرغ و خروس گله های مادر گوشتی بود (۰۵/۰ p<).

افزایش میزان سختی کل، باقیمانده تبخیر و قلیائیت کل آب مصرفی باعث کاهش سرانه جوجه گوشتی تولیدی شد، بطوریکه رابطه متغییرهای مذکور با جوجه گوشتی تولیدی منفی و معنی دار بود (۰۵/۰ p<).

واژه های کلیدی: مرغ مادر گوشتی- جوجه گوشتی- انرژی قابل سوخت و ساز- پروتئین خام- آمینواسید.

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات
۱-۱- مقدمه    ۱
۱-۲- فرضیات    ۳
فصل دوم: بررسی منابع
تاریخچه صنعتی شدن مرغ در دنیا و ایران    ۴
تغذیه گله های مرغ مادر گوشتی     ۶
۲-۱- تغذیه گله های مرغ مادر گوشتی در دوره رشد    ۸
۲-۱-۱- احتیاجات انرژی جوجه های در حال رشد    ۸
۲-۱-۲- احتیاجات پروتئین جوجه های در حال رشد    ۸
۲-۱-۳- محدودیت خوراک    ۱۲
۲-۱-۳-۱- محدودیت کیفی خوراک    ۱۲
۲-۱-۳-۲- محدودیت کمی خوراک    ۱۲
۲-۱-۳-۲-۱- تغذیه هر روزه    ۱۲
۲-۱-۳-۲-۲- تغذیه یک روز در میان    ۱۳
۲-۱-۴- تغذیه پیش از تخمگذاری    ۱۶
۲-۱-۴-۱- سوخت و ساز کلسیم    ۱۶
۲-۱-۴-۲- وزن و جثه بدن    ۱۷
۲-۱-۴-۳- ترکیبات بدن    ۱۷
۲-۱-۴-۴- وزن تخم مرغ و جوجه درآوری    ۱۷
۲-۲- تغذیه گله های مرغ مادر گوشتی در دوره تولید    ۱۹
۲-۲-۱- احتیاجات انرژی قابل سوخت و ساز گله های مرغ مادر گوشتی در دوره تولید    ۲۰
۲-۲-۲- احتیاجات پروتئین خام و آمینو اسید گله های مرغ مادر گوشتی در دوره تولید    ۲۸
۲-۳- مدیریت گله های مرغ مادر گوشتی    ۳۲
۲-۳-۱- مدیریت یکنواختی سازی وزن بدن    ۳۲
۲-۳-۲- مدیریت برنامه نوری    ۳۴
۲-۳-۳- مدیریت کنترل شرایط محیطی    ۳۶
۲-۳-۳-۱- جهت قرار گرفتن آشیانه ها (شرقی- غربی و شمالی- جنوبی)    ۳۶
۲-۳-۳-۲- ارتفاع از سطح دریا در محل کارخانه جوجه کشی و مزرعه    ۳۷
۲-۳-۳-۳- تراکم در واحد سطح آشیانه گله های مادر گوشتی    ۳۸
۲-۴- مدیریت کیفیت آب در مزارع مرغ مادر گوشتی    ۳۸
فصل سوم: مواد و روشها
۳-۱- محل انجام پژوهش    ۳۹
۳-۲- جامعه آماری    ۳۹
۳-۳- واحد آماری    ۳۹
۳-۴- نرم افزار مورد استفاده    ۳۹
۳-۵- نحوه جمع آوری اطلاعات لازم برای پژوهش    ۳۹
۳-۵-۱- اطلاعات دوره پرورش گله های مادر گوشتی    ۴۰
۳-۵-۱-۱- تمهیدات تغذیه ای در دوره پرورش مرغ و خروس گله های مادر گوشتی    ۴۰
۳-۵-۱-۲- تمهیدات مدیریتی در دوره پرورش مرغ و خروس گله های مادر گوشتی    ۴۱
۳-۵-۱-۳- تمهیدات محیطی در دوره پرورش مرغ و خروس گله های مادر گوشتی    ۴۱
۳-۵-۲- اطلاعات دوره تولید گله های مادر گوشتی    ۴۲
۳-۵-۲-۱- تمهیدات تغذیه ای در دوره تولید مرغ و خروس گله های مادر گوشتی    ۴۲
۳-۵-۲-۲- تمهیدات مدیریتی در دوره تولید مرغ و خروس گله های مادر گوشتی    ۴۳
۳-۵-۲-۳- تمهیدات محیطی در دوره تولید مرغ و خروس گله های مادر گوشتی    ۴۳
۳-۵-۳- نمونه برداری از آب مصرفی مزارع مرغ مادر گوشتی (جهت آزمایش شیمیایی)    ۴۴
۳-۵-۳-۱- انجام آزمایش تعیین کیفیت شیمیایی آب مصرفی مزارع مرغ مادر گوشتی    ۴۴
۳-۵-۳-۱-۱- سختی کل    ۴۴
۳-۵-۳-۱-۲- سختی کلسیم    ۴۴
۳-۵-۳-۱-۳- سختی منیزیم    ۴۵
۳-۵-۳-۱-۴- سختی کلر    ۴۵
۳-۵-۳-۱-۵- باقیمانده تبخیر    ۴۵
۳-۵-۳-۱-۶- معادل NaCl    ۴۶
۳-۵-۳-۱-۷- تعیین قلیائیت کل    ۴۶
۳-۵-۴- تعیین میزان مواد مغذی جیره های غذایی مصرفی در دوره پرورش و تولید گله های مرغ مادر گوشتی    ۴۶
۳-۶- تجزیه و تحلیل    ۴۷
۳-۶-۱- ضریب همبستگی    ۴۷
۳-۶-۲- تجزیه واریانس    ۴۷
۳-۶-۳- روابط رگرسیون    ۴۷
۳-۷- متغییرهای بررسی شده در دوره پرورش و تولید گله های مادر گوشتی    ۴۸
۳-۷-۱- متغییرهای بررسی شده در دوره پرورش مرغ مادر گوشتی (۱ تا ۲۲ هفتگی)    ۴۸
۳-۷-۲- متغییرهای بررسی شده در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی (۱ تا ۲۲ هفتگی)    ۴۸
۳-۷-۳- متغییرهای بررسی شده در دوره تولید مرغ مادر گوشتی (۲۳ تا ۶۴ هفتگی)    ۴۹
۳-۷-۴- متغییرهای بررسی شده خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید (۲۳ تا ۶۴ هفتگی)    ۵۰
۳-۷-۵- متغییرهای بررسی شده درخصوص میزان مصرف سرانه آمینواسیدها (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) در دوره پرورش و تولید مرغ و خروس گله های مادرگوشتی    ۵۰
۳-۷-۶- متغییرهای بررسی شده در خصوص کیفیت شیمیایی آب مصرفی مزارع مادرگوشتی    ۵۰
فصل چهارم: نتایج و بحث
۴-۱- متغییرهای بررسی شده در دوره پرورش گله های مرغ مادر گوشتی (۱ تا ۲۲ هفتگی)    ۵۲
۴-۱-۱- اثر تمهیدات تغذیه ای در دوره پرورش گله های مرغ مادرگوشتی    ۵۲
۴-۱-۱-۱- اثر انرژی قابل سوخت و ساز مصرفی سرانه از جیره غذایی آغازین گله های مرغ مادر گوشتی    ۵۲
۴-۱-۱-۲- اثر انرژی قابل سوخت و ساز مصرفی سرانه تا زمان تحریک نوری گله های مرغ مادر گوشتی    ۵۴
۴-۱-۱-۳- اثر مدت زمان استفاده از جیره غذایی آغازین گله های مرغ مادرگوشتی    ۵۵
۴-۱-۲- اثر تمهیدات مدیریتی در دوره پرورش گله های مرغ مادرگوشتی    ۵۶
۴-۱-۲-۱- اثر یکنواختی وزن بدن گله های مرغ مادرگوشتی در سن ۲۰ هفتگی    ۵۶
۴-۱-۳- اثر تمهیدات محیطی در دوره پرورش گله های مرغ مادرگوشتی    ۵۹
۴-۱-۳-۱- اثر وضعیت مرزعه پرورش گله های مرغ مادرگوشتی در خصوص تعداد گله (تک سنی- چند سنی)    ۵۹
۴-۱-۳-۲- اثر میزان تراکم در واحد سطح آشیانه گله های مرغ مادرگوشتی در دوره پرورش    ۶۱
۴-۱-۴- اثر تمهیدات تغذیه ای و مدیریتی و محیطی در دوره پرورش گله های مرغ مادر گوشتی    ۶۲
۴-۲- متغییرهای بررسی شده در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی (۱ تا ۲۲ هفتگی)    ۶۴
۴-۲-۱- اثر تمهیدات تغذیه ای در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی    ۶۴
۴-۲-۱-۱- اثر خوراک مصرفی سرانه از جیره غذایی آغازین خروس گله های مادر گوشتی    ۶۴
۴-۲-۱-۲- اثر پروتئین خام مصرفی سرانه از جیره غذایی آغازین خروس گله های مادر گوشتی    ۶۶
۴-۲-۱-۳- اثر کل پروتئین خام مصرفی سرانه در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی    ۶۸
۴-۲-۲- اثر تمهیداتی مدیریتی در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی    ۶۹
۴-۲-۲-۱- اثر یکنواختی وزن بدن خروس گله های مادر گوشتی در زمان تحریک نوری    ۶۹
۴-۲-۳- اثر تمهیدات محیطی در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی    ۷۱
۴-۲-۳-۱- اثر وضعیت مزرعه پرورش خروس گله های مادر گوشتی در خصوص تعداد گله (تک سنی- چند سنی)    ۷۱
۴-۲-۳-۲- اثر میزان تراکم در واحد سطح آشیانه خروس گله های مادرگوشتی در دوره پرورش    ۷۳
۴-۲-۴- اثر تمهیدات تغذیه ای و مدیریتی و محیطی در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی    ۷۴
۴-۳- متغییرهای بررسی شده در دوره تولید گله های مرغ مادر گوشتی (۲۳ تا ۶۴ هفتگی)    ۷۶
۴-۳-۱- اثر تمهیدات تغذیه ای در دوره تولید گله های مرغ مادر گوشتی    ۷۶
۴-۳-۱-۱- اثر کل انرژی قابل سوخت و ساز مصرفی سرانه در دوره تولید مرغ مادر گوشتی    ۷۶
۴-۳-۱-۲- اثر انرژی قابل سوخت و ساز مصرفی سرانه مرغ مادر گوشتی در زمان اوج تولید تخم مرغ    ۷۹
۴-۳-۲- اثر تمهیدات مدیریتی در دوره تولید گله های مرغ مادر گوشتی    ۸۰
۴-۳-۲-۱- اثر مدت زمان روشنایی گله های مرغ مادر گوشتی در بلوغ جنسی    ۸۰
۴-۳-۲-۲- اثر نسبت اولیه خروس به مرغ گله های مادر گوشتی در شروع تخمگذاری    ۸۲
۴-۳-۳- اثر تمهیدات محیطی در دوره تولید گله های مرغ مادر گوشتی    ۸۳
۴-۳-۳-۱- اثر ارتفاع از سطح دریا در محل کارخانه جوجه کشی گله های مادر گوشتی     ۸۳
۴-۳-۴- اثر تمهیدات تغذیه ای و مدیریتی و محیطی در دوره تولید گله های مرغ مادر گوشتی    ۸۵
۴-۴- متغییرهای بررسی شده خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید (۲۳ تا ۶۴ هفتگی)    ۸۷
۴-۴-۱- اثر تمهیدات تغذیه ای خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید    ۸۷
۴-۴-۱-۱- اثر کل پروتئین خام مصرفی سرانه خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید    ۸۷
۴-۴-۱-۲- اثر پروتئین خام مصرفی سرانه (در روز) خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید    ۹۰
۴-۴-۲- اثر تمهیدات مدیریتی خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید    ۹۱
۴-۴-۲-۱- اثر سن خروس گله های مادر گوشتی در زمان رسیدن به حداکثر مدت روشنایی در دوره تولید     ۹۱
۴-۴-۲-۲- اثر نسبت خروس به مرغ گله های مادر گوشتی در حداکثر جوجه درآوری    ۹۳
۴-۴-۳- اثر تمهیدات محیطی خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید    ۹۴
۴-۴-۳-۱- اثر ارتفاع از سطح دریا در محل کارخانه جوجه کشی گله های مادر گوشتی     ۹۴
۴-۴-۴- اثر تمهیدات تغذیه ای و مدیریتی و محیطی خروس گله های مادر گوشتی در دوره تولید    ۹۶
۴-۵-۱- متغییرهای بررسی شده درخصوص مصرف سرانه آمینو اسیدها (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) در دوره پرورش مرغ و خروس گله های مادر گوشتی (۱ تا ۲۲ هفتگی)    ۹۸
۴-۵-۱-۱- اثر میزان مصرف سرانه آمینو اسیدها (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) در دوره پرورش گله های مرغ مادر گوشتی با معیار کل و قابل هضم    ۹۸
۴-۵-۱-۲- اثر میزان مصرف سرانه آمینو اسید ها (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) در دوره پرورش خروس گله های مادر گوشتی با معیار کل و قابل هضم    ۱۰۱
۴-۵-۲- متغییرهای بررسی شده درخصوص مصرف سرانه آمینو اسیدها (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) در دوره تولید مرغ و خروس گله های مادر گوشتی (۲۳ تا ۶۴ هفتگی)    ۱۰۴
۴-۵-۲-۱- اثر میزان مصرف سرانه آمینو اسیدها (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) در دوره تولید گله های مرغ مادرگوشتی با معیار کل و قابل هضم    ۱۰۴
۴-۵-۲-۲- اثر میزان مصرف سرانه آمینو اسیدها (متیونین و متیونین + سیستئین و لیزین) خروس گله های مادرگوشتی در دوره تولید با معیار کل و قابل هضم    ۱۰۷
۴-۶- متغییرهای بررسی شده درخصوص کیفیت شیمیایی آب مصرفی مزارع مرغ مادر گوشتی مورد پژوهش    ۱۱۱
۴-۶-۱- اثر کیفیت شیمیایی آب مصرفی مزارع مرغ مادر گوشتی     ۱۱۱
۴-۶-۱-۱- اثر میزان سختی کل    ۱۱۱
۴-۶-۱-۲- اثر میزان باقیمانده تبخیر    ۱۱۳
۴-۶-۱-۳- اثر میزان قلیائیت کل    ۱۱۳
نتیجه گیری و پیشنهادات    ۱۱۵
منابع    ۱۱۸
ضمائم    ۱۲۸
خلاصه انگلیسی    ۱۳۶

منابع

۱- اسماعیلی ، م.، ۱۳۶۱ نقش جوجه‌کشی در صنایع مرغداری . انتشارات امیرکبیر. تهران.

۲- پناهی ، م .، ۱۳۷۱٫ فیزیولوژی و مدیریت مرغ مادر گوشتی مسن . مجله چکاوک . شماره ۱۴٫ صفحه ۱۰-۱۵٫

۳- پوررضا، ج .، ۱۳۷۰٫ تغذیه مرغ. جلد اول. انتشارات ارکان اصفهان.

۴- پوررضا ، ج .، و م . ادریس . ، ۱۳۷۸٫ اثر نمک طعام غذا و آب بر عملکرد مرغان تخمگذار. مجله علوم و فنون کشاورزی ایران . جلد دوم . شماره سوم . صفحه ۳۸ –۴۵٫

۵- پوررضا ، ج .، و همکاران . ، ۱۳۷۶٫ اثر مواد جامد محلول (T.D.S) آب بر عملکرد جوجه‌های گوشتی. مجله علوم و فنون کشاورزی ایران . جلد سوم. شمار چهارم . صفحه ۲۵-۲۹٫

۶- دستار، ب.، ۱۳۸۴٫ ضرورت استفاده از ضرایب قابلیت هضم اسیدهای آمینه مواد خوراکی در جیره نویسی طیور. مجله چکاوک. شماره ۶۷٫ صفحه ۷۵-۹۰٫

۷- رضایی، ع.، ا. سلطانی .، ۱۳۷۷٫ مقدمه‌ای بر تحلیل رگرسیون کاربردی . انتشارات مرکز نشر دانشگاه صنعتی اصفهان.

۸- رکنی ، ح .، ۱۳۸۰٫ ارزیابی عملکرد مزارع مرغ مادر گوشتی استان تهران. پایان‌نامه دکتری، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه تربیت مدرس.

۹- زاغری ، م .، ۱۳۸۱٫ تعیین لیزین قابل هضم مورد نیاز جوجه گوشتی آرین و استفاده از معیار قابلیت هضم در توازن آمینواسیدهای جیره جوجه های گوشتی. پایان‌نامه دکتری، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه تهران.

۱۰- زاغری ، م . ، ا . جعفری اروری . ، ۱۳۸۲٫ پرورش مرغ مادر گوشتی. ترجمه . انتشارات مؤسسه فرهنگی انتشاراتی آیه. تهران.

۱۱- شرکت سهامی پشتیبانی امور دام کشور . ، ۱۳۸۱٫ راهنمای مدیریت و پرورش مرغ مادر آرین.

۱۲- شرکت مرغ اجداد زربال.، ۱۳۸۱٫ راهنمای مدیریت پرورش مرغ مادر راس.

۱۳- شرکت مرغ اجداد نیکو طیور.، ۱۳۸۰ . راهنمای مدیریت پرورش مرغ مادر لوهمن.

۱۴- صادقی قهرودی ، م .، ۱۳۷۵٫ مقایسه اثرات سطوح مختلف انرژی جیره بر روی توان تولیدی گله‌های مرغ مادر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی. دانشگاه تهران.

۱۵- فرخوی ، م .، م . صانعی . ، ۱۳۷۷٫ نقش پروتئین در تغذیه طیور . انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر . تهران .

۱۶- فرخوی ، م .، م . صانعی . ، ۱۳۷۷٫ راهنمای کامل پرورش طیور. انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر . تهران .

۱۷- کینیو ، ه .، ۱۳۶۹ . چگونه قابلیت جوجه درآوری را در خروسهای گله‌های مادر گوشتی بهبود ببخشیم . خلاصه مقالات اولین سمینار بین‌المللی طیور. صفحه ۴۸۱ – ۴۸۴ .

۱۸- گلیان ، ا .، م . سالار معینی . ، ۱۳۷۸٫ تغذیه طیور . ترجمه . انتشارات واحد آموزش و پژوهش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر . تهران .

۱۹- مرکز آمار ایران .، ۱۳۸۲٫ سالنامه‌ی آماری کشور. دفتر انتشارات و اطلاع‌رسانی . تهران.

۲۰- مرکز آمار ایران .، ۱۳۸۲٫ نتایج سرشماری از مؤسسات پرورش مرغ مادر گوشتی. دفتر انتشارات و اطلاع‌رسانی . تهران.

۲۱- مرکز آمار ایران .، ۱۳۸۲ . نتایج سرشماری از مؤسسات جوجه‌کشی کشور. دفتر انتشارات و اطلاع‌رسانی . تهران.

۲۲- مدرسی دره ، س.، ۱۳۷۲٫ مطالعه صفات تولیدمثلی مادران مرغ گوشتی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد ، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه تهران.

۲۳- یحیی‌زاده ، هـ .، ۱۳۸۲٫ اصول مدیریت در واحدهای جوجه‌کشی. ترجمه . انتشارات نوربخش. تهران.

۲۴- Adeyemo, A.l & O.G.Longe, 1996. performance of Layers fed on four Levels of dietary energy. Journal of Applied Animal Research, 10: 91-94.

۲۵- Al- saffar, A . A., S.P.Rose., 2002. The response of Laying hens to dietary amino acids. World poultry science, vol 58:207-235.

۲۶- Attia,Y.A, K.A.Yamani & W.H.Burke,1993. Daily energy allotment and reproductive performance of  broiler breeder males. Poultry science,  vol 72:42-50.

۲۷- Attia, Y.A, W.H. Burke, K .A. Yamani ,LS. jensen , 1995. Daily energy allotments and performance of broiler breekers.1). Males. Poultry science, vol 74 : 247-260.

۲۸- Attia, Y.A , W.H.Burke, K .A. Yamani, L.S. jensen, 1995. Daily energy alltments and performance of broiler breeders. 2). Female.poultry science,  vol 74: 261-270.

۲۹-Balanave, D., 1993. Influence of saline drinking water on egg shell quality and formation. World poultry, vol 49 : 210 –۲۱۵٫

۳۰-  Barton, L., 1996. Relevance of water quality to broiler and turkey performance. Poultry science,vol 75 : 854-856.

۳۱-Bartov, I., 1994. Attempt to achieve Low-weight broiler breeder by severe growth depression during various periods up to 6 weeks of age food allocation below the recommendations there after. Poultry science, vol 35 : 573-584.

۳۲- Bennett, C.D & S.Lesson, 1989. Growth of broiler breeder pullets with skip – a – day versus daily feeding. Poultry science ,vol 68 : 836 – ۸۳۸٫

۳۳-Bennett, C.D & S.Leeson ,1989. water usage of broiler breeders. Poultry science, vol 80 :617- 621.

۳۴- Bennett, C.D & S.Lesson, 1990. Body composition of the broiler breeder pullet. Poultry science ,vol 67 : 715-720.

۳۵-Bennett, C.D & S.Leeson,1990. Influence of energy Intake on development of broiler breeder pullets. Can.j.Ani.Sci.70:259-266.

۳۶-Bornstein, S.,S. Hurwitz & Y. Lev., 1979. The amino acid and energy requirements of broiler breeder hens. Poultry science, vol 58: 104.

۳۷-Brake, J.,1999. Feeding the modern female broiler breeders. World poultry. Elsevier, vol. 15, No. 11, pp : 16-18.

۳۸-Brake, J., 1999. Modern feed management for the male bird. World poultry. Elsevier, vol. 15, No . 12 , pp : 16-18.

۳۹- Brown, B.,1993.Improving broiler breeder performance in hot weather. Poultry Digest , 10-14.

۴۰-Buckner, R.E. & T.F.savage ., 1986. The effect of feeding 5,7 and 9 percent crude protein diets to caged broiler breeder males. Nutr . Rep. Int, 34 : 967.

۴۱- Burk, W .& L.S.Jensen ,1994. Energy restrietion of breeder hens affects performance. Arbor Acres Review 37 (1 ) .

۴۲- Butcher, G. D.et.al , 1998. Mg in commercial Layers still a world – wide problem . world poultry – Elsevier special Issue , p : 27.

۴۳-Calderon,V.M & L.S.Jensen,1990. The requirement for sulfur amino acid by Laying hens as influenced by protein concentration . poultry science, vol 69 : 934-944.

۴۴-Carey, C.,1996. Avian Energetics and Nutritional Ecology. 1TP International Thomson publishing, pp:30-35.

۴۵-Cason, J.A & G.ware ,1990. Analysis of flock egg production curves using generalized growth functions. Poultry science, vol 69 : 1046-1069.

۴۶-Cater, T. A., R.E. Sneed, 1998. Driking water quality for poultry, poultry science technology Guide. Extention poultry science – Ralergh , NC. WWW . poultry news. Com.

۴۷-Cave, N.A.G., 1984. Effect of a high – protein diet fed prior to the onset of Lay on performance of broiler breeder pullets. Poultry science, vol 63: 1823-1827.

۴۸- Charles, D.D., 1986. Tempera ture for broiler. World poultry science. Association journal 142.pp: 249-258.

۴۹- Counotte, G., 2000. understanding the quality of drinking water. World poultry science, vol 16 : 34-36.

۵۰-Counotte, G., 2000. The quality of water. World poultry science, vol 16 : 36-40.

۵۱-Curnow, R.N & R.V. Toren Beek , 1996. Optimal diets for egg production . British poultry science, vol 37 : 373-382.

۵۲-Czarick, M.,M.Lacy, G.van wicklen. (2000). Breeder pullet houses: The challenges of environmental control. Poultry Digest. Oct 2000, pp : 24-28.

۵۳-Daghir, N.J.,1995. poultry production in hot climates. CAB International, pp : 47, 103 –۱۰۸, ۱۱۲ , ۲۲۹-۲۳۵٫

۵۴-D’Alfonso, T.H, H.B. Manbeck & W.B. Roush, 1994. Quality control of nutritional and environmental factors in Laying hen production. Paper American society of Agricultural Engineers. 28 pp (Abstr).

۵۵- Decuypere, E.,V.Bruggeman & Th.krip., 1998. Broiler Breeder: A physiological paradox. Poultry International, Agust 1998. pp : 22-26.

۵۶-Douglus, C.R. & R.H.Harms., 1982. The influence of low-protein grower diets on spring housed pullets. Poultery science, vol 61: 1885.

۵۷-Eitan, Y & M.Soller, 1993. Two way selection for thrshold body weight at first egg in broiler breeder female. 3. Reproductive performance under various levels of feed restriction. Poultry science, 72 : 1813 – ۱۸۲۲٫

۵۸-Fancher, Bl., 1993. Developingfeeding programs for broiler nutrition . poultry Digest , p . `18.

۵۹-Fanimo, A.O.,1996. Effects of feeding varying protein and energy levels on the performance and egg puality of layers in the tropies. International jour. Of Animal science , vol 11 : 1 , 209-212.

۶۰-Fantana, E.A,W.D.Weaver & H.P.Vankrey,1990. Effects of various feeding regimens on reproduction in broiler breeder males. Poultry science, vol 69 : 209-216.

۶۱-Fisher, C.,1995. Response of laying hen to amino acids in: Amino acids in farm animal nurtrition. CAB International. London. U K.

۶۲- Fisher, C.,1998.Amino acid requirements of broiler breeders. Poultuy science vol 77 : 124-133.

۶۳-Ghazikhanian, Y.,M.Blamd.,1995. successful biosecurity programs safeguard poultry health. Poultry Times. 31, pp : 22-23.

۶۴- Grizzle, J., M. Iheanacho, A.sazton & j. Broaden, 1992. Nutritional and environmental factors involved in egg shell quality of laying hens. British poultry science , 33 : 781 – ۷۹۴٫

۶۵- Halle, I.,H. Jeroch, & G.Gebhardt., 1984. untersuchumgen zur eiwieissrerwertung sowie zum Rohprotein – und Aminosaurenbedarf der broeler henne. Arch. Tierernaehr. 34 : 833.

۶۶- Harma, R.H. & H. R.wilson ., 1987. Life cycle feeding of broiler breeders explorde. Feedstuffs 50 ( may 25 ) : 14.

۶۷-Harms, R.H.,1992. Adetermination of the order of limitation of amino acid in a broiler breeder diet.
J. Appl . Pout. Res, 1 : 410 –۴۱۴٫

۶۸- Harms, R.H., F.J. Ivey., 1993. Performance of commerical laying hens fed various supplemental amino acid in a corn – soybean meal diet.J.Appl. poultry Res.2 : 273 – ۲۸۲٫

۶۹- Harms, R.H. & G.B.Russell.,(1994). A comparison of the ioavailability of Dl – methionine and MHA for the commercial laying hen. J.Appl. poult. Res, 3 : 1-6.

۷۰- Harms, R.H., & G.B.Russel, 1995. A re– evaluation of the protein and lysine requirement for broiler breeder hens. Poultry science, vol 74 : 581 –۵۸۴٫

۷۱- Harms, R.H. & G.B. Russell., 1995. Re – evaluation of the methionine and protein requirements of the broilr breeder Hen. Poultry science , vol 174 : 1349-1355.

۷۲- Harms, R.H,G.B.Russell.,1998. performance of commerical layers when returned to a complete diet after receiving a diet deficient in an amino acid. journal of Applied Poultry Research. 7 : 175 – ۱۷۹٫

۷۳- Harms, R.H., G.B. Russell, H. Harlow & F. J. lvey, 1998. The in fluence of methionine on commercial laying hens. Jourmal of Applied Poultry Research. 7 : 1 , 45 – ۵۲٫

۷۴- Hocking, P.M.,1989. Effect of dietary crude protein concentration on semen yield and quality in male broiler breeder fowls. Poultry science, vol 30 : 935 – ۹۴۵٫

۷۵- Hocking, P. M. , 1993. Effects of body weight at sexual maturity and the degree and age of restriction during rearing on the ovarion follicular hierarchy of broiler breeder female. Poultry science , vol 34 : 793-801.

۷۶-Hocking, P.M.,1994. Effect of body weight at photostimulation and subsequent food intake on ovarion function at first egg in broiler breeder female. Br. Poultry science, vol 35 : 819.

۷۷- Hocking, P.M., 1996. Role of body weight and food Intake after photostimulation on ovarian function at first egg in broiler breeder females. Poultry science, vol 37 : 841-851.

۷۸- Hoking, P.M., A.B. Gilbert., 1990. The realationship bet ween dietary crude protein , body weight, and fertility in natural mated broiler breeder Male. Poultry science, vol 31 : 743 – ۷۵۷٫

۷۹-Hocking, P.M. & R.Bernard.,1997. Effects of dietary crude protein content and food intake on the production of semen in two lines of broiler breeder males. Poultry science, vol 38 : 199-202.

۸۰- Hurwitz, s. & S.Bornstein.,1977. The protein and amino acid requirements of laying hens : Experimental evaluation of models of calculation. 1. Application of two models under various conditions. Poultry  science. vol 56. 969 –۹۷۸٫

۸۱- Ibrahim, D.M., 1998. Evaluation of broiler breeder production efficiency. World poultry – Elsevier , vol 14 : pp : 35 – ۳۷٫

۸۲- Ibrahim, D.M.,1998. Flocks may show major differences in performance . world poultry – Elsevier . vol 14 . pp : 37-39.

۸۳- Jiang, X., A. F. Groen & W. Brascamp., 1998. Economic values in broiler breeding . poultry science, vol 77 : 934-943.

۸۴-Kapoor, V., V.P. sharma , K. pradhan, R.S. Thakur & V.P.Saxena., 1991. Effect of dietary protein levels and some supplemental amino acids on the  performance of laying hens. Indian Journal. Of Animal Nutrition, 8: 4, 249 –۲۵۲٫

۸۵- Keshavarz, K., 1984. The effect of different dietary protein leveds in the rearing and laying periods on performance of white leghorn chickens. Poultry science, vol663 : 2229.

۸۶- Keshavarz, K .,2000. Have you recently examined the water quality and water management on your farm. Department of animal science cornell university. U.S.A.

۸۷- King, A. L., 1996. water quality and poultry production. Poultry science, vol 75: 852-853.

۸۸- Klasing, K.C., 1998. comparative Avian Nutrition. CAB International. wallingford . Uk, pp: 125 – ۱۳۵ , ۲۱۰ – ۲۳۰٫

۸۹- Kwakkel, R.R.,F.L.S.M.Dekoning , M.W.A. verstegen & G. Hof., 1991. Effect of method and phase of nutrient restriction during rearing on productive performance of light hybrid pullets and hens. Poultry science, vol 32 : 747.

۹۰-Leeson, S., 1992. Feeding programs for broiler breeder hens a major challenge. Poultry Digest, Feb ,p: 24-42.

۹۱- Leeson, S., 1993. Life-cycle feeding programs for egg production. recent advances in animal nutrition in Australia , pp : 254-256 (Abstr).

۹۲- Leeson, S., 2002. what motivates chickens to eat specific nutrients. World poultry- Elsevier, vol 18 , pp : 15-16.

۹۳-Leeson, S. & J.D.summers., 1979. step-up protein diets for growing pullets. Poultry science, vol 58 : 681.

۹۴- Lewin, K. C., 1996. Is there aparagon for feeding broiler breeder at , after peak. Poultry digest. feb , pp: 22-27.

۹۵- Lewis, C., 1993. Broiler breeder females: Maximize the productivity. Poultry Digest september. 1993 : 22-30.

۹۶- Lewis, P.D., M.G. Macleod & G.C.perry., 1994. Effects of lightion regimen and grower diet energy concentration on energy expenditure, fat deposition and body weight gain of laying hens. British poultry science, vol 35 : 3, 407-415.

۹۷- Lien, R. J. & T. Yuan., 1994. Effect of delayed light stimulation on egg production of broiler breeder pullets of low body weight. J.Appl. poult . Res, 3: 40-48.

۹۸- Lopez, G. & S. Leeson, 1992. Manage broiler breeder pullets to reduce seasonal variations . poultry Digest . sept, p. 31 –۳۵٫

۹۹- Lopez, G., S.Leeson, 1993. Low protein diets for broiler breeders. Poultrt Digest.  Septe,p : 34-37.

۱۰۰- Lopez, G. & S.Leeson, 1994. Nutrition and broiler breeder performance. A review with emphasis on response to diet protein. J. Appl . poult. Res, 3 : 303-312.

۱۰۱- Lopez, G. & S.Leeson, 1995. Response of broiler breeders to low-protein diets. 1. Adult breeders performance. Poultry science, vol 74 : 685 – ۶۹۵٫

۱۰۲-Markes, H.L., 1984. water and feed intake. Poultry science, vol 66: 1895-1898.

۱۰۳-Nahm, K.H., C.W.Carlson., 1998. The possible minimum ehicken nutrient requirements for proteccting the environment and Improving cost efficiency. Asian – Australian your. Of Animal sci, 11 : 755-768.

۱۰۴-Nathanael, A. S., J.L. Sell., 1980. Quantitative measurment of lysine requirement of the laying hen. Poultry science, vol 59 : 594 – ۵۹۷٫

۱۰۵-National Research council ( N.R.C)., 1994. : Nutrient Reqrirements of poultry. Ninth edition. National academy press washington, D.C.

۱۰۶-Nett, C.D.,1993. Measuring table egg shell quality with one specific gravity salt solution. J. Appl. Poult. Res, 2: 130-134.

۱۰۷-Novak, C.H., Yakout & S. scheidler., 2000. The effect of dietary lysine level and TSAA: lysine ratio on egg production parameters and egg yield. The Nebraska poultry Report , 21.

۱۰۸-Pinchasov, Y., D.ualili  & N.Yonash, H.klandorf., 1993. Effect of feed restriction using self-restricting diets on subsequent performance of broiler breeder female. Poultry science , vol 72 : 613-619.

۱۰۹-Portsmouth, J., 1999. Feeding broiler breeding stock into the next millennium. World poultry-Elsevier, vol 15. pp : 21-24.

۱۱۰-Provimi, P., 1999. Chickens need more protein. World poultrt-Elsevier. Vol 15.pp: 17-18.

۱۱۱-Reddy, V.R., 1989. Effect of varying dietary protein levels during starter and grower stages on subsequent production performance of egg type chicken. Indian jour, of poultry science. Vol 24 : 159-165.

۱۱۲-Renema, R.A., F. E. Robinson, M. Newcombe & R.I. Mckay., 1999. Effects of Body weight and feed allocation During sexual Maturation in broiler breeder hens. 1. Growth and  carcass characteristics. Poultry science, vol 78: 619 – ۶۲۸٫

۱۱۳-Reyington, W.H., E. T. moran  & G.R. Mcdanieol, 1991. performance of broiler breeder males given low protein feed. Poultry science, vol 70 : 139-145.

۱۱۴-Robinson, F.E., 1991. Management for contorol of ovarian development in broiler breeder, Roostech.

۱۱۵-Robinson, F.E., 1993. what happens when you over feed breeder hens. Poultry Digest, Agust,p: 24-25.

۱۱۶-Robinson, F.E., N.A. Robinson & T.A.scott, 1991. Reproductive performance growth rate and body composition of fullfeed versus feed- restieted broiler hens. Can. J. Ani. Sci, 71 : 549-556.

۱۱۷-Robinson, F.E.,R.A.Renema., L. Bouvier, J. J. feddes, J.L. wilson , M.Newcombe  & R.I.Mckay., 1998. Effects of photostimrlatory lighting and feed allocation in female broiler breeders . 1. Reproductive development. Can.J.Anim. sci, 76 : 603-613.

۱۱۸-Robinson, F,E., R.A.Renema, L.Bouvier, J. J . feddes, M.j.zuidhof, J.L.wilson , M. Newcombe  & R.I.Mckay., 1998. Effects of photostimulatory lighting and feed allocation in female broiler breeders. 2.(Egg and chick production characteristics. Can.J.Anim. sci, 76: 615-623.

۱۱۹-Robinson, F.E.,T.A.wautier, R.T. Hardin , N. A. Robinson, J.L.wilson, M. New combe  & R.I. Mckay., 1996. Effects of age at photostimulatory on reproductive. Efficiency And carcass characteristics. 1. Broiler breeder hens. Can. J. Anim. Sci. 76: 275-282.

۱۲۰ – Robinson, Yu, M.W., F.E. & A.R.Robblee., 1992. Effect of feed allowance during rearing and breeding on female broiler breeders. 1 . growth and carcass characteristics. Poultry science, vol 71 : 1739 –۱۷۴۹٫

۱۲۱- Robinson, Yu, M.W., F.E., R.G. Charles & R. Weingardt., 1992. Effect of feed allowance during rearing and breeding on female broiler breeder. 2. Ovarion morphology and production. Poultry science, vol 71: 1750-1761.

۱۲۲-Sakomura, N.K., H.S.Rostagno, P.B.Soares & G.sanchez., 1993. Estimation of equations for predicting the nutritional energy requirements of broiler breeders and laying hens. Revista Da Sociedade Brasileira De Zootecnia. 22 : 5, 723-731.

۱۲۳-Samara, M.H., K. R. Robbins  & M.O. Smith., 1996. Interaction of feeding time and temperature and their relationship to performonce of the broiler breeder hen. Poultry science, vol 75 : 34 – ۴۱٫

۱۲۴-Sandilands, v., B.y Tolkamp, C.J. savory & I. Kyriazakis., 2004. Broiler breeder : potential alternatives to restricted feeding. 2004 spring meeting of the wpsa uk branch. pp : s 33-s34.

۱۲۵-Schutte, J. B. & W.smink., 1998. Requirement of the laying hen for apparent fecal digestible laysine. Poultry science, vol 77 : 697-701.

۱۲۶-Shanawany, M.M., 1993. Ahemeral lighting and reproductive efficiency in breeding flocks. World poultrty. Sci. J. , 49: 213-220.

۱۲۷-Sohail, s.s., M.M. Bryant & D.A.Roland., 2003. Influnce of adding synthetic lysine in corn-soy diets for commercial leghorns. Int. poultry science, vol 2 : 335 –۳۴۰٫

۱۲۸-Spies, A.A.B., F.E.Robinson, R.A.Renema, J.J. R. Feddes, M.J.Zuidhof & R.C.Fitzsimmons., 2000. The effeets of  body weight and long ahemeral days on early production parameters  and morphological characteristies of broiler breeder hens. Poultry science, vol 79 : 1094-1100.

۱۲۹- Spratt, R.S. & S.Leeson., 1987. Broiler breeder performance in Response to  diet protein and energy. Poultry science, vol 66. pp : 683-693.

۱۳۰-Stadelman, W.J., 1999. The incredibly functional egg. Poultry science. vol 78 : 801-811.

۱۳۱-Vaughters, P.D., G.M.pesti, B. Howarth. Jr. 1987. Effects of feed composition and feeding schedule on growth and development of broiler breeder males. Poultry science, vol 66 : 134.

۱۳۲-Vodela, J.K., J.A.Renden, S.D.Lenz, W.H.Mcelhenney & w.kemppainen., 1997. Drinking water contaminants ( Arsenic , Cadmirm, lead, Bensen , and Trichloroethylene). 1-Interaction of contaminants with nutritional status on general performance and immume function in broiler chickens. Poultry science, vol 76 : 1474-1492.

۱۳۳-Vodela, J.K.,S.D.Lenz,J.A.Renden,W.H.Mcelhenney & W.kemppainen., 1997. Drinking water contaminants (Arsenic , cadmiuc , Lead, Benzen, and Trichloroethylene). 2. Effects on reproductive performace egg quality, and embryo toxicity in broiler breeders. Poultry science , vol 76: 1493-1500.

۱۳۴-Waldroup, P.W. & H.M.Hellwig., 1995. Methionine and total sulfur amino acid requirements influenced by staye of production. journal. Applied poultry Research, 3 :1-6.

۱۳۵-Walsh, T.J., J.Brake,. 1997. The effect of nutrient intake during rearing of broiler breeder females on subsequent fertility. Poultry science, vol 76 : 297-305.

۱۳۶-Walsh, T.J., J.Brake,. 1999. Effect of feeding programe and crude protein intake during rearing on fertility of broiler breeder females. Poultry science , vol 78 : 827-832.

۱۳۷-Wathes, C.M & E.R.charles., 1994. Livestock housing. Cab International, U.K. cambridge, pp : 249-272.

۱۳۸- Wilson, H. R. , F. Mather & D.R. Ingram., 1989. Factors affecting fertility and hatchability in broiler breeders. Zootecnica International, vol 2 : 36-37.

۱۳۹-Wilson, H.R.,L.O. Rowland.Jr & R.H.Harms., 1971. use of low protein grower diets to delay sexaual maturity of broiler breeder males. Poultry science, vol  ۱۲ : ۱۵۷-۱۶۳٫

۱۴۰-Wilson, J. L., G.R. Mc daniel & C.D. sutton., 1987. Dietary protein levels for broiler breeder Males. Poultry science, vol 66:237-242.

۱۴۱-Wilson, J.L., G.R. Mc daniel, C.D.sutton & J.A.Renden., 1987. semen and carcass cvaluation of broiler breeder males fed low protein . poultry science, vol  ۶۶ : ۱۵۳۵٫

۱۴۲-Wilson, J.L., L.M.krista, G.R. Mc daniel & C.D.sutton., 1988. correlation of broiler breeder male semen production and testes morpholoy . poultry science, vol 67 : 660-668.

۱۴۳-Winton, A.L. , K.B.winton.,1996. Poultry eggs. Agro Botanical publishers, p : 5.

۱۴۴-Wiseman, J., P. C. Garnsworthy., 1999. Recent Developments in poultry Nutrition. 2. Nottingham university press. 21-35.

۱۴۵–Yamamoto, T., L.R.Yumeja, H.Hatta & M. kim., 1997. Hen eggs : Their basic and applied science . CRC press, Inc. florida.

۱۴۶-Yuan, T., R.J.Line & G.R.Mcd aniel., 1994. Effects of increased rearing period body weights and early photostimulation on broiler breeder egg production . poultry sciene, vol 73 : 792-800.

۱۴۷-Zhang, X., W.D.Berry, G.R.Mc daniel, D.A Roland, p.Llu, C. calvert, R.Wilhites., 1999. Body weight and semen production of broiler breeder males as influenced by crude protein levels and feeding regimens during rearing. Poultry science, vol 78 : 190-196.

۱۴۸- Zuidhof, M.J., F.E.Robinson, J.feeds & R. Hardin., 1995. The effects of nutrient dilution on the well being and performance of female broiler breeders. Poultry science, vol 74 : 441 – ۴۴۵٫

فصل اول: کلیات

۱-۱- مقدمه:

با دقت نظر در توان تولیدی سویه های مرغ مادر گوشتی، ارائه شده توسط شرکت های اصلاح نژاد بدون شک محسوس بودن تفاوت در خصوص عملکرد تولیدی گله های مرغ مادر گوشتی در مزارع مرغ مادر گوشتی و توان تولیدی اعلام شده توسط شرکت های اصلاح نژاد کننده قابل تأمل است (۸۲).

شرکت های اصلاح نژاد کننده و شرکت های پرورش دهنده مرغ مادر گوشتی انتظاراتی در رابطه با عملکرد تولیدی گله های مادر گوشتی دارند، با وجود این که مرغ های مادر گوشتی از توان ژنتیکی بالایی برخوردار می باشند، اما عملکرد آنها نظیر آنچه که انتظار می رود نیست. بنابراین در ارزیابی نتایج نامناسب جنبه های متعددی باید مورد توجه قرار گیرد. ارزیابی عملکرد مادران گوشتی کار ساده ای نیست، تنوع فنوتیپی هر صفت به دو بخش تنوع ژنوتیپی و محیطی تقسیم می شود. دستیابی به یک صفت خوب و ایده آل نیز مستلزم مطلوب بودن هر دو عامل می باشد. اشتباه رایج اکثر شرکت ها این است که تصور می کنند گله هایشان توان ژنتیکی خود را تحت هر شرایط محیطی بروز می دهند، اما در عمل بایستی همگام با بهبود توان ژنتیکی، شرایط محیطی نیز ارتقاء یابد. اصولاً دو گروه از عوامل در دستیابی به تولید مؤثر دخالت دارند. بخش اول توان ژنتیکی بوده که در ارتباط با خود پرنده است، بخش دوم شامل عوامل مدیریتی است که انسان و تنوع محیطی نقش عمده ای بر آن دارند که متأسفانه پرنده در مورد اخیر هیچ دخالتی ندارد. بهگزینی و انتخاب گله های مرغ مادر گوشتی برای دستیابی به جثه بزرگتر و عملکرد بالاتر نتاج منجر به سنگین شدن مرغ های مادر گوشتی در هزاره جدید شده است که این امر موجب عریض تر شدن سطح سینه و کاهش توانایی در جفتگیری مطلوب و فعالیت عمومی پرنده می شود، در نهایت موارد ذکر شده اثر منفی بر تولید گله مادر گوشتی (جوجه) و سلامت گله دارند. لذا مرغ مادر گوشتی سنگین تر به تمهیدات مدیریتی گسترده تری از قبیل فضای در نظر گرفته شده در سطح آشیانه، فضای دانخوری، سطح تهویه و…. نیاز خواهد داشت (۸۱ و ۸۲ و ۱۰۹).

برنامه های تغذیه ای گله های مرغ مادر گوشتی در هزاره جدید نیازمندیهای گله را از نظر مواد مغذی به نحو بهتری تأمین
می کند، در ضمن در مقابل تغییراتی که در آینده به واسطه اصلاح نژاد و بهبود ژنتیکی در نیازمندیهای گله های مرغ مادر گوشتی پدید می آید، انعطاف پذیری بیشتری دارد. از بسیاری جهات اساس برنامه های تغذیه خروس های گله های مادر گوشتی مشابه مرغ ها می باشد با این وجود به دلیل اختلاف ژنتیکی بین آنها، تفاوت هایی نیز وجود دارد. در چنین برنامه های تغذیه ای میزان مصرف هر ماده مغذی تحت تأثیر رشد و میزان تولید و ترکیب جثه مرغ و خروس گله های مادر گوشتی اصلاح نژاد شده است. محدوده عملکرد یک سویه مرغ مادر گوشتی متأثر از ساختار ژنتیکی خاص آن سویه می باشد. در کنار این ساختار تعریف شده ژنتیکی می توان با اعمال روش های مدیریتی عملکرد سویه را به منظور بهینه سازی صفات مورد توجه در بازار تغییر داد، دستیابی به این هدف در گرو طراحی برنامه های مدیریتی نوین توسط متخصصان علوم تغذیه و مدیران مزارع مرغ مادر گوشتی با استفاده از معیارهای جدید می باشد (۲ و ۳۷ و ۳۸).

به منظور برنامه ریزی مطلوب و استفاده بهینه از منابع موجود در صنعت طیور کشور، لازم است که کلیه حلقه های زنجیره تولید اعم از لاین، اجداد، مادر و آمیخته های گوشتی تجاری مورد توجه قرار گیرند. با توجه به پیشرفت های چشمگیر در بهگزینی و افزایش توان ژنتیکی درگله های مرغ مادر گوشتی و تغییر در نیازمندی های مواد مغذی و محیطی گله های مرغ مادر گوشتی امروزی، جهت استفاده از بالاترین توان ژنتیکی گله های مرغ مادر گوشتی بدون شک باید معیارهای متفاوتی نسبت به گذشته در خصوص تأمین کردن نیازمندیهای مواد مغذی و محیطی گله های مرغ مادر گوشتی لحاظ نمود. بهگزینی در گله های لاین گوشتی شامل برقرار نمودن تعادل دقیقی بین سرعت رشد بهینه و حفظ توانایی تولید مثل می باشد. متأسفانه این دو صفت رابطه معکوسی با هم داشته، از این رو متخصصین ژنتیک و اصلاح نژاد گله های لاین گوشتی باید از شاخص هایی که در برگیرنده مهمترین عوامل مورد نظر دست اندرکاران صنعت طیور گوشتی است استفاده کنند. در شرکت های تولیدکننده گوشت مرغ، صفات مربوط به سرعت رشد از اهم مسائل در انتخاب سویه های تجاری می باشد در حالی که برای شرکت های مستقل تولیدکننده تخم مرغ قابل جوجه کشی یا جوجه یکروزه، غالباً صفات تولید مثلی از قبیل تعداد تخم مرغ، باروری و قابلیت جوجه در آوری حائز اهمیت است. بدیهی است که صفات تولیدی مذکور متأثر از عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی متعددی است. با توجه به تغییرات ژنتیکی در سویه های مرغ مادر گوشتی موجود در کشور و لزوم استفاده از معیارهای جدید در تأمین نیازمندیهای گله های مرغ مادر گوشتی، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مدیریتی در گله های مرغ مادر گوشتی کشور به منظور ارائه الگوی مدیریتی مناسب در جهت بهینه تر شدن تولید و اقتصادی کردن آن خصوصاً در زمینه افزایش سرانه تولید جوجه های هر مرغ مادر گوشتی به ازای تعداد مرغ مادر گوشتی موجود در شروع دوره تخمگذاری می باشد. با عنایت به این که گله های مرغ مادر گوشتی موجود در کشور به عنوان تولید کننده جوجه یکروزه گوشتی فعالیت دارند، لذا باید برنامه ریزی لازم در این بخش از تولید صنعت طیور به گونه ای صورت گیرد که عملکرد مناسبی در نتایج آن حاصل شود.

۱-۲- فرضیات:

۱-۲-۱- میزان تولید سرانه جوجه گوشتی به ازای هر مرغ مادر گوشتی در کلیه سویه های مرغ مادر گوشتی موجود در کشور پایین تر از استانداردهای اعلام شده توسط شرکت های اصلاح نژاد می باشد.

۱-۲-۲- میزان خوراک مصرفی و به طبع آن انرژی قابل سوخت و ساز و پروتئین خام و آمینو اسیدها و عناصر معدنی و ویتامین مصرفی متناسب با تعداد تولید سرانه جوجه گوشتی به ازای هر مرغ مادر گوشتی نمی باشد.

۱-۲-۳- در اختصاص خوارک مصرفی و تأمین مواد مغذی از معیارهای جدید استفاده نمی شود که با توجه به پیشرفت ژنتیکی حاصله در گله های مرغ مادر گوشتی و تغییر در نیازمندیهای تغذیه ای امری لازم و حیاتی است.

۱-۲-۴- با توجه به تأثیر عوامل محیطی در ظهور توان ژنتیکی، این تأثیر در مزارع مرغ مادر گوشتی نادیده گرفته شده است.

۱-۲-۵- عملکرد تولیدی گله های مرغ مادر گوشتی (تولید سرانه جوجه)، متأثر از کیفیت شیمیایی آب مصرفی مزارع مرغ مادر گوشتی است.

 فصل دوم: بررسی منابع

تاریخچه صنعتی شدن مرغ در دنیا و ایران:

بررسی تاریخچه اهلی شدن مرغ نشان می دهد که مرغها اولین بار در شش هزار سال قبل از میلاد از مرغ جنگلی قرمز گالوس گالوس[۱] در آسیای جنوب شرقی اهلی و در همان زمان به چین و سپس از طریق کره (حدود سه هزار سال قبل از میلاد) به ژاپن برده شد، سپس از طریق چین و روسیه به اروپا برده شد. تا اوائل قرن گذشته میلادی اکثراً مرغ بصورت زینتی و یا برای جوجه در آوری و مسابقه پرورش داده می شد و همزمان با این نوع استفاده از نیمه قرن نوزدهم میلادی، نگرش علمی به اهمیت
تغذیه ای محصولات مرغ شروع شد(۲۲). نژادهای موجود در دنیا تا پیش از سال ۱۸۵۰ میلادی دورکینگ[۲]، کوشین[۳]، برهمن[۴]، در آسیا و قرقاول[۵] برس،[۶]کوکرد مالینز[۷]، نورت هلندبلو[۸]، کورنیش[۹]در اروپا بود. اما از سال ۱۸۶۹ ایجاد و استاندارد کردن نژادهای متعدد مرغ شروع گردید و هم اکنون متجاور از ۱۰۰ نژاد مرغ اهلی در دنیا شناخته شده است. حدود ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد همراه با مهاجرت اقوام آریایی به فلات ایران مرغ نیز وارد ایران شد و اقوام ساکن این فلات از آن بهره برداری کردند. تا سال ۱۳۳۲ پرورش مرغ در ایران به صورت روستایی صورت می گرفت و هر خانوار روستایی تعداد محدودی مرغ و خروس و یا سایر طیور اهلی برای مصرف خود نگهداری می کردند(۲۲).

تا قبل از سال ۱۳۳۳ پرورش طیور در ایران بصورت کاملاً سنتی در روستاها انجام می گرفت و محصولات اندک آن نیز تکافوی نیاز جامعه آنروز را می نمود. در سال ۱۳۳۲ سازمان دامپروری کشور برای اولین بار اقدام به واردات ۶۰ هزار قطعه جوجه یکروزه از نژادهای مختلف نمود و آن را در روستاهای کشور توزیع نمود. چون مطالعات کارشناسی در این بخش صورت نگرفته بود در اثر بیماری نیوکاسل و شیوع آن بین مزارع، تلفات شدیدی به جوجه های مذکور و مرغهای بومی کشور وارد شد. پس از امکان ساخت و تولید واکسن  نیوکاسل توسط مؤسسه رازی و وجود بازار مصرف برای محصولات طیور مجدداً واردات جوجه یکروزه قوت گرفت. در سال ۱۳۳۹ مؤسسه جوجه کشی نارمک با ظرفیت ۳/۲ میلیون تخم مرغ کار خود را شروع نمود، تخم مرغ مورد نیاز این مؤسسه از کشورهای نظیر فلسطین اشغالی، آمریکا، دانمارک و چین تهیه می شد (۸).

در سال ۱۳۴۳ وزارت کشاورزی با کمک بخش خصوصی اقدام به واردات گله مرغ مادر گوشتی نمود، همچنین در سال ۱۳۵۴ کمپانی چند ملیتی آربوراکرز امریکا اقدام به تأسیس مزرعه ای در ۳۵ کیلومتری قزوین به منظور نگهداری گله های لاین و تولید گله های مرغ اجداد و مادر و جوجه گوشتی نمود که از این طریق بازار مصرف گوشت مرغ ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس را به خود اختصاص دهد. گله های لاین وارد شده متشکل از سه خط پدری VT -50M – 60M بود که منشأ آنها از نژاد معروف کورنیش سفید و قرمز بود و منشاء خط مادری آن از نژادهای وایت پلیموت راک و پلیموت راک بود (۲۲).

در سال ۱۳۵۷ و ۱۳۶۳ واردات اجداد مادر گوشتی توسط شرکت سهامی طیور کشور آغاز گردید، به این ترتیب امکان تولید مرغ مادر گوشتی در کشور فراهم شد و واحدهای پرورش دهنده در این زمینه شروع به فعالیت کردند. همچنین تولید جوجه گوشتی و نیاز بازار باعث افزایش تعداد واحدهای پرورش دهنده جوجه گوشتی گردید. به این ترتیب تعداد مرغداریهای کشور از ۳۰۰ واحد تا قبل از سال ۱۳۵۷ به ۱۵۰۰۰ واحد در سال ۱۳۶۰ ارتقاء یافت (۸). روند توسعه ای در مزارع مرغ مادر گوشتی و مزارع پرورش دهنده جوجه گوشتی ادامه یافت و به این ترتیب تعداد واحدهای مرغ مادر گوشتی به ۱۸۳ واحد و واحدهای پرورش دهنده جوجه گوشتی به ۱۵۷۸۲ واحد در سال ۱۳۷۸ رسید (۸). در حال حاضر تعداد ۳۱۳ مؤسسه پرورش مرغ مادر به ظرفیت ۱۶٫۰۴۳٫۶۹۱ قطعه در کشور مجوز فعالیت دارند (۲۰).

تغذیه گله های مرغ مادر گوشتی:

سرعت زیاد رشد و نمو در جوجه های گوشتی که از مزایای آن ها به شمار می رود، برای پرورش دهندگان گله های مادر گوشتی مشکلاتی را ایجاد نموده است. افزایش سرعت رشد و توانایی تولید مثل دارای رابطه مستقیمی با یکدیگر نیستند. بنابراین واضح است که نمی توان گله های مرغ مادر گوشتی را آزاد گذاشت تا به حداکثر ظرفیت ژنتیکی (در خصوص وزن بدن) خود برسند. در جوجه های گوشتی با افزایش سن، میزان مصرف خوراک و وزن نیز افزایش می یابد. بنابراین باید محرومیت از خوراک را برای نیمچه های مادر گوشتی از سنین اولیه و یا با شدت بیشتری در سنین بالاتر اعمال نمود. برخلاف بیشتر انواع طیور احتیاجات مطلق مرغ های مادر گوشتی تحت تأثیر دو عامل میزان محدودیت غذایی و خصوصیات مواد مغذی جیره قرار می گیرد. معیار ارزیابی تأثیر برنامه تغذیه ای در درجه اول،‌ وزن بدن و یکنواختی وزن در دوره پرورش و
فراسنجه های تولید مثلی مرتبط با این عوامل همچون تولید تخم مرغ و اندازه تخم مرغ در مرغ های مادر گوشتی بالغ است. انرژی قابل سوخت و ساز و پروتئین خام و آمینو اسیدها به همراه مواد معدنی (کلسیم و فسفر) از مهمترین مواد مغذی در تغذیه مرغ مادر گوشتی می باشند. انرژی قابل سوخت و ساز مهمترین ماده مغذی می باشد که بدون شک تأمین متعادل این ماده مغذی متناسب با نیاز پرنده دلیل عملکرد مطلوب نسبت به عملکرد متوسط می باشد. با وجود اینکه اوج تولید تخم مرغ در مرغ های مادر گوشتی پایین تر از سویه های تخمگذار تجاری است و علت آن نیز نیاز نگهداری بالاتر در مرغ های مادر گوشتی است، از این رو نیاز مرغ های مادر گوشتی به انرژی قابل سوخت و ساز بیشتر است. عامل پیچیده کننده برنامه تغذیه ای مرغ های مادر گوشتی درجه حرارت محیط است چون درجه حرارت محیط اثر قابل توجهی بر انرژی مورد نیاز نگهداری پرنده دارد. لذا مهمترین چالش متخصصین تغذیه و پرورش دهندگان  مرغ مادر گوشتی بهبود جیره های غذایی و برنامه های خوراک دهی در زمان اوج تولید و در مناطق بسیار گرم می باشد (۱۰).

لیسون و سامرز[۱۰] (۱۹۹۲) – گزارش کردند بر اساس تحقیقات انجام گرفته در گله های مرغ مادر گوشتی علاوه بر انرژی و مواد مغذی عواملی مانند حجم جیره غذایی، درجه حرارت محیط، نژاد و سویه مرغ مادر گوشتی نیز از عوامل مؤثر بر مصرف خوراک می باشند (۹۰).

اسکات[۱۱] و همکاران (۱۹۹۲) – اعلام کردند که اگر انرژی قابل سوخت و ساز جیره غذایی مرغ های مادر گوشتی زیاد باشد ممکن است در آب و هوای گرم که انرژی مورد نیاز برای نگهداری کم است، گله های مرغ مادر گوشتی خیلی چاق شوند، لذا در تغذیه مرغ مادر گوشتی می باید بین جیره پرانرژی که در بافتها خصوصاً در هنگام رشد ایجاد  مشکل جدی کرده و جیره کم انرژی که میزان تولید را کاهش می دهد و بلوغ جنسی و جسمی را قدری با تأخیر مواجه می نماید تعادل مناسب برقرار گردد. بخش اعظم غذای مصرفی مرغ مادر گوشتی برای تولید انرژی بکار می رود و مصرف انرژی نیز تابع مکانیزم های مختلف داخلی است به نظر می رسد. مقدار گلوکز خون بر مکانیزم های تنظیم کننده اشتها که در هیپوتالاموس قرار دارد تأثیر گذار باشد(۲).

در خصوص آمینو اسیدها این وضعیت کمی پیچیده تر است زیرا بر خلاف اکثر کتابچه های راهنمای مدیریتی سویه های تجاری مرغ مادر گوشتی که براساس درصد خوراک، نیاز آمینو اسیدها تعیین می شود مقدار مورد نیاز از آمینو اسیدها می بایست براساس میزان پروتئین خام و یا میزان انرژی قابل سوخت و ساز جیره غذایی  بیان شود. در صورتیکه میزان پروتئین خام جیره در حد طبیعی باشد مهمترین معیار مقدار نیاز آمینو اسیدها به ازاء  هر واحد انرژی قابل سوخت و ساز است (۱۰).

 ۲-۱- تغذیه گله های مرغ مادر گوشتی در دوره رشد:

مرغ و خروس گله های مادر گوشتی را بدون توجه به نژاد آن ها باید به نحوی پرورش داد که بازدهی مطلوب خوراک به دست آید، زیرا خوراک حدود ۶۰ درصد هزینه دوره پرورش نیمچه ها را شامل می شود اما این به آن معنی نیست که ارزانترین برنامه غذایی باید برای پرورش نیمچه ها مورد استفاده قرار گیرد. زیرا چنین برنامه های بدون شک منجر به کاهش تولید گله مادرگوشتی خواهد شد. مصرف بهینه غذا به معنی تغییر سرعت رشد جهت دستیابی به نیمچه های  با کیفیت خوب و با حداقل قیمت می باشد. نیمچه های تجاری باید در هنگام بلوغ وزن بهینه ای داشته باشند که این وزن برای بیشتر سویه ها در حدود ۲/۲ کیلوگرم در سن ۲۲ هفتگی است. بهترین تولید در گله های مرغ مادر گوشتی (صرف نظر از سویه آن ها)  با اندکی افزایش وزن در این سن حاصل می شود، افزایش وزن بیش از مقدار مذکور موجب می گردد احتیاجات نگهداری افزایش یابد و نهایتاً بازده غذایی کاهش می یابد. علاوه بر این گله دردوره تولید مواجه با اختلالات تولید مثلی و کاهش باروری خواهد شد، رسیدن به وزن مطلوب بر اساس توصیه های سویه مورد پرورش از راه های گوناگون امکان پذیر است و این امر در کاهش هزینه های دوره پرورش مؤثر می باشد (۱۰).

۲-۱-۱- احتیاجات انرژی جوجه های در حال رشد

از آن جا که حیوان برای رفع احتیاج انرژی مورد نیاز خود غذا می خورد، لذا انرژی مورد نیاز آن ها نمی تواند به صورت مقدار مشخصی کیلوکالری به ازای هر کیلو گرم جیره بیان شود، بلکه انرژی مورد نیاز باید بر حسب کیلو کالری از انرژی قابل سوخت و ساز مورد نیاز هر حیوان در روز به منظور نیل به رشد و تولید مطلوب بیان شود. نیاز انرژی جوجه خروس ها در مرحله رشد اندکی کمتر از جوجه مرغ ها می باشد. احتیاجات انرژی برای رشد سریعتر خروس از طریق کمتر بودن ذخیره چربی بدن خروس در مقایسه با مرغ جبران می شود. انرژی رشد حدود ۵/۱ تا ۳ کیلو کالری برای هر گرم رشد است. این مقدار به نسبت اضافه وزن چربی به پروتئین بستگی دارد (۳).

۲-۱-۲- احتیاجات پروتئین جوجه های در حال رشد

پروتئین مورد نیاز جوجه های در حال رشد می تواند به سه دسته تقسیم شود:

۲-۱-۲-۱- پروتئین لازم برای رشد بافتها.

۲-۱-۲-۲- پروتئین لازم برای نگهداری بدن.

۲-۱-۲-۳- پروتئین لازم برای رشد پرها.

۲-۱-۲-۳-۱- رشد بافت: لاشه مرغ حدود ۱۸ درصد پروتئین دارد، لذا با ضرب افزایش وزن روزانه (بر حسب گرم) در ۱۸/۰ (درصد پروتئین بافتها) و (تقسیم آن بر ۶۱/۰ راندمان استفاده از پروتئین غذا) ، پروتئین لازم برای رشد بافت محاسبه می شود.

۲-۱-۲-۳-۲-  نگهداری: مرغ روزانه حدود ۲۵۰ میلی گرم نیتروژن با منشأ داخلی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن از دست
می دهد. ضرب مقدار نیتروژن در عدد ۲۵/۶ نشان می دهد که مقدار پروتئین از دست رفته به ازای هر کیلو گرم وزن بدن، ۱۶۰۰ میلی گرم در روز است، بنابراین مقدار پروتئین جهت نگهداری با ضرب وزن بدن (بر حسب گرم) در ۰۰۱۶/۰ و تقسیم این عدد بر ۶۱/۰ محاسبه می شود (۳).

۲-۱-۲-۳-۳- رشد پر: در سه هفتگی ۴ درصد وزن بدن را پرها تشکیل می دهد که این مقدار در هفته چهارم به ۷ درصد
می رسد و بعد از آن نسبتاً ثابت باقی می ماند. پر حدود ۸۲ درصد پروتئین دارد بنابراین با ضرب ۰۴/۰ یا ۰۷/۰ در میزان رشد روزانه بدن (بر حسب گرم)، سپس ضرب این عدد در ۸۲/۰ (درصد پروتئین پر) و تقسیم آن بر ۶۱/۰ می توان مقدار پروتئین مورد نیاز جوجه های سویه های تخمگذار را محاسبه نمود(۳).

جان پورتسماد[۱۲] (۱۹۹۹) – بر اساس تحقیقات خود در گله های مرغ مادرگوشتی گزارش کرد اگر خروس ها مدت بیشتری با خوراک آغازین تغذیه شوند استخوان بندی آن ها بهتر شکل می گیرد وطول ساق پای آن ها افزایش می یابد، خروس هایی که ساق پای بلندتری دارند نسبت به خروس هایی که ساق پای کوتاهتر دارند بهتر و آسان تر جفت گیری می کنند. در خصوص تغذیه خروس های گله مادر گوشتی در دوره رشد، پرورش جداگانه خروس ها جهت کنترل بهتر رشد و نمو آن ها ترجیح داده
می شود. خروس های گله های مادر گوشتی همانند جوجه های گوشتی به جیره های غذایی آغازین با پروتئین خام بالا و افزایش مدت زمان استفاده از جیره غذایی آغازین واکنش بیشتری نشان می دهند ( ۱۰۹).

در شرایط مطلوب از جیره های غذایی متعادل با ۱۵ درصد پروتئین خام جهت تغذیه جوجه مرغ های مادر گوشتی در جیره غذایی آغازین استفاده می شود، در نتیجه رشد اولیه آهسته تر شده و زمان شروع محدودیت غذایی به تأخیر می افتد، جوجه خروس ها را هم می توان با چنین جیره های پرورش داد ولی به دلیل پردر آوری اولیه ضعیف تر و رشد غیر یکنواخت تر معمولاً استفاده از این نوع جیره ها توصیه نمی شود، این گونه مشکلات در طول زمان برطرف می شود ولی پیشنهاد می شود که تغذیه جوجه خروس های گله های مادر گوشتی با جیره حاوی ۱۸ درصد پروتئین خام شروع شود(۱۰۵).

ویلسون[۱۳] و همکاران (۱۹۷۱)- تغذیه آزاد جوجه خروس های گله های مادر گوشتی در سنین ۷ تا ۲۱ هفتگی با جیره های غذایی حاوی ۴/۱۲ درصد پروتئین خام برای رشد دستگاه تناسلی و توانایی تولید مثلی آتی آن ها کافی بوده است (۱۳۹). بر طبق مطالعاتی که با خروس های لگهورن سفید انجام شده است، مصرف پروتئین خام کم در دوره رشد سبب کاهش وزن بدن و تأخیر رشد بیضه ها گردید (۱۳۹). جوجه خروس های گله های مادر گوشتی را می توان پس از سن ۴ هفتگی بدون این که بر وزن نهایی و بلوغ جنسی و کیفیت اسپرم آن ها اثر منفی داشته باشد، به طور محدود با جیره های حاوی ۱۲ تا ۱۴ درصد پروتئین خام تغذیه نمود. تعداد بیشتری از خروسهای گله های مادر گوشتی که با جیره حاوی ۱۲ درصد پروتئین خام تغذیه شده بودند، نسبت به آن هایی که سطوح پروتئین خام بالاتری را دریافت کرده بودند، تا سن ۵۳ هفتگی منی تولید کردند (در این آزمایش نسبت آمینو اسیدها به پروتئین خام جیره ثابت بوده است) (۱۴۰).

---