عنوان :

پایان نامه تقسیم بندی جامعه ایران

تعداد صفحات : ۶۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله به تقسیم‌بندی جامعه‌ی ایران، جامعه ایرانی ساسانی می پردازیم.

در طول‌ عمر ۴ قرنی‌ دولت‌ ساسانی‌ همواره‌ کلیات‌ و اصول‌ همان‌ بنای‌ اداری‌- اجتماعی‌ بر یک‌ حال‌ باقی‌ ماند.

جامعه‌ ایران‌ در دو رکن‌ استوار بود: مالکیت‌ و خون‌، نجبا و اشراف‌ از عوام‌الناس‌ جدا شده‌اند. امتیاز این‌ طبقه‌ به‌ بیان‌، مرکب‌، سرای‌، بستان‌، زن‌ و خدمتکاربود.

برای‌ آگاهی‌ از عمق‌ و پیشرفت‌ مناسبات‌ اجتماعی‌ در ایران‌، توجه‌ به‌ وضع‌شهرها لازم‌ و ضروری‌ است‌. بدون‌ دگرگونیهای‌ قابل‌ توجه‌ در نظام‌ اجتماعی‌شهرها، تغییر شکل‌بندی‌های‌ اجتماعی‌ کشور ممکن‌ نمی‌نمود. شهرهای‌ کهن‌ وباستانی‌ پس‌ از فرو ریختن‌ نظام‌ برده‌داری‌، دگرگون‌ نشدند. در اوایل‌ سده‌های‌میانه‌ نقش‌ شهرها قابل‌ توجه‌ بود. این‌ زمان‌ جامعه‌ ایران‌ شامل‌ ۲ طبقه‌ استثمارگر و استثمارشونده‌ بود.زمین‌داران‌، طبقه‌ استثمارگر را تشکیل‌ می‌دادند. روحانیون‌ و بزرگان‌ ارتش‌ از افراداین‌ طبقه‌ بودند. روستائیان‌ بخش‌ عمده‌ استثمار شوندگان‌ را شامل‌ می‌شدند.

در آغاز روحانیان‌ نیروی‌ عمده‌ و حاکم‌ به‌ شمار می‌رفتند ولی‌ به‌ تدریج‌عرصه‌ از سوی‌ بزرگان‌ و جنگیان‌ بر آنها تنگ‌ شد. با بغرنج‌تر شدن‌ نظام‌ دولتی‌ دروظایف‌ روحانیان‌ و جنگیان‌ دگرگونیهایی‌ پدید آمد. محاکم‌ و دادگاهها در اختیارروحانیان‌ باقی‌ ماندند ولی‌ وظیفه‌ اداره‌ امور کشور و گردآوری‌ مالیات‌ به‌ طبقه‌جنگیان‌ که‌ بخشی‌ از بزرگان‌ کشور بودند، واگذار گردید.

ساسانیان‌ به‌ منظور وسعت‌ بخشیدن‌ به‌ پایگاه‌ حاکمیت‌ خویش‌ نه‌ تنها ازحمایت‌ بزرگان‌، بلکه‌ از پشتیبانی‌ طبقه‌ پرجمعیت‌ کشاورزان‌ نیز بهره‌مند شدند ولذا برای‌ کشاورزان‌ اهمیت‌ بیشتری‌ قایل‌ گشتند. در روزگار کهن‌ ایرانیان‌،کشاورزی‌ از اهمیت‌ خاصی‌ برخوردار بود.

در نظام‌ طبقات‌ و صنفی‌ ایران‌ به‌ موازات‌ تغییرات‌ اجتماعی‌، دگرگونیهایی‌پدید آمد. شهرها به‌ همراه‌ پیشه‌ وران‌ و بازرگانان‌ شهری‌ به‌ مقیاس‌ وسیع‌ از دیدگاه‌کمّی‌ گسترش‌ یافتند. شماره‌ شهرها فزونی‌ گرفت‌. به‌ تقریب‌ همه‌ شاهان‌ ساسانی‌ به‌احداث‌ شهرهای‌ نوبنیاد پرداختند. گروههای‌ کثیری‌ از مردم‌ به‌ شهرهای‌ نوبنیادنقل‌ مکان‌ کردند. شهرها رفته‌ رفته‌ از حمایت‌ و تکفل‌ شاه‌ و دولت‌ برخوردار شدند.شماره‌ ساکنان‌ شهرها فزونی‌ گرفت‌. گروههای‌ کثیری‌ از مردم‌ روستاها به‌ شهرهاروی‌ آوردند.

واژه های کلیدی: ایران، دولت ساسانی، وضعیت شهرها، تشکیلات دولت، نظام امنیتی، اقتصاد و خانواده، پوشش و لباس، صفت ایرانیان

فهرست مطالب

تقسیم‌بندی جامعه‌ی ایران     ۱
جامعه‌ی ایران دوره ساسانی     ۵
چگونگی ترتیب مناصب     ۶
صفات مختصه‌ی دولت ساسانی     ۸
امتیازات دولت ساسانی     ۸
جمعیت شهرها و سازمان یافتن کار پیشه‌وران     ۸
وضعیت شهرها     ۹
برده‌داری و فئودالیسم     ۱۵
مناصب و مشاغل موروثی     ۱۸
مناصب لشکری و کشوری     ۱۸
شاه     ۱۹
نایب‌السلطنه     ۲۱
بزرگ فرماندار     ۲۱
مقاماتعالیه     ۲۲
ورزگان     ۲۳
وزیر بزرگ     ۲۴
آزاران     ۲۶
شهرداران     ۲۶
اسپوهران     ۲۸
در دیوان شاهی     ۲۹
تشکیلات دولت     ۳۰
اداره دینی و روحانی (مؤبدان)     ۳۱
دبیران سایر عمال اداره مرکزی     ۳۳
مناصب مذهبی     ۳۵
مناصب تکامی     ۳۹
نظام امنیتی و حقوقی     ۴۱
اقتصاد و خانواده     ۴۳
خبررسانی     ۴۴
تشکیلات ایالات     ۴۵
صناعات و تجارت و شوارع     ۴۶
مالیه     ۴۷
دهقانان     ۴۸
رعایا     ۴۹
وضعیت قبایل     ۵۰
پزشکان     ۵۱
خانواده در دوره ساسانی     ۵۳
مراتب اعطای هدایا     ۵۷
پوشش و لباس دوره ساسانی     ۵۷
صفات ایرانیان در عصر ساسانی    ۵۷
منابع    ۶۰

منابع:

۱ـ تحقیقاتی درباره ساسانیان

۲ـ ایران در زمان ساسانیان

تقسیم‌بندی‌ جامعه‌ی‌ ایران‌

مردم‌ به‌ ۴ طبقه‌ بخش‌ شده‌اند. در رأس‌ طبقات‌ ۴ گانه‌، (اعضاء اربعه‌) پادشاه‌قرار دارد شاهان‌ نواحی‌ داستانها وابسته‌ و تابع‌ او هستند. همانند گذشته‌ مقام‌نخست‌ از آن‌ روحانیون‌ است‌، مقام‌ دوم‌ متعلق‌ به‌ مردان‌ کارزار است‌. دبیران‌«کتّاب‌» دارای‌ مقام‌ سوم‌ هستند اعضای‌ این‌ صنف‌ عبارتند از: منشیان‌ «کتّاب‌رسایل‌» شماره‌گران‌ «کتّاب‌ محاسبات‌» داوران‌ و آمارگران‌ «کتّاب‌ اقضیه‌ و مجلات‌و مشروط‌» رویدادنویسان‌ «کتّاب‌ سیر»، پزشکان‌، شاعران‌ و منجمان‌.

«عضو چهارم‌» جامعه‌ یا طبقه‌ زیردست‌ را (مهنه‌ خوانند). طبقه‌ مذکور شامل‌چند گروه‌ کشاورزان‌ (بزرگان‌) رعایای‌ روستانشین‌ (راعیان‌) بازرگانان‌ (تجّار) ودیگران‌ (سایر محترفه‌) بود. وظیفه‌ کشاورزان‌ – وظیفه‌ کشت‌ و زرع‌ است‌ و آنها بایدد رحد و توانایی‌ جهان‌ را آباد و از لحاظ‌ آذوقه‌ تأمین‌ کنند.

طبقه‌ دیگری‌ وجود داشت‌ که‌ جهت‌ مشخصه‌ آن‌ انجام‌ کارهایی‌ است‌ که‌مستلزم‌ داشتن‌ دانش‌ تخصص‌ و تجربه‌ است‌. آنها به‌ کاری‌ دست‌ می‌زنند که‌آموخته‌اند، نیک‌ می‌شناسند و از عهده‌ آن‌ برمی‌آیند. این‌ نکته‌ مؤید آن‌ است‌ که‌نیروهای‌ مولد ایران‌ همچنان‌ رو به‌ گسترش‌ و پیشرفت‌ داشتند. در کارگاهها، آلات‌ وابزار مختلف‌، تخصص‌ و تجربه‌ به‌ صورتی‌ منظم‌ از نسلی‌ به‌ نسل‌ دیگر انتقال‌می‌یافت‌. آموزش‌ حرفه‌ و فن‌ توجه‌ فراوان‌ می‌شد.

دگرگونیهای‌ پدید آمده‌ در نظام‌ صنفی‌ ایران‌ مؤید اهمیت‌ مقام‌ و توقف‌تولیدکنندگان‌ شهری‌ در اقتصاد عمومی‌ کشور بود. در طبقه‌ استثمارشوندگان‌دگرگونی‌ پدید آمد. پیشه‌وران‌ شهری‌ و بازرگانان‌ به‌ چنان‌ مقام‌ مهمی‌ دست‌ یافتندکه‌ در مأخذ و منابع‌ از آنان‌ به‌ عنوان‌ چهارمین‌ صنف‌ و چهارمین‌ عضو چامعه‌ یادشده‌ است‌.

تقسیم‌ بندی‌ جامعه‌ی‌ ایران‌

در نوشته‌ی‌ دیگری‌، اجتماع‌ از ۴ طبقه‌ و صنف‌ تشکیل‌ شده‌ است‌.

۱- نخستین‌ موبدان‌ است‌.  ۲- جنگیان‌ که‌ شاه‌ نیز در این‌ طبقه‌ جای‌ دارد.  ۳-کشاورزان‌  ۴- پیشه‌ وران‌

در روایات‌ ایرانی‌ از ۳ طبقه‌ سخن‌ رفته‌ است‌ و سه‌ آتش‌ ورجاوند به‌ هریک‌ ازاین‌ سه‌ طبقه‌ مربوط‌ شده‌ است‌. ۱- روحانیان‌ (آذر فرنبخ‌)  ۲- جنگیان‌ (آذرگشتسب‌)  ۳- طبقه‌ سوم‌ (آذر برزین‌ مهر).

در اوستای‌ جدید جامعه‌ی‌ ایرانی‌ به‌ ۴ دسته‌: ۱) روحانیون‌  ۲) جنگیان‌  ۳)کشاورزان‌  ۴) طبقه‌ صنعتگران‌

دوره‌ ساسانیان‌ طبقه‌ سوم‌ دبیران‌ – کشاورزان‌ و صنعتگران‌ در رتبه‌ها وچون‌ طبقه‌بندی‌ اجتماعی‌ را به‌ این‌ نحو با اوضاع‌ سیاسی‌ زمان‌ تطبیق‌ کردند طبقات‌اربعه‌ ذیل‌ پیدا شد. ۱) روحانیون‌  ۲) جنگیان‌  ۳) مستخدمین‌ ادارات‌  ۴) توده‌ ملت‌(روستاییان‌ و صنعتگران‌ یا شهریان‌.

طبقه‌ روحانیون‌

قضات‌

علماء دینی‌ – لیست‌ترین‌ و متعددترین‌ مرتبه‌ این‌ علما صنف‌ مغان‌ بود که‌ پس‌از مغان‌ موبدان‌ و هیربدان‌ و سایر اصناف‌ روحانی‌ که‌ هریک‌ شغلی‌ و وظیفه‌خاصی‌ داشتند.

رستوران‌ و معلمان‌

طبقه‌ جنگیان‌

سواره‌    هرکدام‌ وظیفه‌ای‌ جداگانه‌ داشتند.

پیاده‌

مستخدمین‌ ادارات‌

منشیان‌

نویسندگان‌ احکام‌ محاکم‌

نویسندگان‌ اجاره‌ نامه‌ و قراردادها

مورخان‌

پزشکان‌

منجمان‌

طبقه‌ توده‌ – مرکب‌ از اصناف‌ اشعبی‌ بود (مثل‌ تجار، فلاحان‌ و سوداگران‌ وسایر پیشه‌وران‌.

رئیس‌

روحانیون‌ – موبدان‌ موبد

جنگیان‌ – ایران‌ سیاه‌ بز

دبیران‌ – ایران‌ دبیر بز

توده‌ – استرپوشان‌ سالار یا استرپوش‌ بز

هر رئیس‌ یک‌ بازرس‌ در تحت‌ اختیار خود داشت‌ که‌ مأمور سرشماری‌ طبقه‌بود بازرس‌ دیگر موظف‌ بود که‌ بدرآمد هر فردی‌ از افراد طبقه‌ رسیدگی‌ کند و نیزیک‌ آموزگار در اختیار او بود تا هرکس‌ را از اوان‌ کودکی‌ علمی‌ یا پیشه‌ بیاموزد. واو را به‌ تحصیل‌ معاش‌ قادر کند.

در ازمنه‌ی‌ نخستین‌ عهد ساسانیان‌ یک‌ تقسیم‌ اجتماعی‌ دیگر وجود داشت‌ که‌بی‌شبهه‌ از بقایای‌ عهد اشکانیان‌ بوده‌ است‌. نام‌ این‌ طبقات‌ را در کتیبه‌ حاجی‌ آباد که‌بروزیان‌ نوشته‌ شده‌ می‌بینیم‌. شاپور در آن‌ سنگ‌ نبشته‌ کیفیت‌ تیراندازی‌ خود را باحضور شهرداران‌ (امراء دولت‌) اسپوهران‌ (مقصود رؤسا یا بطور کلی‌ افرادخاندانهای‌ بزرگ‌) و ورزگان‌ (بزرگان‌) و آزادان‌

بطور کلی‌ ترتیب‌ مقامات‌ و طبقات‌ امری‌ بسیار پیچیده‌ و تاریک‌ است‌. تخالف‌و تعارض‌ ظاهری‌ که‌ در تقسیمات‌ اجتماعی‌ و سیاسی‌ ملت‌ دیده‌ می‌شود نسبت‌مستقیم‌ دارد، با میراثی‌ که‌ از اشکانیان‌ به‌ ساسانیان‌ رسیده‌ و آن‌ میراث‌ عبارت‌ بوداز تزاحم‌ در مسلک‌ مخصوص‌ یکی‌ ملوک‌ الطوایفی‌ و دیگری‌ حکومت‌ مطلقه‌ دیوانی‌.

جامعه‌ ایران‌ در گروه‌ زیر منقسم‌ می‌شد:

۱- شاه‌ و خانواده‌ و متعلقین‌ سلطنت‌

۲- شتر داران‌ یا فرماندهان‌ استان‌

۳- اعیان‌

۴- بازرگانان‌ یا امنای‌ دربار

۵- آزادان‌ یا افراد آزاد و آبرومند

۶- کشاورزان‌

۷- بازرگانان‌

۸- هنرمندان‌

۹- بندگان‌

جامعه‌ ایران‌ دوره‌ ساسانی‌

در طول‌ عمر ۴ قرنی‌ دولت‌ ساسانی‌ همواره‌ کلیات‌ و اصول‌ همان‌ بنای‌ اداری‌- اجتماعی‌ بر یک‌ حال‌ باقی‌ ماند.

جامعه‌ ایران‌ در دو رکن‌ استوار بود: مالکیت‌ و خون‌، نجبا و اشراف‌ از عوام‌الناس‌ جدا شده‌اند. امتیاز این‌ طبقه‌ به‌ بیان‌، مرکب‌، سرای‌، بستان‌، زن‌ و خدمتکاربود.

چگونگی‌ ترتیب‌ مناصب‌:

ایرانیان‌ ترکیب‌ مناصب‌ دنیا را به‌ ترتیب‌ کارکنان‌ آسمان‌ تطبیق‌ نمودند.چنانکه‌ در آسمان‌ مغ‌ بزرگ‌ و بغان‌ کهتر بودند. در زمین‌ شاه‌ بزرگ‌ و شاهان‌ دست‌نشانده‌ بودند و چنانکه‌ در آسمان‌ ۷ لعیاده‌ کارکنان‌ بزرگ‌ آسمانی‌ بودند، در زمین‌هفت‌ خانواده‌ مالک‌ و بخت‌ وآرام‌ ملت‌ می‌شدند و در مقابل‌ ۴ عنصر چهار فرمانده‌بزرگ‌ کشور و یا ۴ اداره‌ مهم‌ سلطنت‌ چهار رکن‌ قرار داده‌.

۱- ادب‌ و شعر و شعرا  ۲- دینر  ۳- ستاره‌ شناس‌  ۴- طبیب‌  ۵- رامشگران‌ وخوانندگان‌ و شاعران‌ نیز بودند.

طبقات‌ در جنگ‌ مراتب‌ اجتماعی‌ به‌ درجات‌:

هیچکس‌ نباید خواهان‌ درجه‌ باشد فوِ آنچه‌ به‌ مقتضای‌ نسب‌ به‌ او تعلق‌می‌گیرد. حتی‌ نقل‌ قول‌ از سعدالدین‌ وراوینی‌ در مرزبان‌ نامه‌ که‌ نوشته‌ در یکی‌ ازجشنهای‌ پادشاهی‌ در ابتدای‌ مجلس‌ پادشاه‌ نشسته‌ بود و به‌ ترتیب‌ مقام‌ و منصب‌افراد در پایین‌ نشسته‌ بودند وحتی‌ افراد از نوع‌ لباس‌ و محل‌ نشستن‌ می‌توانستندبفهمند که‌ هرکس‌ چه‌ درجه‌ای‌ دارد.

60,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .