عنوان :

پایان نامه صدق از منظر قرآن و روایات

تعداد صفحات : ۱۷۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هدف خداوند از خلقت انسان همانا عبودیت است وقتی خدای سبحان نه تنها از عملش بلکه از خود او خشنود می شود که نفس او مثل اعلای عبودیت باشد، یعنی خود را بنده کسی بداند که مربی هرچیزی است خود را وهیچ چیز دیگری را جز بنده و مملوک او خاضع در برابر ربوبیت او نبیند، جز او هدفی و جز به سوی او بازگشت و رجوعی نداشته باشد.

هنگامی که خداوند از کسی خشنود باشد هر چه بخواهد به او می دهد و هنگامی که هر چه او خواست به وی داده شود او نیز خوشنود خواهد شد، نتیجه این که بالاترین نعمت این است که خداوند از انسان خوشنود و او نیز از خدایش راضی باشد .

راستگویی و راست کرداری و التزام به صدق خصوصیتی است که علاوه بر اثرات دنیوی ،‌پاداشهای اخروی که به مراتب عظیم تر و رفیع تر می باشند را در پی دارد و این پاداشها که در آیات  متعددی از قرآن ذکر شده چه نیکو عاقبت و چه خوش منزلتی است که برای  افراد صادق تدارک دیده شده است.

صدق و راستی در عقیده وگفتار و کردار یکی از بهترین اوصاف آدمی است، که هرفرد  وجامعه ای به آن نیازمند است.از روشهای تربیتی قرآن و سنت معصومین(علیهم السلام)، تشویق و ترغیب مؤمنین به کسب فضائل اخلاقی می باشد. که در این میان«صدق» با توجه به مفهوم عام وگسترده آن، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. رساله حاضر برآن است، که با بررسی آیات قرآنی و روایات اهل بیت(علیهم السلام) مفهوم صدق را مورد بررسی قرار دهد. ازاین رو پس ازطرح تحقیق به تبیین موارد زیر پرداخته است:

معنای لغوی و اصطلاحی و بررسی واژه صدق در قرآن کریم، مواردصدق، صادقین در قرآن و روایات، آثار دنیوی و اخروی صدق، ضرورت، مظاهر صدق و همچنین واژه هایی که از صدق مشتق می شوند. و تبیین یکی از این واژه ها : (صدقه). و بررسی مفهوم مقابل صدق، کذب(دروغ)، یادآوری مطالبی در باب توریه.

ایمان (که از ارکان سعادتمندی است) بر چهار پایه استوار است و جهاد یکی از آنهاست، جهاد نیز برچهار پایه است که یکی از آنها راستگویی در هر حال است و آن کس که در میدان نبرد(جهاد اکبر و جهاد اصغر(مبارزه با نفس))صادقانه پایداری کند،حقی را که برگردن او بوده ادا کرده است.

ایمان بنده ای استوار نگردد، تا دل او استوار شود و دل استوار نگردد تا زبان استوار گردد و گفته شد که سخن استوار، صدق و راستی در کلام است.

پس تنها چیزی که در قیامت از بین همه اعمال بسیار مفید می باشد صدق صادقان می باشد و تمام نیکی ها در صدق خلاصه می شود و فوز عظیم و رضایت پروردگار از بندگان و بالعکس که بالاترین نعمت است برای بنده صادق موجود خواهد بود.

واژه های کلیدی: قرآن، سنت، صدق، صادقین آثار دنیوی واخروی صدق، صدقه، کذب(دروغ)، توریه.

فهرست مطالب

چکیده     ۱
مقدمه     ۲
فصل اول: کلیات      ۴
بخش اول : طرح تحقیق     ۵
۱-۱-۱- بیان مسئله     ۵
۱-۱-۲- سئوالات تحقیق    ۶
۱-۱-۳- فرضیات تحقیق     ۶
۱-۱-۴- اهداف تحقیق    ۷
۱-۱-۵- روش تحقیق    ۷
۱-۱-۶- پیشینه تحقیق     ۷
بخش دوم : واژه شناسی بحث     ۸
۱-۲-۱- معنای لغوی صدق     ۸
۱-۲-۲- معنای اصطلاحی صدق     ۱۰
نتیجه گیری     ۱۰
بخش سوم : بررسی واژه صدق در قرآن کریم     ۱۱
۱-۳-۱- قدم صدق     ۱۲
۱-۳-۲- لسان صدق     ۱۳
۱-۳-۳- مقعد صدق     ۱۸
۱-۳-۴- مبوّا صدق     ۲۰
۱-۳-۵- وعده صدق     ۲۱
۱-۳-۶- مدخَل صدق و مُخرَج صدق     ۲۲
نتیجه گیری     ۲۲
فصل دوم : موارد صدق     ۲۳
بخش اول : موارد صدق     ۲۴
۲-۱- صدق در عبادت ( بندگی درست )     ۲۴
۲-۲- صدق در اخلاق و نیت     ۲۷
۲-۳- صدق در وعده و عهد     ۳۱
۲-۴- صدق در گفتار ( راستگویی )     ۳۸
۲-۵- صدق در خوف از خدا     ۵۱
۲-۶- صدق در جهاد در راه خدا     ۵۳
نتیجه گیری     ۵۵
فصل سوم  : صادقین در قرآن و روایات     ۵۷
بخش اول :  پیامبران      ۵۷
۳-۱-۱- صدق حضرت ادریس (ع)     ۵۸
۳-۱-۲- صدق حضرت اسماعیل (ع) (صادق الوعد)     ۵۸
۳-۱-۳- صدق حضرت ابراهیم (ع)     ۶۰
۳-۱-۴- صدق حضرت مریم (ع)     ۶۱
۳-۱- ۵- صدق حضرت عیسی (ع)     ۶۱
۳-۱-۶- صدق حضرت یوسف (ع)     ۶۲
۳-۱-۷- صدق پیامبر اکرم (ص)     ۶۳
نتیجه گیری     ۶۵
بخش دوم : اهل بیت (علیهم السلام)     ۶۷
۳-۲-۱- دلیل و سند قرآنی صادقان     ۶۸
۳-۲-۲-  صادقان  چه کسانی هستند     ۷۰
۳-۲-۳- حضرت علی(ع) مصداق صادقین به اعتقاد علما و صاحب نظران    ۷۴
۳-۲-۴- حضرت علی(ع) مصداق اکمل و اتمّ صادقین به اعتقاد علمای شیعه     ۷۵
۳-۲-۵- حضرت زهرا (س) (صدیقه طاهره)     ۸۶
نتیجه گیری     ۸۸
فصل چهارم : آثار دنیوی و اخروی صدق     ۸۹
بخش اول : آثار دنیوی صدق     ۹۰
۴-۱-۱- پاداش بزرگ     ۹۱
۴-۱-۲- تزکیه عمل     ۹۱
۴-۱-۳-  خیر دنیا      ۹۲
۴-۱-۴- صدق مطابقت گفتار است، با نهاده الهی     ۹۲
۴-۱-۵- راستی امانتداری است     ۹۲
۴-۱-۶- خداوند با افراد راستگوست.     ۹۲
۴-۱-۷- مایه زیبایی است .    ۹۳
۴-۱-۸- راستی جمال است .    ۹۳
۴-۱-۹- زیور سخن است .    ۹۳
۴-۱-۱۰- کمال بزرگواری است .    ۹۳
نتیجه گیری     ۹۴
بخش دوم : آثار اخروی صدق     ۹۵
۴-۲-۱- هر چه بخواهند در نزد پروردگارشان دارند     ۹۶
۴-۲-۲- زوجهای مطهّر و پاک    ۹۷
۴-۲-۳- خوشنودی خداوند از بندگان و بندگان از خداوند     ۹۷
۴-۲-۴-  شفاعت پیامبر(ص)    ۱۰۰
۴-۲-۵- پاداش عظیم    ۱۰۰
۴-۲-۶- معیار قرار دادن بهترین اعمال     ۱۰۲
۴-۲-۷-  جاودانه بودن در بهشت و رستگاری بزرگ    ۱۰۳
نتیجه گیری     ۱۰۵
فصل پنجم :نیاز به صدق، صدق یکی از بهترین صفات و عامل نجات صادقان     ۱۰۶
۵-۱- نیاز به صدق    ۱۰۸
۵-۲- صدق یکی از بهترین صفات    ۱۱۰
۵-۳- صدق عامل نجات صادقان    ۱۱۱
نتیجه گیری     ۱۱۳
فصل ششم: واژه هایی که از صدق مشتق می شوند و صدقه یکی از مشتقات صدق.     ۱۱۴
۶-۱-۱- واژه هایی که از صدق مشتق می شوند     ۱۱۶
نتیجه گیری     ۱۱۸
بخش دوم: صدقه، یکی از مشتقات صدق    ۱۱۹
بخش دوم    ۱۱۹
۶-۱- صدقه     ۱۲۱
۶-۱-۱- معنای لغوی صدقه     ۱۲۱
۶-۱-۲- معنای اصطلاحی صدقه     ۱۲۱
۶-۲- ارزش صدقه در قرآن     ۱۲۳
۶-۳- فواید صدقه از دیدگاه آیات     ۱۲۵
۶-۳-۱- انفاق و صدقه، مانع هلاکت اجتماعی است .    ۱۲۵
۶-۳-۲- سبب زیادی مال می شود     ۱۲۶
۶-۳-۳- سبب جایگزینی مال می شود     ۱۲۷
۶-۳-۴-  روح فداکاری در انسان ایجاد می کند .    ۱۲۷
۶-۳-۵- باعث آمرزش گناهان و فزونی مال است.     ۱۲۸
۶-۳-۶- خداوند به انفاق انسانها آگاه است .    ۱۲۸
۶-۳-۷- آنچه که در راه خداوند انفاق شود، پس داده می شود .    ۱۲۸
۶-۳-۸- باعث تقرب به خداوند است .    ۱۲۹
۶-۳-۹- انفاق نزد پروردگار ثبت می شود .    ۱۲۹
۶-۳-۱۰- باعث تزکیه نفس می شود .    ۱۲۹
۶-۴- فواید صدقه از دیدگاه روایات     ۱۳۰
۶-۴-۱- غضب پروردگار را خاموش می کند .    ۱۳۰
۶-۴-۲- سبب شفای مریض است     ۱۳۰
۶-۴-۳- سبب روزی می شود     ۱۳۰
۶-۴-۴- فقر را از بین می برد     ۱۳۰
۶-۴-۵- عمر را زیاد می کند     ۱۳۱
۶-۴-۶- مرگ بد را دفع می کند     ۱۳۱
۶-۴-۷-  گناهان را از بین می برد     ۱۳۱
۶-۴-۸- بدی روز قیامت را بر طرف می کند     ۱۳۱
۶-۴-۹- هفتاد در از شر و بدی را می بندد     ۱۳۲
۶-۴-۱۰- تجارت سودمندی است     ۱۳۲
۶-۵- بهترین موارد انفاق (صدقه) در قرآن     ۱۳۲
۶-۶- بهترین موارد انفاق (صدقه) در روایات     ۱۳۴
۶-۷- روشهای مطلوب و نیکو در دادن صدقه     ۱۳۴
۶-۷-۱- صدقه دادن پنهانی     ۱۳۴
۶-۷-۲- پرهیز از منت نهادن در صدقه دادن     ۱۳۵
۶-۷-۳- انتخاب بهترین چیزها برای صدقه     ۱۳۸
۶-۷-۴- صدقه از مال حلال     ۱۴۰
۶-۸- کیفیت انفاق (صدقه)     ۱۴۱
نتیجه گیری     ۱۴۲
فصل هفتم : بررسی واژه ی مقابل صدق ؛ کذب (دروغ) و مطالبی در باب توریه     ۱۴۴
عناوین فصل هفتم     ۱۴۵
۷-۱- بررسی واژه ی مقابل صدق، کذب (دروغ)     ۱۴۷
۷-۲- آثارکذب (دروغگویی)     ۱۴۸
۷-۲-۱- دروغ موجب دوری از ایمان و یقین می شود    ۱۴۸
۷-۲-۲- دروغ توفیق نماز شب را از انسان سلب می کند     ۱۴۹
۷-۲-۳- خداوند دروغگویان را هدایت نمی کند     ۱۴۹
۷-۲-۴- دروغ روزی انسان را کم می کند     ۱۵۰
۷-۲-۵- دروغگویان هرگز  رستگار نمی شوند    ۱۵۰
۷-۲-۶- دروغ موجب نزول عذاب و رسوائی انسانهاست     ۱۵۰
۷-۳- نکات مهم در باره دروغ     ۱۵۲
۷-۳-۱- دروغ سرچشمه همه گناهان     ۱۵۲
۷-۳-۲- دروغ نابود کننده اعتماد متقابل     ۱۵۳
۷-۳-۳- ذلت و رسوائی دروغگویان در قیامت     ۱۵۳
۷-۳-۴- دروغی که فلسفه راستی پیدا کرده ودروغ منفعت آور     ۱۵۴
۷-۴- روایتی در مورد دروغ سرچشمه همه گناهان     ۱۵۵
۷-۵- صفات دروغگویان     ۱۵۵
۷-۶- عادت به دروغگویی    ۱۵۶
۷-۷- تکذیب حقایق، نزول عذاب (برای اقوام پیشین)     ۱۵۸
۷-۸- حکم شرعی دروغ     ۱۵۸
۷-۹-  چگونه از دروغ توبه کنیم     ۱۵۹
۷-۱۰- دروغ های پسندیده    ۱۵۹
۷-۱۱- راست ناپسند     ۱۵۹
۷-۱۲- سخن راستی که در جایگاه دروغ است    ۱۶۰
۷-۱۳- دروغ در رفع اختلاف زیباست     ۱۶۱
۷-۱۴- دفع شر ستمگر    ۱۶۱
نتیجه گیری    ۱۶۲
۷-۱۵- توریه     ۱۶۲
۷-۱۶- توریه در قرآن     ۱۶۲
– نتیجه  گیری کلی تحقیق    ۱۶۵
– فهرست منابع و ماخذ     ۱۶۶

فهرست منابع ومآخذ

فولادوند،محمد مهدی؛ قرآن کریم، چاپ اول،تهران؛ ناشر:دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی )؛  ۱۴۱۵ ق.

دشتی،محمد؛نهج البلاغه،چاپ نهم،قم؛انتشارات پارسیان؛۱۳۸۵

آمدی،عبدالواحد؛ غررالحکم ودررالکلم، ترجمه محمد علی انصاری؛ قم، موسسه دارالکتاب

۱- ابن منظور،محمدبن مکرم؛ لسان العرب،چاپ سوم،بیروت؛دارصادر؛۱۴۱۴ق

۲- ابن عبدالله محمد بن النعمان العکبری البغدادی الملقب باالشیخ المفید، الاختصاص، ج۱، قم؛ کنگره شیخ مفید؛۱۴۱۳هجری.قمری

۳- احسان بخش دشتی،صادق؛ آثارالصادقین،چاپ اول،ناشر:روابط عمومی ستاد برگزاری نماز جمعه گیلان؛۱۳۶۹

۴- احمدی،حسنعلی؛ ره توشه مدینه النبی (ص)

۵- اکبری،محمدرضا؛سیمای فاطمه زهرا(ص)،چاپ پنجم،تهران؛سازمان تبلیغات اسلامی؛ ۱۳۸۸

۶- امینی(علامه)؛الغدیر،ج۴،مترجم:دکتر علی شیخ الاسلامی؛تهران،بنیاد بعثت؛۱۳۷۰

۷- امینی(علامه)؛الغدیر،ج۱۶،مترجم:اکبر ثبوت؛تهران،بنیاد بعثت؛۱۳۶۹

۸- بحرانی(علامه)،سید هاشم؛تفسیرالبرهان،قم؛موسسه اسماعیلیان

۹-  بروجردی،جامع احادیث شیعه، بی تا، بی جا

۱۰- جعفری(علامه)؛محمدتقی،ترجمه وشرح نهج البلاغه،تهران؛دفتر نشر فرهنگ اسلامی

۱۱- حر عاملی،محمدبن الحسن؛وسائل الشیعه،عبدالرحیم الربانی الشیرازی؛چاپ پنجم، مکتب اسلامی؛۱۳۹۸

۱۲- حسینی ارموی،میر جلال الدین؛ شرح غررالحکم و درالکلم، ج۷،دانشگاه تهران؛۱۳۶۶ هجری شمسی

۱۳- حویزی(علامه)،شیخ علی بن جمعه العروسی؛ نورالثقلین،تحقیق:سید هاشم محلاتی؛چاپ چهارم، قم؛ انتشارات اسماعیلیان؛۱۴۱۵قمری

۱۴- خمینی(امام)؛سرالصلوه،موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی(ره)؛۱۳۸۱

۱۵- خمینی(امام)؛آداب الصلوه،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)؛۱۳۷۳

۱۶- خمینی(امام)شرح چهل حدیث،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)؛۱۳۸۰

۱۷- خمینی(امام)؛صحیفه امام،چاپ اول،موسسه تنظیم و نشرآثار امام خمینی(ره)؛۱۳۷۸

۱۸- خوانساری،محمدباقر؛انصاف در امامت،صدوق،تهران؛۱۳۷۱

۱۹- دستغیب،عبدالحسین؛گناهان کبیره،چاپ دهم،نشرفرهنگ اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه قم،چاپخانه دفتر انتشارات اسلامی؛۱۳۷۶

مقدمه :

یکی از ارزشهایی که قرآن  و روایات بر آن تاکید کرده، و همه را به سوی آن فرا خوانده اند صدق است و بر اساس تعریف خاصی که در قرآن و روایات از صدق شده است، اگر  کسی  به این مرتبه رسید در دنیا و آخرت سعادتمند خواهد شد.

صدقی که در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته صدقی است که اسلام آن را مطرح می کند و این صدق ویژه کسانی است که ایمان کامل به خدا دارند و کافران تا کافر هستند بهره ای از آن ندارند  و از مومنان به خدا کسانی به این مقام می رسند که علاوه بر داشتن ایمان کامل، شرایط دیگری را هم به دست بیاورند.

خوب بودن یک صفت یا کاری، غیر از صادق بودن آن است و ممکن است صفتی یا کاری، خوب باشد ولی به مرتبه صدق نرسد. برای مثال، دوست داشتن مردم یکی از صفات خوب است و آنان که به خدا ایمان دارند مردم را دوست می دارند. کافران هم می توانند دارای این صفت باشند. ولی این صفت در کافر به مرتبه صدق نمی رسد.  چون یکی از شریط صدق، داشتن ایمان کامل به خدا است و کسی که ایمان ندارد، نمی توان به او صادق گفت.  خدمت به مردم، کار خوبی است و این کار خوب، هم از مومنان به خدا بر می آید و هم از کافران، ولی خدمت کافر نمی تواند به مرتبه صدق برسد و خدمت او هیچ گاه صادقانه نخواهد بود چون خدمت صادقانه ویژگی ها و شرایطی دارد که کافر فاقد آنها است.

حضرت امام خمینی (ره) به فرزندش احمد خمینی فرمود :

«پسرم ! ما که عاجز از شکر او و نعمت های بی منتهای اوییم، پس چه بهتر که از خدمت به بندگان او غفلت نکنیم که خدمت به آنان، خدمت به حق است، چه، که همه از اویند. هیچ گاه در خدمت  به خلق الله، خود را طلبکار مدان که آنان به حق، منت بر ما دارند که وسیله خدمت به او– جل و علی  هستند و در خدمت به آنان، دنبال کسب شهرت و محبوبیت مباش که این خود، حیله شیطان  است که ما را در کام خود فرو برد و در خدمت به بندگان خدا آنچه برای آنان پر نفع تر است انتخاب کن نه آنچه برای خود یا دوستان خود، که این، علامت صدق به پیشگاه مقدس او– جل و علا- است.» (صحیفه امام خمینی۳۰ /۱۵۷ – سرالصلوه ص ۳۰، مقدمه)

بر این اساس، خدمتی صادقانه  است که با این شرایط انجام بشود :

ایمان کامل به خدا ؛

همواره به فکر خدمت به بندگان خدا بودن و غفلت نکردن از آن ؛

خدمت به مردم را خدمت به خدا دیدن ؛

خود را طلبکار ندیدن ؛

خود را مدیون و وامدار بندگان خدا دیدن ؛

به دنبال کسب شهرت نبودن ؛

خود را فراموش کردن ؛

سپاسگزار نعمت های الهی بودن ؛

خدمت به بندگان خدا را، شکر نعمت های الهی به حساب آوردن.

اگر کسی با این ویژگی ها به بندگان خدا خدمت کند خدمت او صادقانه خواهد بود و اگر کسی برخی از این شرایط را نداشته باشد، خدمت او صادقانه نیست  گر چه ممکن است کردار خوبی باشد و پاداش الهی داشته باشد. این گونه خدمت از کافران بر نمی آید چون کافر، به خدا ایمان ندارد.

فصل اول:کلیات

 بخش اول : طرح تحقیق

۱-۱-۱- بیان مسئله :

با توجه به اینکه بنده از ابتدای نوجوانی و جوانی (از زمانی که به حد تکلیف رسیدم) دوست داشتم همه افراد بشر تا جائی که  ممکن است با یکدیگر صادق بوده و در صدق و صفا و راستی با  همدیگر زندگی کنند و این صفت ارزشمند انسانی یعنی صدق و صداقت را بیشتر از صفات اخلاقی دیگر دوست می داشتم و این مسئله همیشه ذهنم را  به خود مشغول می داشت. تا اینکه در پایان نامه کارشناسی ارشد مناسب دیدم که به بررسی این مقوله بپردازم. و با بهره گیری از آیات قرآن و روایات هر چند در محدوده ای بسیار کوچک گام موثری برای پویندگان صدق و صداقت و همچنین ترویج معارف دینی و الهی برداشته باشم و ابعاد و حدودی که در این پایان نامه در  نظرم هست که به حول و قوه الهی آنها را در حد وسع و توان تبین و مشخص نمایم به شرح ذیل می باشد:

صدق چیست ؟

صادقین در قرآن و روایات چه کسانی هستند؟

نقش صدق در زندگی پیامبران و امامان معصوم (علیهم السلام) و اولیاء‌الهی چه بوده است؟

آثار دنیوی و اخروی صدق در زندگی انسانها چیست ؟

موارد استعمال مشتقات  صدق در قرآن کریم کدامها هستند؟ کذب( که مفهوم مقابل صدق است)  و همچنین توریه از دیدگاه  قرآن و روایات چیست ؟

۱-۱-۲- سئوالات تحقیق :

۱- معنای لغوی و اصطلاحی صدق چیست ؟

۲- واژه صدق در قرآن کریم در چه مواردی، و چگونه بکار رفته است ؟

۳- موارد (مراتب) صدق کدامند؟

۴- صادقین در قرآن و روایات چه کسانی هستند؟

۵- اثرات دنیوی صدق کدامها هستند؟

۶- اثرات اخروی صدق چگونه خواهد بود؟

۷- واژه هایی که از صدق مشتق می شوند کدامند؟

۸-صدقه که از مشتقات صدق است چیست ؟ توضیح دهید

۹- کذب (دروغ) که مفهوم مقابل صدق است توضیح دهید.

۱۰- توریه چیست ؟ و از دیدگاه قرآن  و روایات آن را بررسی کنید ؟

۱-۱-۳- فرضیات تحقیق :

۱- صدق در تکامل معنوی و کمالات فرد و اجتماع بسیار موثر است

۲- صدق هم در زندگی دنیا و هم در زندگی آخرت نقش بسزایی دارد

۳- صدق و صداقت پیامبران و امامان معصوم (علیهم السلام )، اسوه و الگو برای همه  افراد بشر در همه اعصار می باشد.

۴- صدق دارای مراتب می باشد

۵- آثار و برکات صدق هم در این دنیا و هم آخرت به انسان بر می گردد

۶- کذب (مفهوم مقابل صدق) از صفات رذیله انسانی است، که در نهایت موجب هلاکت انسان می گردد.

۱-۱-۴- اهداف تحقیق :

۱- بررسی و ارائه راهکارهای مناسب، برای زندگی توام با صدق و صداقت؛

۲- کشف خلاء‌ها و نکات ابهام مربوط به صدق ، در زندگی (دنیوی و اخروی)؛

۳- یافتن الگو و مبنای مناسب و ایده آل برای زندگی توام با صدق و صداقت؛

۴- کشف موارد و مراتب صدق و صداقت؛

۱-۱-۵- روش تحقیق :

توصیفی و تحلیلی

کار در کتابخانه (مطالعه و فیش برداری )؛

استفاده از نرم افزارهای مختلف مرتبط با موضوع پایان نامه؛

مطالعه پایان نامه های مختلف؛

مطالعه مقالات مختلف؛

مطالعه مجلات علمی پژوهشی؛

مطالعه مجلات و فصلنامه های مختلف (در ارتباط با موضوع )؛

مطالعه کتابهای اخلاقی گوناگون

و از همه مهمتر مطالعه قران کریم و استخراج آیات مربوط به صدق و دسته بندی انها در فصول مختلف پایان نامه ؛( [۱])

۱-۱-۶- پیشینه تحقیق :

از مرحله تصویب پایان نامه اینجانب تا حالا ،‌که برای نگارش پایان نامه تحقیقات زیادی در این زمینه انجام دادم و به این نتیجه رسیدم. که فقط در لابه لای کتابهای اخلاقی درباره موضوع صدق بحث شده، و مقالات خیلی کم در این خصوص تدوین شده، به نظر می رسد کار و مطالعه  زیاد و تحقیق جامعی در این زمینه صورت نگرفته، لذا می طلبد تحقیق کاملی در این زمینه صورت گیرد. به همین جهت انجام پایان نامه خود را در این زمینه ضروری  می دانم. تا باشد که قدمی هر چند کوچک در راه ترویج معارف دینی و الهی برداشته باشم.

بخش دوم : واژه شناسی بحث

 ۱-۲-۱- معنای لغوی صدق

در فرهنگ دهخدا صدق به معنی راست گفتن و صداقت به معنای راستگو بودن و گفتن حرف راست و درست است و مقابل دروغگویی می باشد (دهخدا،  ۲۳/۱۱۷۲۱ و ۱۱۷۲۲)

در کتاب (مفردات) راغب اصفهانی، صدق و کذب به معنی راست و دروغ است و اصل آنها در قول و  سخن است حال ماضی باشد یا مضارع و یا مستقبل و نیز هم چنین وعده راست یا دروغ.

در مجمع البحرین نیز آورده شده صدق مخالف کذب و به معنی مطابقت خبر با آن چه در واقعیت است. و یا با آن چه درلوح محفوظ است می باشد. (طریحی، ۵/۵۹۴)

و هم چنین در قاموس آمده صدق با کسره یا فتحه (ص)  به معنی راست گفتن و با کسره (ص) به معنی راست مقابل دروغ است (قرشی، ۴/۱۱۶)

واژه صدق و کذب به صورت عرض در انواع دیگر کلام مثل استفهام، امر و دعا نیز  هست به طور مثال سخن گوینده ای که سئوال می کند«أزیدٌ فی الدّارِ» که در ضمن این پرسش خبر می دهد که نسبت به حال زید بی خبر است و از او چیزی نمی داند.

و همچنین وقتی می گوید«واسنی» یعنی با من به یاری و غمخواری رفتار کن، در ضمن این جمله فرد می گوید که محتاج به یاری و مواسات  او است و اگر بگوید« لا تُوذِ» اذیت نکن در ضمن این جمله هم اذیت او را خبر می دهد (راغب، ۲/۵۳۸)

معنای دیگری نیز برای صدق ذکر شده به طور مثال گاهی صدق و کذب در مورد اعتقادات به کار می رود اعم از این که به زبان بیاید یا به زبان نیاید.  مثل «صَدَقَ ظَنّی »گمانم راست است، «کَذِبَ  ظَنّی» پندارم دروغ است (در این  حالت صدق و کذب را  در مورد ظن و گمان « یا اعتقاد» به کار برده است).

هم چنین صدق و کذب در مورد کارها و اعمال جوارح نیز مورد استفاده قرار می گیرد و این در صورتی است  که شخص کاری را آن  گونه  که  باید و شاید و یا خلاف آن انجام دهد.

گاهی واژه صدق و کذب در کار اعضای بدن نیز به کار می رود چنان که گفته می شود: «صَدَقَ فی القِتالِ » و این در وقتی است که کسی حق جنگ را به جا آورد و آن چه را که شایسته است و آن طور که واجب است کارزار می کند.

«کَذِبَ فی القِتال» وقتی است که بر خلاف معنی فوق عمل کند، (وقتی است که شخصی در کارزار بی کفایتی کند) در آیه (مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ) (۲۳/ احزاب) نیز صدق به همین معنی است یعنی با کارهایی که آشکار کردند وفای به عهد را به اثبات رساندند و آن را محقق نمودند. و نیز آیه  (لِیَسْأَلَ الصَّادِقِینَ عَن صِدْقِهِمْ) (۸/ احزاب) یعنی از کسانی که صدق در  گفتارشان هست از صدق و کردارشان می پرسند که آگاهی و تنبیهی براین امر است که اعتراف زبانی به حق، بدون گزینش و بدون قصد و نیت حق(درست)کافی نیست (راغب، ۲/۵۴۰)

گاهی واژه صدق در فعل به معنی انجام شدن است. در آیه (لقد صدق الله رسوله الرؤیا بالحق)  خداوند رویای صادق پیامبر خویش را به صدق و راستی ثابت کرد، صدق در فعل است که همان تحقق یافتن و انجام شدن است یعنی خداوند رویای پیامبر (ص) را محقق نمود، و به انجام رسانید.

۱-۲-۲- معنای اصطلاحی صدق

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان بیان می کند که کلمه صدق در اصل به معنای این است که گفتار و یا خبری که داده می شود با خارج مطابق باشد و آدمی را که خبرش مطابق با واقع و خارج باشد صادق می گویند، و لکن از آنجایی که به طور  استعاره  و مجاز اعتقاد و عزم اراده را هم قول نامیده اند در نتیجه صدق را در آنها نیز استعمال کرده اند. بنابراین انسانی را هم که عملش مطابق با اعتقادش باشد و یا کاری که می کند با اراده و تصمیمش مطابق باشد صادق نامیده اند.

(طباطبائی،  ۹/۶۳۸)

نتیجه گیری

به نظر می رسدراستگویان واقعی کسانی هستند که هم در سخن راست می گویند و هم با عمل و کردار صدق گفتار خود را اثبات می کنند. چون انسان دارای سه بعد است، اعتقاد، عمل و گفتار.

موقعی که راستگو باشد این هر سه با هم موافق خواهند بود. یعنی آن چه به جای می آورد، همان است که می گوید و آن چه می گوید، همان است که عقیده دارد.

 بخش سوم  : بررسی واژه صدق در قرآن کریم

۱-۳-۱- قدم صدق

…وَبَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُواْ أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ عِندَ رَبِّهِمْ … (یونس/۲)

و کسانی را که ایمان آورده اند بشارت ده که نزد پروردگار خود منزلتی صادقانه دارند

در این که منظور  از قدم صدق چیست ؟ در میان مفسران بحث است و نظرات مختلفی داده شده که در ذیل آنها را به طور مختصر بیان می نماییم.

در مجمع البیان آمده، از هری می گوید: «اَلقَدَمُ الشَئُ الّذی تَقدِمُهُ قُدّامَکَ لِیَکُونَ عُدَّهً لَکَ حَتی تَقدِمَ عَلَیهِ: قدم چیزی است که آن را پیش  می فرستی تا جان مایه و سرمایه تو باشد و تو بر آن وارد شود».(طبرسی، مجمع البیان، ۶/۸۸)

از ابو عبیده و کسائی نقل شده که عرب، قدم به کسی می گوید که در نیکی با بدی سبقت گرفته است (طبرسی، مجمع البیان، ۶/۸۸)

در تفسیر المیزان آمده مراد از قدم صدق  منزلت راستین است و آیه (فی مقعد صدق عند ملیکٍ مقتدر) (۵۵/ قمر) نیز به همین معنی اشاره دارد و در شرح قدم صدق باید گفت. به دنباله ایمان درجه و منزلتی در نزد خدا به وجود می آید، بنابراین صدق در ایمان مستلزم صدق منزلتی است که  به دنباله آن می آید، پس مومنین دارای منزلت راستینند زیرا دارای ایمان راستین بوده اند و بنابراین مراد از قدم صدق همان مقام و منزلت است و اطلاق قدم به مقام و منزلت از باب کنایه است، از آن رو که اشغال مکان عادتا به وسیله قدم صورت می گیرد، البته قدم در مورد مادیات به جای  جا و مکان و در مورد معنویات به جای مقام و منزلت استعمال می شود.

در آیه فوق قدم به صدق اضافه شده و صدق یعنی شان و موقعیت راستین صاحب قدم در حقیقت صدق قدم یعنی قدمی که منسوب است به صدق صاحب قدم یا به این معنی که چون صاحب قدم شخص راست و صادقی است ،‌قدم نیز راست و صادق است.

در این جا معنای دیگری نیز برای صدق می توان کرد و آن این است که مراد از صدق، طبیعت صدق  باشد گویی که صدق و کذب  دارای قدمند. قدم  صدق آن است که ثابت می ماند و از بین نمی رود. (طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۰/۱۲ و ۱۱)

[۱] -البته این مطالعه در آیاتی بود که مفهوم صدق به طور ضمنی در انها بکار رفته و الا آیاتی که کلمه صدق در انها بکار رفته بود قبلا با استفاده از نرم افزار جامع التفاسیر و دیگر نرم افزارهای قرآنی استخراج شده بود .

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .