عنوان :

پایان نامه استفاده از سطوح مختلف روغن بازیافتی رستورانها و

سولفات مس بر عملکرد و برخی فراسنجه های بیوشیمیایی سرم

جوجه های گوشتی

تعداد صفحات : ۱۰۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

  روغن پس مانده رستوران‌ها، می تواند  به عنوان منبع انرژی ارزان قیمت در جیره های غذایی جوجه‌های گوشتی مورد استفاده قرار گیرد، اما به علت داشتن درجه پراکسید زیاد در این روغن ها، احتمال می رود به سلامتی حیوان و در نتیجه به سلامتی انسان آسیب وارد کنند. همچنین به دلیل نقش عنصر مس در سیستم دفاع آنتی اکسیدانی، افزودن مکمل  سولفات مس بعنوان منبع معدنی عنصر مس  به جیره‌های غذایی طیور تغذیه شده با روغن حاوی درجه پراکسیداسیون بالا احتمال دارد محتوی  مالون دی آلدیید سرم

(شاخص پراکسیداسیون در بدن) را کاهش دهد، لذا اثر روغن پس مانده رستوران و سولفات مس نیاز به بررسی‌های زیادی دارد.

لذا  این تحقیق به منظور بررسی اثر استفاده از سطوح مختلف روغن باز یافتی رستورانی ( ۰،۲،۴درصد) و سولفات مس  (۰ و۳۰۰ میلی گرم در کیلوگرم) در مزرعه پرورشی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مراغه واقع در کیلومتر ۲۰ جاده مراغه – هشترود و سالن پرورش جوجه های گوشتی به اجرا در آمد. آزمایش با تعداد ۲۱۶  قطعه جوجه  سویه راس ۳۰۸ آغاز و به مدت ۴۲ روز انجام گرفت. تحقیق حاضر در قالب طرح کاملا تصادفی که شامل ۳ سطح روغن بازیافتی رستوران ها (صفر، ۲ و ۴ درصد) و دو سطح سولفات مس (صفر و۳۰۰ میلی گرم در کیلوگرم خوراک ) بر پایه طرح کاملاً تصادفی شامل ۶ تیمار و در ۳ تکرار و در هر تکرار ۱۲ قطعه جوجه یک روزه مورد ارزیابی قرار گرفت .

 در بررسی عملکرد جوجه های گوشتی تغذیه شده با مقادیر مختلف روغن بازیافتی رستورانی وسولفات مس مشاهده شد که استفاده از ۲ درصد روغن بازیافتی رستورانی باعث افزایش مصرف خوراک گردید ولی استفاده از سولفات مس (به میزان ۳۰۰میلی گرم در گیلوگرم خوراک ) باعث کاهش مصرف خوراک و بهبودضریب تبدیل غذایی می شود.

در ارتباط با صفات لاشه ، سطح ۴ درصد روغن بازیافتی رستورانی و سولفات مس ، مقدار چربی حفره شکمی را کاهش داد و گروههای تغذیه شده با سولفات مس درصد وزن دستگاه گوارش ، کبدو ران کمتری داشتند. همچنین از نظر افزایش درصد وزن سینه تاثیر سولفات مس بیشتر بود.

 با مصرف  ۲ درصد روغن بازیافتی رستورانی ، مقادیر کلسترول و گلوکز سرم کاهش یافت.

سطوح تری گلیسرید درتیمارشاهددرگروههای مختلف آزمایشی   نروماده ودوجنس نروماده(میانگین ) کاهش یافت وهمچنین اسیداوریک در تیمارهای حاوی مس کاهش چشمگیری داشت.

کلمات کلیدی: روغن باز یافتی رستورانی، سولفات مس، جوجه‌های گوشتی، عملکرد و نتایج بیوشیمیایی سرم

فهرست مطالب

خلاصه    ۱
مقدمه :    ۲
بررسی منابع    ۴
۱ – ۱-  چربی‌ها    ۴
۱-۲ – اسیدهای چرب ضروری در تغذیه طیور    ۴
۱-۳- چربی‌ها در تغذیه طیور    ۴
۱-۴ – نقش چربی ها و میزان استفاده از آن در تغذیه طیور    ۵
۱-۵- معایب استفاده از چربی در تغذیه طیور    ۶
۱-۶- هضم، جذب و متابولیسم چربی‌ها    ۷
۱-۷- متابولیسم چربی‌ها    ۹
۱-۸- رابطه نوع چربی مصرفی با چربی‌های خون    ۱۰
۱-۹- منابع معمول چربی مورد استفاده در خوراک طیور و انرژی تولید شده توسط هر یک از آنها    ۱۱
۱-۱۰ – متابولیسم کلسترول    ۱۲
۱- ۱۱- لیپوپروتئین ها    ۱۲
۱-۱۲- استفاده از چربی در تغذیه جوجه های گوشتی    ۱۵
۱۳- تاثیرفرآیند سرخ کردن مواد غذایی در کیفیت روغن    ۱۷
۱-۱۴- انواع فساد چربی‌ها    ۱۸
۱- ۱۵ – معیار‌های سنجش فساد جیره‌های غذایی    ۲۱
۱۶- عنصر مس    ۲۲
فصل دوم    ۴۲
مواد و روش ها    ۴۲
۲-۱- محل انجام آزمایش    ۴۳
۲-۲- آماده سازی سالن و وسایل لازم    ۴۳
۲- ۳- نحوه تهیه مواد آزمایشی و اقلام جیره    ۴۴
۲- ۴- تغذیه و بهداشت در دوره پرورش    ۴۵
۲-۵ – واکسیناسیون    ۴۶
۲-۶ – جیره های مورد استفاده    ۴۷
۲- ۷- تیمارهای آزمایشی    ۴۹
۲- ۸- صفات مربوط به عملکرد    ۴۹
۲- ۹- جمع آوری نمونه های خون    ۵۰
۲- ۱۰- کشتار و تجزیه لاشه    ۵۱
۲-۱۱- روش تجزیه آماری داده ها    ۵۱
۲-۱۲- روش های اندازه گیری فراسنجه های مربوط به سرم    ۵۲
فصل سوم    ۵۴
نتایج و بحث    ۵۴
۳-۱-  بررسی نتایج صفات عملکردی    ۵۶
۳-۲ – نتایج مربوط به صفات تفکیک لاشه    ۶۹
۳- ۳- بررسی صفات مربوط به فراسنجه های خونی    ۷۸
-۴-۳  سلولهای سفیدخون    ۸۹
نتیجه گیری کلی:    ۹۱
پیشنهادات    ۹۲
منابع :    ۹۳

منابع :

 فارسی

۱- افشار مازندرانی، ن. ۱۳۸۱٫ راهنمای عملی تغذیه و نهاده های غذایی و دارویی آبزیان در ایران، انتشارات نوربخش صفحات ۹۹ –۱۰۳٫

  ۲- امانلو، ح. ۱۳۷۲٫ خوراک دادن و تغذیه گاوهای شیری. انتشارات دانشگاه زنجان.

 ۳-پاکنهاد، ز.، ر. مهدوی، ص. عسگری. ۱۳۸۲٫ مقایسه اثرات رژیم غذایی  غنی از روغن زیتون و روغن هیدروژنه بر لیپوپروتئین سرم، پراکسیداسیون چربی و ایجاد آترواسکلروز درخرگوش. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان،  سال دوازدهم، شماره ۴۶، صفحات ۱۸-۲۶٫

۴- پناهی دهقان، م. ۱۳۷۵٫ فیزیولوژی پرندگان (ترجمه)، چاپ اول، انتشارات سازمان اقتصادی کوثر.

۵- پوررضا، ج. ۱۳۷۴٫ اصول علمی و عملی پرورش طیور، چاپ دوم، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان، صفحات ۷۸-۴۱٫

۶- پوررضا، ج. ۱۳۷۹٫ تغذیه مرغ (ترجمه)، چاپ دوم، انتشارات ارکان اصفهان.

۷- تبعیدیان، س. ۱۳۷۵٫ ارزیابی سطوح مختلف پیه و پروتیین در جیره غذایی جوجه های گوشتی، مجله چکاوک، دوره دهم، شماره چهارم، صفحه ۲۳۴٫

۸- توسلی، ن. ۱۳۷۵٫ افزودن چربی به جیره های طیور، مجله چکاوک، دوره پنجم، شماره سوم، صفحات ۱۳۳-۱۲۷٫

۹- جامعی، پ. ۱۳۷۳٫ تغذیه تجربی دام و طیور. انتشارات دانشگاه تهران. صفحات ۹۰-۱۷٫

۱۰- جعفری آهنگری، ی و ر. هاشمی. ۱۳۸۴٫ فراسنجه های خونی در طیور. انتشارات هم میهن. صفحات ۹۹-۹۰٫

۱۱- جعفری صیادی، ع. ۱۳۷۲٫ بررسی اثرات سطوح و منابع چربی بر شاخص های تولید و ترکیبات لاشه در جوجه های گوشتی، مجله پژوهش و سازندگی، شماره ۴۹، صفحات ۲۰-۱۶ و ۱۰۰-۹۹٫

۱۲- حاجی محمدی، م و ب. کشاورز. ۱۳۷۴٫ کاربرد روغن ها و چربی ها در تغذیه طیور، مجله تغذیه دام و طیور، شماره چهاردهم، صفحات ۱۷-۱۵٫

۱۳- دانش مسگران، م. ۱۳۷۰٫ تاثیر سطوح مختلف چربی حیوانی بر روی مصرف و بازدهی انرژی قابل متابولیسم و شاخص های تولید در جوجه های گوشتی، مجله چکاوک، دوره دهم، شماره چهارم، صفحات ۲۳۲-۲۳۱٫

 ۱۴ – رضایی، ا. ۱۳۸۶٫ بررسی جایگزینی روغن کلزا و چربی طیور با منابع انرژی جیره و تاثیرات آن بر عملکرد صفات تولیدی نیمچه های گوشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.

 ۱۵- رودی، و.، س. رحمان پور و ف. جاویدفر. ۱۳۸۲٫ زراعت کلزا (نشریه ترویجی)، شماره ۵۲، صفحات ۲-۱٫

 ۱۶ – سعادت نوری، م. ۱۳۷۰٫ اصول نوین تغذیه در سلامتی وبیماری، انتشارات اشرفی صفحات، ۲۸ -۴۲٫

 ۱۷- سلطان علی، م.،  و م. نوری. ۱۳۸۱٫ بیوشیمی ( ترجمه )، جلد ۱، ۲ و ۳، انتشارات احرار تبریز، صفحات۶۷-۴۷۰٫

 ۱۸- شادان، ف. ۱۳۸۴٫ فیزیولوژی پزشکی گایتون (ترجمه)، انتشارات چهر، صفحات ۱۳۱۲-۱۳۹۲٫

 ۱۹- شیوازاد، م.،  و ع. صیداوی. ۱۳۸۵٫ تغذیه طیور (ترجمه )،  جلد دوم، چاپ اول،  انتشارات دانشگاه تهران، صفحات ۹۱-۹۶، ۱۸۴-۱۸۵ و۲۵۴

 ۲۰- صوفی سیاوش، ر.،  و ع. جان محمدی. ۱۳۷۹٫  تغذیه دام ( ترجمه )،  انتشارات عمیدی، صفحات۳۸، ۳۹، ۴۰، ۸۰  و ۵۳٫

۲۱- عطایی اسکویی، ک. ۱۳۸۱٫ مقایسه تاثیر استفاده از منابع و سطوح متفاوت چربی بر میزان فاکتورهای بیوشیمیایی خون و ارتباط آنها با رسوب چربی در بطن نیمچه های گوشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.

 ۲۲- غلام نژاد، س. ۱۳۸۲٫ بررسی منابع مختلف چربی بر عملکرد دو سویه تجاری جوجه گوشتی، مجله دانش کشاورزی، دوره پانزدهم، شماره دوم، صفحه ۱۰۷٫

۲۳- فرخوی، م. ۱۳۷۸ . راهنمای کامل پرورش طیور ( ترجمه )، چاپ چهارم، انتشارات سازمان اقتصادی کوثر، صفحات ۱۱۵- ۷۵۰

 ۲۴- فرخوی، م.، ت. خلیقی سیگارودی و ف. نیک نفس. ۱۳۷۸٫ راهنمای کامل پرورش طیور. چاپ چهارم. انتشارات سازمان اقتصادی بنیاد شهید انقلاب اسلامی.

۲۵- فروزانی، م. ۱۳۸۶٫ مبانی تغذیه و اهمیت تغذیه در سلامت. انتشارات چهر. صفحات ۱۳۰-۹۸ و ۵۱۹-۵۱۴٫

۲۶- فرهومند، پ. ۱۳۸۱٫ غذاهای دام و طیور و روشهای فراوری و نگهداری آنها. انتشارات جهاد دانشگاهی استان آذربایجان غربی. صفحات ۹۴-۹۰٫

۲۷- فولادی، پ. ۱۳۸۶٫ بررسی استفاده از ترکیب کولین کلراید و روغن منداب روی عملکرد و غلظت تری گلسیرید کبد در جوجه های گوشتی، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر.

انگلیسی:

 ۴۰- Aldinger, S. 1967. Feeding high level copper improves growth rate. Poult. Meat, Jan., pp: 51-52.

۴۱- Allen, J. D and J. M. Gawthorne. 1987. Involvement of the solid phase of rumen digesta in the interochan between copper, molybdenum and sulfur in sheep. Br. J. Nutr. 58: 265.

۴۲- Ammerman, C. B and S. M. Miller. 1972. Biological availability of minor mineral ions: A review. 35: 681-694.

۴۳- Aoyagi, S and D. H. Baker. 1993. Bioavailability of copper in analytical-grade and feed-grade inorganic copper sources when fed to provide copper at levels below the chicks requirement. Poult. Sci., 72: 1075-1083.

۴۴- Aoyagi, S., K. M. Hiney and D. H. Baker. 1995. Copper bioavailability in pork liver and in various animal by-products as determined by chick bioassay. J. Anim. Sci., 73: 799-804.

.۴۵- Ascherio, A and W.C. Willett. 1997. Health affects of trans fatty acids. J. Nutr., 66: 1006-1010.

۴۶- Awed, A. B and L. J. C. Lara. 2005. Oil and fat in broiler nutrition. Poult. Sci., 7(3): 129-141.

۴۷- Baiao, N. C and L. J. C. Lara. 2005. Oil and fat in broiler nutrition. Poult. Sci., 29: 12-13.

۴۸- Bakalli, R. I., G. M. Pesti, W. L. Ragland and V. H. Konjufca. 1995. Dietary copper in exess of nutritional requirements reduces plasma and breast muscle cholesterol of chickens. Poult. Sci., 74: 360-365.

۴۹- Baker, D. H., J. Odle, M. A. Funk and T. M. Wieland. 1991. Research note: Bioavailability of copper in cupric oxide, cuprous oxide and in a copper-lysine complex. Poult. Sci., 70: 177-179.

۵۰- Balevi, T and B. Coskun. 2004. Effects of some oils used in broiler rations on performance and fatty acid compositions in abdominal fat. Sci. Tech. Res Turk. 1114/DPT.

۵۱- Bang, H.O., J. Dyerberg and A.Nielsen. 1971. Plasma lipid and lipoprotein pattern in Greenlandic west-coast Eskimos. Lancet; June 5: 1143-1145.

مقدمه :

شرایط امروز جهان از نظر تولید محصولات کشاورزی و تغذیه جمعیت انسانی از هر زمانی در گذشته پیچیده تر و بغرنج تر شده است. این شرایط پیچیده در جهان سوم به مراتب سخت تر و بحرانی تر می باشد. از یک طرف به علت فقر حاکم بر جامعه و تولید ناخالص داخلی کم و بدتر از آن توزیع بسیار ناهمگون و غیر متعارف تولید سرانه، قدرت مصرف حداقل ها را نیز از اقشار آسیب پذیر جامعه خلع نموده، گرسنگی و سوء تغذیه را به شدت به حالت فزآینده ای رسانیده و از سوی دیگر باز به دلیل فقر حاکم بر جامعه و سیاستهای ضد و نقیض اقتصادی در کشورها از جمله کشور ایران سبب گردیده سرمایه گذاری در بخش کشاورزی از رشد مثبتی برخوردار نشود.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی از مجموع ۱/۲۳۷ میلیون تن گوشت تولیدی در سراسر جهان در سال ۲۰۰۱ میلادی ۴/۶۹ میلیون تن متعلق به گوشت مرغ بوده است و این محصول همچنان اصلی ترین نوع گوشت در تجارت جهانی می باشد (۶۷). یکی از موارد حایز اهمیت در امر پرورش طیور گوشتی، توجه به بازده و کیفیت لاشه است. بطور کلی هدف از مرغداری استفاده از گوشت و تخم مرغ تولیدی جهت تغذیه جوامع انسانی است و بنابراین واضح است که این صنعت هنگامی به بالندگی می رسد که توجه به نیاز مصرف کننده و به منظور تامین سلامت افراد باشد. به همین دلیل پرورش طیور گوشتی به دلیل ویژگیهای آن از حساسیت خاصی برخوردار است (۵۱،۳۷و۱۱).

از مهمترین روش های بهبود بهره وری در صنعت پرورش طیور استفاده از مواد و منابع خوراکی است که نخست تامین کننده نیازهای ضروری حیوان بوده و در ثانی از جنبه های اقتصادی برای تولید کننده مقرون به صرفه باشد. افزودن چربی به مقدار کم در جیره غذایی طیور منجر به افزایش خوش خوراکی، کاهش گرد و غبار، افزایش سطح انرژی جیره و همچنین تحریک رشد حیوان می شود (۲۲و۲۷).

امروزه از چربی های گیاهی و حیوانی در تغذیه طیور به عنوان منبع انرژی استفاده می شود ولی لازم است که شرایط فیزیولوژیکی، سازگاری دستگاه گوارش، سلامتی طیور و اقتصادی بودن و نوع چربی ذخیره شده در حفره شکمی و کبد بررسی شود.

امروزه برای رعایت یک رژیم غذایی سالم توصیه می شود استفاده از چربی ها و روغن های حیوانی کمتر صورت گیرد. چرا که به دلیل داشتن میزان بالای اسدهای چرب اشباع به مرور زمان موجب انسداد عروق شده و زمینه ابتلا به بیماریهای قلبی و عروقی را فراهم می آورند. روغنهای گیاهی چنین ویژگی نداشته و به علت داشتن انرژی زیاد و ترکیب مناسبی از اسیدهای چرب، در سطح گسترده استفاده می شوند (۶۸).

با تکیه بر این موضوع استفاده از روغن پس مانده رستوران‌ها، می تواند  به عنوان منبع انرژی ارزان قیمت در جیره های غذایی جوجه‌های گوشتی مورد استفاده قرار گیرد، اما به علت داشتن درجه پراکسید زیاد در این روغن ها، احتمال می رود به سلامتی حیوان و در نتیجه به سلامتی انسان آسیب وارد کنند. همچنین به دلیل نقش عنصر مس در سیستم دفاع آنتی اکسیدانی، افزودن مکمل  سولفات مس بعنوان منبع معدنی عنصر مس  به جیره‌های غذایی طیور تغذیه شده با روغن حاوی درجه پراکسیداسیون بالا احتمال دارد محتوی  مالون دی آلدیید سرم

(شاخص پراکسیداسیون در بدن) را کاهش دهد، لذا اثر روغن پس مانده رستوران و سولفات مس نیاز به بررسی‌های زیادی دارد.

 بررسی منابع

۱ – ۱-  چربی‌ها

 چربی‌ها گروهی از مواد موجود در بافت ‌های گیاهی و حیوانی هستند که در آب نامحلول بوده اما در حلال‌های آلی معمولی مانند بنزن، اتروکلروفرم محلول هستند.آنها معمولا استر اسیدهای چرب با گلیسرول هستند که تری گلیسیرید نامیده می شود. این ترکیب به عنوان حامل الکترون و مواد اولیه در واکنش‌های آنزیمی به عنوان بخشی ازغشاهای زیستی وبه شکل منابع و ذخایری از انرژی عمل می‌کند. در حیوانات، چربی‌ها شکل اصلی ذخیره انرژی است. انرژی حاصل ازاکسیداسیون کامل چربی در حدود ۳۹ مگاژول برای کیلوگرم ماده خشک، در مقایسه با رقم حدودا ۱۷ مگاژول در کیلوگرم ماده خشک برای گلیکوژن است (۲۰و ۳۹).

۱-۲ – اسیدهای چرب ضروری در تغذیه طیور

تحقیقات برای تعیین نیاز طیور به اسیدهای چرب ضروری (EFA)[1] در سال ۱۹۵۰ انجام شده است و در سال ۱۹۶۰ نیاز اسید لینولئیک مشخص شد. مقدار اسید لینولئیک جیره برای رشد کافی جوجه ها، بوقلمون و بلدرچین ۱درصد کل جیره توصیه شده است (۱۹۸۴  NRC). اگرچه احتیاجات EFA شناخته شده است اما در مورد متابولیک و اهمیت فیزیولوژیکی اسیدهای چرب ضروری طیور اطلاعات کمی وجود دارد. بعضی اسیدهای چرب با چند پیوند دوگانه (PUFA) که مشتقی از EFA هستند فعالیت بیولوژیکی دارند. بعلاوه ایکوسانوئیدها که شامل پروستاگلاندین ها، لئوکوترینها و لیپوکسین ها می باشند، از اسیدهای چرب با چند پیوند دوگانه مخصوصی بیوسنتز می شوند. ایکوسانوئیدها در واکنش های شیمیایی و فیزیولوژیکی، رشد و توسعه اندام ها و متابولیسم نقش دارند. اطلاع از این فعالیت زیستی لیپیدها در طیور بدلیل نقش آنها در توسعه و رشد جنین، تولید مثل و رشد استخوان ها گسترش یافته است.

۱-۳- چربی‌ها در تغذیه طیور

 بدن قادر است علاوه بر ساخت اسیدهای چرب اشباع، در صورت لزوم بعضی اسیدهای اشباع را به اسیدهای چرب غیر اشباع با یک پیوند دوگانه تبدیل کند. اما با وجود این بدن قادر به ساخت اسیدهای چرب غیر اشباع از جمله اسید لینولئیک و اسید لینولنیک نیست. این دو اسید چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه از لحاظ تغذیه‌ای ضروری هستند و حتما باید در جیره غذایی وجود داشته باشند. از این جهت به اسیدهای چرب ضروری شهرت یافته‌اند (۳، ۱۳ و ۱۷).

۱-۴ – نقش چربی ها و میزان استفاده از آن در تغذیه طیور

چربی ها باعث :

۱) افزایش انرژی جیره : چربی ها ۲۵/۲ برابر انرژی بیشتری نسبت به کربوهیدرات ها و پروتیین ها داشته و از
غنی ترین منابع انرژی برای طیور محسوب می شوند (۱۳و۳۰).

۲) تامین اسیدهای چرب ضروری : روغن های گیاهی منبع بسیار عالی برای تامین اسیدهای چرب ضروری به شمار می روند (۳۱،۳۴،۱۱۴).

۳) شرکت در هضم، جذب و جابجایی ویتامین های محلول در چربی (۱۳،۲۰،۳۱).

۴) جبران کم اشتهایی طیور در فصول گرما (۵،۹و۳۵).

۵) افزایش خوش خوراکی جیره غذایی و ایجاد بوی مطبوع که باعث افزایش مصرف دان می گردد (۶و۱۳).

۶) جلوگیری از بروز گردوغبار در غذا و بهبود کیفیت پلت (۱۲و۳۲).

مطالعات اولیه در مورد افزودن چربی به جیره طیور نشان داد که جوجه ها تحمل افزودن بیش از ۱۰ درصد چربی در جیره را ندارند (۶). با این حال تحقیقات دیگر نشان داد که افزودن مقادیر بالای چربی به جیره های غذایی، هیچ اثر زیان آوری روی رشد نداشته است (۴).

از آنجایی که استفاده از چربی بیشتر به منظور تامین اسیدهای چرب ضروری می باشد، لذا حداقل مقدار اسید لینولنیک + لینولییک در چربی مورد استفاده طیور نبایستی از ۲۰ درصد کمتر باشد و اسیدهای چرب اشباع بایستی کمتر از ۳۵ درصد باشد (۴۷).

وجود بیش از ۳ درصد روغن تخم پنبه در جیره غذایی باعث کاهش معنی دار مصرف غذا و اضافه وزن بدن
جوجه های گوشتی می شود (۲۶). افزودن چربی های گیاهی و حیوانی یا مخلوط آنها به جیره های طیور گوشتی و تخم گذار اثرات مثبتی در تولید گوشت و تخم مرغ دارد (۷۴،۱۰۵و۱۰۶).

با تمام مزایایی که برای استفاده از چربی ذکر شد ممکن است معایب و مشکلاتی نیز وجود داشته باشد. یکی اینکه اگر مواد آنتی اکسیدانی در چربی کم باشد سبب فاسد شدن آن می شود و نگهداری جیره های حاوی چربی به همین دلیل شرایط خاصی می طلبد. از طرفی چون چربی ها تمایل به جذب بو را دارند، در اثر جذب بوهای نامطبوع مصرفشان ناخوش آیند می گردد (۲۵).

مسئله بعدی، احتمال وجود برخی از مواد ضد مغذی در جریان روغن کشی و ورود این مواد از دانه ها به روغن
می باشد (۶و۴۷).

۱-۵- معایب استفاده از چربی در تغذیه طیور

       چربی‌ها با وجود مزایای بسیار زیادی که در تغذیه طیور دارند معایب و مشکلاتی را نیز دارا هستند که اگر به دقت مورد بررسی و توجه قرار نگیرند خسارت های جبران ناپذیری بر جای خواهند گذاشت. به طور کلی معایب و مشکلات استفاده از چربی در تغذیه طیور به صورت زیر خلاصه می‌شود:

۱- مشکلات نگهداری جیره‌های حاوی چربی: در صورت وجود سطوح بالای چربی در جیره غذایی به دلیل امکان بروز فساد چربی‌ها، نگهداری آنها شرایط خاصی می‌طلبد. لذا جهت جلوگیری از فساد چربی‌ها و نگهداری این جیره‌های غذایی بایستی درصد رطوبت و درجه حرارت محل نگهداری کاهش یابد و نیز به جیره غذایی حاوی چربی مواد آنتی‌اکسیدان اضافه شود تا از فساد چربی‌ها جلوگیری گردد.

۲- احتمال وجود برخی از مواد ضد مغذی:  ممکن است در برخی مراحل روغن‌کشی به دلیل نقص در مرحله روغن‌کشی برخی مواد ضد مغذی از دانه‌ها وارد روغن شود که اثرات زیان‌باری بر جای می‌گذارد (۶و ۶۷).

۱-۶- هضم، جذب و متابولیسم چربی‌ها

۱-۶-۱– هضم چربی‌ها

      هضم چربی‌ها بعد از مصرف تحت عمل مکانیکی سنگدان[۲] و با امولسیفیه شدن آنها شروع می‌شود که با حضور فرآورده‌های هضم پروتیین جیره این کار تسهیل می‌شود. هضم تری‌گلیسیریدهایی که نسبت به درجه حرارت بدن پرنده نقطه ذوب بالاتری داشته باشند نسبت به سایر تری گلیسیریدها با نقطه ذوب کمتر مشکل‌تر است (۱۳۰). قابلیت هضم چربی‌ها بالا بوده و معمولا بیش از ۸۰ درصد است. فعالیت آنزیم لیپاز در روده کوچک و به مقدار کمتر در معده، تری‌گلیسیریدها را هیدرولیز کرده و به دی‌گلیسیریدها، مونوگلیسیریدها و اسیدهای چرب تبدیل می‌کند. آنزیم لیپاز برای اسیدهای چربی که در موقعیت‌های ۱ و ۳ به گلیسرول متصل شده‌اند به طور اختصاصی عمل کرده و ابتدا باعث تولید ۲ و ۱ دی‌گلیسرید و سپس ۲ مونوگلیسرید می‌شود. در هر صورت آنچه از هیدرولیز چربی‌ها حاصل می‌شود در نهایت اسید چرب و گلیسرول است. نمک‌های صفراوی در روده باعث امولسیفیه کردن چربی‌ها شده و سطح اثر آنزیم لیپاز را افزایش می‌دهند. از اختلاط نمک‌های صفراوی و مونوگلیسریدها و اسیدهای چرب غیر اشباع، میسل‌های مخلوط به وجود می‌آیند که قادر به حمل مقدار قابل توجهی از اسیدهای چرب غیر قطبی و ویتامینهای محلول در چربی هستند. ترکیب موجود در میسل‌ها طوری مرتب شده‌اند که گروه‌های قطبی آنها به طرف سطح میسل قرار گرفته است. قطر میسل‌ها حدود ۳۰ تا ۱۰۰ آنگستروم است. میسل صفرا- چربی قادر به حمل مقادیر زیادی از ترکیب غیر قطبی در قسمت درونی غیر قطبی خود است بنابراین اسید پالمیتیک و اسید استئاریک که غیر محلول در آب و نیز غیر قطبی هستند و دارای نقطه ذوب بالایی می‌باشند، تنها به مقدار جزیی در نمک‌های صفراوی به صورت امولسیون حل می‌شوند اما در مجاورت یک میسل مخلوط بسیار قابل حل می باشند (۴، ۱۶ و ۳۹).

۱-۶-۲- جذب چربی‌ها

       در پستانداران و طیور اسیدهای چرب با کمتر از ۱۲-۱۰ اتم کربن و گلیسرول آزاد وارد سلول‌های مخاطی شده و از طریق ورید باب کبدی وارد کبد می‌شوند. اسیدهای چرب با زنجیر طولانی و مونوگلیسریدها در سلول‌های مخاطی به تری‌گلیسریدها تبدیل می‌گردند. این تری‌گلیسریدهای جدید به صورت قطراتی در می‌آیند که اطراف آنها را فسفولیپید (فسفاتیدیل کولین)، مقدار کمی پروتیین و کلسترول آزاد و مرکب فرا گرفته و شیلومیکرون‌ها را به وجود می‌آوردند، این مواد در پستانداران وارد جریان لنف شده و به تدریج به جریان خون وارد می‌شوند. در حالی که در طیور مستقیما جذب ورید کبدی شده و وارد جریان خون می‌شود. به طور کلی اسیدهای چرب و مونوگلیسریدهای حاصل از هضم چربی‌ها با پرزهای روده‌ای تماس پیدا می‌کنند و پس از عبور از غشاء وارد سلول های مخاطی می‌گردند. مطالعات انجام گرفته نشان می‌دهد سلول های روده مرغ دارای پروتیینی است که می‌تواند به اسیدهای چرب متصل شود و باعث تسهیل در عمل جذب چربی‌ها گردد. مقدار این پروتیین در دوازده بیشترین مقدار بوده و در طول روده کاهش می‌یابد. چون اسیدهای چرب از طریق ادرار دفع نمی‌شوند انرژی قابل متابولیسم آنها مستقیما به قابلیت جذب آنها بستگی دارد. روغن‌های گیاهی قابلیت جذب بیشتری نسبت به چربی‌های حیوانی دارند (۶، ۶۷ و ۱۴۹).

 ۱-۷- متابولیسم چربی‌ها

       پس از هضم و جذب، چربی‌ها وارد سیستم گردش خون شده و با عمل کنترلی کبد جهت تولید انرژی و یا رسوب در بافت‌ها و اعمال ساختاری دیگر به مصرف می رسند. اگر چه مرغ مقدار ناچیزی گلیکوژن در کبد و ماهیچه‌ها ذخیره می‌کند ولی منبع اصلی ذخیره انرژی بدن، چربی‌های طبیعی هستند که در بافت‌های چربی و سایر قسمتهای بدن ذخیره می گردند. چربی موجود در بدن از چربی جیره و چربی‌های حاصل از متابولیسم کربوهیدرات‌ها، استیل‌کوآنزیم A  در جریان لیپیدسازی و برخی اسیدهای آمینه تشکیل می‌شود. در بدن زمانی چربی اضافه ذخیره می‌شود که نیازی به این منبع جهت سوختن و ایجاد انرژی نباشد و یا مقدار چربی دریافتی از طریق خوراک بیشتر از مقدار مورد نیاز حیوان باشد. در صورت نیاز حیوان به تولید انرژی از چربی‌ها، اسیدهای چرب از طریق مسیر بتا اکسیداسیون سوخته و تولید انرژی می‌نمایند. گلیسرول موجود در چربی‌ها می‌تواند یا به فروکتوز یا به اسید پیروویک تبدیل ‌گردد که فروکتوز بعدا به گلوکز تبدیل می‌شود. گلیسرول‌ها تنها بخشی از چربی‌ها است که می‌تواند به گلوکز تبدیل شود و در مسیر چرخه کربس (TCA) تولید انرژی کند. انرژی حاصل از اسیدهای چرب در مقایسه با تری‌گلیسیریدها اندکی بیشتر است زیرا نسبت کربن و هیدروژن به اکسیژن در اسیدهای چرب، بیشتر از تری‌گلیسیریدها است (۴، ۶، ۱۸، ۲۳، ۳۳، ۵۴، ۵۵).

       ساخت اسیدهای چرب در بافت کبدی صورت می‌گیرد. دو مسیر آنزیمی مهم در ارتباط با ساخت اسیدهای چرب شامل استیل کوآنزیم- آکربوکسیلاز و سیستم چند آنزیمی سازنده اسید چرب است. ماده آغاز کننده ابتدایی استیل کوآنزیمA می‌باشد که از واکنش گلیکولیز یا تجزیه اسیدهای چرب خوراک یا اسیدهای چرب حاصل از کاتابولیسم برخی اسید آمینه حاصل می‌شود. استیل کوآنزیم A  که از پیرووات و همچنین از کاتالیز اسیدهای چرب و اسیدهای آمینه به وجود می‌آید پیش‌ساز کلسترول، استیل کولین، سیترات و اسیدهای چرب می‌باشد (۴، ۶، ۲۰، ۲۸ و۳۲).