عنوان :

پایان نامه بهداشت دهان و دندان

تعداد صفحات :۶۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

یکی از بهترین نشانه های خدا در ساختمان بدن انسان دهان ، زبان و دندانهای اوست . از آن جا که بهداشت دهان و دندان ، یکی از مهمترین شاخه های بهداشت عمومی به شمار می آید ، رعایت کامل مسائل بهداشتی در این زمینه برای حفظ سلامت دهان و دندان ها نیازمند آگاهی و توجه دقیق به آموزشهای صحیح بهداشتی می باشد .

مقاله در ۹ فصل می باشد که فصل اول درباره بهداشت دهان و دندان، پوسیدگی دندان، راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان و بوی بد دهان و علت های آن و … توضیح می دهد. در فصل دوم  روش صحیح مسواک زدن و مشخصات و عمل خمیر دندان، در فصل سوم  نقش مادران و مدارس، در فصل چهارم حوادث دندانی و نحوه ی حفاظت از دندان آسیب دیده، در فصل پنجم بهداشت نزد دندانپزشکان، در فصل ششم اختلالات دندان، در فصل هفتم بیماریهای لثه و خشکی حفره دهان، در فصل هشتم سیستم ایمنی دهان، در فصل نهم ملاحظات دندان پزشکی در بیماران مبتلا به دیابت و فشارخون بیان می شود.

واژه های کلیدی: دهان، دندان، مسواک، خمیردندان، اختلالات دندانی

فهرست مطالب

پیشگفتار         ب
خلاصه                 ج
مقدمه            د
فصل اول (بهداشت دهان و دندان)
پوسیدگی دندان و عوامل مؤثر بر آن               ۱
راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان                 ۲
جرم دندان چیست؟            ۲
بهداشت لب           ۳
بهداشت لثه          ۴
بهداشت زبان   .    ۴
خشکی دهان            ۵
بوی بد دهان و علت های آن                     ۵
علل دهانی و دندانی             ۶
علل عمومی           ۶
فصل دوم (مسواک وخمیردندان)
روش صحیح مسواک زدن        ۷
روش های نگهداری از مسواک                  ۸
مشخصات و عمل خمیر دندان          ۹
خمیردندان های درمانی         ۱۱
خصوصیات یک خمیردندان خوب                    ۱۱
دهان شویه ها            ۱۲
فصل سوم (نقش مادران و مدارس)
نقش مراقبین بهداشت مدارس در حفظ سلامتی دندان های دانش آموزان          ۱۳
نکات بسیار مهم بهداشتی برا ی حفظ سلامت دهان و دندان                   ۱۴
فصل چهارم (حوادث دندان)
هیپروسمنتوز       ۱۷
دندانها با دودسیگارازبین می روند               ۱۷
حوادث دندانی و نحوه ی حفاظت از دندان آسیب دیده       ۱۸
فصل پنجم (بهداشت نزد دندانپزشکان)
واکسیناسیون علیه هپاتیتB برای کارکنان دندان پزشکی   .    ۲۱
استفاده از روپوش                 ۲۱
استفاده ازدستکش                 ۲۲
ضد عفونی          ۲۲
تمیز کردن وسایل                 ۲۳
استریلیزاسیون یا ضد عفونی شدید                  ۲۴
ضد عفونی کردن محیط کار و تجهیزات دندان پزشکی       ۲۶
دفع مواد زاید دندان پزشکی                     ۲۷
فصل ششم (اختلالات دندان)
مراقبت از دندانها و لثه ها           ۲۸
آبسه دندان         ۲۸
تغییر رنگ دندانها                 ۳۲
فصل هفتم (حوادث دندان)
بیماریهای لثه   .    ۳۵
التهاب لثه ها            ۳۵
پریودنیت Periodontitis:          ۳۸
پس روی لثه ها         ۴۰
علل پسروس لثه ها            ۴۱
هیپرپلازی لثه  Gingival  hyperplasia                  ۴۳
خشکی حفره دندان Dry  socket                ۴۴
فصل هشتم (سیستم ایمنی دهان)
سیستم ایمنی دهان                  ۴۶
غشاء مخاطی دهان                  ۴۷
بزاق Saliva          ۴۸
فصل نهم (دیابت و فسار خون)
ملاحظات دندان پزشکی در بیماران مبتلا به دیابت             ۴۹
ملاحظات دندانپزشکی در بیماران مبتلا به فشار خون          ۵۴
بیماران مبتلا به فشارخون در محیط دندانپزشکی                 ۵۹
منابع
ضمیمه۱
ضمیمه۲

منابع:

 

بهداشت دهان و دندان……………………………………………………………………… مؤلف:دکتر محمد مشرف
راهنمای کنترل عفونت و دفع مواد زاید در دندانپزشکی…………………..مؤلف:دکتر خدیجه کاویان پور
دندان و لثه………………………………………………………………………………………مؤلف:دکتر وجیهه علیزاده
مجموع مقالات دندان پزشکی……………مؤلف:جهاد دانشگاهی دانشکده دندان پزشکی دانشگاه تهران
ایمونولوژی بیماری های دهان………………………….مؤلف:دکتر عبدالحسین کیهانی-دکتر شریعه فقیهی
بافت شناسی دهان و دندان………………………………………………………………….مؤلف:دکتر فریده اعتصام

مقدمه :

دهان نخستین قسمت لوله ی گوارش است. ین قسمت از لبها شروع و به حلق منتهی میشود.

در داخل این حفره دندان ها ، زبان و مجرای خروجی ترشحات غدد کوچک و بزرگ وابسته به حفره های دهان قرار دارند .

دندان ها عضوی سخت و سفید رنگ هستند که در فکّ بالا و پایین حفره های دهان جای گرفته اند .

ارائه ی مشکلات دندانی و نیز راههای پیشگیری و درمان آن از ویژگیهای بارز این اثر است .

رشد و گسترش علوم دندان پزشکی در رشته های تخصصی مختلف با سرعتی شگرف آن چنان پیش می رود که دندان پزشکان و دانشجویان این رشته جهت کسب آگاهی های علمی ملزم به استفاده از تحقیقات و مقالات جدید بوده تا بتوانند گره گشای مشکلات درمانی و بهداشتی در سطحی مطلوب و شایسته باشند.

بهداشت دهان و دندان

پوسیدگی دندان و عوامل مؤثر بر آن:

پوسیدگی یا همان کرم خوردگی دندان،انهدام انساج سخت دندان که معمولا با درد همراه است می باشد.

کرم خوردگی یا پوسیدگی دندان برای تمام افراد بشر رخ می دهد.

به طور کلی عواملی که در ایجاد پوسیدگی دندان دخالت دارند عبارتند از:

کمبودویتامین های («آ»،«ث»،«د»وکلسیم وفسفر)عوامل ارثی،بهداشتی،شکل فیزیکی دندان (چاله های عمیق Deep pitsوشکاف های عمیقDeep fissure)،عوامل تغذیه ای وبالاخره ترکیب بزاق و مقدار ایمونوگلبولین آن (IGA).

درهنگام پوسیدگی،آب سرد و خوردن شیرینی باعث احساس درد در دندان می گردد و در غیر این صورت دندان بدون درد است.

وقتی که دندانی در اصطلاح می پوسد،نسبت به گرما وتماس با شیرینی جات حساس می شود و بر روی آن نقاطی تیره رنگ پدید می آید.

پوسیدگی دندان در طفولیت و جوانی بیشتر از سایر سنین است. بنابراین سن یکی از عوامل مؤثر بر پوسیدگی دندان های ماست.در کسانی که شیرینی پز هستند و یا با مواد مختلف شیمیایی به خصوص اسیدها سر و کار دارند پوسیدگی دندان دیده می شود.

راه های پیشگیری از پوسیدگی دندان:

افزودن فلوئوربه آب آشامیدنی و رساندن آن به حد استاندارد.
مسواک زدن بعد از خوردن غذا و همچنین قبل از خوابیدن.
پرکردن دندان یا ترمیم آنها،برداشتن قسمت های پوسیده و ترمیم آن ها با مواد پرکردنی مختلف.
استفاده ی کمتر از تنقلات و شیرینی جات.

جرم دندان چیست؟

در صورت این که مدتی مسواک نزنیم و پلاک[۱] را به طور کامل از روی دندان هایمان پاک نکنیم به مرور زمان تبدیل به جرم میشود.

ما خود قادر به برداشتن جرم از روی دندان نیستیم،زیرا جرم چنان محکم به دندان ها چسبیده است که تنها دندان پزشک قادر به برداشتن آن است.

جرم گیری دندان به سلامت لثه کمک می کند جرم هایی که در بالای لثه بر روی دندان ها تشکیل میشوند قابل رؤیت هستند.این جرم ها به صورت رسوب هایی به رنگ قهوهای و یا سیاه در اطراف طوق دندان ها دیده می شوند.

سطح خشن جرم یکی از محل های شایع تجمع پلاک است.

حتی اگر یک روز در مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان کوتاهی شود،بلافاصله مراحل اولیه ی تشکیل جرم آغاز خواهد شد.

«توکسینهای پلاک[۲] باعث التهاب لثه و نیز تخریب و تحلیل استخوان نگهدارنده دندان می شوند.

پس از تخریب استخوان دندان ها هالق می شوند و در این هنگام سرعت تخریب استخوان اطراف آن بیشتر میشود،سرانجام وقتی که قسمت عمده از استخوان نگهدارنده ی دندان دچار تخریب شد،دندان آن چنان لق میشود که یا خودش به زودی ازجا کنده می شود و یا باید کشیده شود. پس از کشیده شدن دندان باید مراقبت هایی برای جلوگیری از آسیب صورت پذیرد.

بهداشت لب:

لب ها نیز مانند لثه ها و دندان ها در زیبایی صورت نقش بسیار مهمی را ایفا می کند.

گاز گرفتن لب هنگام صحبت کردن بسیار مضر است،زیرا هم موجب ضخیم تر شدن آن ها و هم چنین ایجاد خراش هایی بر روی لب می شود که گاهی درمان آن بسیار مشکل است. برای جلوگیری از خشک شدن دندان،ایجاد حساسیت و ترکیدگی لب ها و نیز محافظت در برابر بادهای خشک و گرم استفاده از کرم های مرطوب کننده بسیار توصیه می شود.

بهداشت لثه:

رعایت بهداشت لثه همانند دندان ها ضروری است.لثه ها قسمتی از مخاط دهان می باشند که به طوق دندان ها می چسبند واستخوان نگهدارنده ی دندان را هم می پوشاند.

از ویژگی های بارزی که باید در یک لثه سالم وجود داشته باشد:صورتی رنگ بودن،محکم بودن و پر خون نبودن آنها است.لثه ها ممکن است بر اثر نا مساعد بودن حالت عمومی بدن:رنگ پریده،خون آلود،نرم وشل ،متورم و یا تحلیل رفته باشند. ناراحتی های مذکور ممکن است بر اثر کم خونی،وضع بد دهان ومعده و رویش دندان ها و بارداری و بعضی از تب ها وپیری باشد.

بهداشت زبان:

زبان هم مانند سایر قسمت های دهان باید تحت مواظبت قرار داشته باشد به طریقی که از عفونت جلوگیری کامل به عمل آید.لازم است در روز چند بار ترشحاتی را که بر روی زبان ایجاد میشوند پاک کرد.

 رنگ طبیعی زبان مانند لثه ها،صورتی می باشد.به محض اینکه تغیری در این رنگ ایجاد شد این نشان را دارد که اختلالاتی کم و بیش جدی در آن روی داده است.

 

خشکی دهان:

عمل بزاق مرطوب نگه داشتن دهان،تمیزوسفید کرن دندان ها و از بین بردن اسیدهای حاصل از پلاک دندانی می باشد.

در خشکی دهان عواملی چون:داروهای آرام بخش،آنتی هیستامین ها و پرتودرمانی سر و گردن مؤثرمی باشند.

خوردن نعنا و همچنین استفاده از محلولی که خود مخلوتی از آب و کمی گلیسیرین و چند قطره آب لیمو است می تواند تا حدودی در رفع خشکی دهان مؤثر واقع شوند.

بوی بد دهان و علت های آن:

برای اکثر مردم جالب است که بدانند بوی بد دهان نزد افراد سالم،نه تنها بد نیست بلکه خوش آیند هم می باشد.

بوی بد در دهان هنگامی به وجود می آید که بیماری در بدن شخص وجود داشته باشد.یعنی فقط اشخاص بیمار بوی بد در دهانشان شکل می گیرد.

به طور کلی علت های ایجاد بوی ناخوشایند را می توان در دو دسته تقسیم بندی کرد:

۱٫ علل دهانی و دندان و دهانی

۲٫ علل عمومی

 

علل دهانی و دندانی:

کسی که بهداشت دهان و دندان ره رعایت نکند بوی بد در دهانش ایجاد می شود،این چنین شخص با تمیز نکردن دندان های خود فضا را برای رشد و تکثیر میکروب ها فراهم می کند.

دندان های پوسیده هم می توانند عاملی برای این عارضه باشند.هر عاملی که باعث شود در ترشح بزاق اختلالی به وجود آید از دیگر عوامل مؤثر می باشد.

علل عمومی:

تمامی بیمارهای مجاری تنفسی،حنجره،ریه،گلو و معده،دیابت،مسمومیت های غذایی و دارویی،بیماری سیل و… می توانندباعث بوی بد دهان شوند.

از جمله بوی های بد دهانی که به محض باز شدن دهان فرد بیمار می توان تشخیص داد عبارت اند از:

۱٫ بوی سولفر و استیفرم که ناشی از پوسیدگی دندان است.

۲٫ بوی فکالوئد یا مدفوع که از ناراختی های بخصوص معده می باشد.

۳٫ بوی ترشیدگی ناشی از حاملگی.

۴٫ بوی زعفران ناشی از مرض قند.

۵٫ بوی نزدیک به بوی سیر ناشی از مسمومیت با جیوه.

مسواک:

بعضی از مسواک ها خصوصیات یک مسواک خوب را ندارند بنابراین برای سلامت دهان مضر هستند.

سطح یک مسواک خوب باید بین ۵/۲ الی۵/۳ سانتی متروعرض آن ۸ تا۱۰ میلی متربوده،۳ تا ۴ ردیف دستجاب مویی در سطح صاف آن باشد.

مقاومت مسواک هایی که موهای آن ها ازجنس نایلون است بیشتر از سایر مسواک ها می باشد،زیرا این مو ها قابلیت ارتجاعی زیادی دارند. مسواک هایی که دارای موهای نرم هستند،بهترین نوع مسواک به شمار می آیند.

اگر بخواهیم دندان های سالمی داشته باشیم باید آن ها را مسواک بزنیم و برای این کار لازم است روش صحیح مسواک زدن را آموخته باشیم.

روش صحیح مسواک زدن به شرح زیر است:

۱- مسواک رابه نحوی که موهای آن بالبه ی لثه زاویه ی۴۵ درجه تشکیل دهد بر روی دندان ها قرار می دهیم و چند بارجلووعقب می کشیم.

۲- مسواک رادر سطوح خارجی و داخلی دندان های طرفین فک بالا و پایین و دندان ها ی کرسی طوری قرار میدهیم که موهای آن در ناحیه ی طوق در زیر لثه بروند. سپس مسواک را در جهت چپ و راست حرکت می دهیم.پس از تکرار این کار،چندین بار مسواک را از لثه به طرف لبه دندان می کشیم.در سطوحداخلی دندان های جلوی فک بالا و پایین مسواک را به طور عمود قرار می دهیم و چند بار به آن حرکت ارزشی و چند بار حرکت به طرف بالا می دهیم.

۳- مسواک را بر روی سطح جونده قرار می دهیم و مسواک را به جلو و عقب حرکت می دهیم.باید توجه داشته باشیم که نباید مسواک را با فشار زیاد بر روی دندان ها بکشیم.

۴- سطح زبان را هم مسواک می زنیم زیرا این کار باعث از بین رفتن باکتری های روی زبان و هم چنین ایجاد بویی تازه در دهان می شود.

مسواک نیاز به نگهداری دارد و لذا باید به روش های نگهداری و استفاده از آن توجه خاصی داشته باشیم.

روش های نگهداری از مسواک عبارت انداز:

نگه داشتن مسواک در زیر شیر آب داغ باعث خراب شدن موهای مسواک می شود. بنابراین باید از گرفتن مسواک در زیر شیر آب داغ پرهیز شود.

قرار دادن در پوش بر روی سطح مسواک،این کار باعث دوری مسواک از گرد و غبار می شود.
تمیز کردن مسواک پس از استفاده.
به کار گیری روش صحیح در هنگام مسواک زدن.

مشخصات و عمل خمیر دندان:

مسواک و خمیر دندان هر دو،از عواملی هستند که در هنگام مسواک زدن به آن ها نیاز ضروری می باشد. استفاده از خمیردندان باعث برداشته شدن خرده های غذایی از روی سطح دندان و نیز جلوگیری از پوسیدگی آنان می شود.عملی را که به طور معمول و به منظور برداشتن باقیمانده ی مواد غذایی از سطح دندان می باشدوباعث ایجاد دندان های سالم و تمیز می شود، عمل آرایشی خمیر دندان می گویند.

کار خمیر دندان،عمل آرایشی-درمانی آن است.این عمل شامل استفاده از خمیردندان آرایشی (بدون ماده دارویی)می باشدکه سبب برداشتن کامل فیزیکی و میکانیکی پلاک دندانی میگردد.

آخرین عملی که توسط خمیردندان انجام میشود،عمل درمانی این ماده است.این عمل بر خلاف دو عمل دیگر شامل استفاده از خمیردندانی که حاوی ماده دارویی است،می باشد و باعث میشود که ماده ی دارویی به سطح دندان یا محیط دهان منتقل گردد.

مواد تمیز کننده و بزاق به دو دلیل مورد استفاده قرار می گیرند:

۱٫ برای برداشتن خرده ها،مواد رنگی و پلاک از سطوح دندانی.

۲٫ برای براق کردن یا ایجاد شفافیت بر روی سطوح دندان ها.

مواد زاینده ی آلودگی به سه روش اثر پاک کننده ی خود را اعمال می کنند:

۱٫ کاهش کشش سطحی

۲٫ نفوز در رسوبات سطحی و نرم کردن آن ها.

۳٫ اثر حل کردن و معلق کردن خرده ها که توسط خمیر دندان از سطوح دندان ها برداشته میشود.

عمل اصلی مواد مرطوب کننده در خمیر دندان حفظ رطوبت و در نتیجه ایجاد حالت خمیری ثابت از نظر شیمییایی و فیزیکی،ختی در صورتی که سر خمیر دندان باز بماند و در معرض ژ

هوا قرار گیرد،می باشد.گلیسیرین،سوربیتول و گلیکول پروپیلن از مواد مرطوب کننده ی خمیر دندان می باشند.

عمل مواد اتصال دهنده ی در فرمول خمیر دندان جلو گیری از این جدایی به وسیله ی ایجاد یک محلول با ثبات می باشد. یکی از مهم ترین عوامل خمیر دندان،طعم آن است.بعضی ازمتداول ترین روغن های خوش طعم کننده شامل نعنا،پونه،کاج،دارچین و بادیان می باشد.در

اکثر خمیردندان ها روغن های اصلی مختلف با هم مخلوط شده اند.مهمترین عامل باقی ماندن خمیر دندان،آب می باشد که به صورت یونیزه شده یا مقطر مورد استفاده قرار می گیرد.

خمیردندان های درمانی:

خمیردندان درمانی به خمیردندانی گویندکه حاوی دارو باشد.در این خمیردندان،مادهی دارویی برای تولید اثرات مفیددر انساج دهانی،در تریب آن به کار رفته است.

خمیر دندان دارویی بر روی دندان اثراتی دارد که عبارتند از:

۱٫ ممانعت یا کاهش پوسیدگی دندان.

۲٫ ممانعت یا بهبودبیماری های لثه.

خصوصیات یک خمیردندان خوب:

۱٫ فاقد مواد شیمییایی مضر برای دهان ودندان باشد.

۲٫ از نظر شیمییایی و مکانیکی،دندان ها را به خوبی تمیز کند.

۳٫ به مخاط و آنزیم های بزاقی بزاقی ضرر نرساند.

 

دهان شویه ها:

دهان شویه ماده ای است که باعث خوش بو کردن دهان شده و به اطراف حفره ی دهان حرکت کرده و سپس بیرون ریخته می شود.

دهان شویه ها هم به صورت مایع وجود دارند و هم به صورت قرص .

مواد اصلی دهان شویه های مایع عبارتنداز : الکل،روغن های خوش طعم کننده،مواد رنگی،مرطوب کننده ها،قابض،امولسیون کننده ها،عوامل ضدمیکربی،شیرین کننده ومواد داروی

دهان شویه ها،عمل آرایشی و درمانی را انجام می دهند،هدف اصلی استفاده از دهان شویه،هدف آرایشی یعنی خوش بو کردن دهان و نفس است.

دهان شویه ی درمانی محتوای ماده ی دارویی می باشد. این ماده ی دارویی عمل شیمییایی فیزیولوژیکی فارماکولوژیکی را اعمال می کند.

---